20 Mayıs 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
A i 2 Nez vU NUSHASI 5 İktisat ve Demokratlık Demokratlık ik nedir? İntiha- bat, matbuat, içtima bürriyeti- dir, Bu üç hürriyet garpten u- taklaşıyor. Demokratlık uzakla Hyor, Bir büyük memlekette de- mokratlık var diyorlar. Halbu- ki orada tasarruf şiddetle temer küzleşmektedir. Orada trustla- Tın iktisap ettikleri siyasi nüfu- za bakılırsa, o memleketin ken- dine, model demokrat memleke ti adımı nasrl verdiğine hayran slunur. Avrupada girift bemşire sa- hayiler ve hemşire bankalar var Bunların idare meclisleri hep âyni idare meclisleridir. Şu şir- ketin idare azaları başka 500 müessesenin de idare azaları- dır. Toplansa, tekmil Avrupa- da birkaç bin kişiden fazla ikti sat ve politika şefi yoktur. Âv- Tupanın bütün nikü bedi bun- ların elindedir. Avrupada de- mokratlık nazariyeleri hakkın. da tonlarca kitap basılmasına Tağmen; demokratlık denilen şey görünmez olmuştur, sanki tebehhur etmiştir. Doğrusu şudur ki garpte de- mokratlık, kitapta, gazetede, Mecliste, radyoda kaldı. Artık garp memleketlerinde beynel- milel inhisarlar var. Bu inhisar ların ilerlemesi demokrat!ı3ı öl dürüyor. Onların ilerilediği is tikametten demokratlık gerile- Yor, Garpte inhisarlar azami itti 3 alıyorlar, demokratlıklar as gari hadlere iniyorlar. Başka ta birle, inhisarların hacmi artı- Yor,- demokratlığın hacmi ufalı Yor, Tek noktaya müncer ol Yor. O nokta da, yalnız akıllar. da kalıyor, fi'li hayatta değil. Garpte inhisarlar ilerledik- Çe, intihabat, matbuat, içtima hürriyetleri geçmiş asırların kıymetli vediaları gibi süs hali- Bi alıyorlar. Olsa da olur, olma va da seviyesine düşüyorlar. Bir hayat zarureti, bir hayat şartı olmaktan çıkıyorlar. Meselâ, şu memleketin politika intihabatm da kazanmak için lâzim olan servet rakamla gösterilmekte- dir, Diğer bir memlekette bir #enato azasının reyi paramızla Pp kadar yüz bin lira hesap edi- di Matbuatı hür sayılan bir başka memleketin tekmil ri dört grup elinde ol duğunu bildiriyor. Sözde içtima hürriyetinden bahsediliyor, ha- e takyitten başka bir tey görülmiyor. Demokratlığı kurtaracak tek &sul olabilirdi: Cihan inhisarla tmın çözülmesi, Halbuki aksine “larak bunlar bilhassa buhran #amanlarında tekevviin ediyor- lar, serpiliyorlar. Buhran kadar İnhisar “doğuran amil - yoktur. Yüz yıllık buhranlar ve inhisar. lar tarihi böyle gösteriyor. Buhranla inhisar arasmdaki bu riyazi rabıtanın izahı şudur; ın, küçük müesseseleri ko Yca yere seriyor. Piyasanın al- Saldığı bu zamanlarda küçük Müesseseler iktisadi sukutun lerine | yuvarlanıyorlar. Bu felâkete düşmemek içindir ki, müesseseler bir araya geli- Yor, trust, kartel, koncern, syn- “kat halinde inhisarlar vücude #etiriyorlar. Buhran esnasında Mukavemet kuvveti kazanıyor- ir ve buhran geçtikten sonra da meydanı rakipsiz buluyor. ir, dünyayı taksim ediyorlar. Türkiye, cihan inhisarları ha Teketini yakından takibe mec- rr. Beynelmilel inhisarlar ile demokratlık arasındaki bo- #uşmada Türkiyenin mevkii Wyendir, Türkiye bu mevkiini, ürkler denilen camianm birle- Wrek toplanması ve yakından Ve daha yakından sıkışmasını it in ederek kuvvetlendirebi. Müderris Nizameddin ÂLİ MAP 20'MAYIS 1932 7 inci sene No. 2252 KURUŞTUR i gamıp've DAŞMUNATTIrI Siirt Meb'usu MAHMUT Umumi Neşriyat ve Yazı Müdürü ETEM İZZET Rifat Bey ANKARA, 19 (Telefon) — Devlet Demiryolları ve Liman- ları umum müdürlüğü 932 büt- Büyükderedeki kibrit fab- rikasına bir nazar &ibi, bizde de fena tesirlerini gös termiş ve neticelerini hissettirmiş- tir. Kreuger'in tröstü ile alâkadar olan bizim kibrit şirketi de bu in: tihar hâdisesinden müteessir ol- muştur, Vali konağında fakir ve Devlet demir yolla- | rında tensikat Yeni kadroya göre 943 memur hazirandan itibaren açıkta kalacaktır Açıkta kalacaklara tazminat çesi ruznameye alınmıştır. Önü müzdeki hafta zarfında meclis | heyeti umumiyesinde müzakere edilecektir, Bütçe encümeni bu b çü dair hazırladığı esbabı mucibe mazbata: işletme umurunun ağır masraf- ları iltizam eden yol teşkilât ve personel işinde boğulup kaldığı nı ehemmiyetle tasrih eylemiş- tir, Mazbatada verilen malümat ve tafsilâta göre 931 bütçe tat- bikatile idareden 565 memur ve müstahdem çıkarılmıştır. 932 bütçe kanun lâyihasına rapte- dilen yeni kadrolara göre de 943 memur ve müstahdem kadro ha rici kalacaktır. Bu vaziyet hak- (Devamı 6 ncı sahifede) > Kibrit kıralının ölümü bize de dokundu! Çünkü kibrit şirketi teahhüt etmiş olduğu paraları hükümete vermedi Şirket protesto edildi Kibrit ve çakmak inhisar: bu- gün hali faaliyette bulunan şirke- tin uhdesine verilirken, (şirket, hükümete her ay hisseli temettü” den başka 10 milyon Dolarlık bir istikraz yapmağı da kabul ve ta- ahhat etmişti, Hükümet, bu 10 maktadır. 10 milyon Doların 8,5 milyonu mart 1931 bidayetine ka dar alınmıştır. Bundan sonra ka- 1,8 milyon doların yarmışar milyon dolar olarak birinci taksi- ti nisan bidayetinde; ikincisi ma- yıs nihayetinde ve üçüncüsü de temmuz bidayetinde verilerek ik- mal edilecekti. Mart bidayetine kadar teahhüdünü muntazaman ifa edebilen kibrit gerisinde Kreugerin öl Bun doğurduğu netayi vakti gelen yecek vaziyete Aldığımız malümata nazaran, bu yarım milyon Dolarlık taksitin verilememesi il masa girişmiştir. Bunun için Hü- kümetle şirket muhaberede bulun maktadır. hasta çocuklar için dün gece verilen müsamereden bir intihs İ Yeni tayinleri milit iradeye iktiran etti Tasfiye Başlıyor Çıkarılacak memur- ların listesi yapılıyor Tütün ve Müskirat inhisar) müdirleri Asım ve Hüsnü Beyler İnhisar idarelerinde, aciz ve kabiliyetsizlikleri, ahlâk ve sicil- leri itibarile tasfiyeye tabi memur larm tesbitine bı rı. Ay sonunda bu gibilere tebligat yapı- larak alâkaları kesilecek ve ken- dilerine müddeti hizmetlerine re ilk iki sene için birer, ee sene için dörtte bir ni tazminst verilecektir. İnhisar idarelerinin yeni ları da derdesti tebliğ arama tadır. Fazlı ve Ali Riza beyler| mıştık. Alınan yam göre, Fazlı ve Ali Rıza Beylerin bu me muriyetlere tayinleri milli irade- ye iktiran etmiştir. meme haziranda yapılma- Hüseyin Rahmi Bey MİLLİYET için yerd tahlil romanında izah ediyor: İnsanlar ölürlerken göz- lerini yeni ve bilmedi- ğimiz bir âleme mi açı- yorlar? İçimizde ve. aramızda yaşayan ölüler mi var? Ruh var mı? Yaşıyor mu?.. Ebedi mi? Romanın ismi: Ölenler Yaşıyorlar mı? dır. Büyük roman üstadı bu eserini uzun bir sây ve tetkik mahsulü ola- rak MİLLİYET için ha- zırlamıştır. Pek Yakında 14 yıl Evvel Gazi Hz. nin Sam- suna ayak bastık- ları gün tesitedildi SAMSUN, 18. A. A.— Gazi Haz- retlerinin milli mücadeleye başlamak üzere 14 yıl evvel Samsuna ilk ayak bastığı 19 mayıs Gazi günü merasi- mi fevkalâde ile tes'it edildi. Sabah saat 9,30 da bütün fabri- kaların düdü riyle dığı ilân edildi. vapurlar düdük çalmak suretiyle me rasime iştirak etti. Vapurlar, motör er ve Samsun'un resmi ve hususi bütüm binaları bayraklarla donatıldı. Tetikli marşını müteakip belediye SÖ | vinde bu gecenin şerefine bir müsa- mere Tayyareyle Posta.. Nakliyat bir iki ay sonra başlıyor Haya yollarında rasat ve telefon istasyonları yapılıyor.. Şehirlerimiz arasında tayyare ile yolcu ve posta nakliyatı hak- kında tetkikatta bulunmak üzere hükümetle | bir mukavele aktet- porunu büküme- te verdiğini yaz- m. Evvelce yazdığımız hile İstanbul - pi Gaziantep M. Robert « Urfa - Diyi Java hattı tesis edilecek ve Teme buldan Ankara'ya iki “m 3 çey- rekte ve Diyarıbekire de (o bazı tevakkufler de dahil ol- duğu halde 11 saatte gidilebile- cektir. Bu hatlarda yolcu ve por- ta nakliyatına başlanmak için mu ayyen yerlerde hava rasat, telsiz. telefon merkezleri, tamirhane ve mecburi iniş mahalleri tesisi lâ- Eski Şimdilik İatan- bul, Ankara, Konya, | Adana, Diyarıbekir'de rasat, tel- siz telefon ve tamir merkezleri tenin edilecektir. Şirket en kusa bir zamanda bu tesisati ikmal e- decek ve üç, dört aya kadar İs- tanbul ile Diyarıbekir o arasında tayyare ile posta nakliyatına baş- lanacaktır. Şimdilik elde mevcut 3 tayyare posta nakliyatma tah - sis edilecektir. Bilâhare tayyare- ler tezyit edildikçe yolcu nakline başlanacaktır. Yolcu için sekiz kişilik iki motörlü tayyareler kul- lanılacaktır. Hava hatlarında son zamanlarında yetişmiş ve her tür Tü hava seferleri yapabilecek kud verdiği raporun tetkikinden sonra Hükümetle Curtiss Wright grubu Dün zelzele oldu Dün öğleden sonra saat iki- ye çeyrek kala şehrimizde bir İ zelzele olmuştur. Halkın ekseri si bu saatte işlerile meşgul bu- Tunduğundan zelzele pek az kimse tarafından hissedilmiş- tir. Rasathaneden verilen malâ mata göre zelzele az devam et- miştir. Türkiye Türing ve otomobil kulübü ile gaztemiz tarafından bir sür'at otomobil yarışı yapıl. masma karar verilmiştir, Türki yede yapılacak olan ilk otomo. bil yarışı olacak olan bu sür'at müsabakasının bütün otomobil meraklılarını alâkadar edeceği- Be şüphemiz yoktur.. Yarışın tertibi için teşkil e- dilen komite dün içtima etmiş ve Reşit Saffet Beyi riyasete in tihap ettikten sonra Vali Bey. den yarışı himayesine almağı ricaya karar vermiştir. Yarışa ait nizamname kaleme alınır a- Beş numaralı Türkiye'de ilk otomo- bil sür'at yarışı. Milliyet 17 haziranda bir oto. mobil sür'at yarışı yapıyor? Yarış nasıl yapılacak, kimler iştirak edecek, kayıt ne günü? lımmaz gazetemizde cektir. Şimdilik verilen karar şu hususata aittir: 1 — Yarış İstinye köprüsü» nün Maslak tarafından başlaya cak ve Zincirlikuyudaki karako un önünde bitecektir. 2 — Yarışa üç sınıf otomobil girecektir. a — Amatörler | tarafından sürülecek olan hu: omebil ler, b — Şoförler tarafından sürü lecek olan hususi otomobiller, c — Taksi otomobilleri. (Devamı 6 ncı sahifede) Döviz hakkında hazır- lanan izahname kararnamenin 7 nci maddesi ne suretle tatbik eiilerei ANKARA, 19 (Telefonla) — keke parasmın koruma i 5 mumaralı kararna- menin 7 inci maddesinin tatbikine dair hazırlanan izahna- rahhasları dün sabah müzeleri ve Dolmabahçe sarayını ziyaret etmişlerdir. Bu ziyaret esnasında kendilerine Türk murahhasların- dan bazıları da refakat etmişler- ve hükmi Tütün konferansında üç celse daha var Murahhaslar dün müzeleri ve Hslşahahçe sarayını gezdiler yapmıştır. o Reji vekili Nemli zade Mithat mo Av rupaya olduğundan İktısa) vekâleti namma konferansa işti- (Devam: 6 ncı sahifede)
