20 Mayıs 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

DOKUZUNCÜ SENE No. 2885 Sahip ve Başmuharriri CUMA 20 MAYIS 1932 YUNÜ8 NADt fİİSf " 'İOAREHANESİ: topıınımıuımr» kanısımta feir« malısasa Posta kutusu: N° 246 Başmuharrtr Idare mudürf) 22365. Matbaa 22366 23236, 2O473 1 îiinıııiiMinııııııııımmııııııııııııııııııııııı Beşînci Paramızı Koruma Kararnamesinin izahı uı iMtnıntiMJttlnnıı ımnuıı ııııı nut 1 ınıı ı ıınıı ıı (imıı ıı ı ıiMimtııı 1 t u m n u r ıyetfB§ ^^^^W • W IIIK ııııı ıııııııııını ^ B ^ I'MÖDDET": İTÜRKİYE İÇİNI HARİÇ İÇİN'j HARİ 2700 Kr. i 800 Kri I llllllllllllllllllllllfllllllHllllnillllllllljlllllIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIİÜIinillllllllllllllllllllllHIIIIIIIMIIIIIIII Türkiye Mısır Münasebetleri İş Bankası Umum Müdürü Mah mut Celâl Beyin İskenderiye'de a çılacak bir banka şubesine ait tet • kikler icrası için bir kaç arkadaşile Mısır'a yaptığı seyahat son günlerin en mes'ut hâdiselerinden biri oldu. sebebi şu ki Mahmut Celâl Bey bize bu seyahatinden kucak kucak memnuniyet ve meserrct verîci intibalar getirmiş bulundu. Türkiye'de Mısır ötedenberi bir kardeş memleket olarak bîlinir. Mahmut Celâl Beyin seyahatini ve müşahedelerini hulâsa eden beyanatmda biz bu kardeşliğin her cihetle ve her sahada çok kuv vetli bir teyidini gördük. Arkadaş • larımız Mısır'da hep büyük alâka • larla muhat candan bir hüsnü kabule mazhar olmanın asla unutulmaz bahtiyarlığını tatmış olduklarını an • lata anlata bitiremiyorlar. Türk ef kâri umumiyesi kardeş Mısır'm Mahmut Celâl Beyle arkadaşlarının şahıslarında Türkiye'ye karşı göster diği derin ve temiz samimiyetten hassaten mütehassis olmuştur. Bu nun şükranla ilânı ve Türk kalple rindeki ayni samimî hislerin kardeş Mısır'a iblâğı bizim için hakikaten pek tatlı bir vazifedir. Tetkikatmı ikmal eden Pr. Malş gazetemize şayanı dikkat beyanat verdi Profesör, raporunu Ay sonunda verecek İsviçre'li profesör M. Malş İstan bul Darülfünunu hakkında yaptığı tetkikatı ikmal etmiştir. Profesör şimdi raporunu hazırlamakla meş guldür. M. Malş d'ün tetkikatı hakkında bir muharririmizin sorduğu muh telif suallere cevaben şu beyanatta bulunmuştur: « Raporumu bitirmek üzere yim. Mayıs nihayetlerine doğru raporu Vekâlete takdim etmek üzere Ankara'ya gidecek ve bir kaç gün kalacağım. Raporumu Vekâlete vermeden ev vel suallerinize tamâmen cevap vermeme imkân yoktur. Fakat tetkikatımın neticeleri hakkında bazı iza hat verebilirim. tstanbul Darülfünunu için şimdilik ne iyidir, ne de fenadır, diyebilirim. Fakat şurası muhakkak ki Darül fünun bir çok fakülteleri, hocaları ve talebeleri olan muazzam bir mües sesedir. Hükumet ve profesörler Türk Darülfünununun inkişafım çok candan arzu etmektedirler. Darül fünunun inkişafı bittabi memleket " Darülfünun için ne iyi, Ankara'ya Giden vapurcular ne de fena diyemem! „ Heyet bugün İktisat Vekili ile görüşecek Ankara 19 (Telefonla) Buraya gelen vapurcular he yeti azasından Yelkencizade Lutfi ve Sadıkzade Ruşen Beylerle görüş »<hn. İkHiat V^fcâUtltin hazır Ye:kencizade Lutfı B. Iadığı lâyiha hakkında mütalealarını sordum. Dediler ki: « İktisat Vekâletince vapurculuk hakkında hazırlanan lâyihanın Meclise takdim edilmek üzere oldu(Mabadi 4 üncü sdhifede* Heyeti Vekile beşinci kararnameyi izah etti Dahil ve hariçteki bankalara mevdu dövizlerin bildirilmesi mecburidir Ankara 19 (Telefonla) 5 numaralı Türk parasını koruma ka rarnamesinin sureti tatbikına dair olan izahname şudur: Türk parasını koruma hakkın daki 5 numaralı kararnamenin ve 7 inci maddesinin tavzihine dair Cumhuriyet Merkez Bankasından Maliye Vekâletine yazılan ve Maliye Vekâletinden 4/8/932 tarih, 2789 numara ile gönderilen tezkere İcra Vekilleri Heyetinin 14/5/932 içtimaında tetkik ve mütalea edi lerek bahsi geçen kararnamenin 7 inci maddesindeki müddetlerin 16/5/932 tarihinden başlamasi kayd'ile mezkur maddenin merbut i zahname dairesmde tatbikı kabul olunmuştur. Madde 1 Türkiye'de mukim I ~^^r ~ ^ ^ ^ ~ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Dün zelzele oldu! Sarsmtı her yerde duyul du, fakat hafif geçti tütrulfununun tslahı hakkmdaki tetkikatını ikmal eden Pr. Malş için çok faydalı olacaktır. Darülfünunun inkişafı için en evvel lisan derslerine fazla ehemmiyet verilmesi lâzımdır. Dün saat 14,30 da şehrimizde zel zele olmuştur. Hareketîarz hafif geçmekle beraber İstanbul'un her tara • fında hissedilmiştir. Bu hususta malumat almak üzere geçen sene bir sismoğraf (zelzeleleri kaydeden alet) getirten ve kuran Kandilli Rasatanesine telefon ettik. Bize verilen izahata göre sismoğraf, zelzeleyi kaydetmekle beraber bundan malumat çıkarabilmesi uzunca bir zamana mütevakkıf bulunmak • tadır. Aradan hiç olmazsa 24 saat geçmesi icap etmektedir. Bu îzahatı veren Rasatane me • (tnurları gece saat onda müracaat e • dildiği takdirde kısmen malumat a Imacağını da bildirdiler. Muayyen zamanda tekrar telefon ettik, fakat malumat almak kabil o • lamadı. hakikî ve hükmî şahıslar ellerinde bulunan, yani Türkiye'de veya hariçte kâin banka ve müesseselere mevdu dövizleri Merkez Bankasına bildirmeğe mecburdurlar. Madde 2 Ecnebi nukudunu natık çek veya evrakı naktiye ve diğer senedat döviz hükmündedir. Ancak bunlardan vadeli olan alacaklar vadeleri bittikten ve tahsillerinden sonj ra beyannameye tâbidiler. Madde 3 Eşhası hakikiye veya hükmiye ellerinde bulunan döviz lerden mülkiyetlerimfe bulunanlarla i diğer şahısların mevduat ve mat Iubatını beyannamelerinde müfre dat suretile ayrı ayrı göstereceklerdir. (Mabadi 4 üncü sahifede) ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ p * ^ ^ ^ ^ v Bu vesile ile Türkiye Mısır münasebetlerinin en saf ve en doğru mahiyetlerile tecelli etmis olması ise bu mes'ut hâdisenin bilhassa metn nuniyetle kaydedeceğimiz en mühim Üç türlü hoca olamaz tarafını teşkil eder. Filhakika her Istanbul Darülfünununda üç nevi milletin her münakaşa üstünde ta hoca vardır: mamen kendisine ait olan rejim şekilleri milletlerin münasebetleri ü • 1 Müderris. zerinde her hangi derecede tesir icra (Mabadi 2 inci sahifede^ edecek bir mes'ele değildir. Mısır'ın saadet ve selâmeti için çalışan Haşmetlu Kral Fuat Hz. nin Mahmut Celâl Bey ve arkadaşlarını kabul ederek kendilerile hem de gayet selis bir türkçe ile görU>nu|k lutfunda bulunmaları arkadaşfarımızi pek ziyade minnettar bırakmıştır. Bu minnettarlığın Türkiye'de derin akislerle temadi etmiş olduğunu kat'iyyetle temin edebiliriz. Türkiye Büyük Millet Meclisi azasından olmasına zamimeten millî büyük bir müessesemizin başında hep itidal ve isabeti ile temayüz eden Mahmut Celâl Bey arkadaşımızın Ali Rıza Bey Vali kardeş Mısır memleketine ait diğer müşahede ve mütaleaları da Tür Muavinligine başhyor kiye'rfe hep büyük kıymetlerle mahKonya Va mul olarak telâkki edilmişrir. Birinci lisi İzzet Be Vezir tsmail Sıtkı Paşanın ve Hariyin tekaüdile ciye Veziri Ebülfettah Yahya Paşayerine Adana nın sahsî yüksek meziyetlerile beraValisi Vehbi, Aber memleketimize karşı arkadaş dana valiliğine larımızın memnuniyet ve meftuni birinci müfe* yetlerini celbedecek dereceleri aşan tişi umıımilîk dostane alâkaları bizde bastanbaşa başmüşaviri emniyet ve meserretle karşılanmıştır. Mümtaz, onun Bizim de kardeş memleket hakkın yerine İstanbuJ daki hislerimiz ve temennilerimiz bu Vali muavini dirayetli vezirlerin iki memleket müFazh ve Fazh nasebetleri üzerinde serdettikleri Beyin yerine d« çok güzel fikirlerin ve arzuların tatstanbul Polis i'eni Vali muavini mamen aynidîr. Mahmut Celâl Bey müdürü Ali Rıolan Polis müduru Evkaf müdiriyetinde dün yapılan içtimadan bir intıba arkadaşımızın Mısır'da Türkiye'nin za Beylerin taAli Rıza Bey Mısır'a ve Mısır'lılara karşı bu yolda yinleri hakkındaki karar iradei mil • perverde ettiği çok samimî fikir Ayaspaşa davası Hyeye iktiran etmiştir. Ali Rıza Bey lere ve hislere hakkile tercüman ol aybaşmdan itibaren ifayi vazifeye mağa çalışmıs bulunduğundan emi Pazartesi görülecek başlıyacak, Fazh Bey evvelâ İzmir'e, niz. Eğer eksiği varsa ikmal etmiş Sürp Agop mezarlığı hududunu ve oradan Ankara'ya ve Ankara'dan da olmak için söyliyelim ki biz Türk'lemezarhk arsasının Beyazıt Veli Evkafına Diyarbekir'e gidecektir. rin Mısır'a ve Mısır'lılara karşı fi dahil olup olmadığını tetkik eden heyeti kîrlerimiz ve hislerimiz hakikaten İstanbul Polis müdürlüğü için hehâkime ve fenniye dün saat onda Even saf ve samimî kardeşlik fikirleri nüz bir iş'ar yoktur. kaf müdiriyetinde toplanmıştır. İçtimave hisleridir. da Beyazıt Veli vakfiyesi okunduktan Mahmut Celâl Bey heyeti Mısır'da sonra, müderris Ahmet Refik Beyden hemen her tabaka halk ile temas etizahat talep edilmiştir. Ahmet Refik B. miştir. Bilhassa maliyecilerin, tacirv{#ıfiyede miinderiç bağlarm Almanya *Beyaztt Veli vakfiyesinâen iki safMfe lerin ve iş adamlarının iktisadî sa sefarethanesinin altından baslıyarak KaHeyet yarın akşam hada iki memleket münasebetlerinin bataş'ta Avni Ömer Efendi camiine ve limhane meydanının RuA, Sürp Ahergün daha ziyade inkişafına şid Fmdıklı deresinin şarkına kadar imti gop'un da Ermeni kabristanı ve cümleAnkara'dan ayrılıyor d'etle taraftar olduklarını bu temasdat eylediğini, Beyazıt evkafına dahil sinin Beyazıt Veli evkafından olduğunu ların hikâyesinden memnuniyetle öğ. Roma'ya gidecek olan heyetimiz cuolan Galata bağları arazisinin bu hudut isbat etmiştir. reniyoruz. Matbuat meslektaşları martesi günü Ankara'dan hareket edeAhmet Rjefik Bey bundan sonra AIharicinde ve Taksim havalisinde bu mızın bu münasebetleri kuvvetlen cek ve pazar sabahı Haydarpaşa'dan bir man ve Fransız elçilerinin hatıralann • lunduğunu, elyevm Taksim Belediye dirmek ve yükseltmek hususunda bümotörle Tevere vapuruna giderek hebahçesi yaDilan yerin Protestan ve Ka dan parçalar okumuş, buralara Kanunî tün Mısır efkâri umumiyesine sadık men hareket edeceklerdir. Vapur Hay(Mabadi 4 uncü sahifede) tolik, Taksim kıslası karsısındaki Ta bir tercüman olmaları ise arkadas darpaşa önlerinde İsmet Paşa Hz. ine Mllllimillllllllilllimmilll llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Mllll IMIIIHMIIIIIIIIIIİIII lllllllllllllllllllll larımızın pek haklı olarak hassaten muntazir bulunacâktır. da yürütülünce buhran denilen bu hangi derecesinde en ufak suitefehmütehassis ve bizi ise pek ziyade Başvekilimizin refikalarının seyahate harp sonu belâsmın muvakkat mahihüm tasavvur edenler şu kısacık ve müteşekkir kılmıştır. iştirak edip etmiyecekleri doktorların yetli bir zorluktan ibaret kalacağına fakat esaslı temasın feyizli netice mütaleasından sonra bugün teayyün eMısır'da dahi iktisadî darlığın şüphe yoktur. lerine bakarak fikirlerind'eki hatayı decektir. Tevfik Rüştü Beyin refika ve buhranı var mı? Mahmut Celâl Bey Hulâsa arkadaşlarımız Mısır setashihe müsaraat edebilirler. Bizim kerimesi seyahate iştirak edeceklerdir. diyor ki var. Cihanı yakıp kavuran yahatlerinden kalplere ferahlık ve bu mes'ut hâdiseden çıkardığımız bu badireden maatteessüf Mısır dahi kuvvet verici gayet emin ve memnun manaya göre iki kardeş memleket Heyette Hariciye Umum müdürlerinden hariç kalmış değildir. Bununla beCevat, Başvekâlet Kalemi mahsus müintibalarla dönmüşlerdir. Nitekim arasındaki temasların çokluğu kalpraber Mahmut Celâl Bey Mısır hü intibaların bu kuvvetli mahiyeti Mah lerde zaten meknuz olan bitip tüken dürü Vedit, Hariciye Kalemi mahsus kumetinin aldığı isabetli tedbirlerle mut Celâl Beyi İskenderiye'de aç mez dostluk ve kardeşlik hislerini a müdürü Kemal Aziz ve kâtip Selim Rauf âfetin oradaki tesirlerinin hayli Beyler bujunacaktır. . • . • mak tasa^vurunda bulunduğu şu labildiğine kuvvetlendirecek ve yük fif ve bilhassa tecdit edilmiş ol Recep Bey bugün geliyor benin bir an evvel açılmasına teşvik seltecektir. Bu hakikatten mülhem duğunu kaydetmekte ve oraya ait ve teşçi eylemiştir. Bu tasavvurun olarak kardeş memleketten de TürAnkara 19 (Telefonla) Fırka kâvaziyetî endişesiz, hatta sağlam bul hakikat olması şimdi artık üç beş kiye'ye mümkün olduğu kadar çok tibi umumisi Recep ve meb'us Reşit Gamaktadır. Esasen zengin bir mem gün mes'elesinden ibaret bulunuyor. dostlar gelmesini temenni ederiz. lip Beyler bu akşamki trenle İstanbul'a leket isabetli idare ile doğru yollarTürk . Mısır münasebetlerinde her YUNUS NADt hereket ettiler. Gümrukteki hadise müştekilerin anlattığı gibi değildir Kontenjan tatbikatının gümrük idarelerimizce ne kadar yanlış anlaşılmakta olduğuna ait mtsaller bir iki değildir. Bulgaristan'daa gelip hâlâ çıkamıyan tarihî evrakın akıllar durduran macerası da bu neviden • dir. Kontenjana dahil öTeğildir diye meselâ köpeğile gelen bir yolcunun köpeğini gümrükte bırakmağa mec • bur tutulması gibi vak'alar da gümrük idaresinde adefa günün tabiî vak'aları haline gelmiştir. Bu cümleden olarak evvelki gün idarehanemize vaki bir şikâyeti bu sütunlarda dercederken, yanlış muamelelerm ihracatımızın himayesi noktasından ne kadar feci neticeler verebileceğine de işaret etmiş, gümrük idarelerind'e kontenjan tatbikatının artık muhaberelere, sakatlık • lara meydan vermiyecek bir istika met alması lâzım geldiğini ehemmi • yetle kaydetmiştik . İstanbul Gümrük Başmüdürü Seyf i Beyden dün almış olduğumuz bir mektuba nazaran bahsedilen hâdisenin izaha muhtaç olduğu anlaşılmaktadır. Filhakika gümrük idaresi bize Gümrük Başmüdürüne göre hadise Surpagop ve Ayaspaşa.. Dün yapılan içtimada Ahmet Refik Bey vesikalara müstenit izahat verdi Karar çıktı İstanbul Gümrük Başmüdürü Seyfı Bey hâdiseyi şu şekilde izah etmekted'ir: «1 Bu bapta icra kılanan tet kikata nazaran mevzuu bahis sandiklar için Köse Ahmetzade Rahmi Bey tarafından Galata ithalât gümrüğüne ibraz olunan 23195 numaralı ve 13/1/932 tarihli ithalât beyannamesile muamelesinin ifası talep edil(Lutfen sahHeyi çeviriniz) • Şap denizindeki haile! Filiyor vapuru yolcularından 90 ı su ve alev arasmda mahvoldu Aden 19 (A. A.) Andre Lebon gemtsi dün geceyarısı Cibuti'den A den'e gelmiştir. Vapurda Geor ges Philippart felâketinden kurtulmuş 34 yolcu bulunuyor du. Daha ev velce Aden'e gelmiş olan yolcular, bu son gelenleri bekli yorlardı. Felâ ket anında bir600 yolcusundan 90 ı bulunamıyan 22 bin tonluk Filipar birinden ayrı transatlantiği düşmüş olan aileler efradının bulun ğunu gördüm. Kamarotu çağırmak ismaları tavsif r gayrikabil meserret ve tedim, fakat zil elimde kaldı. Çünkü teller erimişti. Nöbetçi za saadet sahneleri arzetmiştir. bitine haber vermek üzere Yangın nastl çıktı? Aden 19 (A.A.) Georges Phi hemen koştum. Kamarama avdet ettiğim zaman duvarların içinde bir çaiippar'da yangının çıkmış olduğunu tırtı hissettim. Bir kaç sanîye sonra haber vererek istimdat etmiş olan kamaram dumanla doldu ve tahtalaTien Çin'li maden mühendisinin zevcesi yangının başlangıcı hakkında ati rın arasından alevler fışkırmağa başIadı. deki malumatı vermektedir: Yangın haber alınır ahnmaz makî« « Pazartesi günü geçenin ikisinde neler durduruldu ve yangını boğa ', Garadafui burununun fenerine bakmak üzere güverteye çıkmıştım. Ka rak bastırmak maksadile bütün lommarama indikten bir kaç dakika son bar delikleri sıkı sıkı kapatıldı. Maara tavandaki elektrik ziyasının kuv mafih, yangın şayani hayret bir sür'(Mabadi 2 inci tahijedel vetinin f evkalâde azalmakta Roma seyahati 11