19 Haziran 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5
Kurunuvasla (lyatrolarında sahne tertibatı ve dekor 61,968 mısralı 455 şahıslı bir eser Kırk gün devam eden temsil. ler.OyunlarAllah aşkına oyna. nırdı - İlk profesyonel aktörler —ie KİLİSE TEMSİLLERİ in | Hıristiyanlığın günden güne nemalanması, Barbarların isi temaşa faaliyetine sekte vur- klarla Romalıların kurdukları Mmuazzaan tiyatrolar hâk ile yek san olamadı, Barbarlar, aske. ti hiç bir kıymeti olmıyan bu yerlere dokunmadıler. Ancak, temaşa san'ati tamamile öldü. Bir çok kimseler için tiyatro meçhul kaldı, bir çok kimseler de temaşa zevkini umuttular. Hattâ “Greco-Latine” harsınm vârisi olan Bizans bile “chars, (la Passion, un dekoru on bir bö | Biktü. Deniz kısmında Kurunuvüslana bir eserin nasıl sahneye konduğunu gösteren kıymetli bir minyatür denilen araba koşularını, tiyat roya tercih etmiştir. ri | Nihayet yerp oruhanileri, bin senesine doğru, yeniden di 2 temaşayı ibya ettiler. Hal- kı tenvir etmek için gözle görü len, kulakla; muhavere şeklin- de; duyulan, cazip bir telkin şekli lâzım geldi. On birinci asırda — İncil'de nakledilen mühim O vakayfin temsiline başlandı. Noel - İsann O doğumu - Vendredi Saint - ölümü - Pâ- es - basübadelmevti - halka sa İle azizlerini canlı (olarak göstermek fırsatını verdi. Fransızların — “iturgigue,, iedikleri bu dramlar on üçün- asırda temaşa eseri addedil Bu dini temsillere halk her gün biraz daha (fazla rağbet #tmeğe başladı ve nihayet ki- Hisler halkı istiab edemez ol- in. Temsiller kilise avlusunda verilmeğe başlandı. 1475 senesinde temsil len Jean Michel'in “Miystöre de a. arreclion,, isimli (o eseri (20,000) musralı idi. Bu eser bir haftada temsil 1536 da Simon Greslan'ın 18 lâsına gösterilen mukavemet, | muştur, Buna rağmen Yunan- | | Rouen'da temsil edilen isürdü. Bu eserin 61,968 mıs. ! rai 455 aktörü vardı. Bu temsiller avlulara da #amaz oldu, nihayet © oyunl meydanlarda oynanmıya baş- İlandı. Fakat kiliseden çıkmış olmakla | şiarmı kaybetmedi: İ “Biçare halkın tenevvür etmesi için Allah aşkına © oyuanıyor” İda Misterler 15 inci asırda tam tekâmül devrine irişen bu dini eserlere ' Mister denildi. Mister'lerin temsil edildiği sahneler 30 ili 50 metre geni, liğindeydi. Sahnenin sağı cehennem, solunda sema var- dı. Altlı üstlü olduğu zaman gökyüzü yukarda, cehennem aşağıda idi, İkisinin a İn dünya vardı. Sahnenin dünya kısmı bölük bölüktü. Bu bölüklerde, sırasına göre Roma, Kudüs, Babil, temsil edilen “Le Mystâre de su ve 1474 te “Le itâ,,nin bö- işinde kayıklar vardı. i Mystâre de la Nati lükleri 24 tane idi. Gökyüzü dekoru ağaçlıkdıy- dı. Dallarında melekler vardı. Cehennem dekorunun antresin de ağzımdan alevler fışkıran görlerinde şimşekler çakan bir £ dev heykeli vardı. Bu dev gü- | İ nahkârları yutup zebaniler ku- | sardı. Aktörler halktan mürekkep- İ ti. İsa ve diğer peygamber rol- "lerini papaslar oynarlardı. Ese. İ İ l | | İ İ İ Passion de Valenciennes- den bir'sahne rin öbür çşhasını, talebeler, a- meleler, esnaf aralarında pay- laşırlardı. N Mizansen gâyet reslistti. “Noces de Cana,, nın temsilin. deki ziyafet sahnesinde, mi messiller mükellef ve bir yemek yediler. Ni 1402 de tirip aktörler toplandılar ve o tarihten itibaren profesyonel aktörlük meydana geldi. ET PAZAR 19 HAZİRAN Senei devriyeler Edouard Manet Yüzüncü yıl dönümü doğru her taraftan © hücumlara maruz kalan Manet atelyesinde birçok mühim tablolar meydana getirmişti. Arkadaşlarından he- nüz genç ve bilâhara | Manet'yi takliden şöhret sahibi i Bi atelyesine ça halkında © fikirli istemişti. Bunlardan bü; loları gördü Edouard Manet, 1532 senesi künunusanisinde doğmuş büyül bir Fransiz ressamıdır. Diyebili- yüğü tab- rın başında geli ir, nsa, bu san'atkâr oğlunun yüzüncü yıldönümü Orangerie müzesinde büyük me- hazırlam «itadır. ni salıp gitmişti. aşağıda merdiven des atkârların, o zaman maruf tanm- mış üstatları ve alaycılarile hem fikir olduğuna zahiş ğer ressamların bakışta resim göz alıyor ve dan sonra hiç... eserlerinde bir on- wserlerindeki bu azim farktır ki, o zaman her ta- tafta istihfafla karşılan: shemmiyeti daha sonra dildi. Menet © romatizmal idi. İlk | günler hastalığına © ehemmiyet | vermedi. Hattâ romatizması teh- dit ettiği zamanlar bile, ayağını Berthe Morisot “Manet,, yüzüncü sensi devriyesi münase. betile, resimde © büyük bir çığır açan bu san'atkârla ve eserlerile | meşgul bulunuyor. Manet kadar macerası az bir bayat © geçirmiş bir san'at adamı azdır. O sadece atelyesinde © resimleri ve evinde anası, karısı ve çocuğu ile bera- ber hayatını geçirmiştir. 1832 senesi kânunusanisinde Pariste doğan Manet resimlerine başladığı o zaman, kimse kendi sinin on dokuzuncu asrm büyük üstatlarımdan biri olacağım zan ve tahmin etmiyordu. Hattâ öl dükten sonra o borçlarını kapat- mak için eserleri satılmak üzere teşhir edildiği zaman, kimsenin te bu cansız tabloları satm İmıyacağını söyliyenler çok- tu Halbuki Menet bügün vesim. de empresiyonizme pı açmış olan yeği bile vöcude ge Bizzat kendisi diği inkılâbı azamet ve gitmediğini görüyor, fakat eserlerine | karşı gösterilen hemen umumi fırçası: | | Edouard Menet sürükliyerek © evinin © yakininde bulunan atelyesine gider, çalışır. i. 1883 şubatında hastalık sör'at le ilerliyordu. Artık Manet yürü yemiyecek hale gelmişti. Ve mart te yatağa (oOdüntü. nda kan zehirlenince, * kangrı olam sol aru cczacıdan, boyacıdan faturalar ve haciz kâğıtları yağmağa baş ladı, O zaman ailesi Manet'nin resimlerini satmak mecburiyetin. de kalmıştı. Müteveffenm şahsi dostların. 5. hârnilerinden Olgmpia “Manet, temedikleri ve hattâ © yeni daima bir tevlit et, mesinden korktukları için, Ma- net'nin resimlerinde — gösterdiği yeniliğe adeta isyan edenler çok- tu. Bunlar içinde büyük © ressa- mn harikulüde muvaffakiy. sezenler bile, bu takdirlerini güllerinde / saklıyorlar, dillerile | ikrara cesaret edemiyorlardı İ | dan ve hayatta bulunan Gözel San'atlar mektebinin solanlarından biri iş. tendi. Buna hatır aşağı © yukarı muvaffakat bile etmek istememiş ti. Fakat Antonin Proust Hayatınm © sn zamanlarına 'düğü zaman bir tek ke-| mir! Ölümünden sonra, doktordan, | un kav | € |) | betile geçenhafta | pazar günkü 1932 MEİN vetli şahsiyeti ile muvafakate mecbur oldu. Yüz ü table, otuz pastel, eller, dese vürler bu salona tiril kadar nler, gra: di. * Mev söyliyenler vardı. Halbuki hiç öyle olmadı. Alacaklılar, | haciz memurları ve saire hazır olduğu satıştan 115,000 oldu. Yalnız tablo- satılmıştı ki, yekün- halde yapılan frank hasıl lar 97,000 franga © zaman için mühim bir du. vaziyet karşısında çok kim İ seler fi leğiştir. | Hattâ bir “Manet muhipleri c miyeti,, il ile düşünüldü. Fakat bu teşebbüs küvveden file çıkmadı. Şimdi yüzüncü senei devriy münasebetile böyle bir cemiyetin ihdası tekrar düşünülmektedir. Fragonard 1732 de yani bundan tam iki yüz sene evvel doğmuş olan! Fraganard'm da senei devriyesi münasebetile merasim yapılıyor. | Fragonard.. Chardin'in talebesi- İ dir, 1768 le akademiye aza oldu. | Rubens'in enkizlerini gölgede bı- | rakacak muvaffakıyet . gösterdi. İhtilâlin karışık günlerinde bile rahat yaşamış ve Dareit gibi sa, | atkkârların himayesi — altındı günler geçirmiştir. 8 mayıs 932 pazar günkü nüs | bamızda Fragonard hakkında evvelce malümat vermiş olduğ muz için burada tekrar etmedik. Gustav Dore Şu sralarda san'at âleminde senci devriyeler çoğaldı. Bu me- yanda © Gustav Dorâde © var İ dır. Bu çöcük Alsasloren'de do; muştur. Daha çok küçük yaşta iken resime bilhassa karikatüre meyil göstermiş, 15 yaşında iken yaptığı karikatürler herkesin hay ret ve takdirini kazanmıştı. 1847 de aileşile beraber Parise gitmi ler ve bu çöcuk resimlerile ber müracaat etmi hayret içinde kaldığı içi: küçüklüğünü nazarı dik- ) Küçük Gustav Dort kazandı. ir para ile ailesini | geçindirmiş. İurnal Porrir'de yaptığı karike- türlerle hem ailesini geçindirmiş, bem de tahsilini temin etmiş. Ertesi sene babası ölmüş ve 16 yaşımda hayatını bol bol zam- mış. 20 yaşında iken Rayle'nin bir eserini illüstre etmiş ve şöhre- ti o zaman derecei kusvasnı bul. muştur. Uitoğrafya ve hak hakkında bi serler © bırakmıştır. ir arasında (Balzac) m gülünç hikâyeleri (Don Ouichot- te) un cehennemi resimler gayet meşhurdur. | Pariste Küçük Sarayda (Gron- | kovsky) tarafından tertip edilen | bir sergide bugün tanmmış bü- ük dâhinin eserleri için yaptığı ler teşhir edilmektedir. Avmi Likij 1927 © senesi hazi ranmın üçüncü günü vefat etmiş tir. Başinci yıldönümü münase- san'at sahifemizde merhumun tercümei halini neşretmiştik. Bu hafta da resmini dercediyoruz. | Lemi bey Kadıköyünde Süreyya Sinema sında 23 haziran 932 perşembe günü gecesi üstadı müsiki Lem'i Beyin “ bastekârlığınm 48 inci se devriyesi münasebetile bir müsamere verilecektir. Müsame- reye Tanburi Refik, ve refikası Fahir» Hanmlarla Eliz Pahret- ti> v5 İnci Hanımlar iştirak cde- İ siyonları geçenlerde Pari | tedirler. Çenbereli kız “Renoir,, Modern Fransız toplayan iki Alman amatörü el- lerinde bulunan kıymetli kollek- snt- tılar, Satılan © kolleksiyonlarda her biri ayrı ayrı kıymette (30) tablo vardı. Ve müzayede ile sa- tablolarını tıştan üç milyon üçyüz o otuz | yüz frank hâsıl oldu. Müzayede! salonu gerek Fransız, gerek ec bi gayet kalabalık bir amatör cılarla dolu idi. (Vam Gogh) un Arleste Trir. guetaille köprüsü isimli | tablosu 300,000 frank halde 361,000 franga Amster” da (Lutgens) isminde bir d tarafından satm alındı. Pen, in çenberli kız isimli tablosu 000 frank tahmin edildiği halde (Chester Dale) isminde bir Ame- | rikalı tarafından 321,000 frı satım alınmuştır, Mütalea isminde ki Renoirin (başka bir tablosu 200,600 franga, (Cösanne) in ma sa üzörinde o elmalar | tablosu 300,000 frank tahmin — edildiği halde 320,000 franga kadar yük- selmiştir. Yine (Cösanne) ina- açlar arasında bir köy isimli tab losu 230,000 frangı bulmuştur. (Rencir) in Venedikte büyük kanalda bir göndole isimli table- su 180,000 , (Corot) nun in mindeki tablosu 150,000 , Corot'- nun diğer bir eseri 180,000 , Ben Corot'nun Normandya çiftliği is- mindeki tablosu da 181,000 fran- ga satılmıştır. Satım alanlar arasında Fran | sızlardan ziyade. ecnebiler var- dır ! Alınanya'lı © iki amatörü rafı toplanan bu eserleri hiç değilse birkaçının Fransızlar tarafından satın Idığı hakkında teleri izharı memnuniyet etmek Macar ressamlarından Profesör Rudnay Gyula ve Ferenc eser leri ile Maarif Vekili Esat Beyin hi mayesinde önce Ankarada Halkevin de, sonra İstanbulda Galatasaray li- sesinde açılmış olan Resim sergisi bitmiştir. Sergi tertip heyetinden Vegh Ye- mö Bey ile görüştü! Kendisinden olan Türk ve Macar milletinin hars lendirmek ve idame (ettirmeye bir önayak olmak gayesini gözününde bulundurmuştur. Takip edilen gaye tahmin edildiği | si de Pötre Ourounov — sergisidi lümekkidin o kalemi bu san'atkârı mesaisine devam etmiştir. Akademik disiplindeki asıl e sası kendi. mi şayanı dikkat İ hür etti olduğu çok iyi görülü İ yor. Hemen bütün tevalileri ari tastural'da elle yeniliklerdir. Heyeti umumiyesi de resimde kuvvetli bir tekniğe karşı hallet bir sempati uyandırıyor. Resim | de temiz modernizm istiyenler ! gösterilebilecek Ouroumasi'in bu sergisine gider lerse hoşlarına görürler. Bir şehirlinin sidecek çok şeş olduğu kada: Pasarlık “Ouroumav,, İ bir köylünün de sevincini ve “ke derini kuvvetle ifade eden resimi İleri bilbassa şayanı © dikkattir. Bunalrın — içinde en kuvvetlileri çingene meyhaneleri, canbazha- ne ölüler günü, bitpazarı isimleri mi taşıyan tablolarıdır. Taklalar salomü Bu sone onuncu “Tuilerie,, sax konu Pariste “Raspail” Üzerinde “Neo Parnasse, yeni bir binada açılmıştır. Bir çok münekkitler, binanın işik tertibatını tenkit etmekle be- raber , sergiye | bilhassa heykeli traş noktai nazarından “devlerin sergisi, diyorlar. Resim kısmında Othon Frissz, Ondri Lhot, Desir, Pierre Lap te sibi büyük şahsiyetler var- Heykelde Wlerik, Hernandez, Despiau, Cornet, Marcel Gemandı, i büyük dâhi *heykeltraşları: statü ve portre'leri salonun kiymeti hakkında güzel bir fikir vermeğe kâl Türk gençliğini ve ressamlarını bil hasen kaydetmek lizm bir vazife. dir. Gaye olan rabiinyi daha çok kuvvetlendirmek ve daimi yapmak için kardaş Türk ressamlarının Max istanda bir gösterme resim sergi. sinin açılması çok faydalı bulunarak” şiddetle istenilmektedir. Yukarıda açıldığı yazılan emdi Kür EE rini esirgemiyen Başvekil İsmet Pa Hazretleri ile Maarif Vekili ve Maarif Vekâleti le e zevati saireye,eserleri gösterilen Ma 2 ile sergi tertip heye. Türk halkının ciddi ve çok alikasiyle memnuniyetbahş bir si rette almıştır. Bu alâka içinde İ şekkürleri Hi namına Vegh Yenö Bey tarafm- m gazetemiz vasıtasiyle candan te edilmektedir.
