22 Kasım 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

i , İSultanHamit! Tahsin. Paşanın, Hatıratı,. Ro: 9 Abdü ehemmiyet verirdi Kâğıthane suyunun şehre isalesine ve Kırkçeşme yollarının tamirine Adliye nazırının riyasetinde bir komisyonu Terkos su Şi bül halkını kurtarmak için cemi yeti umumiyece hararetli ve çok faydalı müzakereler cereyan et olduğu suya ait hatiratımı yazmak mu mekte vafık olur. Sultan Hamit gok ehemmiyet verirdi. Halkın susuz kalması gösterecek şikâyetler onu cid- İen gocunduran şeylerdendi. Sultan Hamit manında Kâğıt ne sık sık gidip geldiğinden ve o havalide alelekser gezintiler yaptığından bu nasında mururu zamanla taş toprak altında kalıp kaybolmuş ve semti meçhule doğru akan sular bulunduğunu öğrenmişti. Bunların da Kâğıthane suyuna ilâve ve hep sinin birlikte şehre isale olunma sını emretmişti. Filhakika o ta- rihlerde Beyoğlu ve Beşiktaş ahalisi suğuzluktan çok ıztırap çekiyorlardı. Bu emir üzerine! rurdu. İstanbulun 1281 tarihin lâzım gelen tertibat ve inşaata! den sonraki yangınlarnı bizzat Adliye nazırı Ea tetkik etmişti; sırası düştükçe şanm riyasetinde bir komi: bunları teferrüatile hikâ l mehi edildi Apdürrahman Pad yemi şa hem hayrühasanati sever; O ;. iti icfai | ğe memati İS emel ies Mimi tüf bir zat olduğundan işe can-| la başla sarıldı vaffak oldu. Bundan sonra kırk çeşme ve bu yüzden laşıldığından, membalarında İer civarında tetkikat yaptı, yal niz kırk çeşme görlerini buldu rularla aldırdı. yaptığı tetkikattan anlaşıldığı na göreon beş yirmi bin lira masraf ihtiyar İstanbulda (16: sale edilebilecek surette sularm artırılması kabil olacak ve yere | batan havuzu ile çukurbostanda! da mütalea olunarak talim: yele v > matna > ai ai? şekline ifrağ olundu: olunduğu takdirde İstanbul ve Beyoğlu taraflarının bütün bü- yük caddelerini sulamak ve bu suretle Şehremanetinin beyhu- de yere terkos su parası tasarruf edilmiş ola- cakir, Komisyon bu müşahedat| ve tetkikatını olbaptaki keşifnâ me ve plânlarla birlikte taktim etmiş ve Evkaf nezareti ve Şeh remaneti ile de muhabereye gi-| rişmiş ise de si sıkıntı çekmekte bulunduğu an bir komisyon teşkil olunmuştu. Bu komisyon üç ay çalıştı, kırk çeşme ve Halkalr sularının asıl| tebatı efradı askeriyeden müte- lülenin yer altında kaybolan mecraya katarak teleften kur- tardı ve bir kısmını da demir bo ai (Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur.) işine fazla İhamit su memur etmişti Abdülkamidin bir cuma selâmirğ | irketinden İstan-) kılmıştı. Bu keşifnâme ve plâri- lar ve olbaptaki mazbâtalar levrak mahzenlerinden çıkarılsa bugün bile bunlardan istifade İmümkün olur fikrindeyim. ee şu sıralarda it su meselesine| gından da bahsetmek münasip-| tir. Bun hususta evvelce birkaç satır yazmıştım, O zamanda söylediğim veçhile yangın Sul-| tan Hamidin sinirine dokunan! şeylerden biri idi, hele büyükçe| yangınlar onun için âdeta iş güç olurdu, Yaverler, memur- lar, telgraf telleri hep bu mak- satla işle dururdu. Eğer yangın! saraydan görünebilecek biryer! İde ise kendisi dürbünle bakar-| dı ve yangın sönünceye kadar uyumazdı. Yangın bir felâket! olduğundan ve her felâket gibi İbu da ortalığı telâşa verebilece İğinden Sultan Hamit bilümum telâşlara karşı müteyakkız bu- lunmak itiyadır in sevkile yan- gınlarda da teyakkuz üzere du- yüzünden baş şehzadeliği za- anedeki köşkü- tenezzühleri es- keşfedilerek asi dut olduğundan ve evlerin kıs-; mı azamı ahsap yapıldığından | ufak bir yangıt derhal tevessii ederek bir çok hanümanların| İstanbulun mahvına sebep olurdu. Mahal- halkali sularının je tulumbaları ve kırbalı sakala rm taşıyacakları sularla bir yan 'gmın ne dereceye kadar sörü gire muhtacı izah değil ir. SultanHamit vesâiti itfaiyenin Avrupadaki emsaline kıyascı ıslahı için Macarlı Kont (Ziçe- ni) yi getirdi ve uhdesine ferik lik rütbesi tevcih ederek müret ve intacına mu-| tanbul halkının bunun için de ve meşhur bent şekil bir itfaiye alayı teşkil o- İundu. Buna rağmen yangınların ö nü alınamıyor, itfaiyenin nok- sanından ve suyun İrkdanından dolayı memlekette aralık aralık büyük yangınlar oluyordu. Sul- tan Hamit bir gün Ziçeni Paşa ile itfaiye alayı kumandanı ralay Refet Beyi huzuruna ça gırdı. Yangınları söndürmek i- çin kendi hatırına gelen aşağı- daki maddeleri dikte ettirdi, bunlar bilâhara bir - komisyon. suyundan on bir ve bunlarıana Bu komisyonun olunduğu halde 8) çeşmeye su i- i — Yangın yerlerinde yapi lacak taksimat sırasında arzı, tulü elli metreden eksik olma- Jak üzere eshabından istimlâk ! beki arsalar alınarak her ma alledö birer mahalle bahçesi vücude getirilmesi ve ortaların da birer havuz yapılması: Hem İyangına hattı mâni teşkil eder hem de su bulunmuş olur, n 2 — Yangın duvarlarının her rüncemede bira halde evlerin çatılarını birer şirketine verdiği Bu su meselesile beraber yan | MİLLİYET Oğullar Kıbrısa hareket ettiler Sabık Hicaz kıralı Hüsey- nin ağır surette hasta olduğu gc len haberlerden anlaşılıyor. Ma lümdur ki, Hicazın sabık kıralı 924 te Hicaz kıtasının kâmilen Vehabiler tarafndan zaptedil- mesi üzerine memleketini o bi- rakmış, Kıbrısta ikameti ihti- yar etmiştir. Kıral Hüseynin hastalığı üzerine oğullarının Kıbrısa gitmekte oldukları ha- ber veriliyor. İrak kıralı Fey sal sabık Hicaz kıralının üçi cü oğludur. Mevrayı Erden kıra lı olan diğer oğlu Abdullahm da Ammandan hareketle baba- sının yanına gideceği haber ve riliyor.. Şerif Hüseyin yetmiş altı yaşındadır. Hayatınm pek çok senelerini burada geçiren Şerif Hüseyin meşrutiyetin ilâ nından sonra Mekke Emiri ol- muş, umumi harp esnasında İn giltere ile müzakerata girişmiş ve malüm olduğu üzere 916 ha- ziranında Arabistan isyan -ede- rek Hüseyin Hicaz kıralıt- lân edilmiştir. Sabık Hicaz kıralınm vefat i İ l İ Şerif Hüseyla İ ettiğine dair bir iki gün evvel! gelen faberlerin aslı olmadığı anlaşılmıştır. Kendisinin son senelerde pek! muüztarip bir hayat geçirdiği! söylenmektedir. | Bağdat, 21 ( A.A ) — Kral Feysal, bir İngiliz askeri tay-| yaresile İskenderiyey: üte-! vecciheni hareket etmiştir. Irak| kıralı, oradan hasta bulunan £ deri Hüseyni ziyaret etmek ü zere vapurla Kıbrısa gidece! ir, Amman, 21 (A.A) — İrak! kıralı Feysale biraderi Emir Ab dullah ta refakat edecektir. İngnliz hükürteti Londra, 20 (A.A) —Star ga zetesi, her üç fırkaya mensup bir takım azanın, vahim bir buhran geçirmekte olan sanayiin vaziyeti ile meşgul ol| mak üzere milli bir hükümeti teşekkülü imkânından bahset - mekte olduklarını yazmakta - dır. İtalyada askerlik Roma 20 (A.A.) — Askerlik müddetine müteallik olarak har biye nazırı tarafından ihzar ve kabine tarafından kabul edilmiş olan ikinci kanun âyihası bu müddetin 18 ay olduğunu tas- dik etmekte ve hususi şerait al- tında bulunan gençler için bu müddetin 12, 6 ve 3 aya kadar tenziline ait ahkâmı ihtiva et- mektedir. metre aşması. 3 — Evlerin bacaları yapılır ken aşağıdan yukarıya kadar duvarları arasına ağaç hatıl ko- nulması. 4 — İtfa işi bugün bir fen ve ihtısas meselesi olduğundan > HARICİ / Meclisindeki;bir avuç taraftar- İra Gazi Fiz. nin halk ile temas İsi sulh ve tahdidi teslihat vazi- 39 CUMARTESİ Serbest Fırkanın dağılması “Times,, gazetesinin şehri- mizdeki muhabiri yeni fırkanm kendi kendini dağıtması etra- fında gazetesine yolladığı 17 tarihli telgrafta Fethi B. in bu hususta vaki beyanatını hildir- dikten sonra diyor ki: “ Şurası aşikârdır ki, geçen cumartesi Ankarada Millet Mec lisinde cereyan eden münakaşa ki, Fethi B. hükümeti şiddetle tenkit etmiştir. Serbest Cümhu riyet fırkasının dağılmasını tes ri etmiştir. Fethi B.in hüküme- te itimat edilmemesi hakkında ki takriri azim bir ekseriyetle reddedilmiş ve kendisi Halk fır! kası azası tarafından şiddetli hücuma maruz kalmıştır. Ge- çen bir kağ hafta zarfında tezâ- hür etmişti ki, serbest cümhuri yetçilerin vaziyeti müşkilleşmiş ve bu ayın başmda fırkanın bir kısım azası bunun er geç dağıl- ması lehinde bulunuyordu. Bunun sebebini uzakta or. malıdır. Serbest cümhuriyetçi lerin çoğu, doğru veya şanlış, Gazi Hz. nin kendi taraflarmda olduğu kanaatindebulunuyorlar dı. Geçen ağustos Yalovada fır kann sureti teşkili halka bü zannı verecek surette hesap €- dilmiş, Gazi Hz. o zaman muhis- Mf bir fırkanın teşekkülünü ha- raretli sürette hüsnü kabul ve siyasi mücadelede bitaraflıkla- ru? vadetmişlerdi. Gazi Hz. H. Fırkasının tiyasetini muhafaza etmişler ve Fethi B. de beyana tında anlattığı üzere $. Cümhu- riyetçiler içtinap edilemiyecek surette bu'itibarla Gazi Hz, ne karşı muarız binvaziyete girmiş olacaklardır"! Şimdiki hâlde Fethi B. ile M. larının alacakları vaziyet belli değildir. Fakat kendisinin tek- lomatlık mesleğine avde, üşündüğü tekzip edilmekte- ti dir. € İngiliz muhabiri bundan son- etmek ve memleketin umumi vaziyetini anlamak üzere seya- hata çıktiklârını bildirmektedir. M. Mussolininin makalesi İtalya başvekili M. Mussoli- ni ahiren; ily Ekspress,, na- mındaki İngiliz gazetesinde bir makale neşretmiştir. M, Musso lini bugünkü / /-upanın vaziye- yeti olmadığını anlatarak muh- bahsettikleri halde diger taraf tan da silâhlarmağa devam et- tikleri gibi fasılasız surette har be hazırlandıklarını ilâve etn.ek tedir. M. Mussolini bu vazi tin pek ziyade tehlikeli olduğ 'nu kaydederken İtalyanm dev- letler arasındaki bu teslihat re-| kabetini durdurmak, için elin-! den geleni yaptiğın,Takat diger) milletlerin hazırlıkları kargısın- da İtalyanın da, arzusu hilâfma olarak silâhlanmağa mecbur kaldığını ilâve ile; mekalesine nihayet vermektedir. İngiliz maden amelesi Londra, 20 (A.A) — Maadin amelesi konferansı ücretlerin daha ziyade tenzili teşeb'büsleri ne karşı şiddetle mukavemet etmeğe müttefikan kârar ver- miştir. Konferans, saatlerin mik tarının her on beş güne nazaran tahdidi tekliflerine ve mıntaka- yı bütün itilâfların sınai bir mil Ti büroya havale edilmesi sure- kindeki telkinlere karşı şiddetle protesto etmiştir. Rus İngiliz ticareti Londra, 20 (A.A) — Bugün Arkos şirketile santral Sofswo od Buying corporation Ltd ara- yangm esnasında gerek bende- gânı şahane ve gerek büyük küİmucibince'1931 senesinde Sov- çük memurlar tarafından itfai-| yet şuralar ittihadr arazisinden) ye alayınm harekât ve idaresi-| gelecek olan yumuşak odunlar. ne karışılmaması. 5 — Avrupadan yeni makine | büyük bir kısmının münhasıran ler getirilerek itfaiye -alayının|bu sor kumpanya tarafından sa ikmali nevakısı, , (Bitmedi). tedir. 4 sında imzalanan mukavelename Tabu seneki odun mahsulâtının 'HABERLER.. Sabık Hicaz Kıralı hasta... Yetmiş altı yaşında bulunan Şerif Hüseyin ömrünün son zamanlarını ıztırap ve keder içinde geçiriyor telif devletlerin da'ına sulhten)| £ 1930 Teslihat İkinci bahıri dev-|| letlere müsaade Cenevre, 20 (A.A) — Tahdi- di teslihat komisyonu ikinci de recede bahri devletlere hususi harp gemisi sınıfr bulundurma ları hakkını bahşetmiştir. Bu nevi gemilerin tonaji 8 bin ve ya daha aşağı olacaktır. Komis- yon 7 devletin bahri ahkâm pro| jelerindeki erkamı sırf malüimat| kabilinden muhafaza etmeğe karar vermiş ve bilhassa tavva-| reler hakkında © gemilere ait! maddeyi kabul etmiştir. Komis- yon tahtelbahirlerin hacmini 2 bin ton olarak tesbit ve bunlar| için 130 milimetreli toplar k bul etmiştir. Projenin bütün maddelerini kabul eden komis-| yon müteakiben ( tahdidattan! muaf olan gemilere müteallik, zeyli de kabul etmiştir. Komis on bu nevi gemilere ait olan a mı tonaj miktarı bulunan 600 tonu ittifak ile kabul etmiş ve fakat hususi bir takım itilâflar la bu gemilerin de tahdidata tâ bi tutulmasını şart olarak ileri sürmüştür. Genç Pr:ns Brüksel, 20 (A.A) — Le Soir gazetesi yazıyor: Dün akşam arşiduk Otto sabık ordu ünifor- masile Stenokerze şatosunda el li kişilik bir aile sofrasma riya set etmiştir. Saks düşesi Zita, Burben hanedanından o Sakiye Ottonun erkek kardeşlerile kız kardeşleri ve eski saraym Viya na-ve Peştedeki erkânı yemek- te hazır bulunmuşlardır. Zita bugün saat 9 da Avustur ya ve Macar şahsiyetlerini ka- reisi olduğveu söylemiştir. Bundan sonra dini bir ayin nasıl inki Erzurum, 19 (Milliyet) Saltanat devrinin Maarif hu- susunda ihmal eylemiş olduğu vilâyetlerden birisi de Erzurum ilâyetidir. Bu sebepten dolayı hissement olmamışlardır. Cüm huriyet idaresinin mütevazi büt çesi ise Türkiyenin her tarafını maarif nurlarile tenvire uğraş- maktadır. Bütçenin müsaadesi nisbetinde Erzurumun merke- zinde sekiz ve mülhakatında 73| ilk mektep (açılmıştır. Merkez deki mektepler kâfi ise de mül- hakat için kâfi değ iy te muallim ve talebe mikdarı üç senede bir misli daha artmıştır ki, bu istatistik halktaki rağbe- tin derecesine bir mikyas olabi- lir. Mekteplere devam mükem- meldir, yalnız buralarda kış u- zun olduğundan kar yağınca ço cuklar mektebe ve kar kalkınca çocuklar iş başına giderler. Millet mektepleri Geçen sene umumi vilâyette! (20,127) vatandaş şahadetna- me almışlardır. Millet mekteple ri ilk açıldığı zaman bir kadın dershanesi ve bir hanım mual- lim varken geçen sene vaki tela .cüm üzerine hanımlar için 23 dershane küşadına miccburiyet yapılmış ve mensenyor Sevdel hitabesinde François Josechin ismini zikretmemiş ve Otteyi! Budapeştede lâyik olduğu mev kide kabul edeceği ümidini ii Otto ve Zita misa firlerle görüşmüşler ve öğle ye- meğinden sonra tekmil dostla rı kabul etmişlerdir. Misafirle! tin kısmı azamı akşam ü üzeri; hareket edeceklerdir. Amerikada buhran | Nevyo.İe, 20 (A.A) — Hali külâta uğradıklarmdan dolayı kapılarını kapıyan küçük banka ların adedi 70 e dahil olmakta- dır. En sen olarak gişelerini ka pamış bulundukları haber veri- len bankalar Kaliforniyanm şi- mali garbisindeki 4 banka olup bunlardan Jeneral bank ant trüst kompanide 18bin dolar mevduat vardır. Alman tayyaresi Bordo, 20 (AA) —D-O-X Santanderde denize inmiştir. Her dey yolundadır. Haftalık ihracat vaziyeti Son hafta içindeki ihracat va ziyetimiz şudur: Fındık satı;la rı hararetlidir. Fiatler gittikçe fırlıyor. Bir ay evvel 67 kuruş olan fındık şimdi 80 kuruşla 85 kuruş arasındadır. İhracat en ziyade Amerika ve Almanyaya vâki olmaktadır. İşin garip tara fı tüccarımızın ekserisi satısla- rmı evvelce yaptıkları taahhüt mucibince bir ecnebi ticaretha- nesine yapmaktadır. Bu ecnebi ticarethanesi bizden aldığı fm- dığı 120 kuruştan Avrupadıni çıkolata fabrikalarma satıyor. | Buğday vaziyetinde bir fark yoktur. Fiatler 7 ile 8 kuruş ara sındaır. Tiftik fiatleride dü- şüktür. Evvelce 103 kuruş olan tiftik bu sefer 92 kuruş olmus- tışa çıkarılması derpiş edilmek İtile himaye Etfale yardım eden hâsıl olmuş ve bunlari erkek ve kadm muallimler okutmuştur, Kars ve İspirde de seyyar mual imler teşkilâtı yapılmıştır. Mev cut muallim mektebi vilâyetin maarif ihtiyacatını tatmine gay ri. kâfi. bulunduğu (cihetle (700,000) lira sarfedilerek bü- yük bir muallim mektebinin in- şası müteahhidine ihale olun- muştur, Askeri iş ocağı ile müş tereken merkezde bir sanat mek tebinin açılması da tekarrür ey İlemiştir. Emanet mintakası da- halk meccanen 48 mektep inşa ederek maarife şe- yanı şükran hizmetler ifa eyle (mişlerdir. Tik mektepler Erzurumdaki ilk mektepleri maarif emini Reşit Beyin delâ- letlerile dolaştım. Baş muallim Faika Hanımm idare eylediği İsmet Paşa mektebinde 274 tale be okumaktadır. Mektep tami- ren tecdit edilmiş kârgir bir bi- nadır. Geçen sene 22 çocuk şa- hadetname almışlar ve cümlesi lise ve muallim mekteplerine git Ir, Cümhuriyet mektebi mevcu- dü 270 talebeden ibaret olan bu mektep baş muallim Nuret- tin Bey tarafından hüsnü suret le idare olunmaktadır. Mektep mükemmelen tamir edilmiş ted risata gayet elverişli bulunmuş tur bahçesi de çok vâsidir. Ge- çen sene mezun olan 40 talehe- nin bir kısmı muallim mektebi ne ve bir kısmı daliseye kayıt olunmuslardır. Talebenin 2520 si fakirdir ve Himayei Etfal ta“ rafından muavenet edilmemekte dir. Halbuki rozet günleri Hizwa yei Etfal nâmma rozet dağrtın İta halktan para toplamak sure- bu yavrulara muavenette bulun mak icap eder. Aksi takdirde Himayci Etfalin hikmeti vücu- nedir? Gazi Paşa mektebi vilâyet merkezindeki mekteplerin en tur, büyüğü ve en mükemmeli bu (0 Muhabir mekiupları, Şarkta irfan hayatımıZ şaf Erzurum erkex muatlim mektebi #eye'ti talimiyesi yeni mezanlarla be ahali lâyikile nimeti maariften| — om gösteriyor? Sür mekteptir, Mevcudü (400) beden mürekep olan bu £ mektep baş muallim Fiki yin şuurlu idaresile temayü£ $İ lemiştir. Geçen sene 40 tali mezun olmuşsa da diger Mi tepler kabul eylemediklerinÖği dolayı tahsilerine maalesef “İğ İvam edememişlerdir.. Çocuk rın sancak merasimini veği temaşa eyledim, İstik! ni okuyarak nazlı hil gâhı azametinden mun! hatvelerle resmi geçit yavrularımızm hali beni mi sir eyledi ve gözlerim yaş Yoncalık mektebi Yoncalık mektebi baş mü İlim Hazım Beyin idaresindö but mektebin mevcudü 81 bedir, Mektep üç dershan€ bir cesim salondan mürekkep ve güzel bir bahçesi de Mektebin © Jeriçok mustiğ dır. Palandöğen mektebi Bu'tnektep şimdilik âdi bir Eğ nada tedrisata devam ediyo da 29 bin lira sarfile mükemi len inşa edilmekte olan kârği binaya bir ay sonra .nakleği cektir, Mektebin mevcudü £ talebe olup 74 80 -i fakirdi! bir taraftan muavenet görül mektedir! 7 Baş muallim Muhtar Bey #fİ ni zamanda şoför, ressam, m kişinas, fotografçr ve motor © kinalarmın tamircisidir, - Yi köhne bir otomobili ucuz fit alafak tamir ettikten sonra 9 vilâyetlerinde - seyahat edef tatilin hitammnda otomobili tarak tekrar vazifesine avdet © ler, elinden her sanat gelir # metli bir muallimdir. Çağlayan mektebi Çağlıyan mektebi baş Jimliği münhal bulunan bu #4 İtep 3 dershaneli güzel bir | fakat talebeyi istiap cd ge İdiğinden yanı başında bir * lim odasile kışlık büyük bi£ “gi neffüshane inşa edilmektedi hitamında beş dershaneli zaf | mektep olacaktır. Mevcudü talebeden ibarettir. İğ Br-lardan başka üçer det neli Veysi Efendi ve Dum nar mektepleri de vardır. Tortum Hasankale ve Hun et mekteplerde esaslı bir su! t tamir edilmektedirler, EL Çocuklarımızın talim VE” biyeleri için geceli gündü lışan ve bu uğurda büyük yeğ feragati nefisle vebir aşkı “iğ ile uğraşan muhterem mufl. lerini maaşları dundür ve meselesi de cok yanlıştIf. lâ ahiren tanzim olunan da: “3.sene muallimlikte Pir nanlara zam Yapılır ve dem de kanunun neşri teberdir!,, gibi bir madde ki bu madde muallimlerin hindedir zira: On #uallimlikte bulunan nunun neşrinden itibaref lim addolunursa hayat eylediği on sene yanmış ÖĞ tir. Binaenaleyh yeni kili muhtereminden nin muallimler lehi: lütuf bururulması isti nur, ç zl a Pm & Ak Ni Xi >