3 Temmuz 1929 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Çarçambağtemmuz! 920 Istanbul, adresi Tatanbul, Milliyet Gezete ve mafbaoya &it Mddeti geçen nüshale Nusahası ADLİYEMİZİN TEKÂMÜLÜ Modermn devlet idarelerini, — ceki idarelerden ayıran bariz farklardan €n mühime' bu idarelerdeki kanun Ve adalet kndzetidir. Bir memleket- İte vatandaşların hukuk ve menafii kanunların, adaletinm teminatı altında «bulunmasce, hez vatandaş hakları: #Ze gikâyetlerini adil mahkemelerin önünde mlidafaa edeceğinden emin olmazsa o memlekette fe siyasi, ne de iktışadi emniyet olamaz. Bu nok- tal Cumhuriyet adliyesi i! imparatorluk adaleti arasında hudut- süz farklar vardır; Gerçek, inkılâp rejiminin adalet mahkemeleri, telâk. ki ve gâstem itibarile hiç bir medern devletin teşkilâtından aşağı doğil: dir. Bu iddia, yalnız mücerret sözle- ve istinat etmiyor. Bunu rakamların ifadesile, istatistiklerle elbasıl müs- pet eser ve hadisçlerle teyit edebili- riz: Cumhuriye gün aynı usüllerle, aynı sistemlerle idare olunmaktadır. Medeni telâkki- ye göre bundan tabil birşey olamaz: Halbuki dört beş sene evel Türkiye' de iki nevt adalet vsulünün cari ol- duğunu, aynı mahallerde bir tarafta nizami mahkemcler, işlerken, diğer tarafta şeriye mahkemelerinin de ça- u iki mahkemenin tama- ine zıttolan esaslardan hü ikardığını bilenler adli sa- hada yapılan inkılâbın büyüklüğünü daha eyi takdir ederler. Dumlupmnar muzafferiyı ye'ye kayıtsız, ve şartsız bir hüri ve İztiklâl hakkını kazanmak imkâr mı vermişti. Muhasım devletler si Si ve iktisadi haklarımızı vermekte tereddüt etmiyorlardı. Adli kapitü- lasyonların ilgasına gelince; Türki- ye'ye en ziyade taraftar olanlar bile bunü akıllarınc sığdıramıyorlardı. Lozan konferansının birçok celsele- rini işgal eden bu mesele etrafında Htilâf devletleri murahhaslarının iti- razları, başmurahbasımız İsmet Pa- şa'nın tam bir istiklâle matuf olan müdafaa ve ssrarları konferansın çok meraklı bir safhasıdır. Bize diyorlardı ki: “Adliyede na- sıl istikâ) istiyebilirsiniz? Kanunla- rınız, bâlâ hükümlerini asrın icaba- tından ve medeni hâyat telükkilerin den değil, dini ve şeri esaslardan * çıkarıyor. Mahkemelerinizde medeni kanunlar değil, şeriatın mümcesilli- #ini yapan cahil hocaların kanaat ve ictihatları hakimdir. Tabamızın hukuk ve moenfaatlarını böyle hakim- lertn böyle mahkemelerin clinde bı- T Türk dalet tevziinde cs- ki sistemleri, eski kanunlârı muha- faza etmek kararında olsaydı, bu e- fendilerin hakkını teslim cetmemek büyük bir haksızlık olurdu. Halbuki yeni rejim, devlet idareşinin bütün Tzasları gibi aölkyemizin Tstâbını da, esaslı bir gaye edinmişti. Padişahlık bir düziye “islâhat yapaca- e âlemi aldatmağı veya oya ir nevi politika sistemi ola: rak kabul etmişti. İnkılâp idaresinin islâhat mesclesindeki noktai nazarı ise çok şamimi idi. Biz, bu islâbatı, başkalârına hoş görünmek - için de- &il, memleketimizin vaziyet ve ihti- yaçlarına tekabill ettiği için yapa- Caktık Tasln Hkmme nn böş u, rahhas olarak devletlere bu teminati veren İşmet Pş., bugün Başvekil ola- rak umum! islâhat proğramımı tal ediyor ve mühim bir kısnını bağar- maş bulunuyor. Adliyemizdeki râdi- kal islâhat da bu meyandadır, Türkiye'de 800 den fazla mahkeme ve 2,300 den fazla da hakim vardır. Vatanın hudutları ve nufusu Şimdi- kinden birkaç. misli fazla — olduğu zamanlarda bile tecmleketteki mah- kemelerin we hakimlerin adedi, bun. ların yaftebile değildi. Cumhüriyet adliyesi yalkek, 'ete ehemmi vermiyor; bilbâasa keyfleyte de & tina etmektedir. Bugün mevcut ha kimlerin ancak yüzde onu, mektep mezunu değildir. Bu nispet, ca miz terakki memleketlerde bile çok tabil görülür. Hakimlerimiz arasında Av- rupa'da tahsil etmiş olanlar, asri hu kuk telâkkilerini tamamen kavramış bulunanlar, elhası! adaleti tevzi va- zifesinin yüksekliğini taktir - eden. ler ekseri yettedirler, Onun — için, Türk vatandaşları gibi, bükuk — ve menfatlarını mahkemelerimizde mü- dafaa etmeğe mecbur olan cenebiler de Türk Cumhüriyeti'nin- adaletin- den tamamen emin olabilirler. HMUT Siürt meb'usu Biz casusun mahkümiyeti Prağ, T CLA) — Almanya he sabına casusluk yapmakla zannal- ünda bulunan yüzbaşı Falout 19 sene hapse mahköm edilmiştir. BUGÜN 2 nci sahifemizde : Taribi / tetrikamız, Tepedelenli A © Vasiliki haberler 3 üncü sahifemizde: 4 üncü sahifemizde: Hava taporu Fıkra Felek Hikâye, Spor tomaa, İderehane! Ankara caddesi, No 100 Celefon numeralar lstanbul, 3911 'suslar için müdiriyete müröcdot edilmelidir. Kuruştar. Öclen evrük geri verilmez. Bd varvaştunn 3919— 3913 Yunanlılar rini ettiklerini dünkü konferansta tekrar ettiler | Son satha Türk -lıuiı_ılmlı Dün Ankarsda konferans halin- de toplanıldı Hariciye vehilinin riyase- tinde yapılan içtima ihi saat sürmüştür. İki tarafta bitarafların tekliflerini ha- bul ettiklerini “.f" eli Dünkü içtimaa riyaset eden Bir müddetten beri bir tevekkuf devrı Tevfik Rüştü bey N geçirmekte olan Türk * Vunan müzakeratı dün akşamdan itibaren en son ve kat'i sat- hasına girmiştir. Senelerden beri sürüncemede kalan mübade İşle- rinin halli için bitaraflar tarafından yapılan teklifatın büyük bir hüsall uniyetle hareket eden hükümetimiz tarafından kabul edildiği malümdur Valnız bu tekilidtin hey'eti umumiyesini kabul eden Vunanlılar telerru Diyamandopules tarafından dalr yeniden bir takım teklifler dermeyan etmişlerdir. Ankaraya getirilen bu teklifat MI etrafında müzakeratta bulunulmak üzere dün akşam Anka- rada mühim bir içilma yapılmıştır. En son vaziyet ne dir? Müzakerat ve içüma hak- kında akşam ve gece Anki muhabirimizden TELEFONLA çu malumatı aldik Gerek hariciye vekâletinde ve gerek bitaraflarla Türk- Yuf nan hey'eti murahhasalarının İkamet ettiği Ankara palas ma- hatilinde yapdığım tahkikat ve temaslârdan öğrendiğime göre Yonankılarta aylardan beri des vam eden müzakeratla bu gün Aakıtaa uğramış nazarile baki- damaz. Netice ne olacak? | Ancak bu akştın saat gn dökuzda Tevfik Rüştü Beyin riyasetinde akd- olunacak içümada — müzakeratın ala- cağı sefahan kat'iye tebellür edecek- tir. Bunun neticesinde ya esaslar üze- rinde anlaşılarak müzakerata devam karan — yerilir, yahutta — müzakerata devam imkânı Pörülemeyerek inkita bir emri vaki olur. İçtimaa iştirök edenler Bu akşamki içtimaa Tevfik Rüştü Bey, komisyon reisi M. rivas, bitaraf aza M. Holstadı, ”— Yıman sefinri M Papa, Türk hey'eti reisi Tevlik Kâ- mil Bey ve M. Diyamandopulos iştirak edeceklerdir. İlk temas Bo içima Atinadan talimac gel- dikten —sonra — vapılan (lk — temastir. kamında — Tevik Tiyasetinde Venizelosun bu- hunmaları mü bir zamanda tara- Teyince temenni olunan itilâfa isal edeceğine şuphe stmek caiz değildir. Te M Rivas cenap- TevfikKâmil Bey Yarile müzakeratın bu son safhalarında — her iki hey'eri Mürahhasa mümessillerine muavenette bulunmağa amadeyiz, ondaki — Yunan — beyieti murahbasası M Diysmandopulos ise müzakeratın. M. Papa tarafından idare olunmas — münasebetile - kendisinin beyanatta bulunmağa selâhiyettar ol madığini söylemekli FTelelonla Gece alınmıştır) Göç vakit hariciye vekâle- bazı noktalar üzerinde :'llıı.o— re cereyn etmiş, fakat kat'i karar İttihaz olunmamıştır Yalhız iki taraf-şimdiye kadar yapılan ve bitaraflarin temsil etlik. leri esasları kabul ettiklerini tekrar etmişler | Bir. daha bu - esaslara aydel — etime meği karar altına almışlardir. Perşembe günü tekrar top- lanılarak bazı teferrüat görüşü- Yecektir. Bu günkt İçtimada bir | takım noktalar İleri sürülmüş, M. Holştat Birinci mulâkat Vunan sefirile hariciye vekili arasında yapılmıştır. Yunanlıların — teklifleri — mühimdir Yunanlıların Lalt addettikleri yeni yenir teklifleri “arasında - Bizim için ebammiyeti mahtusa arzedenleri de vardır. Bu akşamki içümada bu tek. hifler üzerinde —müzakere cereyan edecektir. Holştatın beyanatı Son vaziyet bakkında - bitaraflar- dan M Holstai> ötelin — salonunda bana şu beyanatta bulunmuştur. Biz. Ditaraflar — müzakeratın sağlam bir temel üzerinde - devam etmekte olduğuna ve kat'i - itilâfim ozak olmadığına kantiz. Esas mesele- ler üzerinde sureti hal bulunduktan sonra ikinci derece ehemmiyeti halz meseleler için Bir —nkıta ile — karşı- Taşmak döğrü olmasa gerektir. 'Türkiye bükümetinin — başında İsmet paşa bazretlerinin, bariciye ma- bunlâr üzerinde tetkil taralımızdan t yapılacağı beyan edil- "KEMDANE İ Daha kolay Bugün Beyoğlu da konuşuyor? Posta müdürü Fahri bey dün kendisile - görüşen — bir muharri- Timize şu izahatı vermiştir. Ankara-ls- tanbul telefonu ile ilk günler olduğundan ve tecrübe devresi ge çirdiğind çok fazla konu şulmuştur. İleri de ihti Fâhri Bey olursa tek hat çifte tahvil edilecektir. ( Mabadi 4 üncü sahifada | Bir not! Ortada habbeyi kubbe yapacak bir şey yok ——— Vali Muhittin Bey ve Polis müdürü Serif B. izahat veriyorlar Sir za'fnma yar. Uabbeyi kubbe Bunlardan bir 1anesi de Tanbul aseyişini alakadar ediyor. Güya $On ay içinde şehirde hırsızlık çogal- miş, her gün bir çek vak'a oluyor ve harsızlar. turulmayor muş. Hele bir refiklmiz bunuz — Istanbul evlerikırsızlar elinde.. Gibi bir manzara göstermek iste- dL Mes'eleyi ehemmiyetle tetkik ettik Istanbulun iki büyüğ asayiş amiri ile Şerif bey Muhititin bey BÜ Üştük. Be söyliyorlar. V. Vali ccvabı verdi; 1 haziranda 4,4 haziran da J1 rkat vak'ası - olmuştur. — Polisçe tatulan — günlük vukuat — cedveline göre diğer günlerde fevkalüde btr şey yoklur. Bundan başka debu. sirkat vak'- alin alelâdedir. Mübim ve büyük bir sirkat vak'ası da:yoktur. Bu sirkat vak'aları da yapanların ekserisini son af ve tecil kanunu mücibince rtahliye edilmeler — teşkil etmiştir. — Bunlardan — 100 — sahıkalı yakalanarak — adliyeye verilmiştir. P, MÜDÜRÜ - NEDİYOR ? Polic Müdürü Şerif * Bey de de- müiştir ki : “— Zabıta vak'aları — 94 “saattan 24 sasta tesbir edikr e bunlar her sabah ikinci şube müdürü ile - Polis müdürü arasında terkik : ve diğer: haf talarla mükayese Olunur. Şehrin inzibat ve asayişi mü- kemmeldir. - Bu günlerde yevmiye ancak 5-6 hırsızlık vak'ası oluyor. Bunlar da şehrin nlifüsuna ve son af kanunundan istifade eden eşirraya nisbet edilirse muhilli asa- yiş Bir şey olmadığır aşikâr - bir Sürette tebeyyün eder. Hapisaneden çıkanların alıda biri yakalanmış , adliyeye ” verilmiş ve mevkultur. Zabıta bu vak'alara'karşı esasen her zaman alduğu gibi müceyakkız bulunuyor. Zabuta akşamın dokuzundan saba ;—n dördüne kadar kuzdoğu pusulara n şerirleri düşürerek yakalıyor, Kaban, hüsmlü - öarelle - Yi yapmakta ve muhilli asayış gördüğü bütün vak'alara meydan vermemektedir. 76 VAR'A Yaptığımız tahkikatâi — göre son bir ay içinde 76 harsiülik — vak'ası olmuştur. Koca Istanbnlda 76 Harsizlik! zevâr bize şunları VEKİLİ DİYOR Kİ Vekili Mahiddin - Bey şu ç hasıl | Şehrimize gelecek olan Mı- sır nasiyonal takımın meş- hur müdafli Rasıni (Yazısı 4 üncü sahifemizde) Ankara için yeni bir likir Bu dört müyoü lira kadar bir masralla kabil olakilecektir, tetkikat yapılıyor Ankara, 2 — (Milliyet - Tele- fJonla >— Eskişehirle Yenişehir ara- sından geçerken Cebeciye “uzanan demiryolunun - tebdili ile bu yolun Bentderesinden — ve ibtiyar - Kalenin eteğinden geçirilerek Cebeciye git mesi için eskiden mevçüt bir tasav vur cırafııda bu son günlerde yeni den erür — yapılmağa başlanmıştır. Öğrendiğimize göre Ankara şeh- rinin planları yaptirilirken, Sabık Şe hremini Asaf Bey tarktından müleha- asıslara verilen “döneler arasında bu- Tunan bu esas etrafında mütehâasms lar raporlarında hiç bir mutalaa yü- rütmiyerek bu noktayı mesküt geç- mişlerdir. Ancak şehir planının tespit edil- müş bulunduğu bu sırada - hükümet merkezine davet edilen Profesör M Jansen tatbikat — planım — hazırlarken bu mesele mevzuu bahsolacak ve bu hususta bir karar it oluna- caktır, Eski ve Venlşehri bir toprak kü- mesi ile ayıran ve şehrin bedif şeklini (hlal eden bu Ankarâ-Cebeci demir- yolunun; bu süretle karşı tarafa nakli yapılan keşfe göre dört milyon Hira kadar bir masrala lüzum göster- mektedir. »raf var mı? 75 bin lira niçin sary edilmişti, şimdi niçin bir bukadar para daha sarfedilecek?,. —semenül Bu meseleyi dün tetkik etlik ve aşağıdaki neticeyi aldık — Emanet geçen sene numarataj yaptırdı. Bu- nun için dinlerce lira sar- fFedildi. Gene binlerce lira isteniyor hi yenlden nü- marataj yapılsın? Buna ne lüzum var?. İsraf de- ğil mi? Bu Iki öç gündür. orteye — çikan bir noktal nazardır. Her fikir ve her $öZ gibi bunu da makbul Bularak dün tahkikar yaptık . Sebep aradık, israf noktası var mi yok mü? diye gorduk ve şu neticeyi aldık: Yeni numarataj için yapıdlan teklii Belediye bütçe encümeni tarafından tetkik olunmaktadır. Numarötaj mu- amelesinin yeniden yapılmasına scbep eski luvbaların arapça harflerle yazılmış olması ve yerlerinden sökülmüş bu- Tungasıdır. Yeni Yavhalar Türkçe — harflerle yazılacaktır. Geçen — seler numarotaj için,?5 bin lira sarfedilmiştir. Lakin Javhalâr teneke idil Bu sefer emaye yapıldıası taşavvuredildiğinden masrafın biraş daha çok olacağı zannedilmekte dir. Cemiyeti umumiye — numarataj için müsasde verdiği takdirde icabeden tehsisat ta tediye edilecektir. Şa balde ortada: İsraf.. Denecek bir şey yok değil Mektepliler müsabakası 9 uncu hafta neti- celeri Yarın ilân edile- cektir. mif Buadam kim? ö Uemiyeti akvam mesat bürosunda ölü bir adam bulundu! n el knkari Beyoğlunda Aynalı çeşmede Ce- miyeti Akvam Beynelmilel —meşal bürosunda evelki akşam pek esrarlı bir cinayet olmuştur. Mam: ah- kikat ledikçe daha & huya girmektedir. Hladise bidayerte şöyle cereyan cimiştir. Reyoğlu mer kezine mevzuu bahs binada bir ci- nayet olduğu telefonla haber — verll- meti üzerine yabıta memuürları koş- muş ve bir. adamın kanlar İçinde yartığını görmüşlerdir. Bunun üzerine bine dahilinde yatan Veledinir ye Aiehin isminde iki Rus Mağnunen tevkif edilm Maktulün Vebbi İsmail amına bir nüfus tez- Keresi bulunmuştur— Lâkin tahkikat ilerledikten — sonra — Vehbi İsmall namına olan bu nüfusun maktüle at olmadığı ve maktalün bir Bulgar olduğu —anlaşılmıştır. — Tevkif edilen Rasların İddiatına göre bu adam oraya harsızlık maksadile girmiş ve totulacağını anlayınca İntihar etmiştir. Şimdiki halde tahkikat da — vak'anin İntibar olması Ihümalini veriyorsa da maktülün henöz hüvviyetinin tespit edilmemiş olması ve hadiseyi örten perdelsesrarın henüz tamamen kal- "dınlmamış olması hasebile tahkikaım kemeli ehemmniyetle devam olunmak- tadır. Tahkikata müstantik Hayrettin Bey vaziyet etmiştir. Maznunlardan Alehin kefalere zapten tahliye olune mustur. Müstantik bu hususta şahit- der dilemiştir. Bundan Başka maktu: Kin bundan 15 gün evel Amerikaya gitmek üzere büroya müracamı eriği de söylenmektedir. Mesele benliz tayazzuh ermiş bir balde değildir. ——..— Hakkı şihasi Pş. cemam Din rülyadan geldi — Paşa lelişa- badan ço memoundur Trakya — teşkilütimi teftişe gi den Hakkı Şinasi paşa dün şeh- rimize avdet et- miştir. Paça dün bir müharriri « mize şu beya- natta — bulun - muştur. — Her sene mufat — olduğu gıbi bu sene de mıintakam dahi- linde — bulunan havaliyi tekiş H, Şinasi Paşa ettim ve bu sabab Tekirdağından geldim. — Neticei — teftişatımdam çok memnünüm. Biraz istirahat tan sonta burada teftişe — başla- yacağım. Kazalardan başlayarak bütün ocakları tektiş edeceğim. vilayeti Edirn mütcmetliğine topçu miralay bey vazifesine başlamıştir. Firka mütemedi. y: nız Edimede vardır. Diğer vil yetlerde — hey'eti idare vardır. olunan — mütekait Osman reislert Milliyetin büyük ankeli Gazinin en büyük eseri nedir? Yunus Nî'ıdi B. in cevabı “Gazinin en büyük eseri| hayıtsız, şarisız milli ha- dinlyeti sinesinde saklıya: deral vcteşrl! hkudretlerin kâffesini büyük bir kis- hançlıkla elinde tutmah arında bulunan Türkl; ım.ıuı millet meclisidir. ,, Milliyet başmuharriri Bey arkadaşım eseri nedir, ve niçin? mütefekkirlerini ve alelâmum Türk leri halli müşkül bir mesele müvace- hesinde bırakmıştır. Filhakika Ga- zinin eserlerinden her hangi birini di kolay değil- dir. Gazinin Sakarya ve Dumlupı: 'nar gibi harp işlerinden evel ve Som ra her biri asırlara -sığmayacak bir nice ibdam teselsülü - önündeyiz. Bunların her biri başlı başına bir â- lçm, hepsi ise adeta manzüumel şem- siye gibi bir mecmual avâlimdir. Hiç büyücek bir dağa çıktığınız ök du mu? Büyük dağlar bir tek irti dan ibaret değildir. Onların tepeti ne kadar yükselmek için muhtehi irtifalı dağlar aşılır. Acaba bu silsik lenincen büyük n yukarda çlanı mıdıt? Biz zannetmiyoruz. Dü nın en yüksek dağı Himalâya: Bu dağın en yüksek tepesinir da Gavrisankadır. Fakat c dağı ifade etmek Gav: demiyoruz, gene Himalâya Çünkü Gavrisanka irtifamı yap Gavrisankanın kendisi değildir, her birinin ayrı âyrı adları olan diğer irtifaların hepsidir, ve burların Bepi sine birden Himalâya ıtlak olunuz. Bunun gibi Gazinin eserleri; böyle bir silsile, böyle bir ahenk ve büyle bir vahdet vardır. Birbiri üze rine inzimam ettiği için belki en so nüncusu en yükseğidir. Fakat oraya kadar çıkmak için ilk kurulan csas ve ona ilâve edilen tabakalar ne da- ha az büyük, ne daha az yüksektire ler. Eğer Gazinin eserlerini anlamak- ; 'ta bu müşahede doğru İse en yüksek — ten ziyade esası teşkil eden ibdalara l bulmakta belki daha ziyade — isabet olur. Malümdur ki ehramın en kuv- kısmı kaidesidir. O halde Mah- mut Beyin süaline cevap vermek » çin hareket mebdeine rücu etmek, | temelleri keşfe çalışmak belki endeğ ru yol olur. Biz Gazinin eserlerin. den bu hareket mebdeini (Milletin bakimiyeti) düsturunda ve onunm fi | N tecelligâhı olan (Türkiye Büyük Millet Meclisi) nde buluruz. Has kimiyet bilâkaydü şart milletindir, teşrif kudret ve icral salâhiyet mün hasıran Türkiye Büyük Millet Moc Jisinindir: İşte Gazinin çok büyük ve'alabildiğine geniş bir irfan ve kanaatle kurduğu — esas budur ki o nun elinde -ve milletin elinde- bilâ- here tecelli ve tevali eden harikalar Ta hem temel taşı, hem manivela va- zifesini görmüştür. Hakimiyetine sahip olmıyan millet harice karşı de ğil, kendi içinde bile müstakil sayı. lamaz. Milletin yalnız mMevcudiyeti değil, hürsiycı ve istiklâli için » “Sâsa ihtiyaç vardı, vardır ve ilâ nihaye var olacaktır. Onun içindir. © ki Gazi meşbur tarihi nutkunu bit için