17 Nisan 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

RETYEELESR FE Italya, tevdi edilmiştir Hünkârın bunu tacilen yap- tırmasına sebep orada Hizumu ti cari göstererek İtalyanların aç- mak teşebbüsünde bulundukları İtalyan bankasma mâni olmak idi. Alelümum bankaların umu- ru ticariye ve iktısadiyedeki hiz metleri malüm olup doğrudan doğruya hükümetimahalliyenin. mürakabesi elinde bulunmayan veyahut milletin mal ve serma- yesi ile teşekkül etmemiş olan ecnebi bankaların herhangi bir memlekette icrayi imuamelât et mesi tmahaziri görülmüş ahval cümlesinden bulunduğu cihetle kümeti ocümhuriyemizin bir “Devlet Bankası,, tesisi hakkın daki kararı âlisinin Türk vatan ve milletine iktısaden, mülken, siyaseten temin edeceği fevaide payan tasavvur olunamaz. İtalyanlar Bahrisefitte öte- den beri büyük mikyasta seyrü seferlere ve muamelâtı ticariye- ye devam edegelmişlerdir. M. Krispi de kemali hararetle bu işi ileri götürmeğe çalışıyor- du. İstanbulda, İzmirde, Beyrut- ta İtalyan mektepleri açılıyor. İtalyan fisanınn Türkiyede Fransız lisanı ile müsabaka arzında neşir ve tamimi için ne yapılmak lâzmn ise bilâ ih- mal yapıisyordu. Diğer tarefan da Türkiyede- ki katoliklerin himayesini çok eski tarihtenberi (Fransızlar deruhte etmiş ve bunu kısmen bazı muahedelere bile kayt ve dercettirmiş okluğundan İ- talyanlar bunu almak arzusu- na düşmüşşler ise de meşhur Pa pa 13 üncü Pix Leon razı ol mamış, bilâkis katoliklerin hi- mayesi Fransaya müfevvazdır” diye bir de emirname meşreyle Gariptir ki, ahiren vukubu- lan bir hâdise neticesinde (Pa palık) makamının İtalyan ka- tolik müessesıtmı İtalya hü- kümetinin himayesine alması- a: tazammun eden mühim bir tezahürü görüldü. (Elyans nasyonali Ditali) Şirketinin son zamanlarda ya - ni Kâmil Paşanm valilikte bu- Tunduğu tarihte İzmirde inşa ettirdiği mekteplerin küşat res minden bir gün evvel kapıları- talik olunan levhalar gece i tebdil olunarak “İtalya ssyonerleri muaveneti milli- ye şirketi,, ünvanı mahsusunu havi firmalar vaz ve talik kr- 'unmış ve üstüne bir de Papa- nın bayrağı çekilmiş idi. Ogün küşat resmi icra kılınmış, li- manda İki İtalyan gemisinden toplar atılmış, sokaklarda nü- Avrupadaki cümhuniyetler aile- sine hafta arası, bir cümhuriyet da- ha iltihak etti: İspanya.. Bu mem- lekette cümhuriyet ilânma müncer olan hâdiselerin başlangıcı sekiz sene evvel Primo'de Riveranın, İs- panyol kanunu esasisini hükümşüz birakarak diktatörlüğünü ilân etme — Sile başlar, Bu diktatörlüğün ilân na âmil olan sebep te İspanyanm, © Pas taksiminde hissesine isabet e- den araziyi bir türlü işgal etmeğe muvaffak olamaması idi. Fas 1904 te İngiltere ile Fransa arasında ak- tedilen itilâf ile Fransaya tahsis e- dildiği zaman, bu itilâfa Almanya- dan evvel İspanya itiraz etmişti. Fakat Fransızlar derhal (İspanya © ile de ayrıca bir itilâf aktettiklerin- » den 1904 İngiliz - Fransız itilâfına başlıca muarız olatak ortada Al- manya kalmıştı. Elcez ve konferan- ar ile neticelenen buhran. 1909 dali BAM Tahsin Paşanın Halıratı mayesine alamadı Papa, İtalyanların teklifine razı olmadı ve: “ Bu vazife Fransızlara Tejrika No:34 » cevabini verdi metin ne kadar feci ve şayanı teessüf bir mevkii zillete, aciz ve mesicenete düşmüş olduğu- nu isbata kâfidir. İ — Asıl teessüf olunacak cihet vali paşanın bu merasime res- mi üniforma ile iştirak etmesi ve verilen büyük ziyafette ha- zx bulunmasıdır, Sultan Hamit buna kızmış ve Kâmil Paşaya şedidül meal bir telgraf yazdırmıştı. Fakat| (İngilterede paskalya tatille- iş olup bitmiş ve İtalyanların |ci bittikten sonra parlemento bu siyasi manevrası bir emri | yeniden mesaisine başladı. Bu vaki haline gelmişti ki İtalya |münasebetle Maç Donald kabi- ülkesinde “Vatikan, saraymın İnesinin vaziyeti etrafında bir pencerelerinden dışarı çıkamı-İtakım rivayetler de çıkmağa yan papanın sesi şarkta İtalya | başlamıştır. menafii mamma nafiz olmuştu. — Şimdiki hükümetin kabinede Bu inkılâbı siyasi pek aühim |mutlak ekseriyeti olmadığı, 0- bir vak'adır. nun için muhafazakârlara karşı Masu”, Sevakin, Zilâ, Tacu-| Ahrar fırkasının müzaheretini ra, Asap, Berbere, Somalı sa-|temin ederek iktidar mevkiinde | hilleri 3000 kilometre tulünde |kaldığı malümdur. Mac Donald. arazii vâsiayı itata edip İtal-|hiikümeti iki seneye yakın bir yan ileri oralarda geceli|zamandan beri iktidar mevküü gündüzlü dolaşmakta, dahil-|dedir. Bu müddet zarfında bir den tuttuğu eller ile uyuşmak-|çok meselelerde Mac Donald ta idi, Bunlardan Mısır hudu-| hükümeti Lord George'tn riya- duna civar yerler için Hidi i Ahrar fırkasımın mü- ye; Yemen ve Hicaza ait kısım | zaheretini temin etmek için fe- lah hakkında mezkür vilâyet-|dakârlıldarda bulunmak mecbu ilar hakkında mezkür vilâyet-İciyetinde kaldı. Şimdi gene İn- lere tebligat yapılmış isede i hiç bir faideyi mucip olamamış ve bilâhare mahali mezbure İ- talyanlar tarafından kısmen iş- gal kılmıştır. Babrâliden Hidiviyete çekilen telgrafnamelerde cünudu Mesri İyenin mevkilerinde sebat etme İsi lüzumu bildirilmiş ve Hidiv İ tarafından izharı aciz olunmuş ve hükümeti Osmaniyece ma- hallerine kuvayı askeriye 6 kedilemiyerek hukuku asliye haleldar olmuştur. Halbuki diğer devletler İ- talyanlarm bu hareketlerine karşı devleti aliye tarafndan ufak bir mukavemet görseler- di, onu serriştei müdahale ad ve İittihaz eyliyecekler ve bu reka- bet yüzünden İtalyanların teca vüzleri akamete düçar olacak- tı. Hayif sad hayif ki hukuku devlet ve hududu memleket muhafaza olunamıyordu. “> Lloyd George sinde bir katiyet ya dönmüştür. tir. Başvekitin aleacele avdeti- nin sebebi şudur: Muhafazakâr- lar Avam kamarasına hüküme- OTTAVA,-16 A.A. — Dün Kanada'nın birçok şehirlerinde ayni zamanda komünistler ta- yapılmıştır. rinin parİğmentoya Bu bahsi bitirmeden evvel memleketimizin bir zamanlar ecnebi âmali siyasiyesine nasıl cevelângâh olduğunu ve hükü- metin gaflet ve âciz pemdesile örtülen gözleri önünde ne cn- trikalar döndürüldüğümü, hülâ- sa Avrupa devletlerinin Tür- kiyeyi kendi maksat ve menfa- atlerine nasılalet ettiklerini gösteren bir hâdiseyi hikâye münist liderleri tarafından ida. caviz işsiz, polisle münazaa et- miştir. Polislerin imdadma ca- gırılan itfaiye efradı üzerlerine su sıkmak süretile nümayişçi- leri dağıtmıştır. Winnipeg'de 4 bin işsizin tarafmdan dağıtılmıştır. (Bitmedi) Kanadada komünist tahrikâtı İ le fırkası lideri M. Woodsworth 'lâve eylemişti (bir dereceye kadar İspanyadada sikünü! teni etiğe muyattik bb du ise de hali tabilyi iade mümkün tin işsizlik meselesi hakkında- ki siyasetini temkit eden bir ka-| rar sureti teklif etmiş ve bunun üzerine ortaya bir kabine bub- ranı şayiası çıkmıştır. Fakat Mac Donald parlamentonun kü şadmda siyasi vaziyeti değişme miş bulacaletır, Çünkü vaziyete parlamentonun en ufak grupu hâkimdir. Kabinenin iktidar mevkiinde kalması veya kalma ması, Muhafazakârların iktida- tra geçmesi veya geçmemesi li- berallere bağlıdır.Lloyd George işsizliğe karşı mutlaka bir şey yapılmasını isteyor, Bunu âme- le zimanıdarları pek iyi bildik- leri için perşembe günkü müna- kaşada Lloyd George'u tatmin edecek teminatta bulunmaları tabildir. İşsizliği geniş bir ba- ta eden ve bunun ancak cezri tedbirlerle tahfifine kani olan kabine erkânından Jonston un bu sahâda hükümet tarafın- dan daha büyük bir faaliyet gös terileceğine dair teminat ver- mesi hemen muhakkak addolün imaktadır, Kendisi bu teminat| ile liberalleri hükümete imale edecek ve bu suretle hükümeti düşmekten kurtaracaktır. Far- zımuhal olarak liberallerin mu- halefetinden dolayı kabine dü- şecek olursa o zaman derhal u- mumi intihaba başlanacaktır. LONDRA 15 — Kralm ah- vali sıhhiyesinin mucibi endişe olduğu hakkındaki şayialar res- gilterede hükümetin müşkil bir men tekzip ediliyor. Kralı mu-| vaziyette kaldığından bahsedil- ayene eden doktorların tanzim mektedir. Mac Donald kabine- ettikleri raporda sıhhi vaziye- sinin müşkilâtt meydandadır. tindeki salâhın gitgide arttığı Fakat hükümetin düşeceği bah- ve rahatsızlığın şayanı mem- görülmüyor. nuniyet LONDRA 15 — Başvekil tiği beyan olunmaktadır. Kra- Mac Donald bir askeri bomba lın ava gittiği zaman bindiği at tayyaresile İskoçyadan Londra Sandringham şatosundan Vind ni Tayyare saatte sor sarayına gönderilmiştir.Son 130 mil süratle uçarak 4 saat derece sakin ve halim olan bu 15 dakika sonra buraya gelmiş-| hayvan Kral nekahet devresine bir seyir takip et- girdikten sonra içinde ilk gezin tilerini yapacağı hasta arabası- ina koşulacaktır. tarafından verilen ve hükümeti gehirlerde hüküm sürmekte © lan işsizlik buhranını tahfif ve rafından bir takım nümayişler; izale için âcil tedbirler ittihazı- na daveteden takrir üzerine Ottava'da yüzlerce işsiz par- | Ottava Avam kamarasında bir lâmento önünde gürültüsüz bir müzakere başlamıştır, Başvekil nümayiş yapmışlardır. Kendile M. Bennett, hükümetin İşsiz- girmeleri lik meselesi hakkındaki siyase- menedilmiştir. Sudbury'de ko-! gine dair bilâhare beyanan A1 yanatta bu CANL MA | unacağını söylemiştir. Mı ği İre edilmekte olan 3 bini müte- yayi, ürik vi hi vere nin ve gerek eyalet rinin işsizlere yardım olmak ü- zere geçen kış sarfetmiş olduk- ları paranın 70 milyon dolara miş yapmış olduğu nümayiş polis him olmadığını ve yapılan nü- mayişlerden komünist tahrikâ; OTTAVA, 16 A.A, — Ame. çıların mes'ul tutulacaklarını i-İven i-İtesiri altında çocuğun üzerine İngilterede hükümetin mevkii katolikleri hi- Ahrar fırkasının artık amele hühü- metine müzaheret etmi- yeceğinden ısrarla bahsediliyor Almanyada Genç “kadınları öldüren katilin muhakemesi Maznau Kuerica UUSSELDORPF, 14 — Bu- rada esrarengiz bir surette ve biribirini müteakip öldürülen dokuz kızın katili olmakla maz- nun Peter Kucrten'in muhake- mesine dün başlanmıştır. Yal- nız bu cinayetlerin faili değil daha diğer bir çok cürüm ve ci- nayetlerin faili bulunan katil samilerin tüylerini ürperten bir kayıtsızlıkla ve soğuk kanlılrk- la itirafda bulunmuştur. Katil gencliğinden beri uğra dığı muhtelif cezaların kendisin de iradesinin kontrolü altma a- lamadığı bir takım vahışiyane hisler ve meyiller uyandırdığı nı, kana susadığmı, her tarafı ateş ve kan içinde görmek iste- diğini öldürürken müthiş ıstı- raplar içinde kıvranan kadın ve çocukların bu halinden gayrika bili tarif bir zevk duyduğunu, bunları bağırtmak için kendisin de mukavemet edilmez bir he- ves olduğunu evlendikten sonra bile her türlü tenasüli ahlaksız- lıklara devam ettiğini, karısınm bundan haberdar olduğu halde * İsırf bir skandal çıkarmamak i- mahkemeye müracaat etme- dürdüğüne dair hâkimler hey'e ti tarafından sorulan bir suale cevaben katil kızın bulunduğu evc esasen sirkat kasdile girdi- gini fakat odalardan birinde bir kızcağızın yatmakta olduğ görünce ne için eve girdi nutarak galip gelen şehvetinin çullandığını ve maksadı hâsıl ol 'duktan sonra kızın boğazmı bi- çakla kestiğini anlatmıştır. Di- ger cinayetlerini anlatacağı &- tar etmiştir. Kuerten'in Dus: beşi çocuktur. Muhakeme- devam ediliyor. kümdarlığı rafında cümhuriyet rat başladı, Bazı yerlerde cümhuri- yet bile ilân edildi. Esasen bu neti çekilmiş ADANA, 16 A.A. — Bir kaç günden beri yükselişini muhafa za eden Seyhan nehri inmeğe başlamıştır. Cutlu köyüne civar yerlerde çadır kuran seyyar a- İşiretlerden Seyit oğlu Ali ve Şe- yh Alinin çocuklarımı ve çadır. larını su alıp götürmi ların akibetleri hakkında bir ma lüâmat yoktur, Düne kadar yilkselmekte o- ANKARA, 16 A.A. — Cüm huriyet Merkez Bankasma his- se kaydi muamelesi dün akşam nihayet bulmuştur. Kayıt mua- melesi netayici peyderpey tes- bit ve tasnif edilerek 2 mayısta toplanacak olan tesis heyetine bildirilecektir. Kat'i netice bu içtimar nrüteakıp ilân edilecek- tir. İSTANBUL, 16 A.A. — İh- racat ofisinden tebliğ edilmiş- tir; Çekoslovakya rejisinin 24 şu- bat 931 tarihli ve 20819 numa- ral: talep ile açtığı münakasa mucibince vaki olacak (tütün Lord Irwin İngiltereye dönecek BOMBAY, IG A.A. — Po- lis, yeni Delhi'den bu sabah ge- len lord İrwin'in trende” inmiş olduğu merkezi istasyonda sıkı tertibat almıştır. Lorj İrwin, ayni zamanda Ahmetabat'tan avdet etmiş olan Gandhi ile gö- rüşmüştür. Gandhi, ecnebi mensucatın tekrar ihracı meselesini tetkik etmek üzere iplikhane sahiple- rine mülâki olacak ve saat 15 baliğ olmuş bulunduğunu söyle|rada mahkeme reisi müstehcen | Bu sene fakültedeki stajlarını ikmal eden tıbbiyelli işti. Başvekil, vaziyetin va. |tafsilâta girmemesini katile ihlakşam Tokatlıyanda hocalar: şerefine danslı :sc)- | ziyafeti tertip etmişlerdir. Ziyalet çok nezih ve 6 İdorf da öldürdüğü dokuz kişi- |samimt olmuştur. Genç doktorlarımıza hayatı Şeyhan nehri inme- ğe başladı Mama fih sular hemen her tarafti Merkez bankasına hisse kaydi muamelesi bitti | Ihracat ofisinin bir tebliği la j değildir lan Ceyhan nehri 30 santim miş olmasma rağmen tehliki bertaraf olmuş değildir. Ceyhanm istilâsma İha köylerde nüfusca za emrin . Abit oğlu, Karaçeli, Kar; Bun! köylerinde aç kalan ehaliye lâyetin gönderdiği yiyecek saire kayıklarla taşmarak yaçları temin olunmaktadır, i Bir tashih ANKARA, IG A.A. — | huriyet Merkez Bankasına bı sedar olarak kayit için mü at eden banka, şirket, mü ta ait neşredilen listelerde tanbul elektrik şirketinin hi: si altmış bin lira olarak gö lecek yerde otuz bin lira o Kaydedilmiştir. Tashih olunu teklifnamelerine bu tütünle! teklif eden zatm mülkiyeti olduğunu ve yahut bunu bilfi temin ettiklerini mübeyyin mi bir vesika raptı icap ed Çekoslovakya ceneral kon luğundan bildirilmiştir. j Şeytanadası mahkürf | ları kaçıyor PORT OF SPAİN, 16 — Şeytanadasından buraya yeni firari gelmiştir. Bi oradaki mahkümlarm mun zam firarlar tertip etmekte O duklarını beyan etmişlerdir. te lort İrwin'le buluşup gö şecektir, Lort, Cumartesi gür İngiltere'ye önül m ket edecektir. bir alı lerinde muvatfakiyet temenni ederiz. ine tezahü- | da lığı ve valdesinin niyabeti zamar iyi yürüyen bir makineyi, şahf * | Haftalık Siyasi İcmal | **« | olmadı, Nihayet 1930 senesi kâüü- nusanisinde mali müşkilâtm doğur duğu buhran arasında İspanyol diktatörü çekildi gitti. Diktatörlü- gün devam ettiği müddetçe alttan alta faaliyette bulunan cümhuri- kuvvetleri Berenguer hüküme- ti iktidara geçtikten sonra bütün kuvvetlerile —omeydana atıldılar. Diktatörlüğün ilânile İspanyol ka- nunu esasisinin ilga edildiği ileri sürüldü, Yeni intihabat yapılması talep edildi. Berenguer yeni intiha- bat yapılmasma taraftardı. Fakat kanunu esasisinin ilga edildiğini kabul edemiyordu. Yeni hükümet bir sene kanunu esasiyi muhafaza etmek veyahut hafif tadilât yapa- rak hükümet seklini değiştirme- ikinci Fas buhranı ve nihayet 1911 deki sonuncu Fas buhranını bura- da izah etmeğe üzüm görmüyo- ruz. Şunu söylemek kâfidir ki, Fas nihayet Kongo ile mübadele sure- tile Almanya tarafından Fransa; terkedilince ; Fransızlar * panyollarla (oaktettikleri (o husu- si itilâifname mucibince, İspan yâya Rif dağlarına kadar Fas sahiMerini terketmişlerdi. e Fakat İspanya, zayif bir devlet olduğun- dan bir türlü kendisine tahsis edi- len bu araziyi işgale muvaffak ola- madı, Bu uğurda sarfettiği feda- | kârlıklar İspanyayı zayıflattı ve ni- hayet Fas işinin halline memur e- . mekle beraber, hali * tabiiyi dilen Primo de Rivera, 1923 te dik- | iadeye (— çalıştı. | Fakat bir tatörlüğünü ilân etti, kaç ay ewel, yalnız cüm- Primo de Rivera diktatörlüğü- nü ilân ettikten sonra Fransızların da vardımile Ras ismat etmeğe va huriyetçilerin değil, meşmntiyet ta- raftarlarının bile kantınu esaside vamriemner 1 kurtarmak için yarılan Son teşeb- büs idi. Bu kabineye, bütün hüküm darlık taraftarı fırkalar aralarında- ki ihtilâfları muvakkaten bertaraf ederek iltihak ettiler. Kabinede Primo de Rivera - diktat ü ilân ettiği zaman Başvekil bulu- nan Margi de Alhükemo bile var- dı. Fakat yeni hükümet teşekkül ettikten sonra, İspanyada siyasi da va büsbütün tebellür etti: Hüküm- darlık ve cümhuriyet birbirile mü- cadelede idi, Nasri ki hükümdarlık taraftarı fırkalar, aralarındaki ihti- dâfları bertaraf ederek birleşmiş- ler; cümhuriyet taraftar fırkalar da, sosyalistler, cümhuriyetçiler birleştiler. Bu birleşmenin cn kuvvetli te- zahürü yapılan belediye intihaba- tında görüldü. teşriki mesai eden cümhuriyet fırkaları intihabatta kahir bir ekseriyet kazandılar. Be- Jediye intihabatının neticesi ma- Tiru olur olmaz. İsnanvanın her arzularına ve emellerine âlet edi rek, altüst etti. Bu intirikalar yi zünden İspanyol milleti İspany* ricalinden usandılar. Ricalin itibs' dan düşmesile rejim de itibard düştü, Ve binnetice cümhuriyet tarafları kuvvet buldu. Binaer leyh 13 ncü Alfonso, bu akıbeti di başına gene bizzat kendi geti mişti. o, Bu, İspanyanın ikinci cümhi yetidir. 1868 senesinde İspanyad ihtilâl çıkmış ve gene Hab Borbonları iskat edilerek altı s fasılai saltanat olmuştu. Bu ında üç hükümet geldi muvakkat hükümetti. B aralık İspanyol tahtma bir namz: arandı, Ve Honczollem Pre Leopold'a teklif yapılmıştı. Bu t şebbüsün 1870 Fransa - Prusya n harebesine müncer olduğu malüi dur, Prens Leopold'un İspanya kff lı olamayacağı anlaşılınca İtalya ceyi bekleyen on Alfonso da istifa ederek çekildi gitti, (Kral (giderken hükümeti iktidarda bulunan Aznar kabinesine terketmişti. Bu kabine- de idareyi yeni teşekkül eden mu- vakkat ocümhuriyet hükümetine devretti, İspanyanın takip ettiği siyaset iktizası rejimin değişmesi mukad- der olmakla beraber kralın da bunu teshil ettiğine şüphe yoktur. 13 ncü Alfonsoya hükümet 1902 senesin- de naip olan valdesinden intikal et- tiği zaman İspanyada iki fırka var- dı. Bu iki fırkalı hükümet pekâlâ yürüyordu. Fakat Alfonso, memle- ket düşüncesile hareket edemedi. Bir türlü hissiyatına hâkim olama- yarak, 18 nci asrın müstebit hü- kümdarları gibi, sebepli sebepsiz, bir devlet adamından itimadını e- sirgedi, diğer devlet adamı hakkın- da teveccüh gösterdi. İspanyada üçüncü