23 Aralık 1929 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

PAZARTESİ 23 KÂNUNUEVEL 1929 4 üncti sene, No 1388 NUSHASI 5 KURUSCU B—şmuh-rı— eÜ z Bllı't mebuın IIA!IMU'I' — Zdnci sahifede : BUGÜN - 4 üncü sahifede : 1— Rusya'da 1Ş haftası 2-Ha- rici'haberler 3- Son haberler 8 üncü sahifede: ——0 1— Iİstanbul'daki iranlıların telâşı 2- Tasarruf cemiyetli teşkllâtı vekahvecilerin kararı 5i llxtls di kifayet Cıhan haıbu.dcn sonra mil- Hlerin zihnini işğal eden en him meselelerden - biri de M ilctisadın kifayeti mevzuu- Üt Liberal iktısad bütün dü- Y8yı bir.kül halinde mutalea €n prensiplerinin bazı millet- Hiçin en büyük felâketlere M açtığı harp esnasında eyice Mlaşıldı. Milletlerin. iktisaden birini itmam etmeleri haddı tinde güzel bir esastır. Nete- N onlar arasında sulhu müsa etin tesisile - teslihâtın refi '*Yya tahdidi de çok istenilenbir Ydir.Fakat beynelmilel haya- 0 bugünkü vaziyetinde ne bu üh, ne de öteki arzunun tama- den tahakkukuna imkân görül Jemektedir. şin daha fena tarafı da su- ! harpten sonfta iktısadi te- üt prensibinin kuvvetlenme 'ŞOyle dursun milletler arasın aki ebedi cidal, iktısadıyat sa- Asına intikal etmiştir. Yarın 'Dür gün belki top ve tüfek har- " kaldıralabilir. Fakat iktisa- Ü rekabet, iktisadi —-cidal, ayrı Yrı milletler mevcut oldukça kı'l*.l'ıa devam edecektir. Âyni eyi milli hayatta görmü- 'OÖr muyuz? Fertlerin sabahtan Şama kadar etrafında didiş- kleri mevzu, menfeat ve para ğilmidir? İnsanlar için han- şeklide olursa olsun kuvvet- 1 cazibesi çok büyüktür, Haya- h bu gi.mîk'u şeklinde iktısadi, Üvvet, ana Kuvveti teşkil et- ktedir, Ha avLa mümtaz bir i almak isteyen, ne prole- a sınıfına — minekten çeki- her milllet behemehal bu kuvvetm sihrine kendini ıil’ltııı'naktaı'l vazgeçemez. Süphesiz. Milletler arasındâ â, iktisadi vaziyet itibarile bir fapitalist ve bir de proletarya tfr vardır. Birinci sınıf dai- la ikinciyi istismar ederek geç ist€r; ve zamanın tarihi em ilerin kendisine.temin et- ş olduğu imtiyazları kolay Solay brrakamaz. Kapitalist smnıfı - kendisine hısus iktısadi prensipleri var Bunların her millet tarafın xn kabulü umum menfaatına Uyar, İstihtaf edilen yeğâne İiye ilktısadi statükonun de- Vamıdır. İktisadi serbesti, mem huniyetlerin refi, işlerin tevzii, Milletlerin karşılıklı merbutiye gibi güzel formüller de bu Bayeyi dikkatlı nazarlardan giz Yen süslü perdelerdir. Milletler arasındaki iktısa- tesanüdü tamamen inkâr ede Cek değiliz. Fakat bu tesanüdü, er milletin bir az da kendi le- lnc çevirmesini meşru ve ta- İ görmek lâzımdır. İktısadi kt'—'Sanut prensibi, iktisadi kifa- Vet esasiyle tamamlanmal.— qll' Bu yalnız bir alış veriş mü Vazenesinin, ve binaenaleyh pa- istiknarmın temini meselesi hıldn- Ayni zamanda bunlar- daha mühim olarak mğll idi ir e kendi yağile bllmelı, ve kabiliyeti hayatiye- e bu kudreti temin etmeğe hl!şmalıdn' Baş Vekilimizin dediği gibi, '*t“vle bir düşünce şımdıye ka- E lar vatandaşın ve cemiyetin fi- inde yer tutmamıştır. Haya- zarüretleri bizi nihayet bu E_ akikat üzerinde durmağa mec r etti. Büyük devlet adamı- ih—m ışaretıle doğru yola giril- iştir. Dalma aynı hakikatı Böz önünde tutarak bütün mil- ©tce bir vücut gibi hareket €- ' Yersek muvaffakiyete erişmek üphesizdir. ZEKİ MESUT M. Karahan dün de gidemedi 1— Felek 2- Roman 1-- Küçükpazardan kaçırılan kız 2- Şehir haberleri 6 ıncı sahifede : 1— Edebiyat âlemi rci sahifede : |Selânik bankasının on bes gün müddetle borsada L Borsaca vekâ- lete gönderildi Bizzat Vekil B. tetkikat yapıyor Ali Rıza B.in dünkü tetkikqıı hassa Selânik banl Istanbul ş I: GS | kambiyo muamelesinden menedilmesi muhtemeldir ânik bankası <kınmdakitahki- kat evrakı Maliye Vekili Saraçoğlu Şükrü B. Selânik bankasının 15 gün kambiyo mu- amelesinden men'i muhtemel Paramızın kiymeti Borsada spekülasyon mahiyetinde bir ta- kım oyunlarla düşürülmemesi için çok esaslı tedbirler alan hü- kümetimiz, dikkate şayan bir meseleye vaziyet etti. Geçenlerde kambiyonun gayri tabii surette yül il Telal tarafından yapılan tahkikat bu . alışın gayri tabif oldugunu mey dana cıkarmış ye mesele borsa ıhtıyaca müstenit olduğunu id dia ettiğinden meselenin mahi- yeti. mecliste tetkik edildikten o T söylenen bazı ecnebi bankaların vazıyetlen tetkik edilirken bil- külliyetli | miktarda yaptığı kambiyo muamelelen şüpheli görülmüştür. Bankanın (5000) İngiliz lira kat'i karar ittihaz etmeden ev- lıkbir kambiyo muamelesi sebep vel bu cihetin Maliye vekâletin leri hakkında Borsa komiserliği ce tetkikine lüzum göstermiş ve keyfiyet vekâlete bildirilmiş ve tahkikat evrakı gönderilmiştir . Vekâletin noktai nazarı borsa- meclisi; tikal etmiştir. ya tebliğ' e0 n sonra Sela î':mkî:'e ;;_ahy"mı y“km'd" takip - Fal a bu muamelenin |nik ba 1 DEResk Hilâf müzakeresi Yunanlılara - göre iyi bir safhadadır Muallâk meseleler toptan hallolunacak —-. — “AÂTİNA, 21 — Anfktara; “Yunan se- firi M. Polihroniyadis Tövfik Rüştü B: ile mükâlemelerine devam ettiğini telgrafla Hariciye nezaretine bildir- miştir. ğ Sefir. mükzlemelrin neticesinden nikbinlikle bahsediyor. Hariciye ne- zaretinden verilen — malümata göre mübadele meselelerinin toptan halli- ne çalışı adır. Yunan sefiri bu hususta Ankarada müsait temayülât mevcut olduğunu - bildiriyor. Yarın Enis Bey Yunan Hariciye nazırile tekrar görüşecektir. Salâhiyettar ma hafil bu mülâkata ehemmıyctı mah- susa atfedıyor - Salâhiyettar mıhafılde hüküm sü- ren kânaata göre 'Türk-Yunan mü- zakeratı zemininin günden güne te- mizlendiği merkezindedir. Atina mahafilinin kanaatına göre bu defaki müzakere hüsnü intaç e- dilecektir. Rusyaya ihracat ortakal tacirleri ticaret şirketidnen müşteki Harict ticaret limitit şirketi faali- yete henüz başlamamıştır. — Şirket şimdi tahkikatla meşguldür. cvvelce Rusyaya ihracat yapan tacirler bu muamele- tekarrür edecek ve takibatı kanuniyeye başlanacak tır. na taallük eden hukuki bir mese le çıkmıştır. oraya Devletin diğer kanunları| Bunun üzerine Borsa meclisi Maliye vekili Saraç oğlu Şük rü bey, bu meseleye lâyık oldu ğu ehemmiyeti evrerek - bizzat (Mamadı altıncı sahifede)) - ihracat işine başlamadıiıhrhn şıkâ yet etmektedir. Mersinden şehrimize gelen birkaç tacir pomknl satışı için şirkete mü- racaat etmiştir. Şirket henüz ıhracnt ışme ba;ln- dığ henuz meşgul 'e törleri dün Devlet bankası teşkilâtı hak kında hükümetimize yeni tekli- gitmiş olan Osmanlı bankası umumi müdürü M. Sorbiye ile Paris şubesi müdürü Bellet dün Ankaradan gelmişler ve eks- gşeı treni ile Parise gitmislor- ir. Osmanlı bankası direktörlerinden M, Sorbiye ile M. Rellet Sirkecide teşyi edilirken — Osmanlı bankası direk- fatta bulunmak için Ankaraya |" Parise gitti banka merkezi umumisine iza- hat vereceklerdir. M. Sorbiye icap eden izaha- tr verdikten sonra Paristen şe- hrimize dönecek ve tekrar An- karaya gidecek Mâliye vekili Saraç Oğlu Şükrü B. tekrar te- mas edecektir. Osmanlı bankası mahafilin- Bu portakal tacirlerinden biri va- ziyet hakkında ticaret odasına şikâ- yette bulunmuştur. Tacir şıkâyetınde “hariti ticaret şirketi tetkikatını ikmal edinceye ka- dar bizim portakallar çürüyecektir.,, demektedir, Rüusyaya ihracat işlerini yapması lâzımgelen Harici ticaret Türk limi- ted şirketi müdürlerinden Cemal B. dün bir müuharririmize dermştıı— Mi? — İhracata başlryabilmek için işle- ri yoluna koymakla meşgül bulunu- yoruz. İhracatın teehhürü dolayısile bize bir şikâyet ve müracaat yoktur. Ya- kında ihracata başlıyacağız.., Bir takrir Çocuklar üstü ka- palı yerlere geç vakitgirmiyecek ANKARA, 22. (Telefonla) — Yarın mecliste - Himayei etfal reisi Fuat beyin küçük çocukla rın umumi sinemalara ve gru- ptan sonra da üstü- kapalı u- mumi mahallere girememeleri hakkındaki takriri müzakere edilecektir. kili de izahat verecektir. Bu takrire göre, Bu münasebetle Sıhhiye ve- çocuklar », Sovyet Hariciye komiseri M. arahan, Karadenizdeki fırtı- ar devam ettiği cihetle dün areket edememiştir. M. Ka Sovyet konsoloshanesin- İki direktör Maliye ve B y zle Ankarada vuku bula- :» mas ve mükâlemeleri hak'kımda | Bugünkü: nisafir bulunmaktadır. aza edilmektedir. POLiİTİKA gazetesinde okuyunuz! «4 | de Ankaradaki temasların neti- cesı hakkında ketumiy2t muha- İsmet Paşa Hazretlerinin Gazi Hazretle- rine yazdıkları mektup gruptan sonra üstü kapalı u- muümi mahallere giremiyecek- lerdir. ve gündüzleri ancak ter- biyevi ve ahlaki filimler göster en sinemalara gidebilecekler- dir. Çok ehemmiyetle telâkki edilen bu mesele hakkında bazı mebuslaârın söz alması ve mü- bhemiyetin izalesi için madde- lerin daha sarih bir hale geti- rilmesinin talep edilmesi muh- temeldir. Kara müsteşarlığı ANKARA, 22. (Telefonla) — Orduya geçen Müdafaa vekâle- ti Kara müşteşarı Hâlit paşa- hın yerine fırka kumandanların Tasarruf günü — eee — İş Bankasının ame- leden ricası Çocuklarını tasarrufa alıştır- mak ve israftan menetmek. İş Bankası Umum müdürü CelâlB. İş Bankasının tasarrüf günü çarşambaya parlak bir surette tesit edilecektir. Çarşamba gü- nü bankanın yıl dönümü olmak münasebetile de merasim yapi- lacaktir. Çarşanba günü bankada bir ıhlamur ziyafeti verilecek ve bu ziyafete Türk — annelerile muallim hanımlar davet edile- cektir. Bu ziyafette erkek ola- ra kyalrirz gazeteciler — buluna- caktir. — ğ Bankanın Türk annelerinden evvelâ israftan kurtarmak için ricasi şu olacaktır: Evlâtlarını lâzımgelen terbiyeyi vermek, sonra onları tasarrüfa alıştır- mak için ayni ihtimamı göster- mek, Muallim hanımlardan da ayni şeyler rica olunacaktir. Bu merasimde bulunmak üzre İş Bankası umumi müdürü Celâl bey bugünkü ekspresle şehri- |i mize gelecektir. O gün İş Bankası ailesinin tasarrufa nasıl başladıkları an- latılacak, bütün memurların on para bile artırsalar onu kumba- ralarına atmağa ahtettikleri i- zah olunacaktir. İş Bankasının tasarrüf kum- baralarının gördüğü rağbet ma- lümdur. Son tasarrüuf cidalinin başlamasından sonra bir kum- bara edinmek için vaki olan müracaatlar gzami haddine va- sil olmuştur. Bu kumbaraların iktisadi seferberlikte deruhte ettiği vazifenin ehemmiyeti tak dir olunmaktadır. Çarşamba gü nü tasarüf kumbaraları arasın- da kura çekilecek ve kazanan kumbara sahiplerine muhtelif mükâfatlar verilecektir. | Matbuat hatıralarım Matbuatımızın en faal ve €en emektar bir uzvu olan, kirk senedenberi meslekten ayrılmıyan ve çok kıymetli hizmetler yapan Ahmet İh- san Bey matbuat hatıraları- nın Abdülhamit zamanına ait olan ilk kısmını uyamış (Serveti fünün) gazetesinde neşretmişti. Ahmet İhsan Bey, meşrütiyetin başlangı- cından sonra olan ikinci kıs- mını, Milliyet'te neşredece- ktir. Ahmet İhsan Bey bu vukuatin içinde bulunmuş olması dolayısile bu yazıları pek meraklı ve enteresan olacaktır. Gerek son yirmi senelik tarihimizi, gerek matbuatın iç yüzünü tenvir edecek olan bu yazıların bi; rincisini Salı günü derce- deceğiz. Diğer yazılar haf- dan Feyzı paşanın tayini mü- İ tada bir defa çıkacaktır. yor, Ankaraya bazı radikal ta- savvurlar atfediliyor. Bu riva- yetlerin mahiyeti nedir?.. Bü- tün bunoktalar halk için meçhul idi. Gazinin İzmit halkına bir konferans vereceği çoktan şayi olmuştu. Gazinin resmi bir nu- tuk değil, halk ile hususi ve sa- mimi bir hasbihal yapacağı riva yeti ise sabırsızlığı arttırıyor- du. Gazi Hazretleri bir geçe geç wakitlere kadar gazete başmu- harrirlerile görüşmüşlerdi. Fa- kat mülâkattan sonar neşrolu- nan şeyler, umumi beyanattan İibaretti. Bu mülâkatın intibala- rmı ifade eden bazı yazılar ise daha ziyade merakı tahrik edi- ordu. İzmit mülâkatından sonra Fa- lih Rıfkı bey gazetesinde diyor- du ki: ki: *“İlk defa hürriyet ihtilâlinin sancağını açan, bu sancak altı- na çağırdığı fedai ve kahraman larla dört sene içinde büyük bir ordu ve-yeni bir devlet kuran ve bir millet kurtaran Mustafa Ke- mıl Pışı, bugun bıı- ınlnlip mü- ve b gıcındadır. Şimdiye kadar bu memlekette kurtarıcı fikirler — yok değildi. Fakat ilk teceddüt günlerinden beri gelip geçen nesiller arasın da hiç kimsede bu fikirleri tat- bik edecek cesaret. . ve feragat yoktu. Mustafa Kemal Paşa ma hvolmuş zannolunan orduyu ih ya ettikten ve bu ordu - ile im- zaferi ka dıktan sonra herkesin şüphe ve tereddütle gördüğü inkılâp ve teceddüt fikirlerini ortaya attı. Zira: O biliyordu ki ruhları sırf bu mefkürelerle tutuşmuş reisle rin arkasında, -sırf kendi çocuk- larının iradesi ve fedai nefsi ile halâsa eren bü vatan ve bu mil- leti, tekrar Istanbuldaki Saray ve Bıbıulıye teslim etmek cina- yettir.,, Ahmet Emin Bey — yazdığı makalede: — “İzmite giderken betbince idim, şimdi endışelerı— min yersizliğini anladım!,, di- yordu. Nihayet bugün Gazi Hazret- leri, İzmit halkına hislerini, fi- kirlerini ve heyecanlarını şu su- İN Gazı ve inkılâp Yıun. Siirt Mebusu Mahmut Büyük Reisin gazeteciler mulaka- tından sonra Halk ile hususi hasbıhalleri ( liçtimat islâhattan bahsolunu- Gazi — “İzmitin, mu'hterem ehalisini bu suretle yakından se- lâmlamakla çok bahtiyarım. İz- mit, Türkiyenin en — kıymetli, en mühim bir - beldesidir. Çok mühim bir şehrinin âdeta mahal * lesidir. Çok mühimdir, çünkü lâtif bir koyun kenârında mün- bit, feyizli güzel — bir şehirdir. Hatırlardadır ki daha yakın va- yaklarmın altında çiğneniyor- du. Ehalisi zulüm görüyordu. Bütün memleket işgalin istirap- larını çekiyordu. En nihayet Türk ordusu bütün düşman or- duları üzerinde tesirini hissettir meğe muvaffak —olduğu gün, burada sizi taciz eden düşman kıtaları sizi bırakıp gitmeğe mecbur oldular. İşte ben on - dan sonra idi ki ilk defa olarak buraya gelmıştım 0 vıkıt gü- zel 'em halkınızı yıkmdın görmek ve onları kucaklamakla derin bir sürur ve günlerin hatıralarını * kadar çok derin hislerle muha-- edeceğim. olarak ayni hatırayı mahallinde ihya ediyorum. Çok — memnu- nuüum, Bu ikinci ziyaretim, ordu mızin zaferinden sonra vuku heyeti — murahhasalarile karşı ket ve milletin talihini lâyık ol- duğu surette tesbite çalışıyor - lar. Arkadaşlar, size hıtıp ıçm tesbit edilmiş hiç bir zeminim yoktur. Maksadım, doğruya sizinle kardeşçe, arka- da bulunmaktır. Onun için ben- ransa intizar etmeyiniz. Mü-a- habemizin bir taraflı olmaması için bilâistisna hepinizden rica edeceğim. Bugünkü — ahval ve nizden neler öğrenmek istiyorsunuz? Hangi retle anlattı: Devamı var Yıl beş: yaklaş'rken. ... > ” çan 'budane? —Ne olacak yıl bası hedıy esi — AM dun gece kapıpra ommde buldi mühimdir, çünkü dünyanm en * kıtlara kadar İzmit, düşman a- buluyor. Sulh murahhaslarımız ; bu ande Lozanda bütün dünya - karşıya bulunuyorlar, memle- den bir diskur veya bir konfe- şeraite göre kalbinizden, fikri- - geçiyor? Neleri — haz duymu!tum. o şimdiye doğrudan daşça, halkça müdavelei efkâr- — noktalarda tereddüdünüz var? — Hal ve atiye ait düşünceleriniz — Kİ v di dA SEE n İ faza-ettim ve daima muahafaza —— Bugün ikinci defa —