11 Ekim 1929 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Mı UMATI Teevel 990 | YAYT l ZaI İdarehane: Istanbul, Ankal Telgraf adresi: MİLLİYET caddesi, No 100 Telefon numarala: far 10 kuruştur Geler evrak geri veritmi — Ekwmruştmr Ürkiye ve s D_O_Iitikası Kasetesine — yazdığı aa hülüsaemn Çenevie muha üK Ştafla almış ve üç çün evel z? ÜMtün amakalenin ayımı de-| MT'"klvenin harici poli-| yıkkında bazi mahafilde| € tereddüt gösteriliyor NiZ tarihi ve siyasi Hin gizli kalması nok- oK ühim değildir. İnsa-| Bür ça Kadar özlediği sulh da! | bi de bü-l | | İN Türke kkiş İYE gibi harp yüzünden| “lıuırıplm çekmiş olan| Goi KSt Stilhum kiymetini| Bulh çeilitler. — Onün içindir! hahkknmn ideolojik sata-| t Ve tatbikat sahasi-| Nihayet Afganda dahili harp bitti ini T ile ürkiye, en büyük, b Tülha ç Teiki eT e bi karşılamaktadır, O- 'olan muhabbeti, yal-i '?tı—: kanaatin - bir gildir. belki yaptiğı Vî“ıg'k_h—:ıyıik inkılâbın dey, ikün içinde inkişafı kat'i'bir zarurettir. İli N Kral Amanullah daver edilecek mi; onay süren çetin bir mücadele —eea— Afganistanda geçen “zhm""" delil göş- Hatbuki gühi / teyit etmek | üyaç vi Türkiyenin izahr mü- Olan İey Şdisine bir bil. . he bir gaye bil- İ —ı-'u..ı nıı,::'hıi Mücssiseye, esa- ha 'ı;,,h“_mıı:.ı olmiyanlar, 5_' bler Cemiplşfabalazlar Şüpeinin bi tidedüdesi. & di he Paç kvam mevcut tı, çalıştı. Fakat aylarca ekkireri eTi misakı ve federa-| Afganistan ğ Çikar, nc de bey- | egi — bazılarının — zan v .tâfğd!b_ri Sebebe müstenit de- ',"'hnh TejNt çemiyetin sinesin | !51 "*rnı:':i:—k etiyle his- Cemiy ü şördüğü, M tdüğSe girmek hususunda DA Türkiy DiYecektir. Bununla be- bu arzusunu hissi elidir. Türkiye çe-| _i:'“"lyk şarkta Zduiıı de de ve Balkanlarda :i.: amili — olmaktadır. le değ aha geniş bir im- üzen SErudan doğruya sulh 4 edilmiş olur. kan ve Asyanıı kapı- j b*.hlı Pregjiç v€ alelumunm garkta Aı._, *hemmi ç Bülik olmak nokta- Or. Bakap Çti bir vaz'iyette bu- tun Aşt bu vaziyet hiç bir se- Ttalasll! Ve şarkir bir millet MÜleeaNA Baik olmamalıdır. İ yarkdı, garpli Avru- hakibi itibari bir tasnife adir. Onları ancak zih| Di talâkileri nokta- itbaçabet ctmeğe cevaz Nltar İllahaş © Memlekette pek e- prağı B 'e Aaanale Zaennt samimi MN biş lll ceryanlare bi kadar kuy | alacağı neticeyi , beklemeğe karar vermişti. İi h":hı."'k'"'l':' Şurasmı bi| En mühim mlı'îi kirm oynadı — şu%%mryui Szm oKi Tür| Arganistandaki / dahili muharebelerde şimdiyet kadarı 'ei & mayetine az k! Maâmafi onun bir aral azalmağa başladı. bazı mühim merkezlerini el mayetindeki üvvet toplamıştı. mata göre Ananullah Hiz, ne karşı - baş miş bulunuyordu. Habibullah re kendisi kumanı hüsusunda bir topladığı ayrılmasına rağmen — mul N, tazi Pakât unutmamak Jâzım geliyor- du ki- Habibullah Afganistanda en mühim buzr kabilelerin iştirakinden mahrum kalmış bulunuyordu. Fazla olarak bu mühim kabileler Habibul- laha karşı açıktan açığa düşman bu- hunuyorlar, kendisile mücadeleye gi ve xo.ü;hu.,,_ değin Gatle tatbik eden yal-| ., Nai vç içeimat aa W öayaş lsini od İsviçrenin ka-| y7 emri altma toplarımı rçorBü gibi alan. ir-| Oonıyacağı daha mücadelenin ilk "'İdıı' KümgürurlaniSOk müşkülâtından ı.?ğ“:v—-u":’? Lşiy'Rduran günlerinde belli oluyordu. Habibul- lah kendi adamlarını idare etmek hususunda ne kadar kabiliyet gös N Barfı nazar onu | likir hayatından u-| harlıa Arap harfleri ye- ülleyj “Tini alan Türkiyeyi, | Tuğantıkş gericinde — tutmanın Üa ytkiyeniz tette izah - edile- bitarı Bazı şark devletriy: t mür'Allık ve teşriki mesai abatta — bulunması, t bir çeit olarak mütalaa | —u___ tr, P değildir. Çünkü T hâtta daha $ :upa devletleriy €vletlerle olan bütü, Tgeslihane ve itilâfper- Ö de halletmiş bu- İ e — meselesindi VAŞR yi Anlkara arasında prc: & n devam eden an ğ_'_ R: mı":;ıyu hayati bir me- a Mi SEMMiyet arze b Tütekabil hüsnü ni "drtne_ııl:niu hallinde çde imkânsızlık var- Tp:ıh_k Cümhuriyeti, A- Yatikasında — değerli ı,.,_hmm::dedu. Hiç bir n n veya gizli bri 'Rmam, ş"*ıe Oan GeŞ Olan bu emele| ü Politika SN bir - idealdir. ş"“h Sikesındaki bu hulüs :tc Bukabil efkârı umumi- ilame Hlçük z n . ktedir. Bugün bü-| Amonü'lah Hz. termiş olursa olgun bütün metmleketi nüfuzu altına alabilmek için daha başka bir takım şerait lâzımdı ki| bunları kendinde bulamiyordu. Habibullahın emri altında bu da- hili harbe iştirak etmiş olan Bir ta- kım kabilelerin kendisinden ayrıl- masma tebep olarak Habibullabın esir aldığı bazı müuteber zevatı dam ettirmiş olması gösterilmekte- t he Ai Bulh Ş çalmak N_'f'k bi ir. Bu hareket bir krsrm kabailin yi :iı..'"__':ım: kendisinden aytılmasını İntaç ettiği Tazılmakı Tak-. ve samt-| gibi larını muhafaza ede- ee zek hangi tarafa iltihak edecekle- mwı ganistanda Kralın mürtecilere karşı giriştiğ !muvsll.ıkiyetle neticelenmesini - bekliyorlardı. -Arnanullah Hz. ik azimkârane oldu.: Keridisi aylarda hiğ- | süren bu “mücadeleden bAfganistandan muvakkaten ayrılarak Afganistan hadisatının mühim rolü oynayan -Habibullah olmuştur. tına giren ve 'orada kendini Emir olarak ilân eden Habibullah kuvvelerin - kendin: başladı. Emir Habibullahın şah! kendisi evelce Baha kuvvetleri şimdiye kadar — Nü gammaala e ReR*lETi Sülrt maek'aasuu NO EENELUTE Yukörida Kâbilin tayyare ile alınmış bir resmi, aşağıda Nadir Han i takım kabiliyetlere malik bir - zattır. bunlardan bir. kısmının hafaza gtmesi kendinin bu gibi ka- biliyetlerine atfedilmektedir.. , 4” N MÜHİM KABİLELER Ni YAPTILAR? ânünuevelde - baş gösteren dahili oluyor... On aydan beri olmuş- llah Hz. nin ıslahat hareketlerine lı_ıı.ı::l: (a temiyen SEbeplerden — dolayı he- Tei €ti akv; K harp artik son $i mâ girmiş ! A KAT N cimamaen | coreyan eden . vekayi bu uzun” müddet zarfinda Afganlata- e İT Türkiye, Tir çok mese|na 'dair pek çok mütenakız haberlerin intişarına sebep _'“e vl'._','f’f* müracaat|tur. Kral Amanul k Ği kükümleri tanımış- | müessil bir. irtica ile başlıyan bu dıhilrld“ muharebenin Kmipe? Mi langıcında bir - çok tahminler yürütülüyordu. M silstei Ka yaleatnda — sülün| — BÖK tabildir ki bütün ıslahat ve teceddüt taraftarları Af- mücadelenin sonra , Algan paytah- lık gittikçe artan kuvvetleri sonraları Habibullah Alganistanın Kâbilden başka le geçirmiş olmakla beraber git gide den ayrıldığını görmeğe de siyeti hakkında verilen malü- Saki namile maruftu. gösteren barekâtın başına geç- hakkında verilen malümata gö- /da etmek, mayetindekilere sözünü geçirmek Kral Başına kabileleri de kentlisinden soğutmuş- tur. NADİR HANIN ROLÜU Diğer taraftan Habibullah kaz sında pek ciddi bir ” küvvet olarak Nadir Hanı buluyordu.. Nadir Han şahsi kaymet sahibi bir zat olduğu için Afganistandaki nüfuzu, Ha- bibullaba karşı açtığı mücadelenin muvaffakiyetle neticelenen her saf- hasında bir kat daha artıyordu. Na- dir Han evelce Afganistanda Harbi- ye nazırt bulunüyo!: da dahili harp ırdu. Afganistan: başladıktan sonra yupadan memleketine dönmüş bu- yordu. Son aylarda *Ceneral Naz di Hanm” muvaffakiyetleti gittik- çe artıyordu. Nihayet kat'i safhanın yartık yaklaştığı, Afganistanın dahi- N muharebesinde ya Habibullah ve- ya Nadir Hanm galebe ederek ön ay- diği anlaşılıyordu. Çünkü artık kış geliyordu. amadan, Afgan dağlarının yol- kapanmadan-harbi bitirmek za- İşte son aylarda iki ta- rafın birbirini vurmak için ettikleri | ” vardı. isticalin esbabı budur. Habibullahın nüfuz ve tet lenemiye Çünkü evelce almış olduğu birer birer elinden - çıktığı yordu. danberi sürüklenip gelen karışıklığa artık nihayet verilmesi zamanı gel- KİM KAZANACAK? Kar Kâbil şehrinden öteye geçmediği artık giz- ek bir. hakikat olmuştu. yerlerin anlaşılı- BÜYÜK MUVAFFAKİYET Dün gelen telgraflar neticenin bek lendiği şekilde yani Nadir Hanın muvaffakiyeti şeklinde tecelli ettiği- ni göstermiştir. cediyoruz : Bü telgrafları der MOSKÖVA, 9 A. A, - Nadir Han kıtaatının dün saat 4 te Ki ettikleri — Termez'den bi Habibullah şehrin Sal:ınrb'uıu İrini işin alacağı neticeye göre tayin kaleye çekilip kapanmıştır. orta kısmine i işgal ürili Kuhis- etmeyi bekleyen kuvvetli diğer bazı tan, Gardez ve Karisderviş kıtaatı li FoyrelPA, ddi dezksein ha kuvvetlerinin. Kâbile girdiğini teyi Mudanya mütarekesinin sekizinciyıldönümü İdet ederek kongraya ait raporunu ba- Berlinde neye karar verildi? ——— esbesı — Müurahhasımız Vasıf bey geldi Eylülün yirmi Üçüncü günü Ber- Tinde taplanan beynelmile! pazlemen- tolar kongrasına iştirak eden beyeti) murahhasamızın reisi İzmir meb'usu Vasif B. dün şehtimize gelmiştir. Vasif B. pazar günü Ankaraya av-. zırlayacaktir, Raichstag ikinci rcisi — tarafından açılar ve 4gün devâm eden bu kongra ya 42 milletin mümcesilleri == miş ve temaslar çok samimi y Koagrada sanayiin - raayonalize edil- mesi, amelenin temettie i güm Tük tarifelerinin — husule granın mevzubahs işler” hakkındaki| mukarreratı İştişari mâhiyette olma- kla beraber bunlarım tatbikinl temin için bütün murahhastlar, temsil ettik- leri parlamentolara Tânmgeler — telki Vasıj bey natta bulurmağı kabul etmişlerdir. Kongrada bilhassa tarifeleri hara- retli münakaşaları mücip olmuş, bun. ların her sene değiştirilmesinden çı- kan mahzurların beynelmile) iktisadi münasebata yaptığı tesirler ve tezep- züpler tetkik edilmiştir. Neticede, bu keşmekeşlerin önüne geçmek Üzre ta, Tifelerin sık sık tebdil edilmemesi ve| tarife ahkâmı tespit edilirken dünya iktisadiyatında — karışıklığa verilmemesi için esazli teşebbüsat - erast kararlaştırılmıştır. Gelecek seneki parlementolar kon- gratının Madritte - toplanması tekar- Tür etmiştir. Kongra esnasında murahhaslara xi- yafetler verilmiştir. SANAYİ VE AMELE Sanayi erbabile amele - birlikleri a- rasında daha sıkı teşriki mesai temini, ameleyi sanayi mücsseselerini rapte- derek grevlerin önüne geçmek, her memleketin en ziyade kabiliyeti olan | sanayic ehemmiyet vermek ve diğer| sanayi kabiliyeti olan yetlere terket- | mek, ziraati beynelmilel kooperasyor halinde inkişaf ettirmek te kongrada kararlaştırılmıştır. Kongra idare meclisine heyeti mu- rahhasamızdan Antalya meb'usu Sü- leyman Şevket ve Çanakkale meb'usu Şukrü B. ler de dahil olup 18 kânunu nide Niste toplanarak gelecek kon granın rüznamesini ve nizamnamc tadilâtını yapacaktır. Heyeti mürah- hasamızın diğer azaları da avdet et- mişlerdir. Başmuharririmiz Atina sulh kongresine işti- rak eden Başmuharririmiz Siirt | meb'usu Mahmut Bey . bugün| e ile Atinadan avdet ede- teslim olmuşlardır. KRALIN DAVETİ MUHTEMEL KALKÜTA, 9 A. A, - Kâbilin su- kutu henüz resmen teeyyüt etmemiş olmakla berabet bu ihtimal bir emri vaki gibi telâkki edilebilir. Zira, üç muhtelif menbadan gelen — haberler Kâbilin Nadir Hanın kardeşi tara- fından zaptedildiğini bugün bildir- mektedir. Bu telgrafların birinde anlatıldığına göre Nadir Hanın mu- zaffer kuvvetleri Üç ileri karakolu ele geçirdikten sonra Kâbile doğru irümeğe başlamışlar ve hiç bir mu- kavemete maruz kalmadan şehre gi: mişlerdir. Habibullahın kuvvetleri dağılmıştır. Kendisi de bir taygare ye binerek kaçmıştır. Kâbil ehali: yarı aç bir haldedir. Amanullahtan Afganistana dönemsinin rica edilme #i mühtemeldir. gi İyediyi yirmi geçe tamirat ksmen ik- Abone ve ilân ücretli * ühcd Z Z inci Nuslamasın 15 < Bu ne iş? Karanlıkta kaldık İnkılta, şehrin bir kısınında 40 dakika bazı yerlerde bir saattan fazla sürdü Silâhdar ağa clektrik fabrikala- tındaki türbin makinalarından biri- NİN ansızıs arızaya uğraması dün ge- çe bütün şebri kazanlık içinde bırak mış ve umümi ti taza raananı İ le felce uğratmıştır. Şehrim karan a boğularcı ilç birlikte elektrikle | alâkadar nakil vasıtalarının inci Bozulan makinanın tamiri epeyce sürmlş ve ancak 40 dakika — sonra, tulması mümkü: tir. Büyük Gazi “duşmanı Anadolu- 'nun harimi ismetinde” boğdu ve kah-, raman Türi niz Akdenizdir !> ordusu büyük baş kumandanmın cm- rü isaretini harfiyen yerine getil Güzel Türk vatanının ecnebi işgal tında bulunan Giğer kısımları ki kahraman Türk ordusu bunları da| kurtarmak azmile ileriliyordu. Fakat dedilmesine lüzum görüle le çıktı. Bize henüz işgal altında Tunan Trakyamısın İtlât - devletleri nin nezareti altında Yunanlılardan| tahliye ettirilerek hakiki sahibi 'Türklere teslim edileceği, onun İ Mal edilerek bazı mıntakalara cere- yan verilebilmiştir. Yediyi yirmi geçeden itibaren tram Vay. eeferleri'de başlamışan 'da kırk dakikalık inkıtam tevlit ettiği inti- zamsızlık geç vakta kadar devam et- miştir, Istanbul ve Beyoğlunun bazı kısımlarında cereyan inkıtar daha u- zun sürmüş ve şehrin çok işlek mahal delerinde — ezcümleNişantaşı ve Şişli cihetlerinde karanlık gece saat 8,5 a kadar devam etmiştir. Maıırll' veki Güzel sanatlar akademisi tarafından dün maarif vekili Cemal Hüsnü bey gerefine bir çay ziyafeti verilmiştir. 4 üncd sene Xo 1316 KNN EKAADAKLR! Gazetemizde çıkâkı Yazıların huküku mahfazdur 1 sahilede santimi “ HK ünercurytune” n | tttiren PüN leri TNMAPUN n taritesi: Resmi telgrâfnameler, Nadir ediyot l1 Tesrinievel milletimiz için unutul: ması mümkün olmiyan bir tarihtir Mülarekenin imzasından sonra İsmet Paşa Ha. we müttefk Jenerallar . Bu tarih, unu-|6 T olmayan bir tarih-İmet inievel 922 de Mudanyada 1e- Hz. ile İngiliz, Fransız ve İ- talyan kumandanları içtima etmişler 've yedi gün süren hararetli müzake- 'k ordularına: «İlk bedefi-| relerden ve araya giren bir kaç gün- emrini verdi. Türk|lük fasıladan sonra, 11 teşrinieveide mütarekename imzalanmıştır. Bu mü- zakeratta Fransız meb'uslarından M di al-| Franclin Bouillon da bulunmuştu vardı| Müzakerat esnasında İsmet Py- Hz. nin gösterdiği meharct ve nüfuzu na- zar, en çetin anlarda muhalaza ctti- bu canada müzakere ile hal- ği soğuk kanlılık, metanet müzakera n bir.mese. |tın intacında en büyük amil olmuş- 'bu. |tur. Bugün Mudanyar mütarekesinin sekizinci yıl dönümüdür. Türk ordu larının patlak zaferini herkese tastik mütareke Lozan konferan- amm başlangıcı olmuş demektir. Bu harekâtı aakeriyenin bir mütareke ile| hususta askeri muharririmizin yazdı tatil edilmesi teklif ediliyordu. İşte | ğı mekale iç sahifemizdedir. Muhtelit komisyonda mühim ve şayanı d ikkat bir ihtilâf çıktı —— 000a seda>$——— — —— Heyeti murahhasamız ile Yunanlılar arasında münakaşalar olmuştur ——————— Eaanna——— BAŞ MURAHHASIMIZ İÇTİMAIN ğ M. Holstatd İHTİLAFIN ESBABI NEDİR? Tevfik Kâmil B. bu hususta - bir| muharririmize atideki beyanatta bu- kanmuştur : — Ankara müzakeresinin inkıtam- dan sonra Muhtelit mübadele komi yonunun faaliyete geçmesini istediği |mizi biliyorsunuz. Bu maksatla bir taraftan heyeti umumiye içtimalarına iş ihzar edecek bürolarım daha sür” atle çalışmasını temin için evvelâ be- şinci büro hakkında hazırladığımız tarzt mesai projesini heyeti umumiye ye vermekle beraber eldeki mesaili cariyenin bir an evel ikmaline - ga- yret ettik. Tevfik Kömil Bey Muhtelit mubadele komisyonu he- yeti umumiyesi dün sabah toplana- Caktı. Fakat heyeti murahhasamız hükü metten talimat almağa lüzum gördü- ü için Baş murahhasımız Tevfik Kâ- mil B. içtimam Cumartesi gününe ta- lik edilmesini komisyon riyasetinden istemiştir. Yunan murahhasları bu teklifi itirazla karşılamış ve iki tara- fın baş mürahhasları bitaraf delege- lerin nezdinde hususi surette toplan- mışlardır. Tevfik Kâmil B. teklifimizi tekrar izah ederek bu vaziyette içtimaa im- kân olmadığını bildirmiş ve * salonu | terketmiştir. Buna rağmen ekseriyet | olduğurdan babisle içtimam aktında | — Kömityönun şimdiki tarzı teşek- israr edilerek Türk heyeti murahha- Külü yalnız mesai gası salona davet edilmişsede yalnız bikattaki şikâyetlerin tetkikine mü- Tevfik Kâmil B. bitaraflarla temas c- Saade edebilir. derek noktayı nazarımızı değiştirmek BUGÜN çâtı olmadığını tebrliğ etmiştir. Bundan sonra içtima talik — edile- 2 iaci sahifemizde: Hattalık komal cek yerde gene toplanmakta israr edil miş, Tevlik Kâmil B. ile Yunan Baş- murahhası Diyamandopulos arasında ihtilâfı mucip olan noktalar etrafında #a Külere çok şiddetli münakaşalar cereyan et-| 3 üncü sahifemizde miş ve Diyamandopulos — asabiyetle | onami salandan ayrılmıştır. | Mahkemelerde Bunu mütcakıp Baş murahbası- 4 ünci mız da kendi dairesine çekilmiştir. Bi ":_:"'""'“' Komisyon reisi M, Holştad, M. Ri Te Gere mum söndü Felek 1K teştinlevel vasla görüşerek tarafeyni tekrar salo- n a çağırmışsada yalnız Yunan heyeti murahhasası buna icabet etmiş ve mu rahhaslarımız kısa bir müddet bek- dendikten sonra artık bü vaziyette bit tabi müzakere yapılamıyacağı için ne zaman içtima edileceği bile tespit e- dilmeden dağılmışlardır. Hikâye Roman: Aşk güneşl Sinci sahifemizde; 1— Sicema âlemi ili cariyenin ve tat-| TEHİRİNİ İSTEDİ; FAKAT M. Diyamandopulos ASIL MÜHİM MESELELER Ksaslı işlerin tetkik ve intacı ko- misyonun tam teşekküil İle çalışması- na mütavakkıftır. Elde mevzubahso- lan işler hakkında bir haftadan beri hükümetle hemen bilâ inkıta muhabe alinde idik, Tekrar talimat iste- meğe lüzum gördüğüm için bugünkü içtimam Cümartesiye talikini — teklif ettim. Bu teklifin kabul edilmediğini ma- al'eset kaydedersiniz. Bizim noktai nazarımız — sarıhi Komisyon şimdiki kadrosile arcak zuhur edebilecek tali mahiyettetki iş leri görebilir.» M. RİVAS GİDİYOR Aldığımız malümata göre, bit | den istifade için Çarşamba gi leketine gidecektir. Dünkü ihtilâf, bitarat delegi kadrosundaki noksanın nazarı dil te alınmıyarak ruznameye dahil th:ı esaslı meseleleri müzakere için şimdi ki kadro ile iktifa edilmesinden tığı anlaşılmıştır , Yunan heyeti müşavirliğine Türk tabaasından bir Rumun tayin edilemi Çik- yeceği tebliğ edilmesi üzerine bur vazifesine nihayet verileceği söyler mektedir. Mübadele komisyo- nunun tebliği ISTANBUL, 10 A. A.- Muh telit mübadele komiyonu kâtibi umumiliğinden: 12 Eylül 1928 tarihli bitaraf- lar muhtırasnın mü: S aa DÜD