27 Kasım 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2
No: 97 (SultanfHamit | Tahsin Paşanın (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur.) Rejide bir mesele idi. Hünkâr tütün inhisarı imtiyazının temdidi aleyhinde idi... Fakat şirket öyle dolapiar hazırlıyordu ki Tütün rejisi imtiyazı verilir-| sıl bir ihlâl şebekesi kurduğu!;, ken alâkadar dairelerin ve ni- hayet Babıâlinin dikkatsizliği eseri olarak mukavelenameye sından muzır bazı. maddeler dercolunmuştu. Bu kabil büyük imtiyazlara ait mukavelelerin tanzim ve müzakereleri sırasın da alâkadarları daima suini yetle ve bir kastı menfaatle mü| teharrik ve ecnebi sermaycdar- | ların menafiine müsait farzet-| mek muvafıkı insaf olmazsa da| bizden o kabil imtiyaz almak için gelen şirketlerin başlarm- da çok dirayetli iş adamları ve yanlarında çok tecrübeli ve kur naz hukuk müşavirleri bulun- durdukları halde bizim taraf- tan bu noktanın hiç nazarı dik-| kate alınmadığı ve çok defa on- ların dirayet ve dikkatelri bi- zim vukufsuzluğumuzu gafil avlıyarak mazarratları bilâha-! ra anlaşılan bir takım fena şart! ları bize kabul ettirdikleri inkâr | kabul etmez hakikatlerdendir. Reji mukavelenamesi de böy le olmuş, tütün ziraatile iştigal eden ahali bu yüzden külli za- rar görmüştü. Bir taraftan da kaçakçılığın önünü almak vesi-| lesile kolcularm yaptıkları fe- caat memlekette yer yer şikâ- yetlere meydan vermekte idi. Gerek bu fecaatlerden ve gerek halkın reji memurları tarafın dan gördükleri haksızlıklardan ve zararlardan dolayı saraya ge len telgraf ve arzuhaller o ka- dar maddi ve haklı şikâyet mevzularmı muhtevi idi ki naza rı dikkate almmamalarına kân yoktu. Bunlar hakkında Babiâliye mükerreren tebliğ edilen irade- ler, her nedense, infaz olunamı- yor, reji idaresi gerek Bebıâli ve gerek vilâyetlerde Padisa- hın iradesinden daha müessir tedbirlere müracaat ederek hal-| im-| / ması noktasına temayül etti; cümlenin malümu bulunduğun- dan burada izahına lüzum gör- müyorum. raftan halkın şikâyetini ve ik- tısadiyatımızın zararmı mucip olurken diger taraftan hâzine- ye de pek az bir menfaat temin ediyordu. Bu noktalardan bakı- lınca reji inhisarının mevcudi. yeti zarardan başka bir şey de- gildi. İmtiyaz müddetinin hita- mı pek uzak değildi. Sultan Ha mit, reji aleyhtarlarının da teş- vikile, imtiyazın tecdit olunma- binaenaleyh mukavele müdde- tinin hitamında imtiyazın teç dit olunmayıp devletçe idaresi münasip görülerek bunun şek- li idarisini düşünmek ve icap eden nizamname tanzim olun- mak üzere bir komisyon teş- kil olundu. Bu komisyon Süra- yı devlet tanzimat dairesi reisi ye müsteşarı Rıza Beyden mü- teşekil idi. Komisyon Bâbrâli- de toplanarak mesaisine başla- dı, Bundan bittabi haberdar o- lan reji idaresi ve onun yardım- cıları telâşa düştüler, (Bitmedi) ee ee —— İtalyada ucuzluk ROMA, 26 A. A. — Zahire ve eşya fiatlerinin indirilmesini istemek için gazetelerde bi yan mücadele semere vrmeğe başlamıştır. Bu mücadeleye hükümet ve İmemurlar tarafından fevkalâde yardım edilmiştir. Satıcıları ve tüccarları fiatleri indirmeğe ik- na için yapılan (| teşebbüslerin müessir olmadığı görülünce bun lardan kafa tutmak isteyenlerin talep ettikleri fiatlerden resmen tenzilât yapılmaktadır. Bu yol- daki hareketler cümlesinden o- kın şikâyetlerini hasır altı ettir| meğe muvaffak oluyordu. O za mani rji idaresinin bu gayeye | ne gibi tedbirlerle vâsıl olduğu | Irak bazı dükkân ve mağazalar kapatılmış ve namuskârane ha- reket etmediklerine hükmedilen satıcılar ve tüccarlar hapsedil- ve buyüzden memleket içindena ! miştir. İki Yunan ieinskieyeli geldi Raşit Rıza trupu da 1 kânunuevvelde Yunânistana h Evvelki gün, şehrimize bir Yunan temsil eheyeti geldi, bugün de saat beşte İzmir vapurile, ikinci bir Yu- nan grupu gelecektir. Bu iki temsil heyeti, Ekler ve Fransız tiyatrosun da bu akşamdan itibaren temsillerine başlıyacaklardır. Haber aldığımıza göre, kânunüevvelin on beşinde bir Yunan operet heyetinin de şehrimizi ziyareti mukarrerdir. Dokuz seneden beri, ilk defa olarak #ehrimize Yu- nan temsil heyetleri geliyor, iki Yunan temsil heyetinden reisi olan M. Kontoratos dün bir muharririmize şunları söylemiş. İstanbulda azami 25 gün ilân ettiğimiz Samsun, elm Rozer,V. 5. den maada Tolu tojm Başübadelmevtiini, Sofoklesin Ediş Kralın Öripidin Tijeni sini temsil edeceğiz. Diğer taraftan reper tuvarımızda genç Yunan muharrirle- rinden Xenopolo, Horn Moraiteuo hun eserleri var, Ben, inci Kânunun esasla ede “aş areket ediyor Yunanistana hareket ediyorum. İlk oyun Pire Belediye tiyatrosunda ola- cak. Raşit Rıza B. Pirede dört. Ati- Hacı Akif veRüsumat eminiMi- , kael Portakal Paşalar ile Mali-| MİLLAYET Kürek mahkümlarına yaptırılan eşya kabul edilemez! KARAR Diger memleketlere de şamildir Rusyadan ihraç edilen bir ta- kım ticaret eşyasının kabulü Amerikada geçen seneden beri Büyük bir mesele oldu.. Rusya- dan Amerikaya yollanan keres elerin ithaline mâni olmak için bu keröstelerin bir çok kürek mahkümları tarafından i biçilmiş olduğu ileri sürü! tosunda Maliye nazırma soru- Mr. Hoover lan bir süalde Rusyada milyon- larca halim esir gibi çalıştırıl- dığı ve bu, kütlelerin ocmeği mahsulü olan eşyanın İngilte- reye nasıl ithal edildiği sorulu- yordu. Dün gelen bir telgraf Ameri- eşya üzerine ambargo konması . İyalnız Rusyaya karşı, bir hare- ket teşkil etmediğini söylediği ni bildiriyor. Amerika böyle bir sebep ile bu kabil eşyanın. itha line mâni olmaktadır. Filhaki- ka görünür de bu yalnız Rus- yayı istihdaf eden bir sey değil dir.Fakat şimdi bundan mü- teessir olan Rusya oluyor. İ Vashington, 25 (A.A) —M. | Hoover, mecburi çalıştırma usu lünün tatbiki surâtile imal etti rilmiş olan ticaret eşyasına A- merika tarafmda ambargo vaz- edilmesinin Rusya aleyhine mü İteveccih bir hareket olmadığı- İnı, bu tedbirin hangi memleket İten gelmiş olursa olsun bu su- retle yaptırılmış olan bütün eş- yaya tatbik edildiğini söylemiş tir, M. Hoover, Amerika hüküme tinin Sovyet Rusya ile ticari mahiyette bir ihtilâf çıkarmak niyetinde olmadığmı, bununla beraber Amerika ile Rusya ara- sındaki iktisadi münasebetlerin Amerika ile diğer memleketler arasmdaki münasebetler dere- cesinde olacağını ümit eylediği ni ilâve etmiştir. Bu meseleye mütcallik ola- rak vazedilen yeni nizamname- lere göre, gümrük memurları Rusyadan gelen eşyalar için bunların kürek mahkümları ta- rafmdan yapılmış olmadığına dair bir menşe şüladetnamesi ve diğer memleketlerden gelen eşya için de konsoloslar tarafın dan verilmiş bir vesika isteye- ceklerdir. Washington 25( A.A )— M. Hoover, muhaceret mesele- sinin halli için daha uysal ka- PURSr “BE, HARiCİ HABERLER.. Hatıratı.. WE | Rus ihracatı karşısında Amerika | Ecnebi matbuatı 3 Alman Hariciye nazırının nutku Alman hariciye nazırı M. Curtius ahiren millğt meclisin- de irat ettiği nutukta pek şaya- nı dikkat bir.lisan kullanmış, muahedenin tadilinden, Young plânının yeniden gözden geçiril mesinden, tahdidi teslihatm di- ger devletlere de I hi memleketin iktısadiyatı nokta-| Reji mukavelenamesi bir ta-İ Geçen gün de İngiliz parlâmen bahsetmiştir. i “Temps” gazetesi Alman ha- iriciye nazırınmbu nutkuna tah- is ettiği başmakalede ezcümle diyor ki: “M. Curtius hüsnü niyet sahi- bi bir adamdır. Fakat vaziyeti pek müşkildir. Çünkü itilâf siya setine hücum etmekten geri kal mayansağ çenah unsurlarını kol lamak için'çare ararken, Strese- mann tarafından başlanan ve en ziyade Almanyaya yarayan iti- lâf ve barışıklık siyasetine de- vam etmeği istemekte müşkilât vardır. İşte şayanı dikkat olan tenakuzlar bundandır. İşte bun dandır ki M, Curtius'un Cenev- rede kullandığı lisan Berlinde, | kinden başkadır. Cenevrede bey nelmilel efkârı umumiyeye hi- tap eder Berlinde Alman efkârr umumiyesine söz söyler.” “Temps” gazetesi bu nokta- ya koyduğu iddiaları birer birer cerhetmeğe devam eylemekte- dir. Nihayet Alman hariciye na zırınm sulh muahedelerinin ye- niden gözden geçirilmesi hak- kındaki beyanatma cevap veren Fransız gazetesi diyor ki: “M. Curtius'un muahedeleri tadil için vaki olan müdalaatı da zaiftir. İleri sürdüğü deliller hayati zaruretlerin Alınan mil- letine alacağı vaziyeti tayin et- tirdiği neticesine (o varıyor, AL man hariciye hizini Almanya'- nın itilâf siyâseti takip ettiğini, istilâ emelleri olmadığını, sul- ha herkesten fazla muhtaç oldu gunu söylüyor. “Beynelmilel teşriki mesai asrmda sulhün el- zem olduğu kanaatindeyiz.” di- yor, M. Curtius'un nutku yalnız bu netice iledir ki itilâf siyaseti- nin iyi işçileri olmıyan birtakım Almanlar'ın kullandığı lisandan farklıdır. Fakat şu da lâzımdır ki Alman diplomasisiCenevrede ve başka yerlerde, M. Curtiusun istediği şekilde ha- zim etmesi lâzım olduğunu beyan etmiştir. İspanyol kabinesinde MADRİD, 25 A.A. —M Matos dahiliye, M. Estrada na- İta, M. Montes Jovellar adliye nasırlıklarına tayin edilmişler- Gayri mübadillere tevzi ed: lecek 62,500 isterlinin şekli tev- mada 8, ve dönerken Selânikte 5 tem| nunlar yapılması ve bu kanun-)zii hakkmda Ankarada tanzim sil verecektir. Ben 15 kânuna doğru operet heyetle buraya döneceğim. Burada 2 ay kalınıp 40 kadar temsil verilecek. Operet heyetinden şimdi. lik yanlız bir artist gelmiştir, Bu akşam temsillere başlıyan he- yete gelince: Bu mütecanis bir trup- rimizin genç uzuvlar vardır. mizden Madam miştir, Madame Filipidu ise evvelce İstanbula gelmiş bir Madame Marika Filipidu da: yorum. Vakrâ 9 sene evvel bir defa im amma. Hattâ ilk büyük ro Tümü İstanbulda aldım: Faust dekii Mârgrit, Yine en çok sevdiğim piyesi! Höredie aeineensa ren. lara Amerikaya kabul edilecek muhacirlerin iyi bir surette in- tihabımı temin edecek madde- ler konulması eizem olduğunu söylemiştir, M, Hoover, muha- ceretin bilfiil. durdurulmasına taraftar olmadığını kaydet - İl tikten sonra mesai nezaretinin mevcut nizamnameleri tamamı tamamına tatbik etmek suretile konserva ka, | tuvacında birinci mükâfatı ihraz et-|muhacirler miktarını azaltma- ğa matuf faaliyetinin beklenen *İneticeleri şimdiden hasıl ettiği ni ve bundan evvel Amerikaya hacır gelmekte iken teşriniev- vel ayında gelen muhacırlar a- dedinin altı bine kadar inmiş olduğunu bevan etmistir, edilmekte olan talimatname ik mal edilmiş ve cemiyetin ikinci reisi Celâl B. talimatnameyi hamilen dün sabah Ankaradan şehrimize gelmiştir. Talimatma- me tevzi şeraitini madde madde tesbit etmektedir. Fakat tev- ziat ve cetvellerin tanzimi esna sında bazı müskilâta maruz ka- lınırsa maddeler üzerinde bazı tadilât yapılabilecektir. İkinci reis Celâl B.dün bir — Bilseniz şehrinizi ne kadar sevi-| her ay vasati hesabla 24 bin mu | Muharririmize şu izahatı ver- miştir: — Yarından itibaren hak sa- hiplerini davet ederek cetvelle- rin tanzimine baslayacağız. Bu iyet murahhas hey'eti ilân husu- teşmilinden ; Tevzi talimatı dün Ankaradan geldi. Yarın ashabı istihkak çağrılarak cedvellerin tanzimine başlanacaktır SANI 1920 TAHDİT Askeri masraflar bildirilecek CENEVRE, 25 A.A. — İh- zari tahdidi teslihat komisyonu masarifin ilân suretile bildiril- mesi hakkındaki İngiliz teklifi- ni 21 rey ile kabul etmiştir. Sov İsuna ait maddeler hakkında müstenkif kalacağmı beyan et- imiştir, Bahri kuvvetler CENEVRE, 25 A.A, — İhza- ri tahdidi teslihat komisyonu deniz kuvvetleri mevcudu hak-| kmdaki maddeleri bir muhalif; reye karşı 12 reyile kabul et-! miştir. Bu maddeler, bilhassa zabit ve küçük zabitlerle bahri- ye efradı mevcutlarınm ayrı ay- ri veilân suretile bildirilmesi lüzumunu natık bulunmaktadır. Siyasi mülökat ROMA, 25 A.A. — Gazete- ler, M, Litvinoff ile M. Grandi arasında Milano'da vuku bulan mülâkatlarm gayet samimi bir hava içinde cereyan etmiş oldu- ğunu kaydetmektedir. M. Litvinoff, İsviçreye git- miştir, —— ransız ordusu PARİS 25 A.A. — Meb'usan zam tahsisat lâyıhasınm müza- keresine başlamıştır. Milliyet- perver cümhuriyetcilerden M. Mandel, mevzuu bahsolunan me selenin 650 milyon franklık tah sisattan 450 milyonluk . kısmı- nın ordununmakineli vesaitle te chizine tahsis olunmasınınkarar altına alınmasından ibaret oldu ğunu söylemiştir. M. Mandel, hükümetin, hudutlar hakkında umumi bir teslihat ve tertibat plânı derpiş etmemiş olmasma teessüf etmiş, milli müdafaaya ait imalâtın kâfi derecede kon- trola tabi tutulmadığını söyle- miştir. M. Mandel, en iyi sulh teminatın sulh hedefine müte veccih bir siyaset takibinden i- baret olduğunu, halbuki Briand Kellog misakımdan t-“rruza uğ | rayan devlete yardım edileceği | nedair bir madde bulunmadığını ilâve etmiştir. M. Mandel, Lo- camo misakile bu kabilden di ger muahedelerin müttefikan ha reket etmek lüzumunu amir bu- lunduğunu, Almanyanın Lehis- tan ile Çekoslovakyadan iki üç kat fazla askeri masarif ihtiyar ettiğini ve hudutların açık kal- imaması için lâzım gelen tedbir- İlerin alınması icap ettiğini söy- liyerek beyanatma nihayet ver- nistir Gayrimübadillere müjde ia 10 günde ikmal edilebilir. On gün sonra tevziata başlayaca- gız, 62,500 isterlinin © tevziine heyeti vekile karar verdiğinden artık bu hususta hiç bir teehhür mevzuu bahsolamaz. Tevziat nisbeti evvelce ( yazıldığı gibi yüzde iki nisbetindedir. Para tevziatı istihkaka mahsup edile rek yapılacaktır. Takdiri kıyme tini yaptıranlar mazbataları üze rinden, yaptırmıyanlar evvelki nisbet üzerinden istifade edecek lerdir. Alâkadarların celbi çok uzun sürerse tabii tevziat da ge- cikeçektir, Bunun için çalışaca- ğiz. Cetveller tesbit edildikçe gazetelerle ilân edilecektir. Def terlerdeki kayıtların tetkiki i- çin de tedbir almıştır. Bu da Jazami süratle yapılacaktır.” | Japonyada zelzele Tayyare kongresi bit Şehit tayyarecilerin hatırak tebcil edildi; çalışanlara da kongrenin selâmı iblâğ olun: Ankara, 26 (A.A) — Türk Reisicümhur Hazret! "Tayyare cemiyeti kongresi bu-İ kongre namma kendileri gün saat |” te Türkocağındal ge edilen tazimat tel; Büyük Millet Meclisi Reisi Kâ-| gikiri âtideki cevap ol zum Paşa Hazretlerinin rayise- tlerinde ikinci umumi içtimamı aktetmiştir. Hesap encümenin raporu okunmuş ve cemiyetin 1 teşrinisani 928 den 31 teşriniev vel 930 tarihine kadar iki scne- tan müdafaası emrinde göster- kik olunarak kuyut ve hesaba- tın uşul ve kanuna © muvafık olduğu cemiyetin ciddiyet ve gayretinin ve milletimizin va- ın müdafaası ömründe göster ği fedakârliğınm şayani şük- ran ve medari iftihar bulundu- ğu hakkındaki maruzatı mütte? ikan kabul olunmuştur. Müteakıben idare encümeni- nin raporu okunmnuş ve ayni veçhile kabul olunmuştur. Yal- tuz cemiyet nizamnamesinin 18 inci L fıkrası ticari mahiyette olan piyangonun şube mıntaka- larındaki satış ve idare tarzı ve! şubelerin piyango işlerile nasıl meşgul olacakları merkezi ida- re heyeti tarafından tanzim cdi len talimatnemlerle tesbit olu- nur suretinde tadil edilmiş ve ene nizamnamenin (22 inci ikdesinii C fıkrası kaldırıla-| meb'usu Saffet, Tokat rak yerine mahallin en büyük) Nuti, Afyon meb'usu Ali. Maliye memuru ve varsa güm-|dağı meb'usu Cemil, Mi rük memuru ve her kazanın vi-)meb'usu Mahmut Nedim lâyet umumi meclisi azasından | miz meb'usu Celâl, ve O meclisçe seçilecek bir zat “kay|zade Hamdi, Amasya dı konmuştur. bundan başka ni| Esat Aksaray meb'usu zamnamedeki şehremini tabiri | Kocaeli meb'usu Süreyys de kaldırılmıştır. parta meb'usnu Hâkim R Büyük Erkânı Harbiye Reisi|resun meb'usu Kâzım, muavinlerinden Mümtaz Paşa |meb'usu Asaf, Konya me gösterdiği yüksek mesai ve yar| Musa Kâzım Erzincan mi dımmdan dolayı tayyare cemi- Abdülhak,Aydın meb'usu yetine ve ordu hava kuvvetleri!) r;iri, Kastamoni meb'us namına teşekkür etmiş ve kon-| san Fehmi, Sivas meb'usi gre azaları hava şehitlerinin 2-| —. Reis muavini Şükrü ziz hatıralarma hürmeten bir)... ve. yedek azalar: Ne sanive ayakta durmuşlar ve ha Hamdi (Trabzon), Kadri len Türk havasını müdafaa için rt) Tevfik (A. dana), çalışan tayyarecilere kongre-| Y7 Nâfi Nemli nin selâm ve mayhalbç lerinin ii ez iğini ; almıslar-| 5, vve eş tahtı karara zak in Niel Beyit a Terki teslihat muahedesi proje CENEVRE, 26 A.A, —Terki ,leri masrafları gösteren. teslihat muahedesi projesi bu-)cetveli her sene ,Cemiyeti gün üçüncü kıraatinde müna-jvam umumi kâtipliğine kaşa olunacaktır. Askeri masraf edecektir Bu cetvel sez) ların tebliğ ve ilânına ait madde bir nümuneye muvafık de İrigiliz murahhas hey'eti ta-|tır. rafından yapılması istenilen ta- dil hakkındaki teklif dün ko- Komisyon bundan * misyonca kabul ölunmuştur.| her sene bahri zabitan ve) Bu tadile göre bütün âkitler)adedinin cemiyeti Akvam kara, deniz ve hava kuvvetleri | dirilmesini mecburi kılan için bir sene evvel ihtiyar ettik- | deyi dahi tasvip eylemişt buyurduğu samimi hi şekkirlerimi takdim meşkür mesanizde mi yetler temenni ederim. Reisicün Gazi M. Ken Bundan sonra umumi kez azalarının seçilmesini çilmiş ve yapılan intihal cesinde âtideki zevat merkez heyetine ve yede! intihap olunmuşlardır. mesaisine nihayet vermi: Diyanet işleri reisi Mardin meb'usu Ali Ru kat Muhiddin Baha, meb'usu Bahri, Zongul b'usu Nazif, İstanbul Hüseyin, İzmir meb'usu Rize meb'usu Fuat, Siirt su Mahmut, Bitlis meb'u! hiddin Nami ve İlyas Van. meb'usu Hakkı İcra ve iflâs kanunla! mühim tadilât Ankara, 26 ( Telefon Adliyede Kanunları tadil komisyonlar faaliyetleri! vam ediyorlar. Hukuk im me usulleri kanununu deleri üzerinde tadilât YA sı takarrür etmiştir. BU * sırasında hukuk mahke den çikan katar süretleri nız reislerin imzalarile “ Teri kararlaştırılmıştır. xİcra ve iflâs kanununun? him tadilât yapılacağı yor. Bu kanunu tetkike ” komisyon henüz tetkikât lamamıştır. mında gayet büyük bir sebep (olmuştur. Yar 1000 den fazla olduğu VE lerin 200'ü mütecaviz ! ğu tahmin edi > le esasında yer yer çıks” ikerin dehşet artır TOKİO, 26 A.A. — Bu gece vuku bulan zelzele yüzünden 219 kişinin telef olduğu söylen- mektedir. Hareketi arzın mer- kezi olan Mişima civarında 10 "Teşrinisaniden beri günde vasa- ti olarak 300 hafif sarsıntı his- sedilmiştir. Rasathane, bu hava Tide ve civarında 7 Teşrinisani- denberi 1500 sarsmtı kaydetmiş tir. Bu sarsıntıların en çok his- sedilmiş olduğu İto mıntakasın- da çıkan yangın hâlâ devam et- mektedir. Shuzinji, Ohito, İstimoda ve Hakoni mmtakalarının da tah- ribata uğramış olmasından kor- kulmaktadır. Muhaberat inki- taa uğradığından tafsilât alına- mamaktadır, Atani'de oyerden kaynar su fışkırmağa başlamış- tır. Atani civarında yapılmakta o- lan ve girilecek tarafı yıkılan bir tünelde çalışan 300 işçinin akibetinden endişe edilmekte- dir. ” Merkez rasathanesi ilk zelze- 1e ile müteakip sarsıntıların 30 dakika devam ettiğini bildirmiş tir. bu felâketin taatını bir kat daha Zelzele, en çok mazu, Nagako, İto v€ köylerinde tahribat yap” 1923 zelzelesinde harap ü tan sonra imar edilen şehri yeniden harap gi Tokyo, 26 (A.A) — TOKİO, 26 A. A. — Bu 5a-| bah saat 4 te Tol . bah vuku bulan zelzele Tokio-|bir zelzele olmuştur. N' nun 100 mil cenubunda bulu- | zayiat ve ya maddi e) nan Shizuoka havalisini ihtiva |duğuna dair şimdiye eden mıntalkanın geniş bir kıs-İbir haber Ke
