31 Ocak 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

HARİÇTEN ALDIĞIMIZ HABERLER. & (8 il K £ birisin € d İ | y Londradan yazılıyor: — Kon- ransta daha öyle şiddetli ha- ket eseri göze çarpınıyor.Hiç a: phe yok ki murahhas heyet- ip © arasında müzakereler de- Vie m ediyor. Her taraf kendi id (Jgasını öteki tarafa kabul ettir- Var?k için oğraşıyor. Malüm o- Çat? bir hakikat varsa o da şu- lac i L M. Stimson x ki müzakereler gizli bir şe- «de devam ediyor. Bu müzake ler esnasında neler konuşul- ğu hakında herkes ketum yranıyorlar. Müzakerelerin zli olmasındaki sebep aşikâ Zaten çetin olan ihti *kat daha meydana çıkarmak hiç bir faide tasavvür edil- yor. Hele Amerika ile İngil- S .e arasındaki ihtilâfın olduğu yi durduğunu anladıktan son- konferansın vaziyeti hakkın- $ J t | muütlâka nak emelindedir. Konferans ıtlâka bir netice elde edilme- n dağılamaz. Bunları kaydet '*ten sonra Amerika ile İngil- e arasındaki derin — ihtilâfı zden geçirmeğe çalışalım: Bu ihtilâf yeni bir şey de- dir. Eğer halledi emeden ka sa bahri muhiti atlasinin her tafafında bulunanbu ikidev için ileride pek şiddetli bir ıharebaye sebep olabilir,diye J gı dişeye düşenler az değildir. gliz-Aemerika ihtilâfı deniz- in hakimiyeti meselesinden /— ıyor. İngiltere asırlardan be- "7 denizlerin hakimiyeti iddi niyeti son derece kıskançlık- * U muhafaza ediyor. Kendine 4 8 sizlerde rakip olabilecek her “ngi bir devletin donanmasını ha etmek için İnigltere tari- li bir rakip var: Amerika. Denizlerin hakimiyeti mese- Harp olacak mı? İmerika - Ingiltere harbinin| -şimdiden önüne geç- mek lazım.. Rekabet müthiş: Dört meseleden yalnız de uyuşmuşlar! Amerika deniz- lere hâkim olmak istiyor . dadır. Eline geçirdiği bu ha- | inde Amerika n noktai na İngilterenin düşündüğün- büsbütün başkadır. A: Denizler bütün mil- ait olmak lâzımdır. Bir farebe olunca donanması vetli olan bir devlet zaif * bile getirilmesine mâni ol- k için onun sahillerini ablo- vettiği gibi öbür tarafa erzak Jdayan bitarafları tehdit edi- 3 Bu hakkı nereden bulu- araf devletler yollayacakları ak ve saireyi mutlaka İngil- || eye veya onun mensup oldu- 4 itilâf devletleri zümresine iadermek mecburiyetinde kal ar, Bu suretle İngiltere bü- 1 bitarafların münakalâtımı ıdi kontrolları altında bulun- “dular, Buna ne hakları var- üyetini or için ortaya “|dan mütalcalarından şu anlaşı- ranların bu fikirleri Amerikada efkârı umumiyenin de müza- heretini kzanmıştır. Çünkü u- mumi harbin başında Ameril — Ben bitarafım. Avrupada biribirlerile döüşenlerden han gisi isterse erzak da, mühim- mat ta yollamakta serbest ol- malıyım!, .. diyordu. Fakat Al- manya, Amerikanın İngiltere- ye erzak ve mühimmat yolla- masının önüne geçmek için bir | tahtelbahir hanbi açtı. Neticeyi hepimiz biliriz. Bu harbin ne- ticesi Almanyanın umduğu bi çıkmadıktan başka âleyhin- de şiddetli bir husümet kazan- dı. Nihayet Amerika da Alma- nya âleyhine harbe girdi. Şimdi Amerikalılar bunu hatırlatarak diyorlar ki: — Almanya harpte bizim bi taraflığımızı — ve hürriyetimi tanımadı, Denizin serbestisini bozdu. Biz buna tahammül ede- medik, İleride başka bir devlet- le harbe girersek mutlaka İn- gilterenin bizim tarafımızda ol- masını mı bekliyelim...? Deni de en kuvvetli develte hoş gö- rünmeğe mecbur değiliz. Deniz herkesin malıdır. İşte bununla Amerikalıların denizler hakkında ne düşündük lerini hülâsa etmeğe çalıştık zannediyoruz, Şimdi bir de istikbalde İn- giltere-Amerika arasında bir harbin vukunu: — düşününüz. Böyle bir âhtimalden bahset- meğe her iki taraf da sıkılıyor. Harp sözü ağırdır, ağza alm- maz. Fakat istikbali düşünmek de elzem olduğu için gerek İn- gilterenin, gerek Amerikanın devlet adamları bir taraftan tahdidi teslihat çarelerini arar- | ken diğer taraftan da bu il mâli düşünmekten kendilerini alamıyorlar. Şimdi konferans münase- betile Vaşington hükümetinin aldığı vaziyete gelelim: Amerı- ka konferanstan ne bekliyor?. Ş$imdiye kadar bu hususta salâ- hiyetler olanların — neşriyı M. Mac donald kyor: 1 — İngiltere ile deniz- lerde müsavat; 2 — 10,000 ton- luk seri krüvazörler; 3 — De- nizlerin serbestisi; 4 — Tahtel- bahirlerin ilgası... Konferansta Amerika ile Ingilterede Teslinatın tahdidi Dretnotlar ve 8 püsluk toplar eee — Londra, 29. A.A. — Neşredi- len bir tebliğde M. Mac Donald ın dün akşam sırasile M. Stim- son, M. Wakatsuki ve M. Gran- di ile görüşmüş olduğu beyan edilmektedir. Bu mülâkatların Fransız mu rahhaslarile İngiliz murahhas- ; |larr arasında teslihatın tahdii ne müteallik muvakkat bir iti- lâf vücuda getirilmesi etrafın- da cereyan etmiş olduğu istih- bar edilmiştir. Salâhiyettar kuvve bir itilâf hâsıl olmuş ol- duğu beyan edilmektedir. Ame le fırkasının naşiri efkârı olan Daily Herald, gazetesi bu itilâ- fın dretnotların ve keza 8 pus- luk topların ayrı birer sınıf teş — |kil edeceklerini, fakat hafif kru| vazörlerle bütün torpito muhri- plerinin kendilerine tayin edi len tonaj hudutlarını mesi kat'iyyen caiz olmıyan diğer bü yük bir sınıf telâkki edilece; ni derpiş eylemekte bulunduğu nu, bu sınıf için her memleket vazörlere ve yahut torpito muh riplerine tahsis edilecek ve ya. hut tonaj miktarını kendi ihti- icatına göre ikisi arasında tak m edebilecektir. Maamafil her devlet kendi maksatlarını diğer devletlere bildirecek ve tebeddül vukuunda keyfiyeti 6 veya 12 ay evvelihbar edecek- tir. İtalyanın hertürlü nizar ot- tadan kaldıracak ve harbin av. detini gayri mümkün değilse de müşkil kılacak ve bütün mil letlerin omuzlarına çökmekte olan ağır mali yükü tahfif eyli- yecek olan şeraiti elde etmek için çalışmağa karar vermiş ol- /duğu beyan ediliyor. Japon Kruvazörleri LONDRA, 29. A.A. — İngi - liz murahhasları, Japon murah hasları ile ve müteakiben Fran sızlarla görüşmüşlerdir. Japon- lar, japon kruvazörlerinin hac- mi istiabilerinin İngiliz ve Ame rika kruvazörlerinin hacmi isti- abisinden yüzde 70 den aşağı ol mamak üzre tezyidini talep et- mişlerdir. Kömür hakkındaki kanun LONDRA, 29. A. A, — Kö- mür madenleri sahiplerinin dörtte birini teşkil eden cenubi Gal kömür madenleri sahipleri kömür hakkındaki kanun lâyi- hasının parlâmento tarafından kabulüne muhalefet etmek Üüz- re müstakil! bir komite teşkil etmişlerdir. 53 saat havada LONDRA, 29, A.A, — R - 100 balonu hemen hemen müte madiyen sisler içinde 53 saatlik bir mukavemet uçuşunu muvaf- fakiyetle icra ettikten sonra sa- at 13,30 da Cardington'a vâsıl olmuştur. Gandi'nin bir makalesi BOMBAY, 30 A.A.— M. Gandi gazetelerde intişar eden bir makalesinde — ihtilâlcilerin kuvvet ve şiddete müstenit faa liyetinin nihayet - bulduğunu görmek arzusunda — olduğunu Beyan ettikten sonra Lord İr- win den bazı ıslahat yapmağa İngilterenin karşılıklı vaziyet- lerini göz önünde bulundurmak için bu dört noktayi unutmrya- | teşebbüs etmesini istemektedir. M. Gandi makalesine şu söz- lerle nihayet vermektedir.: *“Teklif ettiğim bu — ıslahat tonajının yekünunu hafif kru-| lım. Bundan sonra şunu da ilâ- ;mımıeketin acil — ihtiyaçlarını ve edelim ki Londra ile Vaşing |tam bir sürette ifade etmez, Fa- ton arasında bu dört noktadan |kat, umumi vali Hindistanın yalnız sonuncusunda — tahtel- |hissettiği bu ihtiyaçları tatmin bahirler meselesinde — esas edecek olursa “gayri müsellâh itibarile itilâf vardır. Her iki |itaatsizlik” ten bahsedildiğini | Fransız mahafiline nazaran, bil| f | ; | Paratorluk dahilinde hiç ihlâl edilme- İharp devres. başladığını ilâve ediyor. rBugün Pax Britanica. Bu da nedir mi Pax Britanica (Paks Britanil ki ve maruf bir tabir olan «Pax Ro- ma sulhü. Eski Roma devleti artık tarihin malı olmuştur. Fakat zama- nımızın İngilizleri “Pax Britanica,, diye icat ettikleri tabiri sık sık kul- lanmaktan bir zevk duyuyorlar. başvekili Mr. Baldwin bu tabiri yeniden kul- lanıyor. Sabık başvekil eski Roma devletinin dünyanın kendi - idaresi altmma geçen yerlerinde sağlam bir sulbü sükün tesisine muvaffak oldu- Zunu söyledikten sonra Romanın su- utundan sonra o zamanki dünyanın muvazenesi bozulduğunu, bu muva- zenesizlik neticesi olarak uzun bir Mrr. Baldıyinin varmak ist. tice ne olacağını / keşfi değil ? İngiliz muhafazakâr - fırkasınm şu neticeyi çıkarıyor: “Büyük Britanya devleti de eski ağabeyei Roma Devleti gibi dünya inde vâsi bir imparatorluk tesis etmeğe muvaflak olmuştur. Bu im- |yen bir sulhün sükün vardır”. | Bu büş imparatorluğu teşkil e- den Dominyonların dahilde tamamile muhtariyetlerine sahip olduğunu söy ledikten sonra Mr, Baldwin bunların ana vatana karşı muhafaza ettikleri |rabıtanın parlâmentoya iştirak sure- tile değil hükümdarlık namma — olan merbutiyetlerinden ibaret — bulundu- igunu ilâve ediyor. Fakat bu impara- |torluğu teşkil eden devletler arasın- daki dağın gevşekliği zannedilmesin. İngiltere ile Dominyonlar arasındaki bağlar ğını d sathi bir tetkik meticesi olmaktan ö- teye geçmez. Maamafih bizim bu- günkü bahsimiz ana vatanile Domin- yonlar arasındaki vaziyeti tahlil et- mek değildir. Yalaız Mr. Baldwinin t celbe- geçemiyeceğiz: ” Evvelâ bu imparatorluğun — seciye ve vatanperverlik üzerine istinat et- mesi lâzım ı.cl inde ısrar eden va- brk başvölül 'Hindistanın imparator- luk dahilinde tam muhtariyeti haiz bir memileket alması beklenen zamanın ' Kâğüz gelmediğini söylü-, yor, İlk noktarbudur. Görülüyor ki, Hindistan mevzuu bahsolunca man- tık da değişiyor. Bu zaman neden İmemi Mr. Baldı — Biz Hındthın :uh;ı'ı.ın hrıh: la yaniden bir çol mücal Ki nn “Oranan milyarlar: Kocalarını zehirleyenler Budapeşteden yazılıyor: — Macaristanın Szolnek namında bir köyünde kocalarını arsenik- le zehirleyen kadınların muha- kemesi intaç edilmiştir. Bu ka-) Kati! kadınlar mahkemede til kadımların miktarı otuzbir kişi olup çoğu ağır hapse mah- küm olmuşlardır. Bunlardan Marya Kardos nammdaki ka- dm ahiren idama mâahküm ol- muştur. Bü kadın kocasmı ve 23 yaşındaki oğlunu arsenikle rebileceğini devlet tahtelbahirleri kaldırt- | bir daha işitmiyecektir. mak ve bunu başkalarına da kabul ettirmek için uyuşmuş.,. Fakat başkaları bunu kabul e- decekler mi?... Yoksa İngiliz- | york Herald gazetesinin verdi- istifade | ği bir habere göre beynelmilel Amerika ihtilâfından yolunu mu tutacaklar?... —Cor—rgid Almanyada işsizler zehirlemiştir. Bu kadınlara ze- hir satan köy ebesi daha evvel intihar etmiştir. Beynelmilclîınkn 0: AL A — K Ka RL el Laheyde elde edilen neticeler BRUKSEL, 29. A.A. — Baş Banka bir Nisanda açılacaktır. | vekil ile hariciye nazırı meb'- Banka, Mayısta 300 milyon do-|usan meclisinde elkâra sulh ve larlık beynelmilel istikraz akde| sükünet bahşedecek olan ve La BERLİN, 30. A.A. İşsizlerin| decektir. Bu istikrazın üçte bi- |heyde elde edilmiş bulunan ne- sdila tarı 2 milyon 140 bine baliğ rine Amerikada müşteri yazıla- | ticeler hakkında izahat vermiş- sağı sRvlanivar lardir. İspanyada Diktatör hata etmiş . Madritte arbede- ler lodu MADRİT, 29. A.A. — Gaze- teler yazıyor: M. Primo de Ri- vera ordu ve bahriye rüesa ve ö-|erkânile istişare etmekle hata etmiş olduğunu kabul etmiştir. Madritte talebe şiddetli nüma- yişler yapmışlardır. Hükümet, milli meclisin mesaisinin tatili- ni emretmiştir. Meclise artık ölmüş nazarile bakılmaktadır. Ceneral Berenguer gazeteci- lere yeni nazırların listesini öğ leden sonra ve yahut yarın ve-| beyan etmiştir. Mevsuk malümat alan mahafil yeni kabinenin şu suretle teşek ül edeceğini tahmin etmekte- Başvekil ve harbiye nazirı: ceneral Berenguer; Dahiliye na zıtı miralay Marzo; Maarif na- zırı, dük d'Albe; Adliye nazırı Krol üçüncü Alfons M. Estrada; Nafra nazırı — M. Gabriel Maura; Mesai nazırı M. Sangro Ros Dolano; Maliye na zırı M. Cambo. Bazı gazeteler, ceneral Be- renguer'in kabinenin teşkili me selesininde bir takım müşkilâ- ta uğrıyacağını tahmin etmek- tedir. M. Martinez ile M. — Onido müstesna olduğu halde sabhık i-|nazırlar ceneral Primo de Ri- vera ile harbiye nezaretinde top lanarak teatii efkârda bulun - muşlardır. M. Primo de Riveranın Mad- rit ve Katalonya askerf valile- rile ve sivil muhafız kıtaatr ku- mandanı ile görüşmüş olduğu muhtemeldir. Madritte zabıta kuvvetlerile ceneral Berenguer € hasım olan nümayişciler ara- sında arbedeler vuku bulmuş ol duğu bildirilmektedir. Darültünun MADRİT, 29, A.A. — Yeni kabinenin darülfünun talebesi ne istirdat edilmiş olan hakları- nı iade edeceği söyleniyor. Bar celone den bildirildiğine göre M. Cambo saat 9,35 te Madride müteveccihen hareket etmiştir. Payıtahta muvasalât mez ceneral Berenguer ile görü şecek ve mütecakiben kıralı zi- yaret edecektir. Ecnebi matbuatı Türkiyede milli tasarruf «Times» (Taymis) gazetesi- nin şehrimizde bulunan muha- biri memleketimizde açılar mil N iktisat ve tasarruf mücadelesi hakkında gazetesine verdiği |» malümatta Gazi Mustafa Kı mal Hazretlerinin bu mücadele de millete rehber oldukları, se- ne başında Ankarada verilen baloda Reisicümhur Hazr «tl>- rinin temamile yerli kumaştan elbise gixdikleri bildirerek ik. tısat ve tâsarrufun hükümetin |2 mesarifinde de tatbik edildiği- ni ilâve etmekte ve bu husus- ta alınan yeni tedbirleri zikrey lemektedir. eder et- Bahri konterans karışık bir vaziyet karşısında iMacDonald beş devlet arasındabaâ ihtilâflar bulunduğunu söylüyor Londra, 30 (A.A) — Bahri de prensipe taallük etti; konferansın üçüncü umumi içti nun için harp gemilerinin mar saat 10 da Saint-James sa- ve mecmuu hacimleri itibat rayında . M. Mac Do| tahdidi gibi iki mühim mesel nald, ı;mnfm iştirak eden 5|nin konferansca tetkikine it devletin menfaatleri arasında kân bırakmak üzre İtalyan bazı ihtilâflar bulunduğundan | Tahhas heyetinin mevzuuba konferansın karışık bir vaziyet ettiği meselelerin müzakerel karşısında bulunduğunu fakat, tehir edileceğini bildirmiştr. ihzari mükâlemelerden alıman M. Grandi tekrar beyanat u.etxc:lerin pek ziyade memnu- | bulunarak azami tonilâto mi niyeti mucip bulunduğunu söy-. tarlarının ve nisbetlerin tayi: lemiştir. meseleleri halledilinceye ka! Bundan sonra 'M. Grandi söz| İtalyan heyeti murahhasasın! alarak İtalyanın vaziyeti hak- tahdidi teslihata müteallik he kında bazı izahat vermiştir. Ri- hangi bir hususi mesele — ver yaset makamında bulunan M. |herhangi bir usul meselesi h N!_:ı_c Donald, İtalyanın ileri sür kında taahhüde girişmeği kal düğü meselelerin usulden ziya- etmiyeceğini söylemiştir. Tasarruf için atleler arasında propaganda yapılacaktır — ANKARA, 30, A. A, — Yerli malı yapan ve satan tüccarl milli iktisat ve tasarruf cemiyeti idare heyeti tarafından di lenmiştir. Cemiyet tüccarlarımızın adreslerini toplayıp neşre meğe karar vermiştir. Aileler arasında yapılması düşünülen propaganda için H nımalrımız yarınki içtimadan sonra faaliyete geçeceklerdir. Macar hariciye nazırı nt vakıt geliyor —— e— BÜDAPEŞTE, 30. A, A. — Mazyarorszağ gazetesinin isti baratına nazaran eğer Lahey itilâfnamelerinin ikmâli için Pari te yapılacak olan müzakerat 5 Şubatta başlanırsa hariciye nas rı M. Valke mütasavver Ankara seyahatini tehir edecektir. P| ris müzakeratı muahhar bir tarihe tesbit edildiği takdirde © Valke Türkiye hariciye nazırınin Büdapeşte ziyaretini iade iç Şubatım ilk on beşi zarfında Ankaraya gidecektir. Iktısat programımız ANKARA, 30 (Milliyet) — Hazıralnmakta olan iktısa programda ormanlar * birinci derecede ehemmiyetle tutulma tadır, Hükümet ormanları doğrudan doğruya nasyonalize ed cek, bizzat kendisine mal edecektir. Memleketin bu tabii serv tinden azami istifade düşünülmektedir. Şarkışla istasvonunun resmi küşadı ANKARA, 30 3(Milliyet) — Şarkışla istasiyonu küşat m rasiminde bulunacak zevat saat yirmide hususi bir trenle h reket ettiler. Bir Martta Kütahya — Balrkesir hattının 89 u cu kilometrosundaki Değirmisaz küşat olunacaktır. Değim saza kadar :yol tamamen yapılmıştır. Diğer cephelerde vaziy şudur: Samsun Sıvasta Zile ile Kalin istasiyonu arasında i | şaat devam ediyor. Ulukışladan Kayseriye kadar olan güze gâh ta Ulukışladan yüzüncü kılometroya kadar hali inşad | dır. Irmaktan Filyosa doğru Apsarı istasiyonuna kadar 120 | |lometroluk yol inşa ediliyor. Filyostan aşağıya doğru doks nıncı kilometroya kadar inşaat devam ediyor. Fevzi Paşa Malatya hattında 44 kilometro inşaata açılmış Buradan Malatyaya inşaat devam ediyor. Vekâlet büt. &lerinde tasarruf ANKARA, 30 (Milliyet) Vekâletlerde ve maliyede b çede yapılması matlüp tasar için tetkikat devam ediyor, N liyedeki tetkikat halen müşt rek masraflar üzerinde cerey etmektedir. Muhtelif cins 1 ğit ve muhtelif boyda — def kullanan dairelerin bu ihtiy şekilleri tevhit olunacaktır. 1 tçede her sene bir milyone fazla bir masraf yekünu teş eden icar bedelleri ehemmiyı bir surette tenkis edilecek bilhassa İstanbulda devletin linde mevcut birçok binalare istifade edilerek İstanbulda Ta veren dairelerin masraflar dan tasarruf edilecektir. Avı pa harcirahlari azami nisbet tenkis ve Avrupada tetkikat staj usulleri ilga olunacaktır Memurların terfihi ANKARA, 30. (Milliyet) — Maliye vekilliğince her sene 30 ağustosve28Şubatta memurinin terfi ve tayini için tertip edilen imtihanlar için komisyon tesek kül etmiştir. Komisyon her me- muriyet için imtihan — sualleri tertip etmiş kapalı zarflarla vi- lâyetlere göndermiştir. Mahal- lerinde komisyonu mahsus tara fından açilacak, ona göre mua- mele yapılacaktır. İktısat vekâletinde ANKARA, 30 (Milliyet) — İzmir sanayi müdürü Nati B. müfettişliğe tayin edilmiş, sa- nayi umum müdürlüğüne de şube müdürlerinden Nafız B, vekâlet edecektir. Adana Mer- sin dahilinde tetkikata giden orman umum müdürü Bekir B. gelmişti: Aşk güneşi Etem İzzet Roman - çıktı.. Yakılacak kitap mübdiinin yeni / romanını her yerde arayınız.