28 Mart 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 4
Meclisi idare Raporu.. (Başı birinci sahifede| lan sanayi gurupları kurtar. mak ümüidile onlara ayrıca, ge niş mikyasta krediler açarak üzerlerine yeni yeni riskler al- muışlardır. Şüphe yok ki, bu ka rar ve tedbirler dahi başlı başı na felâket âmili olmuşlardır. Şükran ile ifade edelim ki, bu zaaf ve sukutun esbap ve âmilleri Türkiyede mevcut de- İş Bankasının sanayi sa- hasındaki faaliyeti doğmaktadır. Bu sanayiin her şubesi memleket ihtiyaçlarının ancak cüz'i bir kısmına teka. bül edebilecek bir istihsal dev- resindedir. Fazla olarak da memlekette istihsalâtm satışı- nı temin edecek kuvvetli bir himaye de mevcuttur. (Teşviki sanayi, Gümrük tarifeleri, Kon tenjantman) . Bu itibarla yeni doğan ve bankamızı alâkadar eden sanayi şirketlerinin aksi” yonları-, gerek mahalli, gerek beynelmilel borsalarda, Spekü- lâtif olsun, olmasın, her hangi bir tehlikeye maruz olacak ma hiyette değildir. Bilâkis tabii zamanlarda sermayenin hare- ketleri cephesinden bir noksan ve kusur olarak telâkki edilebi lecek olan bu hususi vaziyet, dünya buhranı içinde büyük bir tahaffuz ve kuvvet membaı ol muştur. o Netekim bankamız masarifi umumiyesine kat'iy: bar olmadan vücude getirdiği. miz müesseseler, başta kömür ve sigorta şirketlerimizle mil- Ni sanayiin en ii birini teşkil eyliyen şeker sana yii; ve bunlara ilâve olarak fen ni ve asri esaslar dahilinde ti £ ze Zengin olmanın en kısa yolu.. melâtından elde ettiğimiz kâr. lardan başka bize (600) küsur bin lira gibi mühim bir temet- tü eylemiştir, Görülüyor ki normal banka mwuamelâtile milli sanayii tiği verimli liyeti tam bir ahenk içinde yürütmeğe mu valfak olan müessesemizin kı xewç kabiliyeti, memleketimi: vc çalışan ve hedef gayeleri bi Zimkilerin tamamile ayni olma yan mali müesseselerin randı- manları ile ölçülemez. Dünyada banka buliranını teşdit eden bir âmil de Avrupa ve Amerika Bankalarının uğra dıkları kambiyo © zararlarıdır. Bu zararlar neden ve nasıl vu- ku bulmuştur? Beynelmilel mü nasebetleri pek geniş ve girift olan bu bankalar, o münasebet lerinin hüsnü (idamesi için, mubtelif ve mühim mali mer- kezlerde disponibiliteler bulun- durmak mecburiyetinde idiler. Buna ecnebi dövizi ile plâs man yapmak Da de ilâ ve edebiliriz. Takdir buyrulur e duğu mühim biri de Londra idi. İngiliz lira le kıymetinden “o 30 unu kay betmesi mühim kambiyo zarar larmı mucip olmuştur. En sağ | nızm 1931 senesi zarfında üze! lam iş yapmağı şiar (o edinmiş bazı büyük merkez bankaları bile bu fena akibetten kendile. rini kurtaramamışlardır. Millt bankalarımız arasında, ti cude getirmek sahasında sarfet | Hi çesinin, hülâsa bütün mevcudi Tasma kuvvetli bir iman ile bağ lerden tabiatile masun kalmış- tır. Filhakika bankanız, mesa- isindeki ciddiyet, samimiyet ve karşılıklı üt lerin temin ettiği suhuletlere istinat ederek ticaretinin icap ettirdiği kambiyo müame Vâtenı en muvafık şeraitle tedvi re muvaffak olmuştur. İşte bu ciddi ve hesaplı hat t harekettir ki, Türkiye İş Ban de blünçosunu kambiyo zarari” le değil, kambiyo kârile kapat mak imkânını vermiştir. Yeni şubeler 1931 senesinde arzettiği. miz ahval ve şerait içinde çalı şan bankanız buhranm pi yasamızdaki (tesirlerini (o ya- kından takip ederek bunların icabatıma uyacak tedbirleri de almıştır. Bu meyanda banka İmuamelâtmn risklerini; gerek taksim ve tevzi, gerek emniyet noktai nazarından idare etme- ğe hususi bir ehemmiyet ver miştir. Geçen seneki raporu. muzda da işaret ettiğimiz gibi büyük piyasa merkezlerinde mevcut kredi iptizalinden ko. runmak için 1931 senesi zarfın da da memleketimizin muhte- lif noktalarında yeniden şube- ler açtık. Bu münasebetle mua melâtrmızın seviyesini bir sene evvelkine yakın bir derecede tutmağa muvaffak olduk. Bu- ada yerleşmiş o « ve dolayısile i faaliyetimizi o memleketşümul bir mahiyete ifrağ etmiş ol- duk. Yeni açılan şubeler aşağıda ki tarihlerde faaliyete geçmiş- ir, Antalya Bartin Eskişehir | 28 Mayıs 1931 30 Malatya Sivas Uzunköprü Umumi masratlarda tenzilât Şunu da ilâve edelim ki, riski dağıtmayı istihdaf eden bu hat tı hareketimizle masarifi umu- miyemizi arttırmadık. Bilâkis geçen seneye nazaran masrafla rımızı (231) bin lira gibi ehem miyetli bir derecede azaltmağa muvaffak olduk. Esasen Banka rinde en ziyade ehemmiyetle tevakkuf ettiği noktalardan bi - ri de “masarifi umumiyede ten barici | kihat” olmuştur. Dünyanın bi- bey |lâmum mühim mali müessesele ret noktai nazarından nelmilel muamelât ve münase. | rinde tatbik olunan makine u- batı en geniş olan Türkiye İş are nimireriemez yetinin mukadderatını Türk pa $ İadığı için buna benzer tehlike vaffakiyet hâsıl olması, yeni i yeniden memur iz ve harekete ge- tirmeğe imkân vermiştir. İhti. yaçlarımızın ve muamelelerimi zin mahiyetime uygun olmak şartile intihap ve istimal ettiği miz bu makineler masarifi umu miyemizi tenzile yara: Jayrıca 'da müşterilerimizi beklet meden sür'at intizam ile iş çıkarmak hus kı olmuştur. İ cari hesaplarımız için Ankara ve İstanbulda kullandığımız maki şayanı metmnuni yet neticeler aldık. İş Limitet “Alıcının arzusuna göre ha- zırlanmış ve hümunesine muva fık olarak harice mal satmak” gayesile teşkil (© eylediğimiz, İş Limitedin faaliyetinden Ode Bankanın kasa dai bu seneki raporumuzda bahset- mek isteriz, Buhranın doğurduğu müşki- lâta rağmen, Şirketin 1931 se- nesindeki kısa faaliyet devresi zarfında elde ettiği netice müs- anı memnuniyettir. azasından evvel İş hedef olarak kabul etmiştik. Bu merhaleye erişmiş bulunuyo- ruz. Avrupadaki şubeler “İş limetet” in tecrübeleri bi ze Türk ihracat mallarına mah reç olan piyasalarda yerleşmek | kanaati le vermiştir. Maksa- dımız — Buhran devam ettiği müddetçe — gayet (mütevazi teşkilât ve asgari masrafla bu işi başarmaktır. Bu mahreçler- de Türk mallarının satış şartla rmı kendi elemanlarımızla tet- kik ve takip etmek ve oradaki işleri yaptırmak için bugün ver diğimiz masraf ve komisyon- dan tasarruf etmektir. Umarız ki Umumi iktısadiyatımıza fay dahı olmak mülâhazasile Ecne. Tarihi bir resim: Reisicümhur Hz. memlekette deruhte ettiği işlerde büyük bir muvaffakıyet ve aynı zamanda umumi bir itimat kazanan İş Bankasının İstanbul şubesini ziyaret ve tetkikten çıkıyorlar. bi memleketlerinde en © evvel Şube açmak © şeref ve talünin Bankamıza teveccüh etmesini, muhterem hissedarlarımız mem nuniyetle karşılayacaklardır. Mevduat Ticari Bankalarm emniyet ve faaliyet miyari olan hususi mev duat ve bilhassa küçük cari he- saplarımızın 1931 © senesinde dikkati calip bir şekilde arttığı nı bilhassa kaydederiz. Bu teza yüt, buhranın mali ve nakti halara sirayet ettiği ve emniyet krizinin kendini gösterdiği bir zamanda vuku bulmuştur. Hat- tâ buhrandan tevehhüm eden bir kısım hesap sahipleri, mem leketde çalışan bazı bankalar. mevduatlarını çekmek teşebbü. sünde sıralarda bile Bi irelerine bir nazar. miktarmın muntazaman ve mü temadiyen artması, halkımızın müessesenize karşı olan * sami” mi alâka ve rabıtasını gösteren canlı bir delildir. Bankanızı bu suretle mesaisinde teşci ve ter- gip eden muhterem halkımıza şükran duygularımızı bu vesile ile arz eylemeği bir vazife bili- riz, 1930 senesi bilânçosunda u- mumi mevduat yekünü: T.L, 42,917,975,32 lirayı bul muştu. Bu seneki umumi mevduat yekünunun bu rakama nazaran; 3.600.000 liralık bir noksan irae eylemesine gelince; bu fark 1931 senesi zarfında evvel ki seneye nazaran, resmi mevdu at hesaplarındaki tenakus ile bu sene nihayetinden evvel faaliye te geçmiş bulunan cümhuriyet merkez bankasına devreylediği miz mebaliğden mütevellittir. f Bu seneki umumi mevduat İ yekümunun bu rakama nazaran 3.600.000 liralık bir tenakus i. rae eylemesine gelince: Bu fark 1931 senesi zarfında, Bankanızın'yarım milyon lira ir ağ ile hissedar bulunduğu Cümhu: riyet Merkez Bankasının tees- süş ve faaliyete geçmesinden ve evvelce muhtelif Milli Ban- "kalara tevdi edilmiş olan resmi mevduat ve muamelâtın bizde | olan kısmının, kanunu mahsu. İ suna tevfikan, devir ve iadesin- İ den neşet etmiştir. | | Şunu da ilâve (o etmeliyiz ki, İ yukardan beri sayılan ve fevka lâde bir mahiyet arz eden bü- tün bu istisnai hâdiselere rağ- men, krediye bihakkin lâyik o- ' lan müşterilerimizin taleplerine ve ihtiyaçlarına mukabeleden asla çekinmedik. Umumi plâs- man'ın yekünunu ise memleket iş hacminin 1931 senesinde is- tilzam ettiği makul (o hadler, dahilinde tuttuk. | Bu sene, Emtia üzerine ») vans hesaplarımızda mühimce bir tenezzül mevcuttur. Bunun | esbabı mucibesini vuzuhla arz etmek isteriz: Malümdurki Emtia ü İ vans ancak bir iş mevsimi için açılır, ve ayni mevsim zarfında İumumiyetle hesap tasfi; edi. lir. Halbuki adı iptidaiy. fiatlerinin tedrici ve mütemadi sukutu, buhranı devamı, mer. hun malların senelerce s. i tabit akip ederek müşterile- | mallarını ellerinden çe karmağa davet ettik. Vakıa bu ihtiyatlı ve hesaplı hattı hare- ketimiz, bidayette alâkadarla- rın şikâyetini mucip oldu. Fa. İ kat satış muamelemizin hita” mmmdan az zaman sonra fiatle- rin akıllara sığmayan bir radde ye düşm. terilerimizin bu nevi şikâyetlerini takdir ve te- | Kâr ve zarar hesabının tetkiki derek geçen seneden devredilen (900) bin liralık hususi karşı- lıklarımıza ilâve ettik. Birçok memleketlerde ekserisi büyük Bankaların kârsız çıktıktan ma ada, nizami ihtiyat akçalarına el uzatmak iztirarında kaldıkla rı bu sene zarfında icap oOeden bütün ihtiyatlar ve hususi kar şılıkların tefrikinden sonra 931 senesi neticesi olarsk istihsal ettiğimiz kâr geçen seneki mik tara pek'yakındır. Kâr bakiye- si olarak bilânçoda görülen: T.L, 811.096.84 lira tevziata esas itti- haz buyrulduğu tak- dirde: 9, 20 ihtiyat ak. birinci temettü olarak T.L. 300.000 ki ceman T.L, 460.000, tefrik edildikten sonra geriye kalan o T.L, 351.096.84 Türk lirasından yine nizam” İ name ahkâmına tevfikan, idare İ meclisi, memurin, müessis his. İ seleri, fevkalâde ihtiyat akça- ları tefrik edildiği ve müteba- kisi hissedarlara tahsis edildiği takdirde ikinci hissei temettü olarak Jo 4 ve beher (o müessis hissesine de 15 lira temettü isa. bet edecek ve fevkalâde ihtiyat akçasına da 40,000 lira ayrıl- mış olacaktır, Bu tevziattan kiye 416,84 lira ise gelecek se- neye devrolunacaktır. Temettüün sureti tevzi ka- bul ve tasdik buyrulduğu tak- dirde temamı tediye edilmiş 10 alık beher hisseye 9ç 15 hesa bile 1 lira ve beher müessis his. sesine 15 lira, 7 numarali ku- ponlar mukabilinde 1931 sene- si temettüü olarak 15 nisan 1931 tarihinden itibaren tevzi ata başlayabiliriz. Bu sene tefrik olunan nizami ihtiyat akçalarımızın da ilâ le ihtiyat akçalarımızm yekü. nu, merbut İ kânunusani 1932 ü veç hile, 2,400,000 Türk lirasına ba liğ olacaktır. 1932 senesi müra kiplerinin intihabile 1931 sene- i mürakiplerine verilecek ücre tin ve İdare Meclisi hakkı hu. zurunun nizamnamei esasimiz ahkâmına tevfikan tesbit buy. rulmasını rica ederiz. Maruzatımıza nihayet verir. e İş Bankası 31 ei MATLUBAT Kasa mevcudu Bankalardaki mevduat Esham ve tahvilât cüzdam Ticari senetler cüzdanı Borçlular cari hesapları Avanslar Muhtelif borçlular Mutavassıt hesaplar Emvali gayri menkule Demirbaş eşya Şubeler tesis masrafları Kefaletten dolayı borçlular Nâzım hesaplar: SBEEENLERSU Berayi tahsil tevdi olunan senadat cüzdanı Berayi tahsil tevdi olunan muhabirler cüzdanı Muhtelif hesaplar Umumi Muhasebe Müdürü Muvaffak Cevdet Umumi masraflar İtfa bedelleri Tasfiye olunacak hesabata karşılık ve ihtiyat Kat'i kâr Türkiye İş Bankası 1 kânunu MATLUBAT Kasa mevcudu Bankalardaki mevduat Esham ve tahvilât cüzdanı Ticari senetler cüzdanı Borçlular cari hesapları Avanslar Muhtelif borçlular Mutavassıt hesaplar Emvai gayri menkule Kefaletten dolayı borçlular Nâzım hesaplar; Türk Lifası | Türk Lirası 4.722.842 2.178.196 782.586 185.541 11.629.400 YELSESSEEEN Berayi tahsil tevdi olunan sonedat cüzdan 4.488. 828.40 Berayi tahsil tevdi olunan muhabirler 1.962.015.68 1.244.070.44 7.714.914 termekten fariğ kalmadıkları | dilen bilânço ile kâr ve zarar he asarı teveccüh ve itimada şük- | sabının ve Bankanın bilnâço ta- ranlarımızı arz etmeği de vazi- | rihindeki kıymetlerine irca olu- fe biliyoruz, MÜRAKİPLER RAPORU Türkiye İş Bankası Heyeti Umumiyesine. Efendiler, 15 Şubat 1931 tarihinde ale- lâde olarak içtima eden heyeti aliyeniz tarafından © uhtemize tevdi olunan vazifci mürakabe. yi ifa eylediğimizi arzeyleriz. 31 kânuniuevvel 1931 tarihin de mevcut nukut, esham ve tah vilât ve mesküküâtı ecnebiye ta- rafımızdan tetkik edilerek cüm esinin defterlerdeki kuyut ile nan zimmet ve matlübu ile bil- cümle taahhüdatınn nazarı tet kik ve mürakabeden geçirilmiş ii olduğunu ve cümlesinin kuyu. dat ve muamelâtında iztizamı tam ve sıhhat müşahede edildi ğini beyan eyleriz. Ankara, 25 Şubat 1932 Mürakip Mürakip Edirne Meb'usu Şakir Trabzon Meb'usu Hasan Hüsnü
