25 Haziran 1929 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Müddeti çeçen nuzhülür N akhası TÜRKIYE- FRANSA Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Be- İlle Fransa sefiri M. Comte de Cham- n arasında imzalanan itilâfname ; ananevi iki dost devlet ara- goktan beri devam eden - ihti- flara nihayet verecek, iki memlc- | münasebatındaki havayı — bu- l n meseleleri bir hamle ile hal İkecektir. İki devletin salâhiyettar hhasları tarafından — imzalanan İN itilüâfname, yalnız Ankara ile Pa- arasında senelerden beri müzake- ve zaman zaman şiddetli ihtilâf- İlza yol açan hudut şimendüfer ve ludutlarda asayiş meselelerini hal mekle kalmıyacak, belki Türkiye Fransa ârasında en samimi bir batluk tesisi imkânını da hazırlıya: ır. Biz eminiz ki, bu uyuşma, An ada nasıl büyük bir hararet ve 'gi ile karşılandı ise Pariste de hissiyatla mukabele görecektir. İzaha hacet yok ki, her nevi uyuş mızın, muahedelerin en büyük kı- tetini; onların mektup maddeleri- değil, o maddelerin altına konan talara, alâkadarların riayetleri de sile ölçülür. Onun — içindir ki, fansa ve Türkiye gibi imzalarının #i |ttefini eyi tanıyan iki devlet mev- u bahsolunca bu cihetten asla en- etmemek İâzimgelir. biİ| Herkesin bildiği bir hakikattir; a *t âleminde müuhtelif sebepler 8 dolayı iki devlet arasında bazı ilâflar çıkabilir ve — beynelmilel betlerde bu gibi — hadiseleri g! e ) | Hİ görmek — mümkündür. Ancak V kiye ile Pransa gibi dost ve &- g İ bir itilâf içinde yaşamalarına ta- €n hiç bir mani olmuyan iki dev- tali meseleler yüzünden sene- en beri ihtilâf halinde kalmaları hkla izah ve müdafaa — oluna- Bu sütunlarda Fransa-Türkiye Mebatını mevzuu babsettiğimiz lan daima bu nokta üzerinde te- ikuf ettik ve esaslı hiç bir sebep tüt yok iken, iki memleketin ih- # İSE halinde yaşamasındaki mantık- İlğr ve bundan mütevellit ıstırap- ı izaha çalıştık. Bizim için aslolan hakka ve ha- Ste kavuşmaktır. Neticenin biraz alınması, onlardaki kuvveti tah- Etmez, telerde intişar eden — tebliğe * kişmen — itilâfnamede, kısmen Pariste başlıyacak olan dostluk (i Hedesi müzakeratında Sürye hu ihdaki asayiş mesclesi haiz oldu themmiyet nispetinde nazarı dik- alınmış bulunuyor. Bu nokta- themmiyeti meydandadır. Çün- Vaziyetten istifade etmek istiyen tahrikât ve anarşi unsurları, hu- lardaki en chemmiyetsiz vukuat- İstifade ederek Türkiyenin asa- Yaziyetini muhtel göstermekte- ir. Hududün ötesindeki bazı a- in son zamanlara kadar bu 2e- e açık açık faaliyette bulunduk ayrıca zikre şayandır. Bu ne- ikâta mani olmak, — Türkiye tmniyet noktai nazarından ne Mühim bir mesele ise Fransa bir Şeref ve bir medeni vazife lesidir. iste büyük elçimiz ile M. Bri- Arasında başlıyacak olan müza- fin da pek yakında intaç edile- © küvvetle hükmedebiliriz.Tür ile Fransa arasında doöstluk mü ittinın tecesüsünden beklediği- 'da, yalnız bu iki memleketin Nevi münasebatında yeni yeni ların husulü gibi mahdut bir ' münhasır kalmıyacaktır. Ka- ir ç vit ı"' )c 'ca, Paris ile Ankaranın bir- vle A Yaklaşmanı umumi sulh dava- We Üai nazarından daha şümullü ba Möbiyeti haiz — olacaktır. Türk İN İYesi, bu yeni itilâfnameye im- TaHN sulha, milletlerin he? Ög özlediği sükün, istikrar ve Ve V laş Ücaline büyük bir bizmet yap DWÜJ " kenidir. LNHMUT irt meb'usu — d 010E —— ': Mevre kor feransı Ge İt rede top j ge heynel- Konteransa Belmiştir. Slerak iş Necek ölen N Devler — YEREKMN GNUN İAittt bey — Hasan Bey ÇS trenle şehrimize gelmiştir. Salı 25 haziran 1929 İdarehane İstanbul, — Ankara caddesi, No 100 Telgraf adresi : Teleför nut Istanbul, Milltyet İstanbol, 89011 40 kuruştur. Gelen evrak geri verilmez. Hd vurauştune” 1-Balyada yap 8912—9018 Öczete ve matbaaya Git hususlar için hüdiriyete müracacı edilmelidir. Mlilliyet Büzaçznn culacanrerdrri Sdlrri ee ekb'uamsd M ılan tevkifatın sebebi n;ıiir.. DN FW FU ZN ÇNNN NU P UC PZN Aİİİ İN Nİ CCC AĞ SN 4neü. Sene No 1208 Abone ve Ilan Üeretleri e C ŞFU 2-Aliye Hm. hadisesi yeni bir safhaya girdi ve dün isticvahata Dün isticva şu re edildiler. ne tuhaf değil mi? başlandı Aliye Hanun du polis vasılasile celbedilecektir. Fakat Anne ipnınmamak ve: Mannik Hanım da kışlık. mantosım için yü içinde kendisini öy Kızının öldürülmesinden mi korkuyor? Aliye hanim dün isticvap için gelmedi; Polis kendisini bulup Usküdar adliyesine teslim edecek!. Aliye Hanımın öldürmek kastile silâh attığı tahakkuk ederse on sene ağır hapis cezası göreceği anlaşılıyor.. Mı. Manniği tabunca ile yaralayan Şakir paşanın kızı Aliye hamım hakkında ki tahkikata sküdar müstantikliğince devam edilmektedir. Atiye hamım isticvap edilmek üzre dün Üsküdar adllyesine davet edilmiştir, Aliye hanım akşama kadar gelmemiştir. Dün isticvap edilenler W&%W dün &| bası Herant beyi, awmnesi Gl: tir. Bunlardan mı hadise memürü Lti Ef. do dinlemi len sonre Maı, Masalgin ba- ve Mm, Manniği İsticvap etmiş- ıı vak'a mahalilede bulunan polis lstintak hakimi vak'anın nasıl ceryan ettiğini tabancanın ne maksatla atıldığını, genç arüst Bergerin bu hadisedeki rolumu tahkik etmiştir. Herant B. — ve kızı hüdiseyi anlatmışlar - fakat bunun ««aâik ve sebebini bilmediklerini söylemişlerdir. Herant B. in e H"uı B. kızıman buna mümasli bir. ikinci hadiseye kurban git- İmesinden endişe ettiğini beyan etmiştir. Mm. Mannik de musi- işinas Bergerden dört seneden beri ders aldığını, uzaktan tasıdığını, Bergerin Istanbul ve Şişli de A hanımı alleye ders verdiğini söylemiş ve bu hadiseden çok müteessir olduğunu anlatmıştır. Aliye hanım niçin gelmedi? - Aliye hanım bugün ihzaren getiriliyor Maznou Aliye hanıma perşembe günü İstintak bakimliğince — tebliğat yapılmış ve All ye hanım da da vetiyeyi imzala- mıştiğ — Halbuki İstlatak — hakimi dün akşam saat beşe kadar bek- lemiş ve Aliye hamm gelmemi: şüir. Bunun Öze tine Aliye hanı ma polis mari fetile ihzaren celbi için bir ih- Zar müzekkeresi yazılmıştır. Polls Üsküdar istintak Aliye hanımıbu: hakimi Cemal Bey Iduğu vakit Ali- ye hanım istievap — edilecktir. Aliye hanim — İsticvabının — uzün süreceği tahmin edilmektedir. Tahkikat ne kadar sürecek nihayet 10 — gün zarlında ikmal edilecek ve evrak müddei umumiliğe havale — edilecektir. — İstintak hakimi ve müddel umumilik tarafınden mah- alli hadise olan Herant Beyin evinde bir keşif yapılmıştır. M. Beraer burada Muüstenöklik Macar artist Berge rla malümatına müracaat etmek İste- miş halbbuki Bergeri bolamamıştır. Mamali Bergerin benüz şehrimizde bulunduğu ve — Viyanaya — gitmediği anlaşılmıştır. Hareketin cezası nedir ? Aliye hanımın bu cerh hadise. Bini kasten ika ettiği ve teşebbüsü tarb bulundüğü anlaşılacak plursa Ceza — kanunumuz — mücibince 10 sene hapse 'mahköm - olacaktır. Eğer silâhi ihafe kasdile atüysa - cezası senzil edilecektir. Aliye hanımın bugün yarın istic- ——— Bu hadise — bakkındaki — tahkikat " edilmesi muhtemeldir. Bu Hoca Yakupta kim? Sabık meb'us Gafur efendiy- le4-5 zat serbest bırakıldılar Balıkesirde tahkikatımız Balıkesir, 24 (Milliyet) — Balyada tevkif edilen hoca “Yakup Boyabatlıdır. Mehmet namı müstearını da kullanmaktadır. Hoca Yakup avam arasında menfi propaganda yaparken eürmü meşhut halinde yakalanmıştır. Yakup” esnayı isticvabında — sabık mebus Gafür efendi ile diğer Sözt beş zatin idare ettiği bir teşekkül 'nam ve hesabına hareket ettiğini İddia etmiş bunun üzerine O zevatın malü Murat Pş.nın kemikleri Dün şehrimizden merasimle Lehislana gölürüldü nlik Taşanın ordü namıa Söyle Lehistanın iş lâline çalışan da- kat Türkiyeye il ticaya — mecbur kahp ihelda ede rerek Aalep Va- liliği — eenasında vefat eden Ma rat Paşa (Jeneral Bem) in kemik- leri dün Lehista- na götürülmüştür. Murât — Paşanın kemikleri — dün trenle — Lebistan Emin Paşa askeri heyleti taralından — Hialepten şehrimize getirilmiştir Kemiklerin konduğu sandık Hay- darpaşada — vagondan — inditilir iken askerlerimiz / tarafındân — merasimle kazşılanmıştır. Tabut ta 'Türk ve Leh bayraklarına sarılmıştı - Orudan istim: boda Sirkeciye geçirilmiştir. - Sirkecide Sast alti bü- gukta - Sirkecide merasline başlan- mıştır. İaniye bine dosü ve askerle- rimsizin — önüne konan — kürsüye Morat — Paşanın tabuti - vazolün- muştür. Taburun önünde Türk or. duşa namına ko- M Alzezki x- manı çelenk ile Lehistan, Macar, Fransız, Misir ve diğer banı sefaretlerin Çelenkleri taşı myordu.' Merasimde — ordumüzü — temsilen Merkez kumandanı Emin paşa bu- hunoyordu. Leh sefirinin nutku Bando Leh mllli marşını — çaldı, Leh sefiri tabutun önünde bir nutuk göyleyerek ezcümle demiştirki: *— Vatanını terke icbar edilen bu. kahreman — Türkiye toprağında misafir perverliğe nail olmuş ve bu memlekette takdir. edildiğlhden ken- dişine yüksek bir askeri rütbe tevcih edilmiştir. Bundan dolayı - Türkiye toprağına hörmetleri. Emin Paşanin mntku Bundan sonra merkez kumandanı Emin paşa bir. nutük — söyleyerek demiştir. kiz *— Ana vatanından cüda olarak ölen bu Müksddes - ölüyü milli bir istiklâl kahramamı olarak tepcil eder- ken Türk ordusunda bir Türk gibi hizmet ve büyük rütbeler kazanan aziz ferikimizin Ha etmiş - olduğu yi hizmetlerini Türkiye Cumhuriyeti Ordusu namına takdirön — bir daha tezkâr ötmeği bir vazife bilirim. . Mütcakiben Macaf sefiri de- bir notuk söylemiştir. Bundan sonra Leh heyeti askeriyesi reisi Emin paşaya hitaben Türk ordusuna Lehistan or dasunün hörmetlerini - bildirmiştir . Emin paşa da — mukabil cevap - ver- Tabat Leh reisi Cumhuruna ait vagona konmuştur. Tabutonm tzerine deki Türk bayrağı Lehlilere hediye edilmiştir. Trenin hareketi emnasında aşkerlerimiz tarafından tazim merasi- mi yapılmıştır. 'Tevfik Bey Tahdidi teslihat konferansına ik ottikten sonra tedevi için Avrupada kalan riyaseti cümhür umumt kâtibi Tevfik Bey şehrimize avdet etmiştir. Tevfik Bey dün kendisile gö- rüşen bir muharririmize tedavi edildiğini ve çok İstifade etti- ginl söylemiştir K Bey ir İki güne lar Ankaraya matıma MüraCast dilmiş ve Kendileri |o aa aa de hoca Yakup*ile müvacehe edilmiş- tir. Bu müvache neticesinde hoca Yakubun iddiası tahakkuk edememiş ve kayli mücerredinde kalmış ve halen de tevkiflerini mucip bir delil de bulünmiyarak kendileri — serbesi bırakılmışlardır. Hoca Yaküp mevkultür. — Balya adliyesi tahkikat ile meşguldür. Tah- kikat her cepheden tamik - olunmak- tadır. V İşlasyenda yapılan merisim ve Pnin | paranmız Borsada mü- | ”- him tedbirler Gaz lu alınbdı arlık şunun bunun oyuncağı —< olmaktan kıırlıı_lı_ı_c_qktır Istanbol kambiyo borsası idare meclisi dün töplanmıştır.* Bu içtima- da yeni borsa kanunu mücibince ya pilacak islâhat Ve teşkilöt mevzuu- bahsolmuş ve bir mesal programı ih- yarma başlanmıştır. Simşar sınıfı kaldırılarak mevcut 15 simsarın vazitesine nihayet veril. mişür. Bunların hepsi gayrı Türktür. Yeni kanan ahkâmına göre salâhi- Kambiyo borsasi komiser vekili Hasan Tahsin Bey getleri değişen borsa fahri azası için müzmele salonunda ayrı mevkiler ve anfitestr tarzında yerler yapılması kararlaştırlmış ve inşasta başlan- Yeni tesis olunan kulisye (seyirci) gınilına kabul edilmek Üzere dün ÇIS0) kudar mürsesat olmuştur. (100) kişi kadar kabul edilebilecektir. Bu sınıfa kaydedilmek için 25 Yüşımı bitirmek ve iki acenta tarafın- deh tavsiye edilmek âzımdır. Borsa komiser vekili Hasan bey meclisce ihzanına başlanan mesal prog ramı, borsa salonunda İnzıbatın esaslı Surette tesisini ve borsa baricinde bilbassa Beyoğlunun bazı gazinolarında hava oyunları yapılmaması hususunda cebabını temin edeceğini söylemiştir. Yeni kunun” dölayısile borsa meclisi intihabatı yapılacağı doğru değildir. (Mabadi ikinci sahifede| ——— Mühim bir kaza vapara Karadenizde Kayalığa olurdu 'Trabzondan gelen, malümata göre, Kefelizâdeler kompanya- sına alt “Büyük lman, vapuru evelki gece Trabzon feneri ci- yarındaki — sığlığa oturmuştur. Bu büyük geminin düştüğü yer kayalık ve taşlık olduğu için gemi rahnedar olmuş ve anbarı delinmiştir. Kazanın vukuu üzerine gemi- de bülunanlar telâş ve heyecan içinde kalmışsa da vaziyetin tehli- keli olmadığı ve geminin tahli- yesile yüzdürüleceği — anlaşılmış ve kurtarılması için lmanımızdan tahlisiye gönderilmiştir. Geminin anbarlarına su için eşyayı muhafaza için tedabir alınmaktadır. Golleri kim yaptı ? Galatasarayın muvatftfakıyeti İzmir 24 (Milliye) — Dün bit dürdiğim gibi Kar- gıyaka — takımını O — 5 gibi kahir Ha bir farkla yenet L yt Galatasarayın 5 &&;W tolünden ikisini Ç Ti Sadri, ikisini La- K_ Bi — beşincisini p Necdet yapınıştır. Galatasaray baş- E sez: tan nibayete ka- dar hakim bir o- yun oynamış ve halkın takdirini celbi etmiştir. (GCalatasaray takımının İzmirde yap- tıği maçlar hakkıindaki tafsildi 4 üncü sahifededir) Aliye Hanım için Polise emir verildi Yeni vaziyet| Mill iyetin büyük anketi ZTT T GTTCLA FUOT KARTLUA ZT Nİ MREGEMARD A SAAT TEYLARE 1Li inin en büyük eserinedir? BESİM ÖMER PAŞANIN CEVARI En büyüğü hiç şüphe yok ki yurdun halâsı, milletin istiklâl ve hürriyetinin teminidir... ,, Gazinin bütün eserleri büyüktür; fakat bunların en büyüğü biç şüp- he yoktur ki yurdun halâsı, mille-, tin istiklâl ve hürriyetinin temini- dir; bu eser o kadar yüksektir ki derecesini «büyük>» kelimesi ifade e- demez. Gazinin meydana getirdiği eserler| birer birer tahlil — edilecek olursa hepsinde nev'ine mahsus büyüklük. ler görülür. Zaten bütün bunlar mem leketin — varlığını teminden sonra yükselmesi etrafında birbirini — vel- yeylemişlerdir. Gari memleketi kurtardıktan, can; landıdıktan sonra hakimiyet millete geçti; artık Türk için bir kâbus o- lan «saltanat> yerine «Büyük Millet Meclisi» kaim ve hakim oldu. İstiklâ Hi kazandıktan sonra vatanı, devleti dinin Kurunu vüstal tesirleri altın- da ezilmesinden kurtardı; İalkmiye- ti etrafında izafe edilen hurafattan tecritle maddiyattan ziyade ruhani ve vicdani, ahlâki bir kuvvei mane- viye balinde bıraktı; - hilâleti ilga leyledi: «Kurunu vüsta zihniyetinde olan milletler mahvolmağa mahküm- (durlar. Türk milleti - bundan sonra yaşayacak ve mütemeddin bir millet gibi yaşayacaktır.» . |*) Gazinin ayağını Anadoluya bastı-. Handan İtibaren vatanın halârına ma- tuf birbirini velyeden hareket ve e- serleri kendisinin ne kadar büyük bir teşkilâtçi, islahatçı, — inkilâpçı olduğunu gösterir. Hükümeti milli- yemizin teşekkülü — zamanında her türlü barekât ve icraatında Gazinin bütün © büyük azmi, vatana şiddeti muhabeti, İmtidadı nazarı meydana çıkar, Metin bir azme, derin bir nufuzu nazara malik olan bu harp adamı bu gün en büyük bir sulh amilidir; iç- timaiyatçı, siyasiyatçı — büyük bir hükümet adamıdır. Kanunların zamana göre tadil ve teptili Türumuna - kani olan büyük Garzi memleketimiz için İsviçre nunu medenisini — kabul eyledi, bu adli islâhatla Türkiyemizi medeni memleketler arasında yükseltti, as- rileştirdi ve muhtelif dine mensup cemaftı — yekdiğerine - yaklaştırdı, 'Türk kadınına bütün medeni huku- kunu verdi, dini kanundan ayırdı. Hocaların, Şehlerin kesri nufuzu, cehlü taassup ve batıl burafat mer- kezleri, terakki ve temeddün engel- leri olan medrese, zaviye ve tekke- lerin şeddi memleketi derin bir “fe- ragat” ve “teslimiyet” ten, zâfu a- taletten — kurtardı; bütün — hırafat, an'anatı ve batıl itikadatı yıktı ve mazinin karanlıkları içine fırlattı; «Bütün safsataları, bütün — hırafatı atalrm ;bu, hayatın bize gösterdiği bir Tüzumdür. — Milletimizin önüne çıkan ve her türlü kemalât ve terak- kıyata karşı gelen bütün manialar yı kılmalıdır.» İşte bu hırafat ve an'a- 'natın ilgası neticesi milli hisler yük- seldi. Gazi meydana getirdiği inkılâpla Türk ve Müslüman kadınını mazinin omuzlarına yüklettiği hırafattan, be Hini büktüğü esaretten kurtardı, ken- disine medeni ve içtimaf hukukunu verdi: <Millet İki unsurdan, erkek ve kadından ibarettir; her ikisi inkı- lâba doğru birlikte yürümelidir.» «Türk kadını gizlenmemelidir, sak- Janmamalıdır, yüzünü örtmemelidir, VI Büyük Gazinin sözleri. Dr. BesimÖmer Paşa çünki Dundanmemleket iatırap çeker. Türk kedını harp zamanı memlekete mühim yardımlarda bulundu ; herkes Bibi o da zahmet çekti, Bugün hür riyetini almalr ve erkökle müsavi bir mevki işgal eylemelidir.» 'Türkiyemla bugün barici hiç bir tesir altında yaşamıyor, her şeyin kendine mahsus, milli olmasını isti- yor, lisanını öz bir ana dili haline getirmek İçin ecnebi kelimlerden a- yırıyor, Türk duygularını, zihniye tini aksettirecek bir hale getiriyor Tab'iyatı ve kıraatı güçleştirdiği c hetle terakkıye mani olan ve mede ni Avmıpa zümresinden bu bususta da bizleri ayıran Arap harfleri yeri- ne Lâtin — harfleri kabul olundu. Hep bunlar Gazinin birer büyük & seridir ki birinin Öötekine nixbetlke büyük olduğu iddia edilemez. Uzun müddet sıhhi işlerle iştiga- lim ve bu baptaki hizgetim, ayni za manda ihtısasım cihetiyle diyebili- rim ki büyük Gazinin memleketimi- zin varlığını teminden sonra Türk kadınının halâsında ve medeni huku- kunun istihsalinde meydana getirdi- ği inkılâp, ve işaretü irşadiyle bütün shhi işlerdeki faaliyet ve muvaffa- kıyet pek ziyade takdir ve istihsana şayandır. Memleketin s:hbati hayatı dır. Kadını yükseltmek ırkı, mille- ti yükseltmektir. Çocuğun büyük bir zamanı aile içinde valde kucağlıoda geçer. Türk kadını artık esir ve ca> hil kalamaz. Türk çocuğunun kavi ve gürbüz olmasını istiyoruz. Hülâsa: Ankarada hür, milli ve Cumhuri bir hükümet tesisi, memleketin düş- mana mukavemeti, nihayet galebesiy le halâtı ve tamamen istiklâli, salta- natın ve hilâfetin ilgaşı, bütün teş- kilât, islâhat ve içtimaiyat hep bi yük Gazinin meydana getirdiği, ta- hakkuk ettirdiği inkılâplardır ki bunlar sayesinde, türlü türl ü hıra- fat ve batıl an'anat altında tefessüh ededuran Türkiye yeni tarihte genç ve dinç bir millet olarak başını kal- dırdı. İşte bu sebepten genç Türki- ye kendini kurtaran, canlandıran ve meydana getirdiği inkılâbat ve içti- maiyatla ileriye götüren, büyük Ga- ziyi derin bir muhabbet ve minnet takdirkâr bir hörmetle selâmlar. «Ey genç! Senin ilk vazifen Türk istiklâ! ve Cumburiyetini muhalaza ve müdafandır. Muhtaç olduğun kuv eti damarlarında akan asil kanda bulursun.» Tıp fakültesi müderris derinden Dr. BESİM ÖMER H. Hamit B:ebin cevabı Gazi Mustafa Kemalin eserleri, cihan tarihinde İşgal ettiği yüksek ve mütemayiz şahsiyeti bir vahdettir. R Fen fakültesi reisi -H: HAMİT