9 Ocak 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

ğ da yaratmağa muktedirdir. PERŞEMBE 9 KÂNUNUŞANİ 1930 4 Huci sene, Ne 1405 NUSHASI 8 KURUŞTUR Hint mili Hindistan'da Lâhore'de top-| lanan Hint milliyetperverleri öngresinin ilk günleri heyecan müzakerelerle geçmiştir. Şu batırları yazdığımız zamana Ka- flar kongrenin kat'i kararları hakkında henüz bir haber gel- inemişti. Fakat ilk kabul edilen arardan ve kongrenin umuümi İtemayülünden Hindistan'ın va-! #yetini anlamak pek de zor| ücğildir. Kongre komitesi; Hin- Histan'ın tam istiklâlini istiyen e dominyon idare tarzını red- Gandhi teklifini- kabul r. Bu suretle Hint milli hareketi, gaye itibarile kat'i ve yazıh şeklini almış bulunmak- adır. Şimdi mesele gayeye vâ- ti olmak için takip edilecek İhattı hareketin yakınındadır. | İFakat öyle gayeler vardır ki,| onlarda kuvvet ve kutsiyet çok geçmeden en kudretli vasıtala- Kongre reisi içtimar açan nutkunda şu sözleri de söyle- | hiştir: Avrupa hâkimiyetinden kurtulmağa başlıyan Asya dün- yada büyük bir rol oynayacak ve istikbal artık Avrupa'ya de- ğil, Asya ve Âmerik; lacaktır. Fen teknik, metot, gi- bi medeniyet hayatının icapla- rinı mümkün mertebe sür'atle temsil eden her memleket için bir istikbal vardır. Memleketin İnsan, fikir ve tabiat itibarile zenginliği bu istikbalin parlak.| lığı hususunda ilk ve esaslı te. î minattan sayılır. Hint milli | hareketi, bütün hindistanda, | ırk, din ve sınıf farkları fevkin- de bir fikir ve ruh birliği yara- ta bildiği takdirde, en zor mer- hale atılmış demektir. Her mü- nevverleri bunun için de çalış- Maktan geri kalmamaktadırlar. ! Milli kongre reisi bir taraf- tan ecnebi hâkimiyetinden kur, tularak istiklâl kazanmasını is- terken, diğer taraftan Hindis-| tan — dahilinde de- demokrasi | esaslarının tatbikı için de raşılmasını artzu etmektedii Hint münevverleri, Hint Raca- larının kurunu vüstal idare sis- temlerinin aleyhinde oldukları gibi halkı istismar eden büyük servet ve sermaye sahiplerinin tazyikine de muarısdırlar, Taça h veya taçsız Prensler Hint milli hareketinin tetkikine mâ- ni olan mühim engellerdir. Bun lar hali hazır nizamının deva-| mından en ziyade istifade eden unsurlardır. Bunun için Hint is- tiklâl hareketi, yalnız hariç ile değil, dahilde de bir takım kuv. vetlerle uğraşmak — Mmecburiye- tini duymaktadır. Çünkü bunlar haricin de en mühim istinat küvvetlerini teş kil etmektedirler, Dahili cidal zarureti, âynı zaman- da Madras'ta toplanan diğer bir kon- grenin katarlarından da anlaşılmakta dır. Daha makul bir siyaset takibe- den Hint Jiberallerinin bu köngresi de İngiltere tarafından - vadedilmiş olan dominyon İdare tarzına - muva- fakat göstermiştir. Liberal ve Nas- yonalist gruplardan — hangisi daha kuvvetlidir? Bugün için bu nokta malüm olmasa bile istiklâl gayesi, deki tatlı tılasmın her halde Nasyo- Deti| Vekâletin Niçin gitmiş? Emanetmasraf- ları tenkih ediyor... Belediye- kanunu, Terkos, Haliç, Oktruva, Yıldız meseleleri... vesee. 'ya ait o-/Muhiddin Beye Fazlı B. kâlet edecek, bir rupaya gidivor — Ankaraya sırf mezüniyet almak için gittim. Rahatsızım. Şekerim var.As- trik var, Bin. J7 enaleyh iki ay mezuniyet —pl- dım. 20 senelik memurum daha şimdiye kadar meztmiyet af madım. Avrupa ya giderek yal- nız istirahat c deceğim. Nere- lere gideceğimi Muhittin Beye bilmiyorum. Da vekâlet edecek ha program yap olan Fazli B. madım. Kendisine kim vekâlet edecek Bu müddet zarfında Vilâ- Sui istimal 1 Hükümet Düyunu umumiye- deki mahut para hırsızlığı mese Tesini lâyik olduğu ehemmiyetle takip etmektedir. Yapılan tahkikat şimdiye ka dar meçhul kalan mühim nokta larında meydana çıkmasını te- min etmiştir. Son zamanlarda deveran eden nalistler lehinde tesir yapmakta ol- duğuna şüphe yoktur. Son zamanlarda İıfilı'ln-l çok endişeye düşüren ve Macdonald ka- binesini müşkil bir — mevkie sokan Hint Milli hareketi aldığı istikamet dolayısile beynelmilel bir ehkemmiyet kazanmağa başlamıştır. Koca Çin küt lesine ait olan istifham noktası de- vam ederken, beşeriyetin hülya ve servet hırslarının cazip bir sahnesi- ni teşkil eden Hindistan'da beynel- milel büyük bir muamma — olmuştur. O Hiadistan'ki hayat ve ihtirasların tbedi kaynağıdır. Şimdiye kadar gü- heşin, yağmurun şehvet ile meşbu biatın her an fışkırttığı hayat bo- ların binlerce yıllık felsefe ve mez- ep babalarının yuh ve dimağlarda çizdikleri çerçeveye uymak mecburi- Yetini duyuyordu. Medeniyet umde-| leri ve bilhassa milliyet prensibi e- bazı şayialar ve nara sulistimali Ayntzade Hasan Tahsin Bey ile alâkadar komisyonun vaziye| ti hakkında o zamanlar Maliye pezareti müstşarlığında bulun- İmuüşolan müderris Ayinzade Ha san Tahsin bey dün bize şu be ) miş; nasıl yapılmıştı ki telâkkileri yıktıkça bu hayat yeni| yanat ve izahatta bulunmuştur.| Ve daha velüt bir şekil alacaktır. Lâ-| “— Düyunu umumiyedeki pa höre, kongresinin netice ve istikbal|ra suilstimalinin ne zaman ve itibarile Lâhey kongresinden daha İne suretle cereyan ettiğini kat'i mühim olduğu bugün değile bile |olarak bilmiyorum. : anlaşdacaktır. Fakat iki ihitaml varit olabi dir: PAS aA aR aN aa AA A a A AARAR AA AAA HB şmaa valammrür"i : Mlilrt mekbuucu KA HEAE U Şehremini Muhiddin B. in çok mühim beyanatı Muhiddin. Bey Birkaç gün evel Ankaraya giden Vali vekili ve şehremini Muhiddin B. dün şe!ıfirqiıc avdet etmiştir. Vali B. dün kendisile görüşen bir muharririmize atideki beyanatta bulunmuştur: mezuniyet İçin Ankaraya gilmiş yetle Emanetle vali muavini Fazlı B. vekâlet edecektir.Çün- kü vilâyetle Emanet — işle- ri prensip olarak - tevhit edil- renin bir zat tarafından görül- mesi lâzımdır.Benim vaziyetim ne ise vekiliminki — de o ola- caktır. Belediye kanununun müzake- resi bitti Belediye kanununun evelki gün encümende — müzakeresi bitti. Eylükde tatbik edilecek. Bu ka- nun İstanbul için çok faideli bir vaziyet ihdas edecektir. İstan- bul bir Devlet otoritesi taşıyan bir Devlet şehri vaziyetini ala- lcakur. Cemiyeti - Belediye ile (Mabadı altıner sahifede) Para sui istimali e zaman ve v? Aynizade Tahsin Beyin beyanatı 1 — Mübadele dolayısile ihra kı icap eden eski evrakı nakdiye l den bir kısmı yakılmıyarak tek rar piyasaya çıkarılmış olabilir. 2— Eski evrakt nakdiye ile mübadele için bulundurulan ihti yat evrakı naktiyeden bir kısmı saklanarak sonra meydana çıka rılabilir. Ben, ikinci ihtimalin daha ku vvetli olduğu ve ihtiyatlardan istifade edilmek suretile sviisti- malin yapıldığı fikrindeyim. Bu işin, mübadelenin başladı ğt ilk senelerden ziyade mütare ke zamanında olması muhtemel r. Çünkü mütareke esnasında başı boş kalan Düyunu umumi- ye, düyeli itilâfiye işgali dolayı sile, mübadele komisyonundaki Türk memurun müdahalesincim kân bırakmadığına göre, suiisti male en müsait fırsat o zaman el de edılmî olduğu kanaatinde- Aradan on üç seneden fazal zaman geçtiği için evrakr nakdi ye mübadele komisyonunun har bi umumide Talât Ma- liye nezareti vekilliği zamanm- da mı, yoksa onu müteakip ge- ne Cavit beyin nazırlığı esnasın da mı işe başladığmı hatırlaya- miyorum. ( Mabadi 6 mct sahifede ) | haricı Prensip itibarile'iki ida- | Atiınada ziyafet Mihalakopulusun sefirimize ziyafeli Türk-Yanan Ücarel 'mua- ” hecesi imzalaniyor ATİNA 8 (Apa.) — Yunan € nazırı M. Mihalakopu: 1o& dün akşam Türkiye sefiri Enis Bey şeretine ' bir ziyafet bir samimiyet gösterilmiştir. Ankara müzakeratt hakkın- da burada nikbinlik izharına de vam olunmaktadır. Hattâ mev- cut malümata göre muayyen bazı noktalar üzerinide itilâf hâ- sıl olmuştur. ATİNA 8 (Anck vakkat Türk Yunan: ticaret mu ahedesinin metinleri hazırlar- | mıştır. Muahede Cuma günün- den evvel bürada Yunan hari- | İciye nazırile Türkiye sefiri âra-| sında imıalaımcakmşmuahcdm kabili temdit olmak » jizre altı| aylık olup her iki leket mahsulâtma en ziyade mazharı | müsaade millet hakkını bahşe- diyor. ATİNA, 5 A.A, — MM. Miha- lakopulos'un gaybubeti esnasın da harbiye nazırı M. Sofulis ve- |kâleten riyaseti vükelâda bu- lunacaktır. | Evlendiler —M-! ill:ılyı—ı 'veliahtının izdivaç merasimi | ROMA, SAA — Velihatin- Perşembe günü yapılacak dü- ğün merasimi - esnasında 300 tayyare tarafından büyük teza. hürat icra edilecektir. ... Veliaht prens Ümberto ntin Iiıdivıcı ayın sekizinci günü ©- lan dünkü Çarşamba günü ola- Prenses Prens rak tesbit edilmişti. Yukarıki telgraf Perşembeden bahsedi- Mamafi ne olursa olsun bu ün için çoktanberi hazırlık- lar yapılmaktadır. Merasimin parlak olması için her şey yapıl maktadır, Şehrimizdeki merasim Bu telgrafa rağmen İtalya velihatının izdivacı münasebe- tile dün Beyoğlundaki Santa- marya kilisesinde merasim ya- pilmıştır. Bu merasimde şehri- mizde bulunmakta olan Süfera, hariciye memurları bulunmuş- lardır. Mısır sefiri geldi Misır sefiri İbrahim Ratip B. dünkü ekspresle Paristen şehri mize gelmiştir Mumaileyh bugü Ankaraya gi decektir. mektepliler müsabakhası 35 inci hafta bitti Mektepliler müsabakasının 35inci haftası bugün bitmiştir. Gazetemizde çıkan haberler. miz müsabaka memurluğuna gönderiniz. vermiştir. Ziyafette fevkalâde| — ON CA _ğ:;l VAKRLALAAMLA DNU SAA KA T MA MNM AA E Vatandaş! ğ Yaşamak için, kuv- vetli - bir devletya: pmakiçin iktısadi » yaAL esase dr. Onun İçim uaklai aazarımızı, * mesalmizi mutlaka bu merki etrafında toplamalıyı Cozi Mustafa' Re MH CU llli Yunanlılarla müzakere Dün kat'i bir saf- haya girdi Yunan sefiri, Tevjik Rüştü B. den randevü aldı ANKARA, 8 (Telefonla) — Türk - Yunan müzakeratı bu- gün kat'i bir safhaya girecek- tir, Hükümetinden talimat bek- lemekte olan Yunan sefiri, bu- gün haritiye vekilinden rande- vü almış bulunuyor. Randevü saati 6,5 olarak tesbit edilmiş- tir, Bu vaziyet, sefirin beklediği Yunan sefiri M. Polinroniyadis talimatı aldığına delildir. Bu akşamki mülâkat neticesinde müzakeratın nasıl bir safha ar- zedeceği anlaşılacaktır. Esas. lar üzerinde bir anlaşma vaki olacak olursa, telerrüat Tevfik Kâmil B. ve Yunan heyeti reişi arasında halledilecektir. Geçen haftaya kadar Tevfik Kâmil B. le Yunan heyeti reisi arasında devam eden temaslar neticesinde Yunan heyeti reisi- nin tarafımızdan altı ay evvelki müzakeratta halledilmiş adde- dilen bir çok meselelerin yeni- den müzakeresi teklifi heyeti murahhasa reisimiz tarafından kat'iyetle reddedilmiş, ve tahad düs eden vaziyet tarafeyn hükü metlerine bildirilmişti. Yalnız bu temasi rür eden ve her iki kabul edilen esas, usulü daire! sinde alınmış — pasaportlari Türkiye'den çıkan bazı Rumla- rın avdet etmemesinc mukabil Yunanlıların bize vermeleri ev- velce takarrür eden 150,000 İn- giliz lirasının 125,000 İngiliz li- rasına tenziline dairdir. Milli iktısat ve tasar- ruf bahsi etrafında 'bir anket açtık Milli iktısat ve tasarruftan ne an- lıyoruz?. Bu mü- him suali bütün münevverleri mize soruyoruz. İlk ce- vapları üçüncü sa- hifemizde okuyu- NUZ. 1— Bünya mı yi Z— Adina mektubu â— San haberler Ticaretborsı Hayvan KAÜDİ izahat veriyor masarifi gayri müsmitenin tenkihi em üzerine Emanette vasi bit tasartuf yapılacaktır. J &Gazl ve ignlglâ__l_l__ AŞ Wülütkmünezmiün. ri “Efendiler, Iı;yat iktıs.;ıdigatv demektir. Yaşayabilmek için mutlaka muktesit olmalıdır,, bir surette hâkimiyeti milliye- sini elinde tutarak mukadderi tını bizzat idareye devam ettil çe sermaye de, müessesat tı ihtisas ta bulur, her.şey - bulur! ÇAlkışlar).. Kardeşler! çalışacağız ve az zamanda biz de halimizi en me- deni bir hale ifrağ edeceğiz. Efendiler.. İtısadi ihtiyacı- mız ve buna tekabül eden tedbir ler benim burada iki dakikada söylediğim kadar değildir. Da- ha çoktur. Bunu anlıyabilmek i- çin yalnız çok kitap — okumak kâfi değildir. Bütün mesai ve sanayi erbabile doğrudan doğ- ruya konuşmak - lâzımdır. İşte bu maksatla İzmirde, şubatm on beşinde bir kongre yapmayı düşündük. — Kongreye köylü gelecek, çoban gelecek, her tür- İü sanayi ve ticaret erbabı gele- cek.. Efendiler, hayat demek ikti- sadiyat demektir. Yaşayabil- ,#nek için mutlaka müuktesit ol- malıdır. Bu millet: şimdiye ka- dar imparatorluklar kurmuştur. Changirler yetiştirmiştir. Hi buki bazı devirler oldu ki, sadiyatla uğraşmağa -tenezzül €etmemişlir! İktısadıyatı süfli bir şey te- Tâkki ederek onu başka anasıra bırakmıştır. Bunun neticesi ola- rakbugün o anasır, o ecanip un- suru aslinin İilen efendisi ol- muştur. Oalar, nihayet bu mem leketi müstemleke telâkki etmiş ler, onu bir istismar sahası yap- mışlardır. Hem nasıl müstem- Hke? kenid evlâdile, kendi para sile idare olunan bir. müstemle ke.. Mahsulâtı, âzami kazancı harice gitmek şartile, .. Efendiler! Yaşamak için, kuv vetli bir devlet yapmak için ik- mutlaka bu esas noktaya istinat ettirmeliyiz. — Meselâ —maarif Programımız ne olacaktır? Ma- arif programımız şu olacak ki, onu takip öden insanlar, gü giftçi, kunduracı, fabrikacı, tüc- 'car olacak.. Ameli, nafi müsmir adam olacak.. Bunları öğreten programların, buzları öğreten memleketlerin ve müessesatm heyeti umumiyesi maarif ola- caktır! Efendiler! Bu seyahatim cs- nasında görüştüğüm yirmi otuz senelik bir maarif müdiri mem- leketimizin muhtelif yerlerini dolaşmış, kendisinin verdiği iza hata göre- yekdiğerne müteba- yin bir çok programlar almış, tatbik etmiş ve ettirmiştir. Çün kü mevkui iktidara gelen her na- zır kendine göre bir. program yapıyor, onu tamim ediyor, tats bik icabatına çalışıyor. Bir müd-. det sonra başka bir nazır geli. yor, onu beğenmiyor. Başka bir. program tatbik ettiriyordu. Bütün butatbikat ve prog- ramlar ne veriyordu: Çok bil- miş, çok öğrenmiş bir takım in- * Amma neyi bilmiş e- . Bir talıim nazariyatı bilmiş.. Fakat neyi bilmemiş efendiler.. Kendini bilmemiş, hayatımı, ihtiyacını, bilmemiş. . Yaşamak için lâzım olan her şe- yi bilmemiş ve aç kalmıştır! İşte bu tahsil tarzınm meşum| neticesi olarak denilebilir. ki memlekette münevver olmak d | İmek, okumuş olmak demek, çokl bilmiş olmak demektir. Sefalete| ve fakre mahküm olmak demeki tü naenaleyh bir defa hey- timaiyemizi umumi olaral sart ve mustevli cehilden, gı bn! Lâzwmdır ki, ar: «eden ve tevali ettikçd tisadiyat esastır. Onun için nok kendisini mahveden bir takımi tai nazarımızı, mesaimizi mut-|batıl şeylere inanmasın..Hakil laka bu merkezin etrafında top . te uymıyan telkinata kanmasın.| lamalıyız. Her mesai şubesi: (Devamı var.) Milli tasarruf cidali Hakkı Şinası Paşanın yeni beyanatı — Milli tasarruf cemiyeti ida| — “— Cı!mı gününden ! re heyeti bugün bplmn:ı:;-ı ;îı(kıığ»gıoıâı)bışı:ın:ak için şim günü hanımlara yerli B taahhütname Kü makbuz. tabedilmiştir. — İhti rr göstermek üzre Darülfünun konferans salonunda aktedile- cek büyük içtima ve aza kaydi hazırlıklarile meşgul olacaktır. Cemiyetin reisi fırka müfetti şi Hakkı Şinasi paşa bu hususta demiştir ki: nispetinde ileride yeniden tâ dilecektir. Cemyetin paraları İş na tevdi edilerek muhafaza nacaktır, Şimdiye kadar (100 (Mabadi altıncı sahifi