2 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Sultan/Hamit 2 Tahsin Paşanın Halıratı. Birdava ki: (Tercüme ve Iktibas hakkı mahfuzdur. sokanda, çıkaranda korktu!. Sait Pş. Ingiliz sefaretinden nasıl çıktı?. Yıldız sarayındaki muhteşem salonlardan.. Sait Paşa düşündii ve razı ol- du.Ben bunu sözlerimin kuvvei iknalyesine hamletmiyorum ;ben ve Paşayı sefarethaneye kaçıran sebep korku olduğu gibi sefaret haneden çıkmağa saik olan se-| bep te korku idi. Bu korkunun a dna (tevecciihü kaybetmek kor kusu) derler Sait Paşa saraya celp ve orada ikameti emrolun- duğunu işittiği dakikada erani- yet ve teveccühüşahanenin mün selip olduğuna hükmederek bun dan korkmuştu. Bu korku onu sefarethaneye kaçırdı. İngiliz se firinin arabasile vebir İngiliz vapurile Türkiyeyi terketmesine hiç bir kuvvetin mâni olamıyaca Emr bildiği halde bunu yapma - yıp konağa avdet etmesi Avru- paya firar hâlinde akibetinin ve İrat ve akarmın fena bir şekil al ması korkusundan mütevellitti. Sait Paşa filhakika ertesi gün konağına geldi o gün sarayda bir. iş için beni ziyaret eden İn giliz baş tercümanı Adam Blok pek hiddetli bir tarzda bu adam deli midir nedir demiştir. Adam Blok yukarıda izah ettiğim veç- İyi ive İkarıki sözlerini İyet bir gün Paşa ölüm döşeği- ne yattı. Ve tarafı şahaneden gönderilen doktorlar artık Ba- bıâliye gitmek şöyle dursun ev rakı okumak ve anlamakta Paşa için mümkinsüz olduğu- nu arzettiler. Bu gibi ahvalde bir Sadaret kaymakamı ile dev - let işlerini muvakkaten gör- mek usuldendir. Adliye Nazı rı Abdürrahman Paşa sadaret kaymakamı oldu. Bir gün Ab- durahman Paşaya sarayda bir irade tebliğine memur olmuş- tum, Paşa söz . arasında bana dedi ki: — Halil Rifat Paşanın bu hastalıktan kalkamıyacağı ane İlaşılıyor. Şayet (bir emrihak İvâki olur da makamı Sadaret | İinhilâl ederse bu hizmeti asla kabul etmemek azmindeyim. Kulağınızda bulunsun. İ Çok geçmeden Halil Rifat Paşa vefat etti, Zatı şahane | Ragip Paşayı ve beni Sadaret teklifi için Abdurrahman Pa- şanın yalısına gönderdi. İrade tebliğ ettim. Paşa bana yu hatırlatarak ayni fikri muhafaza ettiğini | 3 İki nüfuzu büyüktür |şimdiye kadar kabine teşkilini MİLLİYET SALI 9 HARİCİ HABERLER... Lehistan parlementosu dağıldı Mareşal Pilsudski iş başına gelince ic - i raata başladı; meclisi dağıttı... Iki ay Sonra intiha - bat yapılacak Lehistandaki kabine tebed- dülü neticelendi Geçen mart ni- hayetindenberi iktidar mevkiinİkabine riyasetine mareşalPilsud | 'asta irat ettiği nu de bulunan Slawek kabinesinin e Pilsudski kabinesi geldi. İareşal Pilsudski Lehistanın olani bir milli kahremandır, bu itibarla kendisinin memlekettet iştirak etmediği zamanlarda bi- İle devlet işlerini yakından takip| de, &decek bir mevki sahibidir.Hulâ sa Mareşal Pilsudskinin reyi a- lınmada mühim işlere kararlaş- tırılamaz. Bu milli o kahraman kabul etmemişti. Fakat artık leri her manasile eline alıyor mektir. Maamafih Lehistanda birçok fırkalar var. Bu irili u- faklı fırkalar arasındaki ihtilâf ve mücadele yüzünden devamlı ve iş görebilecek bir hükümet teşkili çok kere zor oluyor. Esa sen Mareşal Pilsudski yeniden | Mareşal Pilsudski intihabat yaptırmak, ve teşki tı esasiye kanununu tadil ettir- Kabineye| | metinin şimdiye mek istiyordu. Şimdi parlâmen tonun feshedildiği haberi geli- or. VARSOVA, 31 A.A, — Rei- | sicümhur, Mareşal — Pilsudski | ile görüştükten sonra diyet mec lisi ile âyan meclisinin feshini | emretmiştir. Yeni inthabat T Sanide yapılacaktır. Protesto ediyorlar VARŞOVA, IA.A.— Al man nazırı M. Triveranusun in tihabat münasebetile vukubulan beyanatma karşı protesto ma- Leh kabinesi . ve “Times Lehistandaki kabine de; liğinden bahseden “Times” gı şik- a zetesi miralay Stawek yerine ski “Miralay Swalek gidiyor ve mareşal Pilsudski— ki iş başın da kim olursa olsun daima ikti- dar ondadır — gene başvekil o- luyor. Mareşal ayni zamanda as keri işler nazırı da oluyor.”<T mes» kabinenin diğer azasınm şmediğini O kaydettikten sonr Bu basit tadilâtın izahı- nı hükümetö'karşı gayri | faal hale getirilmiş muhalefetin şid detli'bir mücadeleye hazırla dığında aramalıdır.» “ Times” Lehistandaki türlü türlü fırka- lar bulunması parlâmento usu- lü için mahzurlu olduğunu kay- dederek diyor ki: «Yeniden in- tihabat yapılmasına hükümet er geç müsaade etsin etmesin si yasi ihtilâf yakın bir istikbalde daha şiddetli olmağa mahküm olup Marşal Pilsudski ve taraf- tarı miralay Slawek mücadele- ye hzırlanmıştır.» Hindistan ve İngiltere “Temps” gazetesi İngiltere ve Hindistana tahsis ettiği baş- makalesinde sonbaharda Lon- dradâ toplanacak konferanstan bahsederek İngiliz amele hükü- kadar Hint milliciliğine cesaret vermiş ol- duğunu, Mac Donald kabine nin bu hareketini birden bire tadil etmesi, müşkil olacağını söyliyerek bu konferansın tehir edileceğine dair çıkan rivayet- lerden bahisle diyor ki: ! “BağvekiY şahsen her türlü tehir fikiie aleyhtardır. Çünkü bu kabinenin Hindistan mesele sinde takip ettiği siyasetin aka mete oğradığı şeklinde tefsir e- dilmekten geri kalmıyacaktır. Fakat vaziyet öyle görünüyor ki neticeye varmak filen imkân sız olacaktır. Bundan başka böyle bir kon-| fcransın varâcağı netaiç ne olur| sa olsun unutmamalı ki Hindis-| tanın şekli idaresinde son karar | İngiliz parlâmentosunundur.” Dostluk Türk - Yunan teşrikimesaisi İ OATINA,I (Anek.) — Yunan Ha- İriciye nazırr M. Mihalakopulos Pat-| İ takta Yunan haric r İl siyasetinden bahso- ç | derken Türk - Yep gi i nan dan bahsetmiş münascbatın ve emiş ki Türkiye ile it Jâf ve teşril roumi telâkkiye i| muvafıktır. Zira Yu | nan cikârı ürmüm! | yesinde — Türkiy le samimi müna' ie ; bat idamesi fikri kemale ermiştir. M. Mibalakopulos| İ Bu münasebatın başlangıcını imzala- Ban itilâfname teşkil eder. Bu itilâ İtin imzalanması yegâne basiretkârane İsiyaseti teşkil eder. Zira bu itilâfna- me maziye bir taraftan nihayet ver. | mekle beraber diğer itilâfnameler ve başlıyan meveddetkârane minasebat için de bir merhale teşkil etti. | Mütebaki mükavelelerin de aktine bir emri vaki nazerile bakılabilir. ATİNA, 1 (Anek.) — Venizelos Banyol kaplıcalarında Yunan muha- birlerine vukubulan © beyanatında “Kılkış” zırhlısmı tamir ve tecdit et- tireceği sivayetlerini tekzip © etmiş, Yunanistanın tedafüi bir siyaset ta- kip ettiğini ve yalnız hafif donanma- sını takviye etmek gayesini istihdaf| ettiğini kaydetmiş ve Türkiyede gö- rülen siyâsi faaliyete naklikelâm €- İderek Türkiyenin siyaseti hariciyosi- nin lâyetegayyer kalacağına emin ba- İlunduğunu ve çünkü bu — faaliyetin Türkiyenin iktisadi itilâsma © matuf bulunduğunu söylemiştir. Silâh lâzım BERLİN, 1 A. A, — Dort- mundda bir nutuk söylemiş o- lan jeneral Von Sekt, Almanya jiçin silâhları tezyit etmek hak- kmı talep etmiştir. Gaziden Başvekile “Şimenditerin Sıvasa v arması ri bulunduğunuz hükümetin mesaisi eseridir,, YALOVA, 1 A. A, — Sıvas) kârlıklarınızdan doğmuğ istasiyonunun işlemeğe açılma| mendifer şebekemizin s: münasebetile Başvekil İsmet) varması münasebetile bi Paşa Hazretleri tarafından çeki | da da elde edilen parlak len telgrafa Reisicümhur Haz- pirimi yün retleri şu cevabi telgrafı gönder) v€ kabiliyetinin ve mişlerdir! duğunuz hükümetin şayi İği İşe Sl kil İ |dir mesaisinin eseridir. Başvekil İsmet Paşa Haz. ne| Gir ies buyurdağımii Büyük zafer büyük milletimi betkâr hislere teşekkür | zin sönmez hürriyet ve istiklâl! devletlerile mesai arkadi âşkından ve başında zatı devlet | z: tebrik eylerim. leri bulunmuş olan. kahraman | Reisicüf ordumuzun kendine has feda-! Gazi Mustafa Irak Başvekili Yalovad Nuri Paşa, Reisıcümhur Hz. tâ fından kabul edilecek | | ANKARA,I AA.— irak) ANKARA,I AA Başvekili Nuri Sait Paşa Haz- | Başvekili Nuri Paşa Haf retleri iki gün evvel Ankarayı | bugün Öğleden sonra TÜ teşrif buyurmuşlardır. Hariciye| gını, müzeyi ve şehrin Vekili Tevfik Rüştü Beyefendi| cek yerlerini gezmiş ve Ve resmi ziyaretlerin taatisin-| şam ekspresle Yalovay&i den sonra müşarüinileyh bugün | ket etmiştir. İstasiyond&l Başvekil Paşa Hazretleri ve Hal ciye Vekili Tevfik Ri riciye Vekili Beyefendi ile bir- | e Umum Jandarma kurt likte mülâkatta bulunmuşlar- | Kazım Paşa Hazretleri Ü dır. Bu mülâkatta Türkiye ile |, i ; : © İvekâlet yaveri, İran rak hükümeti arasında inkişaf| “ t 5 v> güzarı, İrak sefareti etmekte olan iyi dostluk ve kom : vE şuluk münasebatının daha ziya-| (ndan etşyi silenişei de takviye bulması büyük © bir) ve vekâleti kalemi mal samimiyetle görüşülmüş ve bil) dürü Kemal Aziz Bey | hassa hudut asayişinin temini) mize refakat etmektedirei ve fesat unsurlarının faaliyetle-| ( İstihbaratımıza nı rinin izalesi ve icabında tedip |lovada Reisiciimhur Hai hereketleri yapılması hususla-|tarafından kabul buy il rında tamamile mutabık kalm- | sonra memleketimizder Hİ muştur, kat edecektir, 4 3 Sovyet tayyaresi geliyd Moskovadan Ankara-Tahran- kent — Kâbil seferini yapaca Ankara; 1. ( Telefonla ) —/maktadırlar, Bu büyük Hi Yarın saat 17 de Ankaraya üç| yahatinin hedefi komşu Sovyet tayyaresinin muvaşeleti | memleketlerin merkezle! beklenmektedir. Bu tayyareler, | yaret ve ayni zamanda Moskova, Ankara, Tahran, Taş| yet yapısı olan tayyare! kene, Kâbil, Rusya seferi yap - |rübe etmektir. Tayyar rm sabah saat 4 te Mos hareket etmiş olacaklar) naenaleyh Ankara ile arasındaki mesafeyi havi it olursa 13 saatte katcdöj dir, Kırımm büyük liman? hile işin künhüne vakıf olsa idi tidden pek zeki olan Sait Paşa hakkımda o sözü söylemezdi. Salt Paşanın oOböyle bütün Istanbulu velveleye verecek bir tarada sefarethaneye ilticasın- dan sonra konağına avdet et İsöyliyerek' teklifi reddeti, Sa- raya döndük. Paşanın cevabı. İnr arzettik. Hünkâr tekrar İgidip ısrar etmemizi emretti. | Sultan Hamit gibi bir padişa- hın ısrarı kolay kolay reddolu : İnamazdı. o Abdurrahman Paşa Zinin tekrar Lehistana Harici siyaset BERLİN, 1 A.A. — Treves-! ir nutuk söylemiş olan Baş- M. Brüning, Almanyanın harici siyasetinin prensip itiba- rile şimdiye kadar takip edil- kamında olmak üzre bin U kişi nümayiş yapmışlar ve bir karar) İsureti kabul etmişlerdir. Bu ka: rar suretinde vaktile Lehistan- İdan koparılıp alınmış olan ara- iadesi vastopol üzerinden geçel radehizi kat ve İnebolu; * jmonu üzerinden Anka: caklardır. Tayyareler Ankarada kaldıktan kat; Gireson ve Karadefi mesi nasıl oluyor dar cezasız kalıyor. Hatta ne sebepledir muamelâtma sarayın müdaha- |l€t eseri olduğu beyan edilmek ki bu hâdiseden pek az mild-- det sonra zatı şahane onu tek rar mevkii sadarete getirmişti; Sait Paşadan başka her kim ol sa ya nefyedilir ya konağında ikamete memur olur, hele sa- raya hiç uğratılmazdı. Sait Pa- şa için böyle yapılmak değil, bilâkis sefarethaneden avdetini müteskıp maaşlarmı munta- zam alabilmek için rüsumata havale ettirmişti. Sultan Ha - mit Sait Paşanın sıkmtı çek - memesini ötedenberi arzu etti- ğinden buna derhal muvafakat etmişti, Mazuliyet maaşı bir haktır ve herkes hakkını istiye bilir, Hatta memurların kıs-- mı azamının senede altı aylık- ları tedahülde kalması bile bir |: İmadan şu mesi için mazeret teşkil etmi- | yebilir. Binaenaleyh Sait Pa-| insanım kendi maaşını isteme- sayı bu hususta tenkit etmek istemezsem de sefarethane hâ- disesinden sonra bu iltifatı şa- baneye nailiyet Paşanm Sul- tan Hamide fartı intisabına ve Sultan Hamidin Paşaya 2âf ve temayülüne bir delil teşkil ettiğini ileri sürenlere verile - çek hiç bir cevap yoktur. sr Sadrazam Halil Rifat Paşa- nm hastalığı artıyordu. Babıâ Biden gelen teskerelerin altnda Mi imzalar Halil Rifat Paşanın dermansızlığı son dereceye geldiğini gösteriyordu, Niha- İsürdü ve bunu imzası altında lartzayı hâmilen saraya döndük İhuzura gitmek için Hünkârm i bana doğru geldiğini gördüm, yumuşadı. o Ancak Babâlinin le etmemesini şart olarak İleri bir ariza ile bana verdi. Biz bu dairesine doğru yürüdüm. Ka- pıdan içeri gireceğim sırada ar kadan bir müsahibin kosarak Bu müsahip beni aramak için dairesi kitabete gitmiş halbuki ben © Kurucesmeden geliyor- dum. Müsahin Ağa: İ — Efendimiz acele sizi fer man buyurdular. Dedi. Sür'atle dairci hüma — Şimdi mabeyinci bey den biri hemen Kuruçeşmeye | gitsin, Abdurr görsün, Yalısında intizar et-- mesini söylesin, Huzurdan çıktım. Mabeyin ci Bekir Beyi çağırttım. Kuru çeşmeye gönderdim. Bekir B. gidip geldi. Paşayı bulmuş i-| radeyi tebliğ etmiş. Yalısmda bekliyecek imiş. Bu cevabı zatr şahaneye arzettim. Ve ayni za manda Abdurrahman Paşanın sadareti kabul hakkındaki şe- - raiti havi arizayi Hünkâra tak- dim eyledim. Paşanın bu ari- zasını Hünkâr okumadan masa nn üstüne koydu, Ben, Abdur hususunun beynelmilel bir ada- tedir. Fransada Tren kazası PANİS,31 A.A. — Bugün) saat 17,10 da Renden Parise gel! mekte olan bir tren Chartres istasiyonunda bir lokomotifin | içine girmiştir. Birçok © yaralı vardır. Amerikaya gidiyorlar PARİS, A.A. — Tayyareci Costes ile Bellont 10,54 te har, ket etmişlerdir. LONDRA, ! A,A. — Tredün yonlar kongresi bugün Notting hamda açılmıştır. PARİS, A, A. — Tayyareci Costes saat 11,40 ta Le Crotoy (Sommu) üzerinden geçmiş ve! denize doğru açıl A. — Glaskov treni, Londra istasyonuna girer ken tamponlara gayet şiddetle çarpmış olması yüzünden yara- lanan veya ötesi berisi berele- nen 20 yolcu buzün hastaneye kaldırılm.! vr, Makinist ile ateş çi musademenin şiddeti yüzün- den dökülen kömür kitlesi altın da kalmışlardır. rahman Paşaya ettirdiğimizi arza hazırlanıyor dum. Hünkâr buna vakit bırak madan: (Bitmedi) miş olan siyasetten inhiraf et - memekte devam etmesi lâzım geldiğini fakat bu siyasete daha azimkâr bir mahiyet vermek ve gerek memleketin, gerek hari- cin itimadını takviye etmek i- cap eylediğini beyan etmiştir. Bu da BERLİN, LA. A. — Frank- fortta bir nutuk söylemiş olan M. Treviranus Cephe muharip- lerinin artık inanmamakta ol- dukları Lokarno zihniyetine al- danmamakta ve ona istinaden evham ve hayalâta kapılmamak ta olduklarını söylemiştir. Ma- amafih, muharipler harp yap- mak fikrinde de değildirler, içki yasağı NEVYORK, 31 A.A: — Nevyork bükümeti mesai federasyonu bir ka- rar sureti kabul © etmiştir. Bunda, Volstead kanunun tadili ve bira ile hafif şaraplar imsline ruhsat verilme si talep edilmektedir. (Volstend kanunu içki yasağı hak- kında on senedenberi Amerika Müt- tehit hükümetleri dahilinde tatbik e- dilen kanundur. Son zamanlarda işi yasağının tadili hakkında başlayan cereyan gittikçe kuvvetlenmektedir. Bununlaberaber Amerikada yasağı devamına şiddetle tarafta olanlar var) dareti kabul |dır. Onuniçin kanun kaldırılacağını | mişlerdir. Sergide çok muval - vehatta tadilini zannetmek acele olur. Malüm olan bir şöy varsa o da Ame- rikada içki meselesinin halledilecek #ühim işlerin başında olduğudur. | Genç san'at Sergide kiymetli ve Genç ve kıymetli resam Elif Naci Beyin resim sergisi dün Güzel san'atlar birliğinde saat 2 de açılmıştır. Resmi küşatta bir çok maruf zevat, Çallı İbra him; Namık İsmail ve kıymetli bir san'atkâr zümresile Elif Na cinin bütün san'at arkadaşları hazır bulunmuştur. Saat ikede aÇllı İbrahim Bey kurdeleyi keserek sergiyi açmış ve demiştir ki: “.- Muvaffakiyetinden emin olduğum kıymetli Naci vaffakiyetler temenni Davetliler müteakıben salona girmişler ve birer birer tablola- rın önünde durarak sergiyi gez fak olmuş tablolar vardı. Bilhas sa; Dansöz; Sarhoş; Melodi;Me İlânkol, Sabahlıyan adam; Tak- İsim ahidesi tabloları fevkalâde Elif Nacinin sergisinden bir köşe sergisi dün açıldı.. çok tablolar teşhir edilmektedir. tünden Batuma gide: | Tayyare cemiyeti yarın Marmara parkmda ta şerefine bir ziyafet veri Sovyet sefaretinde de bif ziyafeti verilecektir. e ee a Fevzi Pşanın te telgrafı ANKARA, 1 A.A. —? Erkânı Harbiye Reisi F€ şa Hazretleri ajansımız& tubu göndermişlerdir: Mukaddes vatanımıği van ve aziz milletimizi İ ve refaha kavuşturan bü İferin yeldönümü *münsiği birçok makamat ve 42.8 İnin resimi ve hususi tela . iş | ayrı ayri cevap vermeli azimicâr omuzlarına yüklenmiş | sızlığı dolayısile. — bililii olan arkadaşımız çok şavanı teb | en samimi teşekküratı” riktir. Bu orijinal hareketinin | yasıtasile iblâğını rig kendisine teşvik hislerinin tev-| Efendim. ğ cih etmesini temin etmesi te - ; 1 meni edilir. Belediye mem&) Sergi hakkında Namık İsma| Ankara, 1 ( Telefon il B, ihtisasatmı şöyle anlatmış- | Belediye memurları mf” 2 tr: si ikmal edilerek Heyet “— Bu sergi iki itibarla mü | ye verildi. Nizamnam€: himdir: Biri yalnız başma bir|rin kanunu mahiyetinöt. sergi açabilmek İki; Türkiyde ilk | kümler memurin defa olarak Naci Beye müyesser | alınmışıtır. Belediye oldu. nın tayin; terfi ve İkincisi, miicerret mefhumla İazilleri gibi esaslar ni#i ra şekil ve renk vererek eseride dahi ayrıca tasrih vücude getinmek kı, bu da re -İtir. simde çok güç bir şeydir.” Belediye memurlar” Sergi daha üç gün umuma a-İri için ayrıca bir kanuf © dı. ; kârın resim takdiri celbeden bir muvaffak olmuş ve takdir edil- miş eserlerdir, Şimdiye kadar ilk defa yalnız başına sergi açmak müşkülâtmı çık bulundurulacaktır.