20 Ocak 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Program.. (Cümhuriyet Halk Fırkası- n esaslı proğramı yok. Böyle rka olur mu?..) Cühuriyetin lânına muhalif olanlar, mem- cte dini ve irticaf başka bir ırka teşkil için sebep qluık u söyliyorlardı. Hakikatte hrkamızın bir programı yok de üldi. Hatırlardadır ki, ikinci ,M. Meclisinin intihabı esna- anda Cümhuriyet Halk Fırka- amın programı, doküz. ümde alinde tespit ve ilân edilmişti. zi Hz. bu meseleye temas e- lerken buyuruyorlar ki: «Bu proğram, bugüne kadar Ta veimtaç ettiğimiz esaslı ilcümle hususatı ihtiva edi- tordu. Proğrama konmamış &- Baslı bazı meseleler de - vardı. Meselâ: Medresclerin ve tek- kelerin kaldırılması, şapka ik- sı gibi... Bu meseleleri p- Tograma koyarak vaktından ev- Vvel cahil ve mürtecilerin bütün illeti zehirlemeğe fırsat bul- Malarını muvafık hıiılr:.ıdım. Programı, bir siyasi fırka için "yîi kâfi bulanlar oldu. V_ıkâ_ı proğramımız bir kitap değildi; fakat esaslr ve ameli idi. Biz dahi kabili tatbik olmiyan fi- kirleri , nazari bir mknp teferrüatı yaldızlıyarak bir ki- tap yazabilirdik. Öyle yapma- dık, Milletin maddi ve manevi idaremizde millet hakimiyeti- nin esas olacağı, mahkeme ve kanunlarımızın islâh edileceğ kanunlarımızın islâh edileceği, aşar usulünün tebdili, milli bankalartesisi, demiryolları in- $ tedrisatın tevhidi, fili hiz- eti askeriyenin tenkisi, mem- leketin imarı, mali iktisadi ve idart istiklâlimizi behemehal temin etmek şartile sulhün ia- desi gibi çok esaslı meselcler amdelerden hariç kalmamıştı..) Gazi'nin bu izahlarına daha ne ilâve olunabilir? pçıları her şey- , realist insanlar dir, Onlar, t kuk ettiremi- vecekleri şe: vadetmc(lcr. 'Yapacağız” Dedikleri şeyi de Mutlâka başarırlar. Bugün fır- kanın iktisadi proğramından bahsolunüyor. Devlet idaresin- de ve umumi hayatımızda mil- H iktisat ve tasarruf esasları- na göre tanzim olunacak olan bu proğramın ne gibi esasları ihtiva edeceği aşağı yukarı Malâmdur. Rciıicünîı;ur Ha- zretleri proğramla bilhassa a- lükadar nrmmgkuıdırlar. Bütün esaslar hazırlandıktan sonra proje halinde fırka grupunun tetkikine arzolunacaktır. Fırka ve Meclis tarafından tasvip ve memlekete mal edilecek olan Türkiyenin iktisadi programi, ondan sonra basit bir program şeklinden çikacak, âdeta “Mi- sakı Milli” kutsiym'mdç bu' “Misakı İktisadi” — mahiyetini alacaknı Süphesiz iktisat proğrami- le Türkiyede açılacak yeni de- vir, büyük bir inkilâbın başlan- gıcı olacaktır. Bunun ehemmi- yeti, sümulü, şimdiye kadar tahakkuk — ettinilen — büyük hareketlerle kiyas kabul etmez. Cünkü bu yeni inkilâbm feyiz- leri; fikri ve içtimat inkilâplar- da olduğu igbi, yalnız ma- nevi çephelere münhasır kal: miyacak, vatandaşların maddi hayatlarına, maişetlerine, — ve bir hüküm ile memleketin u- imumi hayatına tesir edecektir. Siirt Meb'usu MAHMUT Mektepliler müsabakası 37 inci hafta 37 inci hafta başlamıştır. Ga- Zetemizde çıkmış olan haber- lerden en mühimmini seçip Cumartesi akşamına kadar Kazetemiz müsabaka memür- guna gönderimiz. e İ PAZARTESİ 20 KÂKUNUŞANİ 1930 4 Uncü sene, No 1416 KUSHASI & KURUŞTUR Rusyanın Baltik denizi filo- süna mensup olup Avrupa li- manlarını ziyaret ederken ma- kinelerine sakatlık ariz olan 23,000 küsür tonluk Pariskaya Komuna zirhlisile Profitern namındaki kruvazörün tamir e- dilmek için geçen Cuma günü limanımızdan geçerek Karade- nize gittiklerini — yazmıştık. Rum gazeteler Atinadan aldı- kları hususi — telgraflara atfen iki rus zırhlısının Boğazlar ko- misyonuna haber vermeden Karadenize geçmeleri üzerine Boğazlar mükavelesini imzala- mış olan devletlerin protestoda bulunmak niyetinde bulundu- klarını ve devletlerin böyle bir protestosu vaki olursa Yunanis tanın da iştirake amade oldu- ğunu mamafi Yunan hariciye nezareti mahafilinin bunu te- yit etmediklerini yazıynr!:lrdl.. Karşı gazetelerinin bu neşri- yatı üzerine Boğazlar komisyo- nu erkânından salâhiyettar bir zâta müracaatle bu haberin de- recei vüsukunu sorduk: — Böyle bir meselenin ve protestonun katiyen aslu esası Hastaneler kâfi gelmiyor —— eassaae — Bahriye hastanesi boş duruyor Ufak bir himmetle bu müessesede | istifade kabildir bulda mevcut hastane adcîl!iî;':ı hissedilen ihtiyacı tat- min etmekten çok uzak olduğu, müracaat eden bir çok hastala- rın reddedildiği mütcaddit defa öylendi ve yazıldı. Fakat lar söylendi — vı Sukaiadoğ bu şiddetli ihtiyacı n ğ Ka en küçük bir hareket bile mü şahede edilmiyor. F Rakir hastaların sokaklarda cut hastanelerde madığı, şehrin bazı semtlerinde hastane bulunmadığı halde İs- | tanbulda küçük himmetlerle mü Rus zırhlılarının mürurunu devle lerim protesto edecekleri doğru değil ' Boğazlar komisyonu erkânından bir zatin bu mesele hakkında verdigi izahat Geçenlerde Karadenize geçen Pariskuya Komuna zırhlıst Boğazlar mukavelesine muhalif hareket yoktur t Boğazlar komisyonu retsi Vasıf Pş. yoktur. Ruslar Pariskaya Ko- muna zirhlisile Profiteru kru- vazörünün Karadenize geçekle- rini Boğazlar mukavelesi ah- kâmı mucibince, Komisyona bildirmişlerdir. Verdiğim bu i- zahattan da pek âlâ anlaşılır ki böyle bir protesto meselesi m « vzuu bahsolamaz.” Vilâyet sıhhiye müdürü Ali Riza B. Emanet - sıhhiye müdürü N. Osmay B. kemmel bir hastane haline kal- bedilecek binalar bomboş dur maktadr. İşte Kasımpaşadaki Bahriye hastanesi ve işte o civarda 70,000 nüfusu ihtiva eden ve hiç bir hastanesi olmıyan koca Kasımpaşa ve havalisi Bahriye hastanesi, İstanbulun — devlet merkezi olduğu zamanlardaki ihtiyaca nazaran yapılmış, çok âta malik bir hasta- nedir. Bugün bu hastanenin an- cak üçte biri kullanılmakta ve (Mamadı dördüncü sahifde) M ÇA LÜ LA LAŞA GAAEALR LA LAA LA LA LA LALDLARAAALARARARRARAM MBa ça aa errüri : Mllret senolecamur BAA UN " |istihkâkları hak kında da vekâ- 'Beyoğlu merkzin de tebeddül Süleyman B.in me- zun olduğu anlaşıldı Vazifede bulunmayanlar hakkında talıkikat Beyoğlu yangmmı hakkındaki rapor henüz Emanete - gelme- miştir. Yangın gecesi vazilesi |başında olmadığı için Beyoğ- |lu merkez memuru Süleyman WH. ile serkomiser Haydar B. in İtebdil edikdiği yazılmıştır. Bu meseleyi Polis müdüriyetin |df,î: tahkik ettik. Verilen ma- ata göre yangın si mer- ikez memuru smeymg_-.wncyin mezun — olduğu anlaşılmıstır. Yalnız vazifesi başında bulun- madığı haber verilen diğer me- murlar hakkında tahkikat ya- pılmaktadır. Merkezde henüz bir değişiklik yapılmamıştır. Sanayi bankası M. Ankaratdla Bakırkövde abrika açılacak TUĞE Sanayi ve Mâadin | aS müdürü SadettinifBey, “İktisat vekâletile tenias etmek üzre ev- velki akşam âzhr& gitmiş- tir, n d Sadettir?'Bey, finlkdtada teş- viki sanayi kanlliity, istifa de eden müessesatin primleri- ne mukabil verilecek muvakkat hisse senetlerine müteallik ob- Higasyon talimatnamesi, Rusy- aya ihracat için teşkil edilen harici ticaret limited şirketinin vaziyeti ve fahrikaların ihtiya- ca tekâbül edecek mmrette tev- sİ ve tezyidi me- selelerile meş gül olacak ve vekâletten tâli mat alarak bir kaç güne kadal şehrimize avdet edecektir. Sa- dettin Bey, Ban kaya merbut fa- brikaların prittt let nezdinde te- şebbüsatta bulu- ' nacaktır. Ban- kanın celbettiğiSanayiBankası ecnebi mütahas- — müdürü sısların raporla- Sadettin B. İ rıma nazaran, memleket yalnız pamuk mensücat ihtiyaclarını temin için 50 milyon liralık te- sisataâ lüzum — görülmüştür. Banka, 800,000 lira sarfile Ba- kırköyünde büyük bir pamuklu tMensucat fabrikası yaptırmak üzre lâzmmgelen plânları hazır- lamış ve bu inşaat için garfedi- lecek kambiyo için müsaade is- tihsal etmek maksadile hükü- jmete müracaat etmiştir. Bu fabrikada patiska kaput bezi gibi mühim pamuk men- sucat yapılacaktır. Bilhassa ambalaj, gazete ve harcı âlem yazı kâğıtları ihti- yaçları için de bir fabrika tesis etmek üzre rapor — ihzar olun- muştur. Sanavi ve Maadin Ban- kası, hükümetçe hazırlanmakta olan istihsal proğramı kat'ileş- tikten sonra bütçeye konacak |tahsisatlâ en ziyade — ihtiyacı- mız olan fabrikaları vücude ge- tirecektir. Bankanın fabrikalarından, son zamanlarda gösterilen umu mi alâka ve rağbet dolayisile, vakı olan siparişler, imalâttan cok fazla olduğundan banka bunları tahdide mecbur olmuş- tur. Yerli mallar pazarı fevkalâ- de rağbet bulmakta ve şehrimi- YO Rus zırhlılarının Karadenize geçn.ıe'si Boğaziar ko misyonu tarafından protesto edileceği doğrtu değii , Taahhütlü muamele tahdit qdildi Hükümet dairelerİnce | t 4 posluharelere verilmekte P olan evrakın taahhütlü olarak tevdil müşkülâi, Teahhurat ve fazla mas- h rafı mucip olmasına ve alelâde t.hriratların po:- Vahaneleretesiim edildiği |h Femran tesilmr dejterlerine |h basılmakta olan tarih Ih damgalerile tesbit edil-* I) mekte bulunmasına hlnıı-. N en taahhüt muamelesinin,| en müldm ve yerine ko- y y rulması müşkül ve ya gayri mümkün mürase- lâta hasrile bunun bütün resmi evrakın yüzde onu-, nu geçmemesi Heyeti ve- kilece lakarrür etmiş ve |Bursaya gelişini izah ediyo alâkadarlara tebliğ edil- Mmiştir. M. Anderson M. Andersdn dün geldi Bir kaç güne kadar Ankaraya gidecek Muhtelit mübadele komisyo nunda ceneral Doldradan inhi- Jâl eden bitaraf âzalığa Dani dilmişti. M. Anderson dünkü ekspresle şehrimize gelmiş ve is tasyonda komisyon reisi M. Holştad, Türk heyetinden Ne- bil B. ve diğer komisyon azala rı tarafından istikbal edilmişti. M. Anderson, kendisile gö şen bir muharririmize şu beya natta bulunmuştur: “— M. Holştattan umumi va ziyet hakkında malümat aldım. Ankaraya gitmek ve hükümet erkânı ile temas etmek istiyo- rum. Gideceğim tarih muayyen değildir. Mamafi yakında gide ceğim. M., Anderson Perapalasa in- miştir. Bitaraf âzadan M. Rivas ayın 25 inde gelecektir. Kâzım Pş. Hz. ANKARA, 19. (Telefonla) — Büyük Millet Meclisi reisi Kâ- zim Paşa Hazretleri ay sonun. da burada bulunacaktır. Mülbedüka Muğlada zelzele MUĞLA, 19. A, A. — Dün gece saat 12 de hafif bir zelze- le olmuştur. zin en ziyade iş yapan milesse- selerinden biri hâline gelmekte dir. Banka heyeti umumiyesi mart *ta toplanacaktır. |markalr M. Anderson intihap e- 4 niücü sahileda : 1-- Felek, Hikâye, Roman 5 Inci sahifede ; t inci sal — Nereye gidiyoruz? — 2— Harlci telgrafla harice gidiyor 2— Milif İktisattanı m Gazi ve i a — 51 Ismet Bey Yunan ordusunu istiyorum. — Erkânı harbiye mumiye, mevcut — kuvvelli hüsnü — istimalden mes'ul. Mevcut kuvvetleri halü göre en muvafık surette mal etmeğe mecburdur. enaleyh Erkânı harbiyei miye vazilesini yapmıştır v yapmamştır, demek için da vazıh misaller göstermelic Meselâ: Düşmanın taarruz tasına bütün lnıvveklerimîıîln layıp müdafaa tertibatı alma buyurdular. Düşmanın taaı noktasına sevk için daha mı lerde kuvvet var idi? — O: sevkedilmemiş kuvvet nerı Yahut tâli bir noktaya, van' bir noktaya sevkolunmuzslar düşmanın — taarruz nol swkolunmamışlar, bunu |lemek lâzımdır. Bu - söyleni © zaman Erkânı harbiyei wr miyenin vazifesini ifa edip mediği takdir olunabilir. Yj sa elde mevcut kuvvet düşı na karşı en iyi bir surette is dam olunduktan sonra dahi 1| at vaki ve düşman istilâ edel lir, Bir fıkrasında arkadaşır| buyurmuşlardır ki, “eğer m dafaai milliye ve Erkânı hal yei umumiye vazifesini ifa seydi ric'at olmazdı. — Ve c . ., (manistilâ edemezdi!,,. Vaz Bundan maada takrir sahip- | ifa etmek büsbütün — başka leri, şifahen — meseleyi daha şeydir. Bili iz ki, (50) 1 eminlere naklettiler. Er-| bir tepenin üzerinde elli bin kânı harbiyei umumiyeye taal-| tarafından muhasara nl.unı lük eden esaslı bir nokta, muh -| Muhakkak mahvolur. Biz P emir veririz: “müdafaa edex terem bir arkadaşımız - tarafın- i d ve mahvolacaksın!,, deriz. dan Erkânı harbiyei umu.| ğer onlar müdafaa ederken miyenin vazifesini ifa etmediği | he tepe düşman eline gene tarzında gösterilen bir zemin-|biz “vazife ifa olunmamış' dir. Bu zemine cevap vermek, | Çünkü tepe düşman eline g Erkânı harbiyei — umumiyenin miştir!,, diyemeyiz. vazifesini lâyıkile tavzih etmek (Bitmedi) Her ne hal ise Efendiler, na- zarımızda biribirimizi tecrim e- decek bir mesele yoktur. Eğer | biz Bursanın sukutundan mü- | teessirsek onu kurtarmak için | yeni biraşk ve imanla vazifeye | atılalım. Yoksa buradan söyle- | yen sözler, Yarm tarih'iğin bir | mahaz olacağından, rica ede- Bi olarak de- siyatımıza mağlüp gik.. , — İsmet Bey, buyurunuz! Reisi saninin bu teklifi üzeri- ne Erkânı harbiye reisi İsmet Bey (Paşa) kürsüye çıktı. Bu onun Millet Meclisi kürsüsün- de ilk nutku olacaktı. Söze baş- ladız İsmet B. (Paşa) — Devam etmekte olan müzakere bir tak- rirle başlamıştır. Bunu, müda- fasi milliye teşkilâtmın ikmali nevakası zımnında zabitan alay- ları, zabitan bölükleri ve saire| teşkil edilsin. Meb'uslar gönül- Türdeşlilüt ' yöpam, — Modlis'u: muru taliye ile uğraşmasın, Za- bitanım nezdinde emirber asker bulunmasın. Tarzında — hülâsa edekilöceğim: Cemiyeti belediye dün hati içtimada iken Cemiyeti belediyenin içtim: Buz fabrikasının tevsii için 18 bin lira sarfolunacak | Cemiyeti umumiyei belediye| sıhhi bir vaziyette olmadığı dün lopîandl: buz fabrikasının| hetle Kınağ_ ğaç mezbahası a tevsii için 180 bin liranım 30 bin| larından birinin muv_akk.ıgu lirasının 1929 ve 150 bin lirası-| muz mezbahası haline ifrağ nm 930 senesi bütçelerinden ve| çin 4,750 lira isteniyordu; e rilmesi hakkındaki teklif encü| mene havale edildi. mene havale olundu. Havayici zaruriye fiatleri Avrupada konigreye iştirak e-| haddi itidalde tutulması için den Cerrahpaşa hastanesi göz| naf bankası aksiyonlarını te: tabibi Hakkı Hayri Beye dört| etmiştir. yüz lira masraf verilmesi kabul| — Emanetten seksen bin liri dildi m alınmasını teklif edi! dildi. l Şişlideki domuz mezbahası| (Mamadı dördüncü s: