5 Mart 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

üj 4 ü J &4 Uransız heyetinin gelmesi bek- eli VJ * di — HARİÇTEN ALDIĞIMIZ HABERLE Müta_ıîke bozuldu (İngiliz fırkaları arasındaki tesanüt haleldar oldu.. ükümetin tahdidi teslihat konfe- ransındaki vaziyetini tenkit için hurchil ağzından baklayı çıkardı.. ——— ...— ğını, kendi ihtiyacını kendi tak- | dir edeceğini söylemekten de geri kalmamıştır. Mr. Churc- hill nutkunda ezcümle şöyle de- j|miş ve şimdiki hükümeti tenkit ($ Londradan yaztlıyor:— Kon- rans ne âlemde..? Hele Fra: kabinesinin düşmesi Üüzeri- Vle buradaki Fransız heyetinin jonferansta kendi memleketi- "in noktai nazarını lâzımgelen hlâhiyet ve kuvvetle müdafaa memek mecburiyetinde kal- hZi görülünce konferansın iç- aları tehir edildi. Fakat par- entodan kuvvet alan bir — Konferansa iştirak eden her devlet kendi ihtiyacı hak- kında sarih bir fikir sahibidir. |/ ne dursun burada hususi bir ' Uzım mükâlemeler cereyan et- * İğine şüphe yoktur. Konferan- Jin ne vakit faaliyete geçeceği- , ! katiyetle tayin etmek imkân |i zdır . Hakikatte konferansa , elmiş olan muhtelif devletle- Fransada Feyezan Bir çok evler yıkılmıştır 2 asker sular altında kalarak boğuldu PARİS, 4. A ,A, — Feyezan lar devam etmektedir. Feyezan lar neticesinde Fransanın ce- nubu agrbisinde birçok yerler hasara uğramıştır. Tulus ya- kınlarında kâin Mur şehrinde birçok evler yıkılmış, 600 kadar amele bir fabrika içinde mah- sur kalmıştır, Bunlardan bir ço ğunun telef olmasından korkul maktadır. Sular, bir takım as- ma köprüleri alıp götürmüştür. Sular İsles-sur-Tarn da kâin bir elektrik fabrikasımı alıp gö türmüştür. Tarn nehrinin sula- rı 100 kilometre kadar bir sa- | |hayi kaplamıştır. Montauban'da sular altında İVW Bd lMütîehît impara- torluk , fırkası... Tngilterede teşkil edilen yeni fırka 'nın aylardanberi devara eden bir ce- reyanın neticesi olduğunu geçen gün |söylerken bu fırkanın teşekkülü kar- | şısmda bir takım ağır başlı İngilizle- rin ihtiyatr elden bırakmadıklarnı i- |lüve ediyorduk. Müttehit impârator- duk fırkası danilen bu. teşekkülden “bugün göne bahsetmeğe vesile çıktı. | Londradan gelen bazı telgraflar bize bu vesileyi hazırlamış oldu. Aylarca evvel İngilterede türümü çok olan bazı gazetelerin sahipleri kendi gaze- telorinde halkm hastas damarlarına dokcnarak İngilterede işsizlik ve ik- tısadi buhranın ilâçı clarak imparator| luğu teşkil eden Dominionlar arasın- da, serbest ticaret, fikrini ortaya at- tılar. Hemen ilâve edelim ki, bu fikir| bu sürümü çok olan gazetelcrin sahip leri olan iki lordun icadı değildi. Pek evvelden bunu düşünenler olmuştur. Her biri dahilen müstakil olan, hat- tâ kısmen hariçte de kendilerini tem- sil eden Dominionlar ana vatan olan Büyük Britanyaya Mr. Baldwin in Amerikada İşsizlik Âyan Meclisinde müzakerler M. Hoover'ın idaresi tenkit ediliyor WASHİNGTON, 3 A.A. — İşsizlik meselesi bugün Âyan meclisinde müzakere edilmiştir. M. Hooverin idaresi — şiddetle Bursada da zelzele oldu BURSA, 4. (Milliyet) — Buğün saat onda şehrimizde hat fif bir zelzele olmuştur. n Bursada bir hocanın hezeyanları..j BURSA, 4. (Milliyet) — Yeşil camii hatibi bayramda halka va.z ederken bazı hezeyanlarda bulunmustur. Orada bulunan Zzabita memurları tarafından bir rapor tanzim edilmiştir. Hocâ hakkında takibat yapılacağı söylenmektedir. ; Müstantik Hikmet Beyin muhakemesi BURSA, 4. (Milliyet) — Müstantik Hikmet Beyle vekili! bugün şehrimize gelmişlerdir. Hikmet Beyin muhakemesin Perşembe günü devam edilecektir. Orta tedrisat müdürü Kayseride Kayseri, 4 (Milliyet) — Maatif vekâleti - orta tedrisat mü- dürü Cevat Bey bayramı egçirmek ve mektepleri teftiş etmek ü- zre burada bulumüyor. Büyük harbe nasıl girdik? (Birinci sahifeden mabat) | İ etmesi — kimseyi aldatmıyor. | hisseleri bulunmadığı neticesi < murahhas theyetleri arasın- ikalmış olan birçok evler yıkıl- Perde arkasında hazırlanan | ni çıkarmak istiyen İttihat ve ki ihtilâflar pek mühimdir söylendiğine göre şimdiye dar bu ihtilâfların halli için |. * saslr bir adım atılmış değildir. halde bu konferans ne kadar ecek?. Fransız heyeti ma- vaziyete düştükten sonra lya baş murahhası M. Gran- i de memleketine giderek M. Tussoliniye izahat verdi . at İtalya Fransa'ile bahri müsa- l B ğ Dü Ka W " / at iddiasından hiç bir şeyi fe- Ü & etmiyor . Hülâsa doğrusunu öylemek lâzım gelirse kimse n günkü konferans vaziyetini —f atiyetle tayin edecek mevki- ebulunmuyor. Tahdidi tesli- |at işinin iki cephesi var: Siya- ij' ve fennt . Siyasi cihetler bir kaç karı- | g ik hesaplara bağlıdır. En ziya- istikbale âit hesaplar ki hiç W ir taraf bu işte aldanmış gibi ir vaziyete düşmek istemiyor. Fakat diğer cihet, fenni tet- ikat ta ilerlememiş. Mütehas | (8 âmiraller, bahriye zabitleri, Y W| Ukuk ginaslar ve saire çalışıp | derken söylediği sözler şayani /| uruyorlar. Lâkin bunların ne ÜT ; çıkardıklarını bilen yok ... ! Ü H JH, Konferanstaki bu vaziyet de- yam ede dursun diğer taraftan Jei ”a İngiliz ve Japon - başmurahhasları Stimson, Macdorald yor. Bu gidişle İngiltere diğer dört devletin arzuları dahilinde |aktedilecek bir itilâfı kabul et- mek vaziyetinde kalacaktır .» | Hatip bundan sonra bahri devletlerin hep birer birer do- nanmalarını küvvetlendirdikle- rinden bahsetmiş, İngilterenin |ise harpten beri bablıri kuvvetle- İrini daima azalttığını iddia et- |miştir. Mr, Churchillin bilhas- ;sa Kelloğ misakından bahse- |dikkattir. Diyor ki: | — Bu misaka istinaden kru- vazörlerini 70 ten 50 ye indir- meğe razı olürken Amerika ve #hayani dikkat bir hâdise oldu: | ; “abık kabinenin maliye nazırı | Japonya ise bilâkis bahri kuv- vetlerini arttırmak talebinde bulunuyorlar, Bu misakın Ame- rika ve Japonyadaki tesiri İn- “|sonra daha başka kimler söz gilteredekinden başka oldu, İn- giltere - Amerika arasında bah- Ti müsavat hakikatte İngiltere donanması için aşağı bir dere- ceye düşmek olacaktır .. Bakalım fırkaların mütare- kesini bozan Mr. Churchillden | söyliyecek?, İsviçrede Cemliyeti Ak- Vaa ! vam ve Kellog misakları CENEVRE, 3. A. A. — Ce- miyeti Akvam ve Kelloğ misa- kdları arasında aheng - tesisine memur komisyon beynelmilel teahhüdatın cemiyet âzasından biri tarafından ihlâli takdirinde müracaat edilecek zecri tedbir- lere ait maddeyi tetkik etmiş- tir. Sabık İsveç hariciye nazırı M. Unden, misakin maddeleri- nin tadil edilmemesini ve Kel- | Japon mürahhasları n Mr. Churchill (Çorçil) ar daha ziyade susmağa lüzum yönmedi. Konferans başlarken esai hükümetinin muhalifleri ve muhafazakârlar baş- il Mir. Mac Donaldın koanfe- ınsta müşkil bir mevkide kal- sı için tenkitlerde bulun- mryacaklarını söylemişlerdi. Fakat Mr. Churchill bu mü irekeyi bozmuş oluyor. Deniz- iler birliğinde söylediği nutuk “Churehill konferansta lerkesin kendi ihtiyacından ahsettiği halde İngilterenin yaçlarını kimsenin düşün- ediğini söylemiş bu gidişleİn İterenin fedakârlık ede ede “nihayet bu işten zararlt çıkaca- oBını ilâve etmiştir . ühafazakâr fırkasının bu mısakının mükaddemesine h.l hal etmekle iktifa olunmasını teklif etmiştir. Ş Lord Cecil ile Fransız Leh murahhasları — bu tekli aloyhinde bulunmuşlar, komi- | syon da bu tg._kğ.li_nddeunişün Sular tekrar yükseliyor TULUS, 4. A.A. — Feye- zanlar hakkındaki tahminler n bedbinanedir. Suların” yeniden him adımı İngiltere donan- | yükselmesinden korkulmakta- mt kimsenin reyile tahdit | dir. Çastres de 20 kişinin telel etmek mecburiyetinde olmadı- | olmuş olduğu söyleniyor. : loğ misakının Cemiyeti Akvam | £ mauştır. Şehrin varoşlarında tah '|lis ameliyesile meşgul olan 10 askerle muhabere munkati ol- || muş diğer iki asker de kayıkla- rı ile batarak boğulmuştur. Şe /| hir, su, Gaz ve elektriktzca mah rum kalmıştır. Kabinenin beyannamesi PARİS, 3. A. A. — M. Tar- vteu kabinenin beyannamesini yarın tanzim edecek — ve öğle- den sonra kabinenin içtimamnda arkadaşlarına tebliğ edecek- tir. Beyanname, M. Tardiecu'nün Cumartesi sabahr M. Herriot ile görüştükten sonra vuku bu- lan beyanatındaki — fikirlerden mülhemdir. Bit şehit 'su altında MONTAUBAN, 3. A. A. — Tarn nehri taşmış — şehir su i- çinde kalmıştır. Birçok evlerin etraf ile alâkası kesilmiştir. As kerler felâketzedelerin imdadı- na yotişmeğe, onlara yiyecek götürmeğe çalışmaktadır. Sular, hertürlü enkazı, hattâ otomobilleri de alrp götürmek. tedir. Tarn nehri Albi şehrini de suya garketmiş ve mühim miktarda hasarata sebebiyet vermiştir. Ölenler, boğulanlar MONTAUBAN, 3. A. A. — Tarm nehrinin suları faz- la miktarda yükselmiştir. As- kerler, kayıklarla şehir halkı- tun imdadına koşmaktadır. Su- lar ağaçları vesair bir takım şeyleri alıp götürmektedir. Bir ev yıkılmış 3 kişi altında kal- mıştır. Bir otomobil nehre düş- müş içindeki iki kişi boğulmuş tur. Kabine ekseryet kazanacak PARİS, 4, A. A, — M, Tardi eu'nün açıktan açığa rakibi o- lan kimseler bile mumaileyhin yarın mecliste ekseriyet kaza- nacağı fikrinde bulunmakta- dırlar. Ispanyada Cümhuriyet istiyorlar Mâdrittten bildiriliyor:— Es- bak başvekil! M. Sancher Guer- Hk bir içtimada irat ettiği bir nutuk- ca demiştir ki: — Her şeyden evvel şu bilin- # meli ki İspanya kendi kendini i- dare etmelidir. İspanyol genç- liği bugün artık idaresi cümhüriyet istiyenlerin bu emellerini kuvvetlendirmek neticesine varmıştır.,, Bundan sonra esbak başvekil sabık dik- tatörü şiddetle tenkit etmiştir. dediği gibi — parlâmenle ile değil hükümdarlık mehamile merbut bulu- nuyorlar. Her Dominion kendi güm- “rük tarifesini istediği gibi yapmıştır. Kendi istihsalâtını himaye edecek ça- relere tevessül ederken İngiltereden gelen eşyayı da istisna etmemişlerdir. | İşte şimdi yeni teşkil — edilen fırka! imparatorluk dahilinde bir gümrük ittihadı tesis ederek Dominionlarla ana vatan arasında alış verişi arttır- mak için çalışacak. Fakat geler ha- berlerden anlaşılıyor. ki, Dominion ların böyle bir şeye yanaşması müm- kün görülmüyor. Çünkü Dominion | lardan her biri dediğimiz gibi kendi ihtiyaçlarına göre bir iktısat siyaseti tekip ediyorlar. Bunu — değiştirerek ana vatanın istediği şu veya bu yola gitmek için kendilerinde bir mecburi yet görmüyorlar, Dominion lar kendi Tümenti kendi hükümetleri- :.'m.xa.ı;:ı:m' başlı İngilizler Dominionlar ilt aha Yatan —arasında bir gümrük ittihadı tesisini güzel bir gaye, fakat tatbiki müşkil bir iş diye tavsif etmekten çekinmi- yorlar. Acaba Dofninionlar murahhas, larından mürekkep olarak Londrada toplanacak imparatorluk konferansı bana me diyecek. . 7 ——— Halepte bit hadise - Bir tütün çiftliğine baskın yapıldı Bundan - üç ay evvel pederi Mustafa paşadan nevrus çifli- ğinde zeriyat “yapmak üzere Suryenin Rihaniye nahiyesine giden Kara Bey oğlu Faik Bey zevcesinin akrabaları tarafın- dan taarruza oğramış ve çifliği- İnin matısulat ve hayvanatı gas- bedilmiştr. Yapılan tahkikat neticesi, çif | liğe hücum edenlerin, Karamür sel zadeler olduğu anlaşılmış ve Halep konsolosluğumuz bu hususta Fransız Delegeliği nez dinde mutcaddit ta girişmişse de Fransızlardan hiç bir cevap alamamıştır. Çitftliği gasbeden zat kendisi ne yapılan ihtara: « İşte ben Faikin çifliğindeyim, Cebeli- Bereket valisi Bey elinden ge- teni yapabilir! » - tevabını. ver- miştir. r Faik Beyin'vizesini Fransız- lar temdit etmemişler ve mu- maileyhi Suriyeyi terke mec- bur bırakmışlardır. Halep konsolosluğu keyfiye- ti Hariciye Vekâletine arzet- miştir. Yunanistanda Intihabat tehir edildi MADRİT, 4. A. A. — İnti- habat tehir edilmemiştir. Yal- nız biraz geçikecektir. Fabra Ajansı İspanyanın vaziyeti hak kındaki ecnebi haberlerini kat'i |gurette tekzip' ve İspanyada tam bir sükün hüküm sürmekte |senelerde beklenen neticeleri | M. Hoover tenkit edilmiştir. Hatiplerden birisiReisicümhur ile kongrebü tün Amerikadaki işsizler mese- lesinin halli için teşriki mesai etmedikleri takdirde bu fena i- darenin fakirlik, felâket ve i yan tevlit edeceğini söylemiş- tir. Diğer bir hatip, Amerikadaki işsizliğin zannedildiğinden faz- la olduğunu ve vaziyetin salâh bulmuş olduğunu gösteren hü- kümet istatistiklerinin doğrulu undan şüphe etmekte bulundu ğunu beyan etmiştir. — Trenrel Bulaaristanda Mecburi badireden Babrâlinin bile habe ri var! Berlin sefaretimizden gön- derilen 17 Temmuz tarihli ve 298 numaralı bit tahriratta “Avusturya hükümeti tarafın- dan Sırbistana verilmek üzre | hazırlaran notanm bir sureti Berline gönderildiği, münde- recatına dair alınan malüma- ta göre Belgrat hükümetinin kabul edemiyeceği bir mahi - yette olduğu ve Avusturyanm, | Mes'uliyeti Sırbistanm üstüne atarak, harbe girmek azminde bulunduğu,, Alman Hariciye nezaretile — yakından temasta | bulunan bir zata — atfen haber veriliyor. | Roma sefirimizin 21 Tem. muz tarihli ve 405 numaralı | telgrafında da “Buradaki kana atlere göre, Petresburgtan cid- | di teşvik görmezse Siırbista- çalışma Harap yerler tamir edildi. —rren Sofyadan yazılryor: — Umu- mi harpten sonra Bulgar hükü- eti bir kanun yaptı. Memle- ketin imarı, yıkılan yerlerin ta. miri için buna zaruret olduğu- nu söyliyen Bulgarlar memle- kette çalışmayı meçburiyet al- tına almışlardır . Stamboloski zamanımda, 920 de yapılmış olan bu kanun ilk | vermemiş ve hükümet için mas | raflı olmuştur. Fakat sonrala- rı bilhassa 924 ten sonradır ki, elde edilen faideler karşısında hükümetin ettiği masrafın pek âlâ kapandığı anlaşılmıştır. Bu mecburi çalışma kanununa gö- re, sanki askerlik yapıyor gibi, mecburt surette çalışmaktadır. Kanunun tatbikinden beri 615 kilometro yol yapılmıştır. Bun- dan 453 kilometroluk — yolun tesviyesi yapılmış 161 Kim. taş döşenmiştir . S1 göprü, 106 su- yolu yapılmış, çeşmeler, nehir- lerin mecraları düzeltilmiştir. Fakat elde edilen neticeler bun dan ibaret değildir. Urnumit kanaate öğre mecbu- ri çalışma kanunu kendinden beklenen bütün neticeleri ver- miştir. Italyan tayyaresi inerken ATİNA, 4. A. A. — Bir İta- Iyan deniz tayyaresi Faler de denize inerken içinde 9 kişi bu lunan bir kayığa çarpmış, kayı ktakilerden 4 kişi boğulmuş- nn Âvusturya notasımı — kabul edeceği tahmin olunuyor,, de- niliyorsa da Bosna | müteakıp dilleri tutulan Sırp * gazeteleri Temmuz ortaların- | dan itibaren Avusturya aleyhi- ne atıp — tutmağa başlıyorlar. Belgrat sefirimiz bu alâmetin ehemmiyeti ve manası hakkın - da Babıdlinin dikkatini celbe- | |t terakki ricalinin — “tez” lerini, vukuatı mümkün olabildiği ka- dar kısa anlatarak ve fakat e- hemmiyetli bir eksik bırakma- mağa da çalışarak, arzettik. Zaten yanılmıyorsak, o da- va lehinde şimdiye kadar böyle kül halinde bir müdafaa da vü- cude getirilmemiştir. Evvelce de söylediğimiz gi- bi bugünkü maksadımız “Har- bi umumiye gir mek mi, yoksa müsellâh bir bitaraflık muha- faza ederek, zuhür edebilecek fırsatlardan istifade etmek mi doğru oli 2" davasını taze- lemek değildir. Öyle bir bahis çok sürer ve bizi pek uzaklara götürür. Zaten burada takip et- | tiğimiz gaye ile alâkası yoktur. | Biz yanlış vevahut doğru va- pilmiş olsun, Harbi umumiye nasıl sürüklendiğimizi göster- | mek istiyoruz. Süphesiz dikkat edilmiştir: ttihat ve — terakki ricali vak'asını | 1914 iptidalarında memleketin düşmüş olduğu yeisaver vazi- | yeti tasvir etmek için çizdikle- ri tabloda mühim bir noksan | vardır:Davanın yalnız bir tara- fına temas edilmiş, münhasi- | ran dahilde iftirakcuyane te- mayüller ve — haratemttardan ve hariçte, © sebeplerden | Talât Paşanın hatıratında dolayı —hüsüle — gelen — ka- hikâye ettiğine göre o sıra- ve zâfı gasıbane e- | larda “Sait Halim Paşa Enver . mellerine alet ittihaz eden dev- | Paşa ile Hatil Beyi ve beni (ya- letlerin mühlik siyasetlerinden. diyor. ni Talât Beyi) nezdine davet e- | derek Almanyanın Devleti Ali- | ye ile şeraiti mütesaviye dai- resinde ittifak arzusunda ol- | duğunu sefir (Wangenheim)yın kendisine — açtığını söylemiş,, her üçü de “Devleti Aliyenin yaşıyabilmesi böyle büyük bir Avrupa devletile müttefik bu- lunmağa mütevakkıf olduğu,, mütaleasında bulunmuşlar. Bu teklifin harp tehlikesi üzerine yapıldığını — anlamıslar amma | “Esasen böyle bir vesile olma- bahsedilmiştir. Bu iddianın büyük bir haki- kati ihtiva etti kat Cihan harbi arifesindeki mitsiz vaziyete düşmemizde 1908 denberi mütezayit bir su- rette devam cden idaresizliğin ne gibi tesirleri — olmuştur? O “idaresizliği,; idare edenler pek ağır mes'uliyetler altına girme- mişler midir? Dahili idare ve siyasette ardı, arası kesilmiye- rek, irtikâp edilen — hataların harici aksülâmeller uyandırma” yınca zayıf Türkiyeyi hiç bir | sı zaruri bir kanun olduğu in- devletin dairei ittifakına almı. | kâr ve ihmal edilebilir mi? Bu yacağını pek âlâ bildiklerinden,, mMeselelerin halli için bilinmesi | Alman ittifakma, ne olursa ol- | Tâzmgelen vukuat ve icraat an- sun, bir cankurtaran gibi sarıl. latılmadıkça — hakikat — nasıl mışlar. “Harp — olmaz da bir meydana çıkar? . zümrei ittifakiyeye girmiş bu-| — İnkılâbr müteakip devletin dunursak devleti muhataradan idaresini ellerine alanlarda as- kurtarmış oluruz,, — demişler. |Ti bir hükümet teşkili ve ida- Diğer nazırlara bir şey sezdiril. | resi için lâzım - olan kabiliyet- memeğe ve Sadrazamın müza- | ler ve hazırlıklar mevcut ol - keratı idare etmesine karar ve- | Saydı harici tehikeler öyle ko- rilmiş, ve nihayet ittifak müs- Jayliık ve çabuklukla inkişaf e- | pet bir hale gelmiş “Az za- | debilir midi? man sonra da Almanya ile Rus 1908 inkilâbını — müteakıp | ya arasında harp ilân edilmiş,,. | devletler tarafından görmeğe Almanlarla ittifakın nasıl ve başladığımız muamele her han ne vakit yapıldığına dair Sait gi bir Avrupa devletine kar$t Halim ve Talât Paşalar tara - | yapılan muamelelere benzı fından — nakledilen hikâyenin | ğe başlanmıştı, demiştik, fakat hakikati —ne derecelere kadar | meşrutiyet namı — verilen yeni | tahrif ettiğini biraz sonra ayni |idarenin gizli ve gayri mes'ul | meseleyi Alman vesikalarında |bir merkezi umumi oyunundan tetkik ettiğimiz zaman görece- ibaret olduğu anlaşılımca ve ir- | tür, Selânikte büyük bir yangın SELÂNİK, 4. ALA. — Bir yangın neticesinde | 9 mağara yanmıştır. Hasar miktarı 9 mi- olduğunu beyan etmektedir. İyondur. ğiz. a takip ettikçe beynelmilel vazi- | * çTt takip ettikçe beynelmilel vazi- | Cihan harbine iştirakimizin | yetimiz de fenalaşmıştır. mukavemetsuz bir zaruret ol- | — Bu hususta gösterilebilecek | duğunu iddia eden ve bu suret- |bir çok misaller arasından bif | le Osmanlı İmperatorluğunun | tatesini zikredelim: izmihlâlinde hiç bir mes'uliyet (Devamı var) |