22 Eylül 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

> ayrıca y. 2 Siyasi tefrika; 30 KARA Bİ R GÜN | Istanbul nasıliş'gal edildi? Aziz Hüdayi Bizi bıraktılar Öğrendim ki Ceneral Franşe Des- pere Fransız sefaretanesi önünde kürşüna dizilmemi emretmiş Başka bir şey söylemedi. Eminönünde otomobil harbiye nezareti yolunu tutacak yerde #ola saparak bizi Saray bur- nundaki erzak deposuna getir- di. Burası evvelce bizim askeri erzak depomuz iken Fransız- lar almışlar ve deniz tarafında ki köşeye bir de semafor kur- muşlardı. Buraya niçin gelmiş tik, hâlâ anlıyamıyorum. an ilden indik. Erani- oradaki o Fransız Zabitlerile bir sast kadar ko- nuştu, ben bir müddet ayakta ve sonra pirinç (o çuvallarının üstünde bekledim. Tekrar oto mobile bindik ve harbiye neza retine geldik. — Ceneralin emrile aziz be yi size teslim ediyorum, de- Ve mühürlü bir zarf vere. rek ilâve etti : — Bunu lütfen harbiye nazı rı paşaya verirsiniz. Sadarete azilmiştir. Ve ikimize hitaben: — Bonsuvar, mesyö, diye- rek çıkıp gitti , Ben yabancı ellerin pençe- sinden kurtulunca hemen evi- me koşacağım zannettim. Fa- © kat İzzet Bey merkez kuman- danile görüşmeden beni bıra- « kamıyacağını söyledi. Merkez © kumandanlığına gittik. Evvel i< de krem sre olduğum veçhile o zamanlar merkez kumandan i İığında mirliva Ahmet Fevzi “(2) Paşa bulunuyordu. OOda- sına girdik. Birbirimizi ilk de | dı fa görüyorduk. İzzet Bey be- ni takdim edince hasretten dön müç'oğluna sarılır gibi beni ku içimiz titredi, ev hattâ Yaver Pa- işa (Hrabiye nazırı) o senini- odam edileceğini duyunca ağla- dı. * — Acele etmişler; dedim. — Senin tevkifin ve idama bieâm oluşun büyük bir hâ- Vine oldu. © Çi) Çöle müzik ve vazifesine âşık © İbir zabiti. Geçen sene (1930) Ada- © zumeler yazılabileceğini hemen he. © Ta muhafazakâr olan ve öyle olması © onu kabul ediyor. Bu mâzim tarz onu, bizden haylı zaman evvel tecrü- © yalnız klâsik vezinlerle — söylenmiş © kis, bir kari olarak çok memnunum: NM. unuz?” diye bağırmış, imada vefat etti (2) Şimdi Kadastro hizmetinde i bulunuyorlar. Haftalık Edebi Fikirler ve insanlar Kıraat kitapları ve yenilik Serbest nazım da artık, aruz ve hece vezni kadar, o edebiyatımızda | “droits de citö” kazandı. Yeni şair. İlerimizin bir çoğu münhasıran onu e enin öz MAİ “men hiç kimse inkâr (etmiyor; bir san'atkâr veya bir münekkitten da. icap eden edebiyat muallimleri bile be etmiş memleketlerde, meselâ Fransa'da, kıraat kitaplara hâlâ manzumeler girebildiği hâlde bizim gocuklrmıza sınıfta Hayri Muhit- #n Beyin şiirlerinin dahi okutulma- se teklif ediliyor (1). Şikâyet ettiğim sanılmasın; bilü- ben serbest nazma bayılırım. Fakat TÜY Refik Ahmet Beyin orta mek- | tepler ve muallim mektepleri için yeni yardığı kıraat kitabında gör. — Ben hakikaten mı mahküm edilmiştim? Paşanın cevabını yukarda yazmıştır. Filhakika Ceneral Franşe Despere Kara bir gün makalesini iyi tercüme ettir- tahkika lüzum görme- den “onları derhal Fransız se farethanesi önünde kurşuna di ziniz,, erorini yazmış. Paşa beni yanma oturttu. Kahve ısmarladı. Tevkifimden sonra Türk matbuat heyeti. nin Fransızları protesto etti- ini ve bu şerait altında Türk- larına bildirdiklerini söyledi. — Peki, Paşa Hazretleri, dedim, ben i ne olaca üm? Evime gidemiyecek mi- yim? — Evrakınızı Erkân: Har- biye Reisine gönderdim, cevap bekliyorum, biraz dinlen baka- bir yatak gösteriniz, istirahati ni temin ediniz - Ve omuzuma hafifçe vura- rak : — Haydi yavrum, mütees- sir olma, yarın her halde ben seni evine gönderirim. İnzıbat zabitinin sıcak odasında, miz bir karyola gösterdiler. Birkaç zabit hikâyemi din- lemeğe gelmişlerdi. Bir müd- det konuştuk. Yurdumun te miz havasında on iki günden beri ilk defa geniş bir nefes ala rek uyudum.. . (Devamı var) Musahabe bizde edebi an'anelerin, ( böyle hiç bir yenilik karşısında bizi aksülâme le sevkedemiyecek © derecede zayıf olması insarı düşündürecek şeyler- dendir. N “An'ane, nefsini müdafaa için, bir insanın tecrübeleri ile edindiği bilgilerin mecmuudur,, denilebilir. Bu tarif kabul edilince o an'anenin faydaları da, tevlit edeceği zararlar da hemen göze çarpar. Nefsini mü- dalan için lâzam gelen ihtiyatı gös- | termemek vakıa tehlikeli bir şeydir; fakat o ihtiyatm © fazlası da insanı her şeye karşı itimatırrlığa, o kendi kendine yaşamağa mecbur eder, bu- nun neticesi olarak gerek maddi ge. rek fikri zenginleşmelerden mah- Fim bırakır. Am'ane, fort için ne ise cemiyet için de odur. Eedebiyatta an'ane, güzelliğe var mak için her asrın bulduğu yolların mecmüudur. “Her asrın,, diyorum, o hilde an'ans dalma büyüyen, ka- | doğrudur; fakat esas itibarile yeni- baran bir küldür; güzelliğe götüren | her yeniliği içine alır. Fakat bunun | için de o yeniliğin, hedefe varabile- ceğini isbat etmesi, yani eser vermiş olması 1 hazımdır. Fakat denebilir ki; MİLLİYET SALI 2 HARiCI HABERLER | Mukten cenubunda yeni bir muharebe! Rusya Çin vekayiini takip ediyor PEKİN, 21 (A.A.) İtimada şa- yan bir membadan alınan hahere gö re Pekin - Mukden demiryolu bo- yunda dün akşam Çinlilerle Japon- lar arasında müsademe tekrar başla maştar. Bu çarpışmanın o Mukden'in ce- mubunda akşam geç vakte kadar de- vam ettiği bildirilmiştir. Rusların vaziyeti MOSKOVA, 21 (AA) —M Karahan Japon sefiri M. Hiroto'yu kabul ederek son X hâdisele. Japonların zayiatı TOKİO, 20 A.A. — Nanking'- in zaptı sırasında Japonların 30 ki. $i ölü ve 90 kişi yaralı zayiat ver- miş olduklarını gazeteler yazıyor. Çin, protesto ediyor NANKIN, 20 (A.A.) — Çin Ha riciye Nazırı, Japonyanın © Nankin elçisine bir protestoname göndere. rek hasmane harekete nihayet veril mesini ve Japon kuvvetlerinin &v- velce bulundukları mevkilere çekil. mesini talep eylemitşir. Mumaileyh, aynı zamanda Çinin Tokio elçisine | de talimat vererek Japonya hüküme ti nezdinde protestoda bulunanları nt emretmiştir. Çinli mareşalın beyanatı PEKİN, 21 (A.A.) — Uzun müd det duçar olduğu hümmayı tifoidi- den dolayı hastanede yatmakta © lan ve şimdi nakahat devrinde bulu- nan Mançurili Mareşal Chang-Hsuh -Liang, şu beyanatta bulunmuştur: “Japoyanın misli mesbuk olm yan taarruzu, Japon milletinin ibti- raslarını alevlendirmek için yapılmış olan tahrikâtten birkaç hafta sonra başlamıştır. Bu taarruz, Çis büyük felâketlere maruz bulunduğu © bir sırada yapılmıştır. Bu felâketler, ci feyezanlar, komünizm ve dahili muharebelerdir. Taarruzdan evvel veya sonra her türlü mukabelei bilmisillere mâni olmak için bütün silâhların depolara yerleştirilmesini emeeitim. Japonya, iaarrınunun ga yet acil bir sebebi olduğunu iddia et mektedir, fakat bütün dünya mesele nin ne olduğunu bilir, çünkü düşü- nülüp taşınılarak yapılmış bir harp facinsı geçirmiştir. Çin, cidale işti- rak niyetinde değildir. Çin lihan &f- kür umumiyesinin hükmüne İnti- zar edecektir.,, M. Laval gitmiyecek Bütün dünya Fransa ile Amerikadan medet bekliyor WASHİNGTON, 20 (A.A) — Pari'ten gelen ve Fransiz memabü mek niyetinde bulunduğuna dair o lan haberler, riyaseticümhur sara- yında tekzip ve bu hususa dair bir güna malâmat mevcut olmadıKı be- yan olunmaktadır. Maamafih, gazetelere ve iyi ma- lümat almakta olan mehafile naza- ran M. Laval'in Amerikayı ziyareti, gerek Amerika efkâr! o umumiyesi ve gerek Amerikan ile Fransanın pek kuvvetli olan vaziyetleri dolayısile hali hazırda beynelmilel vaziyeti ha- kikaten ıslah edebilecek yegâne iki devlet olduğu mütaleasında bulunan Japonyada Zelzele TOKİO, 21 (A.A.) — “Toki'de şiddetli bir zelzele olmuştur. Bu sar sıntı Japonyanım garp kırmında da- hi hemiş bir saha dahilinde hizsedil. mişti Şimdiye kadar alman malümata göre dokuz kişi ölmüş ve yüzlerce kimse yaralanmıştır. Saitama mıntakasnda Konozo ve Kumaza şehirlerinde bu zelzele yüzünden bir çok evler yıkılmıştır. günkü girebilmesi için yenilik vas- fı kaybetmesi Bizim geliyor.,, Bu, lik bedii bir kıymet değildir. Sırf estetik bakımından muhakeme etti- ğimiz zaman bir eserin © yeni olup olmadığını kale alamayız. Bununla ancak tarihi tenkit uğraşabilir. Dile kat edin, yeniliğe pek fazla kıymet verenlerin “güzel, e itibarları az- dır: yeni olsun da ne olursa olsun! Ben an'aneye bağlı | değilim ve ber türlü yeniliği, hiç olmazsa neler verebileceğini görmek meraki ile, kabule amadeyim. Fakat bu hissin umumileşmesi, bilhassa © edebiyat muallimlerine sirayeti tehlikelidir; yalmız güzellik hedefini | kaybettir. | mekle kalmaz, yeniliğe de mani o-| lar, Çünkü yenilik, asırlardan beri yerleşmiş bir tazyika isyandan baş- ka nedir? (Bittabi burada yalnız “san'atte yenilik,, i kastediyorum; fakat bu, ilmin yeniliklerine de he- men hemen tatbik olunabilir). Bunun içindir ki, serbest mazmı | çok sevmeme rağmen, mektep kitap larına girmesini doğru bulmadım. Hem mekteplerde okutulan kıra. at kitaplarından asıl beklenen, ihti. va ettiği parçalarım güzelden ziyade faydalı olmasıdır. Türkçe dersinin va resmi mehafil tarafından büyük bir hüsnü kabule mazhar olacaktır. LONDRA, 20 (A-A.) — New- York'tan Observer gazetesine bildi- rildiğine göre, Washington mehâfili NewYork Times gazetesi tarafın- dan alınan ve Fransız Başvekilinin Gihandaki mali inhitata çare olabile- cek müşterek bir Fransız — Ame rikan hareketi tertibi hakkında M. Hoover ile görüşmüek üzere yakın. da Amerikaya gideceğine dair bulu- nan haber ile meşgul olmaktadır. PARIS, 20 (A.A.) — Başvekil daitesi, M. Laval'in yakında Aemeri ka reisicümhüru M. Hoover'i ziya ret edeceğine dair olan haberin sılsız olduğunu mübeyyin bir tehliğ neşretmitşir, talyada Salpazanlık ROMA, 20 'A.A— Gazete er, İtalya'nın birçok şehirlerin de muhabirleri mevcut olan bir kalpazan çetesinin o Milan'da keşfedilmiş olduğunu yazıyor. lar, Bu işle methaldar birçok eş has tevkif olunmuş ve 100 ve 50 liretlik evrakı naktiye bas. mağa mahsus birçok'ta aletler elde edilmiştir. lüne de çalışmakla beraber herşey. sıl ifade edildiğini öğretmek; bunun için de taklidi mümkün örnekler gös termektir. Halbuki bugünün edebi. yatı, bilhassa serbest mazımla yaza lan şiirler, örnek olmağı asla istemi- yor. 4 Serbest nazımcıların iddiası ne- dir? Bu idiayı şöylece hulüsa edebi. Tiriz: “ Nazımdan maksat ahenktir; biz şilrimizde ahenki temin ettikten ya bu kalıba uydurmadığımız. için munhaza edemezsiniz. Bakın, eser. lerimizde ahenk yoksa o zaman iti- raz edin; vârsa hiç bir sey demeğe Bittabi burada serbest nazımer. ların, kendilerini ananevi vezinler. den ayıracak esas farklarını arıyo. ram; kendi aralarındaki farkları di. ger teknik veya estetik iddiaları bul mağa çalışıyorum. Bu voktadan haklı olduklarını eserleri ile isbat ettiler. Yeni ahenk itibarile heceden de,aruzdan da aşa ğı kalmıyan manzumeler yazdılar. | $u var ki en muvaffakiyetli eserle | rinde dahi ahengin herkese aşikâr | olması kabil değildir. Verlaine * bir şiirde herşeyden | evel ahenk (musiki) bulunması lâ. EYLOL fe- | adi varidi hatır olmakta 1931 Teslihat | Mütarekesi . | Bazı devletler daveti kabul etmiyecekler mi? mıyan devletlere — ve Arjantin — Cemiyeti akvamın tahdidi teslibat komisyonunun mesaisine iştirak e- meleri için telgrafla vukubulan “da vete bu devletler tarafından verile. esk ilik cevapların pazartesi günü alı macağı tahmin edilmektedir. Burada bulunmakta olan müşa- bidi, büyük meclisin mesaisini dik- katle takip etmekte bulunan Wa- #hington hükümetinin bu daveti sür atle kabul etmesi beklenilmektedir. Sovyet Rusyanın, son dakikada bu daveti kabul edip etmiyeceği su- ve kabulü takdirinde M. LitvinofPun iki haf ta övveli terketmiş olduğu Cenevro- | ye avdet edeceği söylenmektedir. Diğer davetlilerden © (Türkiye, Ariantin, Bresilya, Elvatör, Kosta tika, Efganistan, Misir.) bazılarının bu davete icabetten istinkâf etmeleri ihtimali vardır. Diğerlerini de Avru İ pa payitahtlarındaki elçileri temsil edeceklerdir. Fransızlar memnun değil! PARIS, 20 (A.A) — Les De. batı gazetesi, Çin-inpon hâdiseleri- gin tam Cemiyeti akvam meclisinin İnikat eylemi; ve her iki alâkadar te bulunmuş olduğu bir zamana te- sadüf ettiğini yazıyor. Mezkür gaze | te, bu fırsatların — Cemiyeti akvam sa haizi ehemmiyet olduğunu ilâve ederek yalnız mükâlemelere başla” mağa mahal olmad: “nı çünkü mey- danda hükümetlerinin arzusuna mu bu tefsir tarzmın kanuni © olmıyan Çelik miğferliler teşkilâtının Lehis- tan'ın bir kasının istilâ edecekleri günde de hiç şüphesiz hizmet edebi- leceğini söylemekte ve bu tecrübe- nin bir şeye yüraması © isteniyorsa bundan vaz geçilmesi lâzımdır de mektedir. Temps gazetesi de tahdidi tesli- | hat komisyonunda vukua gelen ay- mı hâdise tamamile tahdidi teslihat hususunda öne sürdükleri tezler ma lüm bulunan Amerika müttehit cüm huriyetleri ile Rus Sovyetler cüm- | huriyetinin ve Türkiye hükümetinin neden davet edilip te o Cenevre'de I temsil edilniyen diğer — devletlerin ezcümle cenubi Amerka cümhuri- yetlerinin niçin devet edilmemiş ol- duklarını sormakta ve nihayet Fran tiz nektai mazarınn galebe ederek davetin umumi olması takarrür ey- lediğini ilâve etmektedir. Esasen alelide bir komisyonun, Cemiyeti akvam müzakeratına han- gi devletin iştirak etmesi ve hangi- sinin etinemesi hususunda karar itti hazına salâhiyeti yoktur. Bunu an cak meclisin hey'eti ermumüyesi ka- 4 rarlaşterabilir. musigue avant tölite chose ,,. Bunun için birtalerm çareler de gösteriyor. du. Serbest nazımcılardan bir şair, M. Andre Spire, Veriaine'in bu par çasımı mevzuu bahsederek: “Ha yır, dedi; her şeyden evel heyecan; Teslihatmütarekesi Müzakerata iştirak için vaki dave hükümetimizce kabul pa kabe inin Bu müzmin Türkiyeri Bom sefirimiz Cemal Hüsnü Bey temsil edecekti: | Hariciye vekili eli geliyor ANKARA, 21 (Telefonla) — Tevfik Rüştü Bey bu ak- şam İstanbula hareket etti. Hariciye Vekili cumartesi günü Ankaraya svdet edecek, salıya Atinaya gitmek üzere tekrar İstanbula dönecektir. Sonbahar at koşuları ANKARA, 21 (ALA.) — Şehrimizde sonbahar at koşuları 2 teşrinievvel cuma günü başlıyacaktır. e Bu koşular fevkalâde meraklı olacaktır. Avrupadan getirilen halis kan İngiliz kısrak: larından yetiştirilen ve İstanbulda ilkbahar tay koşulara gi- ven Türk halis kanları daha büyük tay koşularına gireceklerdir. Bünlardan başka halis kan İngiliz hayvanları koşusuna İ- talya derbisinde ikinci gelen Gosser, Romanya derbisini kaza nan hayvanla daha bir çok maruf hayvanlar koşacaklardır . Dobrucada tevkif edilen bulgarlar SOFYA, 21 (Miliyet) — Ayândan Stefanof'un katli üze rine Dobruca Bulgarları arasında bir çok (| tevkifat yapılması Bulgar matbuatında heyecan uyandırmıştır. Gazeteler, ayn! zamanda, Romen matbuat idaresinin Bulgar o mecmualarını Dobrucaya ithalini menetmiş olmasını protesto etmektedirler. Tren bir arabacıyı parçaladı. BALIKESİR ,21 (Milliyet) — Geçen cuma günü, Basma" neden kalkan yevmi posta treni; Balıkesir kenarına kadar gek diği zaman, yolun şoseyi katettiği bir meykide; telâki nokta" smdari üç mrabâ geçmiş. Biri, ilerlemiş ikinci araba, — ki; İftali yalı İsmail ağanmdır. — Geçetken hayvan inat edip yarları8 ortasmda durmuştur. Arabada bulunan iki (© jandarma neferi, bir dakika sonra mahvolacaklarmı anlıyarak yere sıçramışir. İsmil ağa ise, hayvanını kırbaçlamakta devam iş. Fakat bu sırada tren arabaya çarpmış ve araba (o ile beraber hayvani ve İsmail ağayı parçalayıp öldürmüştür.Bu yüzden, tren saat teahhur etmiştir . İrtişa meselesinde zannaltında bulunan- ların Ankarada ifadeleri alındı ANKARA, 21 (Telefonla) — İrtişa “meselesinde zanda bulunanlar görülen lüzum üzerine Ankaraya davet edil mişlerdir. iliki ör bazıları geldiler | ve Adliyede ifadeleri almadı . Bulgaristandaki ermeniler naklediliyor SOFYA, 21 (Milliyet) — Cemiyeti akvam muhacirin ida” resi, Bulgaristanda mütemekkin 1000 Ermeninin Sovyet Er tuma kadar yol masrafinm Bulga i mesini istemiştir. Hükümet bu tekliği kabul O etmek isteyen Ermenileri tesbit etmektedir , Tayyareci Vecihi Bey Erzurumda TRABZON, 21 (A.A.) — Tayyareci Vecihi Bey bu sabah saat dokuzda şehir üzerinde bir uçuş yaptıktan sonra Erzim cana hareket etmiştir. Vecihi Bey şehir üzerinde cevelânı on" sında tayyarcnin kırılan aksamını tamirine çalışan ve yardım! eden Türk san'atkârlarma teşekkürlerini bildiren kâğrtlar at” muştır. Ankara Valisi ANKARA, 21 (Telefonla) — Ankara valisi Istanbuldan avdet etti. Bütün Alman borsaları kapatıldı BERLİN, 2 1A.A.) — Londra hâdiseleri üzerine bütü? Alman borsaları iş'arı ahire değin kapatılmıştır . Nevzat Bef İarindnn Boniilerkei Elie saka pek az kimse buluyorlar. Bunun için dir ki siyasi ve içlimsi | kanaatleri ne olursa olsun, muhakkak bir aris- tokrasiye, yeni küçük bir zümreye bitap etmiş oluyorlar. günkü heyecan olduğu yerde ahenk muhakkak vardır” Zannederim bi-| öu ve heyecanım ancak © küçük bir zim serbest nazımcılarımız da, © > ys * | vakıa aruz veya hece vezni ile ya- sılmış göirler için de varittir. Aynı vezinle yazılmış . iki “hakiki,, şiirin âbengi, bu heyecanı keşfeden züm- ve için, biribirinden muhaldkak ayrı. de doğru buluyorum fakat asıl bu noktayı kabul ettikten sonradır ki meselenin nezaketi anlaşılıyor. Her şeyden evel heyecai koyecanmı anlamak için (o bizim de| vezninde âhenge destek olan ve bir şair olmamız lâzmmgelir. £ Heyecan | çok kimselerin âhenk sandığı ittirat olunca âhenk te muhakkak © olurs'| yardır; bunun estetik hiç bir kıyma: fakat o âhengi keşfetmek için beye- | çi yoktur amma “maömoteciniçue,, canı anlamış olmak lâzımdır. İşte| faydaları vardır. Bu ittirat sayesin Nâzım Hikmet Beyin en iyi yazıla. | de talebeye bir çok ahlâki sözler, rında bile bazı kimselerin hiç bir â- | bir çok kelimeler, doğru © cümleler henk balamamsı bundandır. — Hem | öğretmek kabildir. Serbest mazımla bununla yalnız sana'tten anlamıyan- | buna imkân yoktur. ları kastetmiyorum; anlıyanların bir sizi N çi vi İşte bunun içindir ki pek sevdi. zumesi okur veya © dinlerken, bir gürültüden Başka şey duymuyor. sak için böyle san'atkârla okuyan | şekilleri örnek diye teklif eden kıra- arasında tam bir heyecan iştiraki Lu | atleri tercih ediyorum. Kıraat kitab; anması lâzım geliyor; bem bu tarza | yaparken kendi zevkimizi mi © İm gidenler bir taraftan da en yeni his | old; w kadar unutup sırf tercüman olmak istedik | gayelere ve klâsik şekil" Şürin âhençinin heyecanda oldu- | * ama şairin | der. Fakat gerek aruzda, gerek hece | Kırat kitaplarının klâsik par” lardan terekküp etmesi daha hay” hıdır; onlarım yenilik hususun! eksiğini muallim tamamlıyabilir. M” all öörüüst asli ayan Sİ her manzumenin âhengini bulan B adamsa, o şiirleri © sınıfta a münkün olduğu kadar anlar kat öyle değilse, aruz ve heceyi 9k” turken hiç olmazsa lisan hususund” talebeyi istifade ettirir, fakat 19” best nazımla yazılan şiirleri okutU” ken talebeyi onları yanlış veya onlardan nefrete sevl başka bir şey yapamaz. “0-6 4 Bu makaleyi yazmağa beni Ref* Ahmet Beyin karaatlerinde görü”