10 Nisan 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Yıldız ve Meşrutiyet | Nİ Tahsin Paşanın Hatıratı Vükelâ Hünkârın huzurunda.. Abdülhamit, kanunu esasinin ilân emrini y Temmuz 324 günü akşam yaklaştığı halde henüz Meclisi vükelânm ne karar verdiği hak kında bir arz vaki olmamış, İz zet Paşa huzura gelmemişti. Bunun üzerine Hünkâr müsa- hip Nadir Ağayı göndererek İz zet Paşayı çağırttı, sordu. İzzet Paşa telgrafnameleri okuyor- lar, daha bir karar vermediler cevabında bulundu. Hünkâr a- yakta duruyordu. Karşısında İzzet Paşa ve ben, sakit, bekdi- yorduk. Sultan Hamit gözleri ni sabit bir noktaya rekzederek,İdegânemizde yegân yegâu mü- bir müddet düşündü. Ne düşünüyordu? Bir müd- det sonra İzzet Paşaya tevcihi hitap ederek “kanumı esasinin ilânı benim zamanımda olmuş- tur. Bunun müessisi benim ; bir müddet hasbellüzum meriyeti tatil edilmişti. Hey'eti vükelâ- ya gidiniz, bunları söyleyiniz Ve ilânı için mazbatanm yapıl- masını irade ettiğimi tebliğ €- diniz?,, dedi, İzzet Paşa buzur- dan çekıp gidince bana hita- ben: “Meclisi vükelânm maz- batası gelince hemen getiri- nizi, emrini verd. Mustarip ve meyus olduğu halinden pek aşikâr idi. Bana bu ermri verdik | ten sonra salonun yanındaki; yon VA —a <a gekikli:“ POSTASI Meselenin bundan sonraya ve Meclisi vifkelâya taallik e- den safhasını İzzet Paşadan şu veçhile işittim: İzzet Paşa ira- deyi aldiktan sonra Meclis oda- MİLLİYET Tefrika No : 27 Fırkalar Fevkinde bir bükü- met teşkili için.. nasıl verdi ? tanm esası da Izzet “Paşanın Hünkârdan aldığı emir üzerine meclise giderek dikte etmesile yazılmıştır. Hi Hey'eti vükelâ mazbatası “Rumeli vilâyatı selâsesinde cereyan eden af'ali ihtifâliyeye mütcallik olup 8, 9 Temmuz ta rihlerile müverrehan gelen 77 yetmiş yedi adet telgraf ve sa- ir muharrerat iradei seniyei mü lükâneleri veçhile meyanei ben ştalea olundu. Hâdisatı mevcu- İdenin esbabı daiyesini teşrihe İmuhatı ilmi âli hazreti Padi- şahi olan hal, icabmca zaman kâfi olmamasına nazaran esba bı mucibesi ayrıca ba mazbata derdesti arz ise de mütehakki- killüzum olan sür'at hâsıl ol- mak için iki nüsha olarak lef- M. Titulesko fen takdim olunan mümza iki) o Romanyada geçen gün baş- kıt'a müsveddeye tevfikan vi-|layan kabine buhranı az şayanı Mâyat: selâse müfettişi umumi-| dikkat değildir. Başvekil Miro- liği ile valilere serian telgraf-|nesko'nun istifasından sonra nameler tastiri ve kararı mebhu | kabinenin teşkili M. Titulesko'- sun sair vilâyat ile elviyei gay-| ya tevdi edil. kat yeni, büz ri mülfhakaya dahi tebii Yaa İvip olun i r'de işe başlar) hazreti Padişahi şerefs4 im dahili uğ kp * çuuur bu-| siyasetinde bir dönüm noktası Ade icabı icra kı-İ teşkil edeceğini söyleyenler az unacağı muhatı ilmi âli buyu-| değildir. Mironesco kabinesi ruldukta olbapta, bundan bir kaç ay evvel iktidar 24 Cemaziyel'ahır 326 ve 10 | mevkiine geldiği zaman ömrü Temmuz 324 az olacağı söyleniyordu. Hükü- Sadrazam Sait, Adliye Nazı-|met parlâmentodaki milli köy- | Alman nazırları l jmeseleler hakkında samimi ve Kiel rı Abdurrahman, Meclisi vüke- sına gitmiş, Sadrazam paşaya |lâya memur Kâmil, Harbiye keyfiyeti tebliğ etmiş, buna | Nazırı Ömer Rüştü, Şürayi rağmen meclis faaliyet göste-| Devlet Reisi Hasan Fehmi, remiyor, tereddüt içinde boca-| Hariciye Nazırı Tevfik, Dahi- layıp duruyormuş, nihayet mec |liye Nazırı Memduh, Maliye lisin kâtibine dikte etmek su- | Nazırı Mehmet Ziya, Ticaret retile mazbatayı & yazdınmış,! Nazırı Zihni, Maarif Nazırı Ha mazbata hazırlanıp vükelâ ta-|şim, Erkânı Harbiyeli Umumi- rafından mühürlenince huzura| ye Reisi Şakir. side keyfiyeti iyim zzet Paşanın arzı * ne hasam çağan, biz vef Tasfiye kanunu tan a y” lip getirmeğe memur edilmişti. | Ankarda tasfiye komis- Çok geçmeden mazbata geldi,| yonu teşkil ediliyor okundu, Hünkâr masasının b8-| O ANKARA 9 (Telefonla) — gal ett tay karaman Ni katile bono muamelâtınm ted- mazbatayı tasdik. ederek bana | mirine nezaret edecek olan tas e NE & ©-İ virine nezaret edecek olan tas- | üzeri: kınmasını irade etti. Bunu mü- Tü fırkasının ekseriyetine istinat ediyordu. Halbuki bu fırkanın; içinde de bir çok ayrılıklar var- dır. Bittabi bu hal (o hükümeti zaiflettiği gibi zaten mali ve iktisadi vaziyetin de (fenalığı Mironesko kabinesinin mevkii ni kuvvetlendirecek gibi değ CUMA HARİCİ HABERLER.. Romanyanın umumi siyaseti Kabineyi teşkil vazifesini alan M. Titulesko bu işi görürken bir çok müşkilâtla karşılaşacak.. Ziyaret Londraya gidiyor BERLİN 8 (A.A.) — Alman İnazırlarının Londraya gelmele- ri hakkında Londra ve Berlin hükümetleri arasında cereyan etmekte olan mükâlemelerin ne ticelendiği bildirilmiştir, Başve kil M. Brunning ile Hariciye na zırı M. Fon Cutius, 5 haziranda Cheguers'e davet edilmişlerdir. Orada dokuz hazirana kadar İn giliz hükümetine misafir olacak lardır, Bu ziyaret esnasında İngilte re ve Almanyayı alâkadar eden dostane bir mükâleme cereyan edetektir. LONDRA 8(AA)—M. Baunning ve M, Curtius 5 hazi- randa Londraya gelecekler ve 9 hazirana kadar Kkalacaklar- dır, LONDRA 8 (A.A.) — İngi liz filosunun Alman sularını 2i- yaretine ait tarihin henüz tesbit edilmemiş olduğu istihbar edil miştir. Büyük harpten beri ilk dedin iziiz'arp gemi- lerini görecek olan ilk şehrin veyahut Wilhemshaven olması muhtemeldir. İngiliz fi- losunun bu ziyaretine ait teklif gerek Almanya hükümeti ve ge rek Alman bahriye erkânı tara- fından memnuniyet ve teveccüh ı lanmıştır. | Fransa Almanya- Avustur- ya itilâfına karşı PARİS 9 (A.A) — M. Bri- and İle M. Lâval arasında dün mühim bir mülâkat vuku bul- muştur. “Echo de Paris,, gazete si mumaileyhanın son siyasi me Sanayi sergisi mera simle kçıldı Rahmi Beyin nutkundan: “ İdealleti mize hergün biraz;daha yaklaşıyoruü ANKARA 9 (A.A) — İkin <i milli sanayi sergisi bugün saat 15 buçükta merasimle açıl mıştır, Milli iktrsat ve tasarruf! cemiyeti kâtibi umumisi Rahmi Bey bir nutuk irat etmiş ve bu- mu müteakıp sanayi erbabı na-) mma irat olunan nutuktan son ra hazır bulunmayan Başvekil Paşa Hazretleri namına Adliye vaş hak yoluna gire retle ve meserretli çok kasahalarımızı da fe ğe başlamıştır. Müstehlik selelerle ve bilhassa deniz mü- zâkeratı ve Cenevredeki Fran- sız heyeti tarafından takip Sİ nacak hattı hareketi tayin ile| meşgul olmuş olduklarmı ol baptaki istihbaratına atfen yaz| maktadır. | “Echo de Paris,, gazetesine göre M. Briand hali hazırda Avusturya - Alrcanya mukave- lenamesini akamete üğratmağa ve bu mukavele neticelerini tah dit etmeğe matuf bir takım plân lar hazırlamaktadır. Nazırlar arasında aktoluna- cak konferanslarda Fransanm merkezi ve şarkı Avrupadaki zirai devletlere en ziyade maz- harı müsaade millet sistemin- den vazgeçmek suretile de olsa rüçhan esasına müstenit tarife- lerden istifade hakkını bahşe- ineirmiyeceği hususunu tet- kik edecektir. ame Ingiliz kralının hastalığı LONDRA 8 (A.A) — Kra- İm sıhhi vaziyetinde görülen sa lâh eserinin devam etmekte ol- duğu bu akşam resmen bildiril miştir. İrtişamaznunlarının tevkifi muhtemel ANKARA, 9 — Barut inhi- sarındaki irtişa meselesine ait evrak, istintak dairesinde bulun maktadır. İstanbul'dan bazı kim, Selerin istinabe suretile ifadele- Romanyada başlıca iki büyük fırka var ki senelerden beri ik- tidar mevkiine biri gelip öbürü gidiyor. Bu ( fırkalarda milli köylü ve ahrar fırkalarıdır. Fa- kat Romanyada fırka mücadele- si millet arasında bir ayrılık ha- Tini aldığından, geçen sene tek- rar Romanya (otahtma gelen prens Karol'un hükümdarlık mevkiine geçmesi bu ayrılığı i- #ale edeceği ümidi besleniyor- du. Filhakika kral Karol'un bü- teakıp İzzet Paşa vükelânm mabeyinde kalmaları mr yoksa konaklarma dönmeleri ei ira- de buyurulduğunu sordu. Hüa- kâr cevaben: — Gidip sadrazam paşayı gö rünüz, başkâtip şimdi irade teb iğ edecektir, vükelâ da konak- larına gidebilirler. Dedi. Bumun üzerine İzzet Paşa sadrazamı görmek, ben de mazbatanın iradesini yazdır. mak üzere huzurdan çıktık. Derhal iradeyi yazdırdım ve nö. betçi yaverini çağırarak mabe- yinde bulunan Sadrazam Sait Paşaya gönderttim, giden yâ- ver Sadrazamın imzasını havi makbuz ilim ve haberini getir- makbuz ilmühaberini o getir- di, bunun üzerine evime dön- düm, Sait ve Kâmil Paşaların hâ- turlarında kanunu esasinin mevkii meriyete vaz'ı ve Mec- lisi meb'usanın küşadı hakkın- da verilen kararın avamili mü essiresi ve olbaptaki mazbata- nın keyfiyeti tahriri bahsinde münderiç yazılar yekdiğeri nâ- kız olduğundan ve tağliti ezhan edeceğinden işi olduğu gibi bil- dirmiş olmak için mazbataların suretleri derci sütun kılınmış- tır, Meclisi vükelâya tevdi okun muş olan evrakı mühimmeden ve anifen arzolunan tafsilâttan vazıhan anlaşılacağı üzere ka- nunu esasinin ilân kararını müs telzim olan hakikat arzuyu © memleket ve ordunun azim ve kararındafki ciddivettir. Mazba- fiye komisyonunun bugünlerde teşekkül ederek işe başlaması mi tün fırkaların iştirakile bir ka- bine teşkil © edilmesini çoktan beri istediğinden bahsediliyor- du. Şimdiye kadar Londrada se leti namına emlâki milliye u-!fir olarak bulunan M. Titules- mum müdür muavini ve muha-| ko yeni kabineyi teşkil etmek sebei umumiye hesabat şubesi üzere Bükreşe çarılmış ve bu va müdürü Raşit Beyler vazife gö zifeyi kabul etmiştir. Şimdi me- receklerdir. sele şudur: Ya bütün fırkaların Komisyona nüfusu umumi) iştiraki temin edilecek, ç yahut müdürü Akif B. nezaret edecek fırka reisleri işirakten imtina tir. Komisyon ilk iş olarak tas-) ederlerse onların iştiraki olmak, fiye bonolarının ihzarile meş-|Sızın bir hükümet kurulacaktır. gul olacaktır. Romanya'nın dahili vaziye- Tasfiye kanununun tatbiki| tinde yani mali ve iktisadi saha- münasebetile Maliye vekâleti|da tesadüf ettiği müşkilât mey- emrine intikal etmiş olan satış|dandadır. Romanya'nın harici pullarmın bonolarınn itfasına tahsisi mukarrer bulunan Rum emvalinin umum satış muame- lesine onbeş güne kadar başla- nacaktır, İstanbulda bu gibi emval yoktur. Satılığa çıkarılacak mal Sar Kayseride, Karadeniz sahil lerinde, Niğde ve Muğla taraf. larındadir. ukarrerdir. Bu komisyonda Maliye vekâ ko'nun herhangi bir değişikliğe meydan vermiyeceği de Fransız matbuatınm ehemmiyetle kay- detmekte kendilerini alamadığı görülüyor. e TE Te Zeplin'in yeni bir seferi BALLE 9 (A.A.) — Saat 6 —— erer —. Amerikan gazetecinin |da Friedrichshaten'den hareket etmiş olan Graf Zeppelin kabili kii ülâk Tı ile mül 2 sevk balonu saat 6,25 te Balle , Bir kaç gün evvel Ankaraya | yerinden uçmuş ve Belfortta e a Vie dl gg e eğe söniyl > ME Üfle pa seyahat hedefi Mrsr- öğleden evvel Modaya geçerek| 1. ieeislii M. Troçkiyi ziyaret emiş ve mu) İngilterede işsizlik maileyhten Rus dumpingi ve) LONDRA 8 (AA)— 3 Rus ahvali hakkında bir mülâ-| martta işsizlerin mikdarı 2 mil kat almıştır. yon 581 bin 30 kişiye baliğ bu- M. Villerrt M. Troçkiden ga|lunmakta idi. Bu hale nazaran zetesine birkaç makale yazma-| geçen haftaya nisbten 912 kişi sını da rica etmiştir. ri istenmişti, Hâlâ cevap gelme için keyfiyet dün tekit edil miştir. Bu ifadeler gelince müstan- tıklık karar verecektir. Bu karar eğer lüzumu mu- hakeme kararı olursa bütün maz nunlar yeniden tevkif edilecek- lerdir... Sy Tefecilikle mücadele nizamnamesi ANKARA, 9 — Rehin üze- rine faizle ödünç para veren mü esseseler hakkında İktisat vekâ Şurayı devlet, adliye vekâleti- nin mütaleasını sormuştu. Adliye vekâleti verdiği ce- bu nevi mücsseselerin mu Jamelâtında bilhassa faiz nisbeti nin tahdidi İüzumunu bildirmiş “likân daireleri Börü lâğvedilecek Tasfiye kanununun tatbiki üzerine, bir müddet sonra iskân fus işlerine merbut olmak üzere siyasetinde her hangi bir tahav| İstanbul, İzmir, Samsunda birer vül olup olmıyacağı da merak edilmektedir. Fakat M. Titules-; muhacir sevk memurlukları teş kili muhgemeldir. Mevcut me- murlar Dahiliye vekâleti emrine alacaklardır. 5 İngiliz şairi İzmirde İZMİR, 9 A.A, — İngiliz şa- M. Masefield ve refikası şeh rimize gelmişlerdir. Şereflerine Türk Ocağında bir çay ziyafeti verilmiştir. Şair, ayni vapurla İskenderiye'ye hareket etmiş- tır, Muallimler birliğinde konferans Dün akşam muallimler birli- ğinde, Sadeddin Celâl Bey tara fından bir konferans verilmiş- tir. Konferansın mevzuünu “top lu tedrisat,, meselesi teşkil et- mekte idi, Kalabalık bir mual- ehir, K« lim kitlesi konferansı alâka ile|cek ve yakında kat'i karar veri-| kez), Tefenni, Söğüt, Kızılca- | közmammımzzz dinlemişlerdir e m ya EZ Muğla'da yeni mek- senekine misbeve dahr mütekâ mil bir mahiyet ve şekildedir. borçluyuz. Burada hepinize ce- vekili Yusuf Kemal B, sergiyi açmıştır. ANKARA 9 (A ci milli sanayi sergi 1 münasebetile milli iktisat ve tasarruf cemiyeti kâtibi umumi si Rahmi Bey tarafından şu nu tuk irat edilmiştir. Muhterem Beyfendiler! zun zaferidir. İktisadi kuvf mizin başlıca şartlarında de milli sanayiimizdir. Mill mayimizin inkişafı nisbeti sadece bir ham madde n keti olmaktan o uzaklaşıyd Milli iktısat ve tasarruf cemi | Bugün memnuniyetle tesi yeti geçen sene Ankarada ilk debi ki bütün dünya sal defa olarak bir milli sanayi ser indeki buhranlı vaziyete gisi açtı. Bu ilk sergimiz ümit. men Tü: lerin üstünde bir rağbet ve alâ müspet bi ina rağbet ayni? inkişafı da müd taraftan sanayi erbabı ve müs- kılmıştır. tehlik halk bizi bu sene de bir) o Muhterem Efendiler! sergi açmak için teşvik ettiler. i imi İşte ba gün açılma merasimini e iğ şereflendirdiğinizAnkara ikinci kinde 70 firmanın mar m AK GE ekme > Bu ilme rn Aİ ERE SOR GÖS aratan Arkana fin sanayi erbabınca git daha cazip oluşuna, diğer tan da memleketimizde yeti ni sanayi şubelerinin kı na alâmettir. Netekim bu ki sergimize geçen sene hiç sil edilmeyen yeni sanayi lerinin de iştirak ettiklerini, receksiniz. İşte muhterem B diler, bu hayirlı ve müspet celerin husulünde mütevazf hissesi olan cemiyetimiz ma: Bunu' iktısat vekâletinin ve An kara belediyesinin maddi ve ma| nevi müzaheretlerine ve sanayi erbabınm anlayışlı alâkalarma miyet namına teşekkürlerimi ar zederim, Muhterem Efendiler! İdeallerimize her gün biraz daha yaklaşıyoruz. Yerli malı- | tepler açılıyor MUĞLA, 8 A.A, — Vilâye-| timizde iyi bir Maarif faalieyti vardır. Yeni bütçeye göre bu se ne vilâyet dahilinde köy kanu- nu mucibince 1i mektep yapıla caktır. Bunlarla beraber, vilâyet! dahilinde 118 ilk mektep olacak tır. Her sene bütçenin müsaade- si nispetinde mektep yaptırıla- caktır. Vilâyet dahilinde ilk mekteplere müdavim 7,836 ta- lebe vardır. Bodrum'da tam teş-| kilâtlı ve beş dersaneli bir mek- tep yapılmıştır. Muğla merke- zinde 37,470 lira bedeli keşifli asri ve tam teşkilâtlı bir mek- tep inşası münakasaya konmuş! tur, Beş senelik mesai progra- mma tevfikan şimdiye & kadar! muhasebe hususiyece 5, köy nın zaferi günden güne kat'ile- şiyor. Yerli malı kullanmanın bir milli borç olduğu gittikçe dimağlarımıza, ruhlarımıza yerjdan da Ankara ikinci milfi leşiyor. Yerli malından istihfaf nayi sergisini açmak şerefi la bahsedenlerin bile yavaş ya-!ze bahşetmelerini rica ederi! Sabık Hicaz Kralı Hüseyinin. oğlu Suriye kıralı KUDÜS, 9 A.A. — Halep-|oğlu ile bir itilâfname ten bildirildiğine göre, Pransız-| mışlardır. Bu itilâfname mili, lar sabık Hicaz kralı Hüseyinin | bince Ali Süriye kralı olaca. b ti na cümlenizi hürmetle selârli ve MuhteremBaşvekilimiz X B ii b cif kralı Sy bence e YE M. Doumergue Isveç kralını kabule PARİS, 9 A.A. — Reisicüm) reketinden evvel dün İsveç # hur M, Dowmergue, Tunusa ha-| ını kabul etmiştir. il , > Vilâyetlerde intihabat | Tekaüt maaşi İZMİR, 9A. A.— Dikili, " i 1931 senesi bütçesifi | kanunu mucibince 45 köy mek-| Menemen, Karaburun, Urla, Se tebi yapılmıştır. Ayrıca 10 mek) ferihisar, Torbalı, Kemalpaşa, tep te ikmal edilmek üzeredir. | Bayındır, Tire, Kuşadası'nda tahsisat konuldu ANKARA 9 (Milliyet) - Ankara Türk gazete- ciler birliği bülteni Ankarada teşekkül eden Türk Gazeteciler birliği bilhas- sa vilâyet gazetelerinin istifade lerini temin edebilmek üzere idareleri tamamile lâğvedilecek| her hafta bir bülten neşretme-| Foça tir. Yalnız Dahiliye vekâleti nü-|ğe karar vermiş, ve ilk bülteni) dir. neşretmiştir. Bir petrol kumpanya- sına eeza Defterdarlık tarafından İs- tandard Ovil kumpanyasından yirmi bin lira istihlâk vergisi is- tenmekte idi, Kumpanyanm bu husustaki vaki itirazı (o üzerine bir müddetten beri vilâyet ida- re heyetince yapılmakta olan tetkikat ikmal edilmiş ve vergi miktarı on bin liraya tenzil o- Tunmuştur. Fakat Defterdarlık bu kara- ra itiraz eylemiş ve temyizen Diğer taraftan okumpanyada tenzil edilen miktarı az gördü- ğü cihetle o da ayni talepte bu Yunmuştur. 'Temyizen tetkikat icra edile- leçektir, da müntehibi sani intihabatı bit miştir, Cümhuriyet Halk fırka- sı namzetleri intihap edilmişler dir. Müntehibi evvellerden 76 90 nı reye iştirak etmiştir. Böy- lelikle vilâyetin Foça'dan maa- da 13 kazasında müntehibi sani intihabatı nihayet bulmuştur. 'da intihabat bitmek üzere murin kanununun bazı mev 'dını tadil eden kanun mer'i; girmiştir. Bu kanuna te' vekâlet emrine alınacaklar bunlardan tekaütlükleri icrâ, leceklere verilecek tekaüt a” tı ve ikramiyeler hakkınd8 talimatname tanzim edilef tir, 40 kuruştan yukarı mağ” lan mütekait eytam ve e! için 1931 bütğesine tahsisat" nacak ve ayni sene zarfındö ği kuruşa kadar olar maaşları #eneliklerinin tediyesi temi? dilecektir. Atina yakınında bir tr? otomobile çarptı ATİNA, 9 A.A, — Simp”$, Orient ekspresi ile iltisak tef eden tren tAina yakınında b tomobile çarptmıştır. Otom de bulunanlardan iki kişi öl işi ya tar. SAMSUN, 9 A. A, —Yeni- 'den yapılan belediye intihabatı 'neticelenmiş ve Cümhuriyet H. Fırkası namzetleri kazanmıştır. Halk fırkasının bir tebliği ANKARA, 9 A.A. —Cümhu riyet Halk Fırkası Kâtibi Umu miliğinden tebliğ olunmuştur: | — Son iki gün zarfında i- simleri aşağıda yazılı 45 kaza- nm müntehibi sani intihabatı hitam bulmuş ve müntekipler reylerini fırkamıza © vermekte devam etmişlerdir. üç kişi Şimdiye kurar intihabatı bi-| mlmmazmmlz —— 7 ten kazaların yekünu 239 dur. (sar Mn Koyulhisar, BP? 2 — Birinci müntehiplerin | is, Ödemiş, Karaburun, Bal reye iştirak miktarı geçen inti-| Tavşanlı Sıvas (merkez), W hap İevresine nispetle çok faz- fik, Şarkışla, Yıdızeli, Şa ladır. Muğla (merkez), Tadav. E Kazaların isimleri: İZ Kö'ada' Yoğurdar, köse, Seferihisar, Afyon (merkez) | Urla kağut yupışurlmış Sandıklı, Bolvadin, Akşehir, İKesiy ehe hi İ Saideli, Beyşehir, Konya (mer) sus og0rdar şehre ithal” Eğ hamam, Çerkeş, Şarki Karahi- | (mu/ müdür: Bürhi