16 Aralık 1929 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

4 üncü sene, No 1382 NUSHASI 5 KURUSTUR Börm CAE — VNY M S C | PAZARTESİ 16 KANUN-I_I_E_VEL 1929 SAMİMİ DOSTLUK (Rari | İ x PUt .. | Hiç bir gizli pölitika tesirine bi olmryan samimi bir dost- , Hiç bir zümre aleyhinde 7 Anası bulunmıyan samimi bir $riki mesai. ., İşte Türk-Rus nasebatınım hülâsası budur. Birkaç vesile ile bu sütun - Rtda tekrar ettik, durduk: Tür- İYe-Rusya dostluğunun kuv- ttini yapan âmil yalnız dev- ricalinin hüsnü niyeti değil- , Hatta zamanın siyasi icap- dtı, zamanın Zzoraki coğrafi va- etleri de değildir. Bizim dostluğumuz kaynağı- ther iki milletin ruhundan, i- desinden —aldığı içindir ki Üvvetlidir. Mösyö Karahanın da nutuk- ltında işaret edildiği gibi her İtimizinme mleketimizin dahi- hayatına ve ihtiyaçlarına gö- ? tanzim — edilmiş muyyen İtensiplerimiz vardır. Bu pren- lblere ne müdahele, ne de itiraz *meyi düşünmüyoruz. Bilâkis İhlara karşı hürmetkâr — bulu- lüyor, muvaffakiyet « yolların- (4 yürümelerini istiyoruz. Şüp- İ& yok ki dostluğumuzun sebep- inden biri de bu karşılıklı em- İÜyet ve hörmettir. Moskova ile Ankaranın mü- lâsebatı — haricinde mücadele Münlerinin çok kuvvetli hatıra- ti vardır.” Üzerlerinden ne ka- f uzun bir zaman geçe€rse ltcşin onları ayni tazelikle ha- itllamaktayız. “Hayat ve. İstik- müğadelesi © günlerinde her hîng'ı bir hadise Ruslar için bir İse mevzuu — olurdu, Onları fuztarip eden bir;hâber bize de ni dereeeçde elem verirdi. Ne- de, kederde;' menfâatte, his- a büu kadar iştiraki olan, İZla olarak tâ tarihi mukadde- Sti arasında bu kadar derin ben yiş bulunan milletler mutlaka 9 Hye Komiser:' Mmuhterem Kara- an memlekette tahakkuk et- &_İdiğîmiz emsalsiz inşaatı, ik- tsadi ve fikri terbiye hakkın- aki mesaimizin her muvaffaki- Yetini yüksek bir iftiharla takip İttiğini söylüyor. Bu teminatı | h'iyük bir memnuniyetle telâkki Miyoruz. Bilmiyoruz Rus dos- Lf—!muzım ayni sahalarda sarfet- Üği emsalsiz faaliyetin büyük İ alâka ile takip ve kendisine 'flltlak bir muvaffakiyet temen- | Cettiğimizi temine lüzum var B Mösyö Karahan diyor ki: — Yeni başladığınız. iktisat hücadelesi çok mMmühimdir. E- lemmiyeti nisbetinde de güç- lür. Çünkü ayni tecrübeleri biz İe geçirdik. Ayni müşkülâta %Z de maruz kaldık. Fakat ne- € için endişe etmiyorum. Ça- Ş$maktan yılmıyorsunuz. Meto Üik surette çalışmanın yolları- vakıfdınız. Bundan fazla o- ak başımızda — öyle kuvvetli er var ki onların prestiji ise $ök iyi netice vadedebilir.” Kendi kuvvet ve kabiliyeti- hize itimadımız vardır. Yakın “ŞJStlammzm emniyeti bizim i- fihn bunu bir h- daha takviye *der.Biz Mösyö Karahanın kıy- hetli şahsiyetini ve aramızda teçirdiği samimi günleri daima Memnuniyetle * hatırlıyacağız. gostumuzun buna emin olması Zim için ayrı — bir teselli ola- Saktır. Siirt meb'usu MAHMUT Çin ile münasebat -MOSKOVA, 15. A. A. — Tas İlansı bildiriyor: Çin hüküme- hin Mukden'de bulunan siya- komiseri, Habrovs'ka gel- iş ve Sovyetlere şarki Çin de- ıll'yolları müdürünün — vazife- kâlden affedilerek yerine ve- leten M. Göfmian'in tayin o- .î“îlduğunu mMmübeyyin bir nota şVdi. etmiştir. Usurisk proto- Olunun 11 inci fırkasımın Muk n hükümetince tatbiki netice Olarak. Sovyetler mezkür de- Xâî:yoll'ar müdürlüğüne ve mü- muavinliğine M, Rovdyi i- ı!r?â. Denissov'un tayin edilme | Tini tavsiye etmiştir. Gazi hz. yi P Ankara- ya hareketettiler Kendileri Derinceden hususit trene bindiler Bugün öğleyin Ankaraya vasıl olacaklar Dünkü nüshamızda Gazi Hz. rinin Yalova'dan Ankara'ya ha- reket buyuracaklarını yazmıştık. Gazi Hz. dün öğleden sonra, Yalova halkımnın kalpten kopan samimi tezahüratı arasında Ya- lovadan müfarekat' buyurmuşlardır. Refakatlarında Dahiliye- ve kili Şükrü Kaya, Kılıç Âli , Recep Zühtü, Salih, Hasan Cavit ve Kâtibi umümileri Tevfik B. ler Gazi Hz. Yalova'dan saat beşte Maltepe vapuruna binmişler ve Marmara vapuruna yanaşmışlardır. Resmi teşyide vali Muhiddin B. de bulünmuştur. Vapur Derince'ye muvasalât etmiştir. Reisi 4 tirene bi | h cumhur Hz. Deri bulunmaktadırlar. işlerdir. Tiren İzmit istasyonunda geçerken İzmit vilâyet erkânı ve büyük bir halk kit lesi samimi tezahüratla Gazi Hz. ni teşyi etmişlerdir. Gazi Hz. Yalova'da bulundukları müddet zarfında, Avrupa banyo şehirletinden farksız bir hale gelen kaplıcaları ve havalişi Haa ç ımnunlasarsr” - Anymım mef : Südrrt ea burstu NEAEEOE UNU Gazi HUz. Yalovada bulunurlarken illiyet objektifi çi BUGÜN İK Taalk 1 Avusturya vellahtını na- $ 1— Fe sıl öldürdüler? 2- Atina mek- .5 tubu 3- Son haberler 3 üncü sahifede: iİ— Türk memurları 2- Yeşil Hilâiciler toplandılar mar 2- 4 karşısında durarak resimlerinin alınmasına lütfen miüsaade ni tetkik buyurmuşlar, ve nafiz buyurmuşlardır görüşlerile, bazı noktalarda, ya- pılması icap eden işler hakkında alâkadar memurları irşat et- mişlerdir. Gazi Hiz. çok az bir zaman içinde meydana getirilen bu umran faaliyetini takdireşayan bulmuşlar ve memnuniyetlerin izhar buyurmuşlardır. Gene Gazi Hz. 'Bu ziyaretletinden istifa de ederek, Yalova halkile temaslarda ve'ihtiyaçları hakkında has bühallerde bulunmüşlardır. » Ankara, 15 (Telefonla) — Gazi Hz. nin yarın öğleye doğru buraya muvasalatları beklenmektedir. Sanayi birliğibir beyarifame'le halkı yerli malarağbete ve pa- ramızın istikrarına yardıma davet edecek Bu cıdalde başlıcâ vazıfe Türk kadınlarının uhdesine - terettüp ediyor Yerli mala rağbet edersek ticari muvazenedeki açığı kapatmış. olacağız Sanayi birliği heyeti Yerli malların revacını te- min etmek suretile milli sanayii inkişaf ettirmek ve para istikra rini kolaylayştırmak için mem- leketin her tarafında umumi bir faaliyet baş gösterdi. Sanayi birliği, memleket ma mulâtının tercihen kullanılınası için esaslı teşebbüsatta bulun- muştur, Birlik kâtibi umumisi bu hu- süsta bir muharririmize demiş- tirki: — Memleketimizde ihtiyaca tı umumiyenin mevcut sanayi i- le tamamen tatmin edilebilece- ği muhakkaktır. Artık memle- kette ihtiyaca kâfi mal yok- tur iddiast mevzuubahsolamaz. İktisadi mücadelede yerli mal larına gösterilecek rağbet zaferi temin edecektir. Bu rağbet kambiyo meselesi idaresi hali içtimada ni halledecektir. | Bu suretle milyonlarca lira-, lık milli servet dahilde kalacak tır. Memleket mamulâtı halk tarafından beğenilerek küçük noksanlarına ehemmiyet veril- mezse lâakal (100) milyon lira- Izk milli bir tasarruf olacaktır. Bu para istikrarını da temin edecektir. Memlekette her şey vatr oldu ğu ve en esaslı ihtiyaçları kendi vesaitimizle temin imkâni bu - lunduğu halde maal'esef bir kı- sim halkın bir itiyat neticesi ec nebi mamulâtına göz dikmek ve yerli mallardan ziyade bun-| lara kıymet vermek kambiyo- nun yükselmesineyardım demek tir. Bundan en mühim rolü kadın lar oynamaktadır. Âli iktısat meclisinin kararları Ankara, 15 (Telefonla) —Bu İgün Âli iktisat meclisi sori içti marnı aktederek bu devre faali yetini ikmal eylemiştir. Zirai kredi meslesi için tetkiikat yap mak üzre bir komisyon teşek- kül etmiştir. Komisyon azaları şunlardır: Bekir Vehbi, Ziraat bankasından Suphi, Aydın ko- operatifiinden Nazmi beyler ko misyon zirat kredilerin vaziyeti ni tetkik edecek, inkişaf çarele- rini araştıracak hariç memleket lerdeki müşterileri nazarı itiba- ra alarak zirat sigorta meselesi ni tetkik edecektir. Vehbi B. Nurullah Esat B. Bugünkü içtimada bundan başka mübadele meslesini tespit için bir komisyonun —muayyen bir proğram tahtında çalışması takarrür etmiştir. Bn komisyon azası iktısat - meclisi azaları ta rafından tayın edilecektir. Tes- pit edilecek proğrama şu mad- deler dahildir: 1 —Pamuk ve vamuk sanavii Adli müşavirler, Müddetleri geçtiğinden vazifelerine nihayet verildi Vazifelerine nihayel verilen müşavirler dört kişidir Ecnebi adliye müşavirlerinin vazife- lerine nihayet veren Mahmut Esat B. Lozan muahedesi mucibin- ce celbini kabul ettiğimiz 4 a- dliye müşavirinin müddetleri ni hayet bulmuş ve keyfiyet vekâ- let tarafından kendilerine teb- liğ olunmuştur. Bu mütehassis- lar Lozan'da kabul ettiğimiz bir beyanname ile 5 sene müd- detle celbedilmişlerdi. Müte- hassıslar İsviçreli M. Sazerhal, Felemenkli M. Borgyyo, İsviç- reli M. Sterzel, İspanyali M. Fo laştır. Mütehassıslar vekâletin va- zifelerinin hitam —bulduğuna dair olan tebliğatına kendileri- nin celbine ait olan beyanname- nin bir maddesini tefsir ederek itiraz etmişlerdir. Ş 2— Buğday meselesi 3—- Şeker sanayii 4 — Çarşamba ovasının bir nin yapılmasının hükümete tav siye edilmesi Tetkikâat 10 maddeden müte- ları bu âkşamki trenle avdet edi vorlar. £ an evvel irva ve iska ameliyesi- şekkildir. Âli iktisat meclisi aza | lâzımdır. 4 üncü sahifede : 1— Belediye meclisinin içti- 6 ıncı sahifede : 1— Edebiyat sütunları lek 2-Roman inci sahifede : Polis ve mahkeme şekle imkân yoktur. Şuhalde na- zaran tanzimi kavanin, icrayı.. v.s. riyaseti tabiiyesini Halife- mizin haiz olması yani devlet ve mukadderatı develtin Halife- nin nazarı tasdıkına iktiran et- mesi bir emri zaruri ve şer'idir,, Bu münasebetle Hilâfet me- selesi hakkında görüşelim. Size soracağım Velit Beyfendi, nasıl görüyorsunuz, nasıl tasavvur e- diyorsunuz? Velit Bey — Bendeniz bu me seleyi tamik etmedim, paşa haz retleri. tamikinin de sulhten sonraya bırakılması fikrinde i- dim. Şimdifasıl hepsinin fevkin de olan esaslı mesele memleke-' timizi düşmandan kurtarmak olduğu için bütün efkâr ve me- saimiz buna münhasır olmak kanaatinde bulunduğum için bu mesaili kendi kendime tetkik et-| medim. Hattâ Teşkilâtr esasiye kanununu da tetkik ve tetebbu | etmiş değilim. Böyle bir sırada | bu mesele çıkmıştı. Tabiit mese- le karşısında kehdi kendime -bir gazeteci olmak itibarile- gafil bulundum. Ancak herhangi mü: him bir mesele hakkında her türlü mütaleat yapmak mecbu- riyetinde olduğum için bir gün- lük-intibaları; © mesele hakkın- Bendeniz hâlâ bir dereceye ka- dar o fikirde bulunuyorum. Di- yorum ki, bunlar çok esaslı me- selelerdir. Bunu iyi tetebbu ede- Kil V| içjn ihinler sair $g lelerden, gailelerden azade ol- malıdır. O devir, bendenizce, henüz gelmemiştir. Buna şahsi olsun, esaslı karar - verebilmek işin kat'i kanaat sahibi olmak Gazi paşa — Diğer arkadaş- lar bir mütalea dermeyan ede- cek mi? Hangini h da düşündüklerimi “yazmıştım: | 'lâfet denil aazi ve Mikitdp ; , Iİİİİİ Yazan: Sürt Mebusu Mahmut J " —İ9 — Dünya yüzünde müstakil ve yeni bir Türk devleti vardır... diyen Büyük Reisimiz Halife bahsi üzerinde Velit Beye cevap verirlerken... kuran milletin bir Türkiye Bü- yük Millet Meclisi vardır. Mem- leketin yegâne, hakiki mü sili bu Meclistir. Türkiye dev- letinin reisi de vardır. Bu şekil * şer'idir, ilmidiri, bilhassa İstik- lâli devleti en iyi muhafaza ede- bilecek bir şekildir. — Türkiye devleti başka bir makarmı tanı- maz. Haddizatında - başka bir makam yoktur. - Yani makamı Hilâfetin vaziyet — ve mahiyeti resmiyesi yoktur. Hilâfet demek - bütün âlemi İslâma şamil 'bir idare noktası demek ise — tarihte bu,. hiç bir vakit vaki olmamıştır, bütün â- lemi islâmin Halife sıfatile bir adam tarafından idaresi vaki de gildir. Hazreti Ali zamanında «Saffeyn»muharebesini müte akıp âlemi İslâm- Halife namı altında, Emirülmüminin namı altında iki zatın dairei hükmün- de kaldılar. Bir taraftan Ali, Halifeyim diye icrayı hükümet etmişti. Bir taraftan da Mua- viiye ayni sıfatla hükümet yap- mıştı. ÂAbbasiler zamarnında ise bir taraftam Bağdatta, diğer ta- raftan Endülüste Halifeyım di- ye saltanat sürenler vardı. Bu - gün Fasta, Sudanda Halire var. Onlar 'da kendilerine Emirül- mürâinin -diyorlar. Bundan son- ra bütün Müslümanları Maka- mı Hilâfet namı altında bir nok taya bağlamanın imkânı yoktur. Filhakika şimdi Mısir, Hindis- tan, Türkiye ve Garp İslâmla- rınm hepsi kendi muhitlerinin şeraitinden, — an'anatından te- cerrüt ederek Ümmet namı al- tında birleşmelerine nasıl im- kân tasavvur olunabilir. Bu ta- rihin hükmüdür. Diğer taraftan şer'in hükmü de ayrı bir şey de- gildir. i Hakikatte şer'an ve dinen Hi- daha fazla meşgul oldunuz? Müsaade buyurursanız yine ben devam edeyim: Çok şayanı arzu idi ki bu meselenin münaka şası sulhten sonraya kalsın. Fa- kat görülüyor ki şimdi bu mese leden hararetle bahsedenler var. şey yoktur. Malü- mü âliniz, bir defa Peygambe- rin kendisi demiş ki: “Benden otuz sene sonra Hilâfet yoktur. Hazreti Ömer Halife olduğu zaman kendisine “Halifei Re - sulullah,, demişler. Kendisi ilk Böyle projeler, risaleler yaparak halka dağıtanlar var. - Hulâsa bizim arzumuza muvafakat et- miyenler var. Biz, “zamanı de- gildir, sükütu muhafaza edelim, asil iştigal edecek daha mühi hutbesinde demiş ki: “Böyle bir sıfat bende yoktur. Halife de- nilen şey yoktur. Siz müminler- siniz, ben de sizin Emirinizim!,, Zaten Peygamberin vefatından sonra Halife —intihabı için hiç ki aklma bir şey gelme- işlerimiz vardır!”, diyelim. Fa- kat Şükrü efendi diyor ki: «Halife şu demektir Halifenin selâhiyeti şudur, vazife si bu - dur ! » ve bu fikirle bütün milletin dimağına sirayet edi- yor. Madem ki menfi bir hare- ket vardır, bunu karşılamak mecburiyetindeyiz. Ya onların iddiası doğrudur, ya bizim yap- tıklarımız. . . Yaptığımız ve idame eimek istediğimiz şeylerin siyeseten fennen, ilmen, dinen bu memle- ket ve milletin hayat, refah ve saadeti noktai nazarından doğ- ru olup olmadığmı tetkik tıfa- lim.. Falih Rıfkı Bey — Paşam, sulhten sonra daha güç olur... En ip zaman bu Ahmet Emin B. — Vaziyeti muvazzah olmamasından ileri gelmiyor mu? Hilâfetin bütün âlemi İslâme şamil bir müesse- se olduğu meydana çıkar. Da- hili bir mesele olmak mahiye - tini kaybeder. Gazi. — Biz bu meseleyi siya seten — halletmişizdir: Dünya yüzünde müstakil ve yeni bir miş... Hilâfet namı altında vükübulan teşekkülât Emaret- ten başka bir şey değildir. Hi- lâfet demek hükümet demektir. Bu, böyle olunca, hükümetin nasıl olması: mevzubahsolabi- lir. Esasatı şer'iyede şu veya bu şekilde bir şey tespit edilmiş mi- dir? Biliyorsunuz ki en müste- bit hareket eden hükümetlere bile din üleması meşrudür, de- misler. Dinin esegelarynda aadaş ce idarenin ne gibi noktaları ih- tiva etmesi İâzimgeleceği mu - sarrahtır: — Adalet, meşveret, ülülemre itaat. Bizim hükü- HKt iE Teit — İMZ EKEALECE ihtiva ediyor. Binaenaleyh baş- kaca Halife mevzubahsolamaz. (Devamı var) Mektepliler müsabakası 32 inci hafta başladı 32 inci hafta başlamıştır. Önü- müzdeki — perşembe — günn akşmaa kadar gazetemiz- de çıkacak haberlerdün en mühimini seçip gazetemizmü Türk devleti — vardır. Devleti sabaka memurluğuna bildirin; sadec ddi «