14 Ağustos 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
“isi il 4 MAHMUT a e PE KUSHA ; : | Daima ayni pren-. pler üzerinde.. 1340 senesinde, Reisicümhür âzretleri Trabzonda irat etti”) i bir nutukta demişti ki: | “Benim için bir taraflık var” ir. Bir tarafım, O da cümburi et taraftarlığı, fikri ve içtima! lâp taraftarlığı. .. Bu nokta yeni Türkiye camiasında bir İerdi hariç tasavvur etmek iste-| Miyorum.,, v Yine ayni senenin 20 Eylülün le Samsun belediyesinde söyle- Kilikleri bir nutukta göyle buyur- ışlardı; “Esas umde, memleket ve milletin hakiki selâmet ve $â2“ etini temine çalışmaktır. Bu raksada isal eden yol, bence, birdir ve muayyendir. -© da Sümhuriyeti takviye ve tarsin ile beraber fikri ve içtimai in- kılâpta, medeniyet ve teceddüt. Yolunda milletin azimkârane ve Muvaffakiyetle yürümesini te- Mine delâlettir.,, Gazi Hazretle- ER Tİ ayni nutkunda bu yolun yol Mi cuları arasında mülâbaza ve ted irlerce - fark olabileceğinden his ve fakat umumi hedeften Mazarları ayırmamak lâzmgele- Seğini işaret ettikten sonra $öY İe devam etmişlerdi: “Bugün muayyen yolun meb- dtinde bulunuyoruz, henüz mü- lâhazalara tesir icra edecek ka- dar mesafe katolunmuş değil dir. Noktai nazarlar lüzumu de- Tece vuzuh ve isabet kesbetme- lidir. Ondan evvel tefrika Bikri, alelâde bir fırkacılıktır ki mem: leket ve milletin huzur ve erani Yet şeraiti heniz böyle bir tef rikaya yol açmağa müsait değil dir, Efendiler. Böyle bif zama" han tabii olarak hulülünde alma bilecek vaziyetleri bugünden i-| fade etmek nazariyat hatırı için memleketin vahdetini ihlâlden başka bir netice veremezi; Bu ifadelerden sarahatle an» laşılıyor ki, bundan altı sene ev vel Gazi Hazretlerinin yeni bir frka daha vücude getirmek ye- ni bir tefrikaya yol açar, yolun- daki hükmü, muvakkat bir dev- Teye münhasırdır. İşte her sözü tam vaktinde söylemesini bilen, her teşebbüsü tam zamahında âlân Büyük Reis, şimdi o zama nin hulül ettiğini, lâyik ve cüm üriyet esaslarma dayanmak Şartile bugün vücut bulacak o- lan yeni bir fırkanın, siyasi ha Yatımızda bir inkişaf ve tekâ- Mül safhası arzedeceğini . ifade buyuruyorlar. ) Büyük Reisin bu görüşlerin de büyük bir isabet vardır. Yeni İrka karşısında , Reisicümhur âzretlerinin vaziyet ve kanaa- ti hakkındaki ifadelerini —m€-| selenin ruhüna taallüku itibari- le— aynen yazıyoruz. i Gazi Hazretleri diyorlar ki: “Resmi vazifem dolayışile ben bugün Cümhuriyet Halk İrrkasının ümümi reisliğini fi- len ifa etmemekteyim. Reisi cümhurluk vazifesinin hitammn da, bizzat teşkil ettiğim Cümhu riyet Halk fırkası reişliğini fi- len ifa edeceğim, tabiidir. Büyük Millet Meclisinde ve millet muvacehesinde millet iş- lerinin serbest münakaşası, hüs nü niyet sahibi zatlerin ve fr- kaların içtihatlarını ortaya ko- yarak milletin âli menfeatlerini aramaları, benim gençliğimden- beri âşık ve taraftar olduğum bir sistemdir. Memnuniyetle görüyorum ki lâyik cümhuriyet lake yeni fırka ile beraberiz. Zaten benim siyasi hayatta bir taraflı olarak daima aradığım ve arıyacağım temel budür. Reisicümhur ümbarlu yüksek 6, Reli ki; Gezin lediği Siirt Meb'usu 44 AĞUSTOS 1930 5 inci sene, No 1619 ette olan ve olmıyan fırkalara tereken tutulacaktır. Bunun için idilâne ve bitarafane ifa ©de|Tahranda (müşterek harekât için bir plân hazırlanıyor. Td ERŞEMBE sı 5 KURUŞTUR e Meclis Reisimizin mühim ve dikkate şayan beyanatı !. “Ben Cümhuriyet Halk Fırkasına mensubum. ve bu mensubiyeti muhafaza edeceğim... “Cümhuriyet Halk Fırkası- nın takip ettiği yolun ve İs- tihsal ettiği neticelerin me lis münakaşaları da daha ziyade edeceği muhakk Kâzım Pş.Hz.nin Meclis teki vaziyeti ne olacak? Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Pş. Hz. İni dün Dolmabahçe sarayındaki bir muharririmiz ziyaret etmiş ve yeni fırka. nmteşekkülü hakkındaki fikirlerini sormuş- tur. Muharririmiz Pş. Hz. nden soruyor: -— Paşa Hazretleri, yeni fırkanın teşekkülü tam “ olmadığı. ve programı neşrolurmadığı için şimdiye kadar beyanatta bulunmayi âr- zu etmemiştiniz. Bugün, gazeteler, programı Artik yeni fırka hakkındaki fikirle- neşrettiler. rinizi öğrenmek için ricada bulu! Küzim Pş. bu suale cevap olarak demiştir ki? demekrasinin - inkişafı için lüzumlu damla yeni fakamın memleketimiz cağını ümit ederim. “Mecliste müzakere ve münakaşaların şahsiyata mahiyette cereyan edece- yüksek şahsiyetleri intikal etmiyevek ilmi bir m #ine her iki taraf liderlerinin zamandır. ve istihsal esnasınd. Irana üçüncü notamız verilmek —— Mecliste bir muhalif fırkanın mevcut olması söğlemeli Halk Fırkasınm takip ettiği yolun 'Cümhuriyet Halk Bir si ia daha ziyade tebarüz edeceği esnasın- tebarüz aktır.. ,, dairelerinde nabilir miyiz? bir adımdır. Bu if için faideli ola- vaziyetinizin üzredir.. Küçük Ağrı dağına mukabil olarak İrana cenuptan bazr ara Ağrıdağ şakilerine kar tenkil hare! ANKARA, 13 (Milliyet) — İcana fili tegriki mesai teklifi- miz ve noktai mazarımızı muhte vi nota bugün Tahran sefareti- miz vasıtasile tevdi edilecektir. a Ağrıdağı meselesi hitam bul duktan sonra Türk - İran hudu: du tashih edilirken hududumuz dahilinde kalmasını istediğimiz iği rana Cenup Küçük Ağrı yerine İ if oluna! tan arazi vermemiz teki caktır, - Ağrıda ihata tamamlanmış addedilmekle berâber yalnız bir geçidin daha (tutulması lâzım gelmektedir. Bu geçit İran askerlerile müş İbrahim Tali B. ve) Suruçta ve Urfada | URFA,.13 (Milliyet) — Bi- ifettiş İbrahim uldan: Adana») tarikile Arap.pınarına kl Suruca gelmiş, istasiyon | Halep İnerek İran Hükümetine zi verebileceğiz.. şı yapılacak müşterek keti plânı Tahranda hazırlanıyor.. F a ii Türk Kıtaatı Ağrıda. ve Suruça gelen muhtelif aşiret ve köy heyetleri tarafından pek samimi olarak karşılanmıştır. Müfettiş Bey Suruçta kendileri- nin etrafın: olan yüzlerce kişiye beliğ bir hitabede © bulunmuş, kendilerine, hükümete karşı bor çlu ölduklarr vazifeyi arilatmış-! tır.Arzi sadakat ve hizmet için ( Mabadı beşinci sahifede ) Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Paşa Hazretleri mesal bürolaritda.. © İşte bu çihetle Cümbüriyet Halk Eykasının ye- Skal a nm eğri am “Serbest Cümhuri riyet prensipleri di sında tam bir mutabakat vardır. Yeni fırkanın bik hassa iktisadi esasları ile Cümhuriyet Halk Fırkasımın bu husustaki — icrant sistemi arasmda ç ehemmiyetli, esaslara değil, swf hükümet icrsatına ve memur- larm tarzı hareketlerine taallük ediyor. Bütün bun- lar Mecliste bittabi münakaşa olumur ve hakikat te tezahür — Yeni fırkanın teşekki muza müsaade eder misiniz?. meselelerde bitaraflığı muhafaza etmek vazi: | femdir. Dahili nizamnamemiz ve kanunlar da bunu teyit etmektedir... BUGUN 2 inci sahifede » Wer Birliğinden meranan - Tarihi tetris Me: il mal sergisi binler kişi tarafından ziyaret ediliyo: süncü sahifede Telex, BHiMâye Mektepiller. Warmahaırriri: Siiri Webasa VE A EHE T SultanfHamit 1 Tahsin Paşanın. Hatırat. ei ( Tercüme ve iktibas hakkı mahfuzdur. ) No:4 iPadişah neyer, ne içer, ner€- i deyatarve nasıl çalışırdı? N Lİ Geceleri paravan arkasında esvapçıbaşı: nın Sullana okuduğu romanlar.. Hünkâr yatağa girdikten son ra esvapçıbaşı İsmet Bey veya- hut Hacı Mahmut Efendi veya- hut mabeyinci Emin Bey para; vananın arkasına oturarak ma- beyin mütercimleri tarafından i tercüme olunan romanları okur İlar ve Hünkârin uykusu geline $ iyine Hünkârm emrile dışarı çi karlardı. O vakit yatak odası: nın kapısı içerden kapanır, oda- nın dış tarafında ve kapı önün- ide bir harem ağasile bir boşnak tüfekçi yer yatağında yatardı. Sultan Hamit geceleyin müs- tacel bir telrgaf veya tezkere geldiği şaman kendisinin uyan dırılmasna müsaade etmişti. Tabildir ki bu mes'uliyeti o tel Sultan graf veya tezkereyi gönderen de ipi zat göze alarak ona göre irsal| in Lan ederdi. Bu takdirde yatak oda- | mabeyinci veya başkâtip yatak smın kapı dışımda uyuyan ha.) odasma girerek paravana arka. rem âğası kapıyı vurarak Ab: sından iradeyi telâkki ederdi. dülhamidi uyandırır, kâğıdı tak| Abdülhamidin meyilli dim eder, kimden geldiğini söy| ve Yüksek olduğu için Padişah ler, Hünkâr arzu ederse veya|paravana kanatlarmın — ittisal cevap vermek lâzımgelirse nö-| noktasından görünerek konuşur betçi mabeyinci yahut başkâtip | du Böyle gecelerde de Abdülha celbolunurdu. hvalde| © (Lütfen sahifeyi çeviriniz) , Fırkadan niçin ayrılmış?.. . Yeni fırkaya geçen Haydar | Bey ile karşı karşıya... âsl 'Hağdar Beye düşen yet Fırkasının yüksek Cümhu- le Halk Fırkasınm ümdeleri are- Programdaki maddelerden bir kısmı ne olacağı hakkında süal sorma- Maarif Vekili Dün geldi vedoğruca Yalovaya gitti i kan, vazife: C. H. Fırha- > sının belediyeciliğini migek yerlleen aaa" | ŞAN tenkii değil, kendisi- tebeddülât yok e o nin Ankara belediye- Tki ilder bir aradı Isme! Paşa ve Fethi Ke; 2— hnet Ps. Fethi Beyi Maarif vekili Cemâl Hüsjü B. ka- lemi mahsus müdürü Cemil B, ile birlilte dün sabah Ankaradan gelmiş sindeki icraatından dolayı yapılabilecek ve Pendikte trenden inmiştir. İY Vekil Bey, kendisini | teşgi ediyor. tenhitlere cevap Maarif emini Muzaffer, Darüifünan| 3— fi fırkanın umumi vermekti.. emini Neşet Ömer, Edebiyat fakur-) #âfipleri Yalovada Saffet seter tesi reisi Köprülü zade Puat, İzmir; ve Nuri Beyler. Haydar B.ne söylüyo Maarif emini Fuat, Talim ve terbiye| heyeti azasından Avni, Mubtelit mü. badele komisyonu müşavirlerinden Mitat B. ler ve diğer bazı zevat ile birlite Pendik iskelesi yanındaki ga- Fethi Bey dür zinoda bir saat kadir oturarak mub- geldi telif mesaji üzerinde hasbihalde bu- | YA lunmuştur. Cemal Hüsnü B. serbes: Yemi fırka akalliyet- Cümhuriyet Fırkası hakkında kanaat lerle her sahada teş- ve mütaleasını soran bir muharritimi. #e demiştir ki iriki mesaiye amade — Yeni Fırkadan çok memnunum. Çünkü bu teşekkülün vücüde getiril. | bulunuyor ! mesi Cümhuriyet Halk Firkası teşki-| —— | tanın daha ziyade kuvvetlenmesini,| © Serbest Cümhuriyet Fırkası Reisi| ben, o eskisinden daha toplu ve mütesanit | Fethi Bey dün akşam üzeri motörle| tekemmülü için bir mebdel tarih ara bir hale gelmesini temin edecektir.! şehrimize gelmiştir. mak (o İâzimgelirse bu, muhterem Bu itibarla yeni Fırka Halk Fırkası.) o Hareketinden evvel Başvekil İs. | Fethi Beyfendinin vücude getirdiği nı takviye etmiş olacaktır. İmet Paşa Hazretlerini köşklerinde | teşekkül © olabilir. Çünkü bu büyük | Cemal Hüsnü B. Avrupa seyaha-| ziyaretle bir müddet görüşmüşlerdir.| teşebbüs hakikaten bizde Cümhuriye tinden vaz geçmiş ve Yalova kaplıca) © “Köşkten İsmet Paşa ile birlikte tin tek İlacını ihtiyaca kâfi gördüğü için Vi, | şıkmıslar ve biraz yürüdükten sonra; © Muhtelif vesilelerle İsiye gitmesine Kürüm kalmarışştır. | ellerini sıkarık Fethi Bey aymlmıjik5 olan beyanatım da bü esasati da | | Vekil Yalovaya tedavi için giire otomobille kaplıcalardan , hareket! iza teyit eenlatir. <A an mekt Unu id a «| edilmiştir. anımı Ye İn li mele şii çi gele mler | eimistir. Yanında Tahsin Bey Var | “Beki'ieka, valettiği umdelerin hiç varidat membelarımdan olan Ru » Yari birni tahakkuk © ettirememiştir. Bu.| nin zengin viliyetlerini; Suriyeyi, (Mabadı beşinci sahifede)” | ( Mabadı'beşinci sahifede ) İnun” için © “ayrılıyorum. “Bilhassa (Mabadı besinci sahifede) e ip) ve biz ne diyoruz P. Sabık Paris sefiri Ali Fethi B. âx teşebbüsile ortaya çıkan Berbest Cü- mhuriyet fırkasına İlk girenlerden İn tanbul meb'usu Haydar B. Halk fır- kasından niçin ayrılmak istediğini İve yeni fırkaya me gibi esbaba bina dahil olmak arzusunu izhar etti. İğini dün bir mubarririmize izah ede rek demistir ki: Yeni Fırkadan Haydar Bey vergilerin ağırlığı ve iktisadi buh- Tan bence helledilecek işlerin en mii himleridir. Tasarrufat yapılarak, i& rafatın önüne geçilerek vergi İâ- yık olduğu hadde indirilebilir. Za ten, pek ağır vergiler irat temin et mer, İradı mahveder. Umumi har be takaddüm eden senelerin hesabatr na nazaran Balkan barbından evye Türkiyenin umümi serveti 20 milyar frank hesap » edilirdi. İlk bütçemiz takriben 25 milyon lira olarak tahak kuk etmişti. O senenin istikrazın dan sarfr nazar edilirse verginin mumi irada nisbeti yüzde on iki de recesindedir. e Bugün dahi devletir umum varidatı, altın & farkr maz dikkate alnrım, 325 senesi küküna yakındır. Halbaki — Cümhuriyet ve demokrasi ye. İni farkanın umdeleri demektir. Hat dayım ki »Cümhuriyetin mülüdür.
