11 Haziran 1929 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

| ç İdarchane: € Üskabul. . Ankara caddekif No 100 . Telelon numarı f Istanbul, Milliyet kstanbal, 3911 1 ÜB — Gözete ve Mürbasyd ait Büsanlör için müdiriyete müratanı edlmetidir. -& Müddrli çeçen nashalor 10 kuruştur. Gelen evrak geri verilmez. t 5 d Ş tumar KAYNAK ihmut Esat Beyin sofrasm- İhutuk söyliyen muhterem ar daşımızm dediği doğru — idi: Ha t toprağa su can Verdığı! DÇ inkılap fikir ve sanat cer-! n içinde doğar, yetişir vei ihür, Hiç bir rejim ne rasge-| eserdir, ne gelişi güzel ya-; dbilir. Kafası düşünmiyen ve Çarpmıyan - inkılâp, ceset 'Gürür. Yeni. müesseselerin| n yambaşlarında, idealist ve ganat adamları için yuk, ve ocaklar kurmaları esas değildir. Ösmanlı devrinin hareket teleri fikir ve sanat söylet- Kt için değil, susturmak için M sarfettiler. — Cumhuriyet durmuş bir —darülfünun Ve onu sarsa sarsa uyan- Biz fikirden ve san'attan ği istiyoruz, İnkılâp eseri ve cesur düşüncenin ten analiz tezgâhma gözü- palı teslim edilecek kı lam ve güzeldir. y Serbest düşünce bugün bi- t verecek kadar işlek ik değilse, sebebi Anka- aydınlığından ve açık ha- uzak kalışındandır. Fi- sanat ocaklarının yeni te- #ti burada, bu sarp ve yal- B kta atılmalıdır. Bütün ! İkç Ttiimlerinin aksine, bizim imizi fikir ve hissin uyu- ! ürkütür. Ankara on se- ! beri fikir ve sanatı kendi- r. Fiktin en çoşkun ağı her biri vatanın bir par gözliyen bu erkek dağla- lerindedir. FALİH RIFKI * *& *I Fırhasının zaferi bir ây ovel İngiliz intiha- .,_'ıtkı.n.ı.ı yazdığımız makaleyi he İe bitirmiştik.: — “Amele kkanı Pek de Burjuvazi sınıfı- İ leri haricine çıkmıyan proğ- erden böşkalarımın mülpa - hte K bağtrl saşhar olaçak —mahiyette tiela fırldğı proğrainin'n ve _eu İngiliz şiyasi Hayatının tet -._!lreıiude vermiş olduğumuz üm İngiliz intihabatı sonun- h 'h.uıı etmiştir. Filhakika Mac üiy İT fırkası İngilir müntahip çi ŞYE iştirak etmiş olmaları- Birinden biraz fazlasının | Akzanarak 288 mebutla intiha İalip çıkmış ve iktidar mev | iştir. Fırkasınn — zaferi hakiki Mahiyettedir? İngiliz siya- ti yeni intihabat neticesine bir tekâmül seyri takip - ? İşte şimdi, intihabat mü- inin doğurduğu — ihtiraslar bulduktan sonra gerek İngil- ”t gerek beynelmilel alemde #naller bunlardır. İngiltere- fırkası evelce de iktidar MA gelmişti. Onun için Mac- Aarümi — bir kuvvetle ve ne Zaman için hükümran ola- Ültidar makame, başiş başın Menbar değildir. Medeni de hükümetler kuvvet ve ini oradan almaktan ziya- kendileri kuvvet ve nufuz (e B | | İntihabatının mekanizma- BN ( ödilince görülür ki, Amele Bepillica üç fırka arasında en ehe* kazanmış olmakla bera- ? müntahipleri ekseriyeti- h TİNi toplamış olmaktan çok Amele fırkasının kazandığı aj Küsur reye karşı burjü- anın kazandıkları reyle- Ü e 14 milyona baliğ olmuş- Bepi'barla Amele fırkası bir de- İ ta, Milletinin ekseriyetine is- —_',l kerbestçe icrayr hükü- h İecektir. İkinci — mühim B idar: İngiliz. Avam ”| Ki tibabat neticesinde şö- | Ül ediyor: Amele fırkası N_'_"—uıı.ı 254 Liberaller İller 8 meb'us çıkarmış- akalüyor ki en kuvvetli olan kiy' dN da kendi başına hükü- Edecek adet ekseriyetini nit Mutlaka diğer iki fır- Müzaheretine muhtaç- Kit Trkazı CalN temin edebilecektir? İmii'e burada başlıyor. Mac batta burjuvazi sınıfı- Müntahiplerin de reyle- Maksadile siyasi proğ .'n.,,_, Fakat ne olursa - ol- |burjuva: " Ve asıl kuvvetini ame- | *aParsa işci sınıfının iMiülliyet Hüsaşmacalamıeriri Sihrt ea eob'uasa BW ASN YUNANLILARLA HARPMI YAPACAKMIŞİZ? Harp tehlikesi mi var Sahiden bu sözleri Venizelos mu söyledi? Yunanlılara karşı bahri teslihatta bulunuyormuşuz!. Ankaradaki müzake renin son safhası- M. Diyamandopulos dün tayyare ile Atinaya gitmiştir-Yunan lılar bitarafların tekliflerini beğenmemişler.. Venizelosun tuhaf beyanatı unan gazetelerinde okunduğuna göre M. Venizelos Radyo ajansına şu garip beyanatta bulunmüuştür: —* Hükümetimiz bir kaç dela Türkiyeye müracaat ederek bahri teslihatın tahdidini Türkiye bunu kabul etmedikten başi teklif ettt Halbuki yeni harp gemileri ısmarladı. Bunun üzerine Yunanistan da İllosunu takviye tmek lüzumunu duydu, Tl'ıaı son. zamanlardâ İtalya ve Felmenge 2 muhüip, 2 tahte- ir, 4 Torpldo sİpariş ellil. Yanunistan da üymı nispette siparişte bulundu. Çünkü Türk teslihatı münhasıran Yunanistana Türkiye İle yunanistan arasını rşıdir. Sahlllerinin vüsatı türk donanmasının takviyesine lüzum gösterdiği hakkındaki Türkiyenin iddiası akikate muvafık değildir. daki rekabet yakın bir istikbalde bir muharecbe tehlikesi doğuracak mabiyettedir. » ** * Müzakere ne halde Dün gelen Atina gazeteleri son çıkan ihtilâf hakkında şu malümatı veriyorlar: « Bitaraf aza — tek 17 mayısta tebliğ ettiler. Yuna- nistan — bitarafların — tekllilerini kabul - ettiğini 21 mayısta bil- dirdi. Yunanistan da teklifleri kabul ederken bitaraflar Türki- ye hükümetile bilmüzakere 29 mayısta ilk tekliflerini nakzeden yeni tekliflerde bulundular, Bi- tarafların bu tekliflerinde şim- diye kadar Türk teklitleri addo- danan — teklitler — mündemiçtir. Türkiye hükümeti bu teklifleri derhal kabule şitap etti. Çünkü bu. teklitler İki tara- fın noktai nazarımı telif suretile değil fakat Türk noktal nazarı- ni tatmin ederek serdedilmiştir. Yunan hükümeti bu teklifle- rin esasını tetkike Tüzum gör- medi. Yunan hükümeti bu tek- üflere karşı vüziyet alırken M, Papa kendisine verilmiş olan salâhiyeti tecavüz ederek bu ikinci tekliflerin. müzakeresine girişti hati bitaraf azaya zakeratı bitirmek için bunların kabulü VAzım geldiğini ima etti. Ankaradaki yunan — murahhi larının bu - vaziyetidir ki itilâlı hasıl olmuş gibi gösterdi. » Atinada dünkü içtima Atina, 10 (Aneksartitos) Bitarafların teklifini beğenmiyorlar Bu gün Venizelosun riyasetinde bir İçtima yapılarak Türk-Vu- Ban meselesi görüşülerek ve tayyare İle muvasalâtı beklenen M. Diyamandopulos bu Içtimada bulunarak Ankara müzakeratı hakkında izahat verccektir. İtti- haz edilecek mukarrerat M.Di. yamandopulosun vereceği iza- hata bağlıdır. Yunan tebaasının teşebbüsü Atina,10 ( Apoöyevmatini) — Buğün Türkiyede emlâk sahibi Bulunan Yunan — tebaası - topla: narak Türkiyede kâln mülkleri. min İadesi İçin Türkiye hezdinde teşebbüsatı Tüzimede bulunma- x Yunanistandan ricaya karar vermişlerdir. Diyamandopuloa gitli Muhtelit mübadele komlsyo- nu nezdindeki Yunan baş mu- rahhası M. Diyamundopulor dün tayyarelle Atinaya gittmiş- tir. M. Rivas geldi Bir müddettenberi Ankarada bulunan — Mühtelli — mübadele komisyonu relsl M. Rivas dün şehrimize gelmiştir. M. Rivas dün ötelde İstirahat etmiş, yal- mız Yunan ikinci mürahhası M. Fekan İle bir müddet görüş- müştür. Bitaraf rels bir kaç gü- ne kadar tekrar Ankaraya avdet edecektir. İ "&ı._ a İmilletinin ekseriyetini teşkil eden|nald şimdi daha ziyade manevi bir k'*'—.m_ kutmıyacak bir ma- ıfı her an kendini de-|prestijle iktidar makamına — geçmiş- d ir |virebilecek iktidardadır. Çok sağa İtir. Fakat o makamda karşılaşacağı her şeyden evel bir kendisinden |müşkülât kendisini ve fırkasını ça- almakta olduğu iddia İYÜZ çevirmesi ihtimali vardır. Dü-|buk yıpratacaktır. Binacnaleyh ya- iktidar mevkline çık- | Men başına geçen Mac Donald bu|kın zamanda İngilixz milleti tekrar Dsrsetmender dile |Şarait içinde devlet gemisini nasıl|bakcm ve hakim rolünü oynamağa davet edilecektir, Paris sefiri FETHİ BEY DÜN GİTTİ Pariste müzake- rata başlanacak —e e— Paris sefirimiz. Fethi — bey, dünkü ekespresle şehrimizden Parise hareket etmiştir. Fethi bey, bir kaç zevat tara- fadan teşyi” olunmuştur. Bu meyanda vali vekili ve Şehr- emini Muhlddin bey, kolordu kumanrdamnı Sükrü Nalli, Mer- kez kumandanı Emin paüşalar ve şebeimizde bul nan mebuslarımızdan bazıları - bulu- nüyorlardı. Şehrimizde bulunan Roma sefiri Sünt bey de gelmiş ve Fethi bey İle görüşmüştür. Osmanlı bahkası müdürü de teşyie gelmiş Ve Fethi bey ile görüşmüştür. Fethl Bey, mütebessim bir halde teşyle gelen zevatın birer | Fethi Bey vagonda birer ellerini sıkmış ve veda- laşmıştır. Fethi Bey, Parise iki Anka- ra kedisi götürmektedir. Fethi Bey Pariste Frânsız Hükümeti Ne bitaraflık ve ade- ml tecavüz misakının müzakere- sine başlayacaktır. sesir e. —— Bir nokta? İngiltere-Rusya siyasiyat kapısı açılryor mu? Yeni Hariciye nazırının ilh ve mühim beyanalı ) , Dondra, 10 (AA) — Daily He İ rald gazetesinin bir. muhabirini ka- , Huf eden — yenl l haritiye — hazin, ' M. Henderson a bulunmuştur: “Cemiyeti Ake vam ile olan mü- Hasebatımızı mele hükümetinin harici siyasetinin ea mühim amil lerinden biri te- Yükki ermeh hu susunda M. Mac GA Honald ile tama: men — beraberim. M. HÜenderöosn Bu Ayasat, Ce- miyeti Akvam zihniyeti ile sevk ve idare - edilecektir. - Biz, bizim için mevzuubahs olan mes'eleleri tama men İngiliz noktal mazarından değil, belki beynelmilel teşniki mesai noktai nazanndan terkik edeceğiz. Gerek cemiyeti akvam azasından olan devletlerle ve gerek Rusya ve Amerika gibi bu cemiyete dahil bu- lunmıyan — devletlere — karşı İttihaz edeceğimiz hati hareket bu zihni- yetten mülhem olacaktır. Müttehidci Amerikanın dünya'üze- rindeki rolü pek mühimdir. Zira Amerikanın cihan sulhune sıkı sıkiya bağlı bulunan bürün bir mes'eler & İş bankası Yeni ve mühim bir tekâmül gösteriyor Bankanın bu yeni ve çok mühim muvaffakıyeti hakkında aldığımız malümat... İktisat ve ticaret hayatımızda |YAPMak için gelenler gibi ruhunda pek mühim hizmetler ila eden Türkiye İş Bankası faaliyete geçtiği günden beri memleketin lakişafında ve her büyük teşeb- büste ileri bir mücssese olmuştur. Banka işe başlıyak nisbeten çok bir zaman geçme- di; fakat buna mukabil gördüğü iş Çoktür. Tabildir ki bum sonra göreceği İşler de İhtiyaç nisbetinde artacak, bu milli mü- essesenin fasliyet sahası geniş- leyecektir. Bankanın çok iyi idare edil- mesi, muntazam ve devamlı bir güyret neticesi olarak milesse- seye karşı her tarafta büyük bir itimat beslenmektedir. Memle- ketin her tarafında tüccarın ve halkın muhtaç olduğu krediyi temine çalışan İş bankası en fazla mevduata sahiptir ve bugün en ziyade muamele ya; bir mücesesedir. 928 Bilançosu bankanın ne Büyük bir inkişaf ve faaliyet sühasında — çalıştığını İspat et- mektedir. Banka yeniden hisse senetleri çıkaracaktır. Haber aldığımıza göre bu senetler hamiline mu- harrer olacaktır. Hamiline mu- barrer * şenetler borsalarda ve hariçte dahX Yazln üramnmakta ve dalın yüksek fatla satılmak- tadır. Şunu da haber verelim ki ; bankanın. nizamnamesinde eski hissedarlara — verilmiş olan ha- kkı rüçhan — fırsattan - İstifade edilerek kaydü mübayaa edil- diği takdirde 11,20 fil - ihraca göre bugünkü borsa fiatına na- zaren hissedarlar ehemmiyetli surette istilade edeceklerdir. İhtiyat akçesi Nizamname mucibince İş ban- kasının bugünkü ihtiyatı 900,000 Miradır. Banka her seme artan Bu yeküâna yakın bir atlde ser- mayesine müsavi olacak ve bu da hisse senetlerine merbut bir kıymet teşkil edecektir. nile honuşan iki büyük demokrasi arasındaki münasebetleri “nkân dere- cesinde tahkim ve tarsin etmek için dlimizden geleni yapacağız. Rusya ile münasebat Cemiyeti akvam haricinde bula nan diğer büyük bir miller de Rus- yadır. Amele fırkasının bu müllere Karşı olan siyaseti malümdur. Bu siyaseti tarbik mevkiine koymakta İki memleketin mü- tekabil münasebedlerinin sağlam bir esaSa İstinat — etmesini temin İçin Moskova ile müzakerata - girişmek lâzım geleceğini ” söylemek - fazladır zannederim. Zira bu münasebetler ancak böyle bir esasa istinat sure- üyledir. Ki umümt — sülh” davasına ve ticaretin — menfaatlerine - hadim olabilirler. 1917 senesinde Rüsyadaki memuriyetimden beri bu geniş mın taka ile Büyük Beritanya arasında mümkün olduğu kadar sıkı münase betler tesisini arza ve iltizam etmeke ten hali kalmadım. Gazinin en büyük eseri nedir?. MehmetEmin B.in cevabı —— e. —— Bence en ehemmiyetlisi harf inkılâbıdır; bu ötekilerin koruyucusudar Yeni güneşlerin altında yeni işler k dünyaları bu Dahi 'de hayata gözlerini açtığı vakit, beni lsmninim ki, ara, bu büyük evlâdı için de: “Benimsin!” demiştir. Zira onda bir kaç resul kahrema- 'nın dehası vardi: Hürriyetin zaferi, hilâfetin ilgası, Cümbhuriyet — ilânı, harf inkılâbı. Bunların her biri bu büyük insanın bir şaheseridir. Siz bana, bunların hangisinin en büyük olduğunu soruyorsunuz; han gisi öbürlerine nisbetle küçüktür ki!., Esir için hürriyet ne kadar 3- ziz ise, mazlum için de adalet öyle değilmidir? Bunlara susayan ruh- lar, hakikat ve medeniyet için de ay 'i susuzluğu duymazlar mı? Doğru- İsu şudur ki, bunların hepsi birbirle- rini tamamlayıcı şeylerdir. Lâkin bence bunların en ehemmi- yetliti har£ inkalâbıdır; bu ötekiles rin koruyucusudur. Şüphe yok ki, bağrında halk d Bunun içindir ki, bizim halâskâ- |lile bir yeni harsı ve halkcı bir reh- rımız ortaya atıldı; eski İskandinav|la bir yeni medeniyeti saklayan bü yyalılara eski İskandinav harflerini |harf inkilâbı halkın, içinden çıkara- Mehmet Emin bey talim eden “Öden” in İskandinavya|cağı kafa ve göz adâmlarile, kol ve iş adamlarile bir halker millet vücu- millet hlara söylediği sözleri bu da Türk- Jere söyledi; Peygamberce bir ses- le: “Ben size bu yeni harflerle, cs- rar ve ilhamın kapılarını açacak o- lan bü altın anahtarla ilmi, saitalı veriyorum ; $irin şairlerinize, âkülle İrinize yeni bir deha veriyorum! Si- zin Yatihlerinize, Kahramanlarınıza yeni bir ideal ve yeni bir amih veri- | yaram!" dedi. Zeki Mesuth da getirecek; ve bu. halkcı kendi inkılâbının ve kendi bi ti demek olan halk Cümhurj; kahraman ve kurbanı olmai her zaman kalbinde taşryacı Halkcı biz milletin vatan olan yeri Türkiyenin ve-onun hür ve n t beldelerinin? Je yaradıcısı oh BLEHMET £ .—. Ben cevabı ive İSkIŞAYYna 'aft Ümit ve İtim: zayi etmiş ve inkırar devzinia y laştığı kanaatini tarihi bir mu der telâkki ederek benimsemisti deniyet âlemine baktıkça, ve Avru. panın siyasi ve iktisadi darbelerine Marüuz kaldıkça *biz adam olmayız» şeklindeki zelilâne düşünüş daka on 'önbeş sene evelki bir zamanın en fa rik içtimal vasfıydı. Mütarekenin ilk tesirleri Türk benliğini daha zi- yade baltalayarak bu meş'um düşü- 'nüşü ccnebiden medet umacak de- receye vardırmıştır. Kendini ka; beden ve nefsinc itimadı olmryan bir fert ve ya millet nihayet bir nebat ve esaret hayatı yaşar. İşte binbir türlü sebep altında bu hale gelen Türk ve Türke ve Türk heyeti içe timaiyesine, kudretli nuru ile ken- dini ve benliğini bulduran Büyük deha Türk dünyasının haliki olmuş- tur. İnkilâbın diğer büyük eserle- Ti hep bü ana hilkatım tabii netice Zeki Mesut bey Benim kanaatıma göre Büyük Ga- zinin en büyük eseri, Türkün ferdi ve milli benliğini yaratmasıdır. Şah &İ ve ya içtimai olsun, hayatrı cen büyük sırrı ve kudret menba:, uğvi- yetin benliğine sahip olmasındadır. 'Türk asırlardanberi şabsi hayatında |leridir. Gazinin cn büyük — escrini orta zaman zihniyetile cahilâne ta-|Türkün vicdanında yarattığı insan- İassubun esiri olarak şuvr ve seciye: |lik ve vatandaşlık kudretinde mü kis görüyorum. “Varım, çünkü — dü- şünüyorum, deyen filozof gibi, biz Türkler de «Varız, çünkü — bütün mevcudiyetimizde Gazimizi ve onun hayat nurunu hissediyoruz.. diyo- Tüz. sini kaybetmiş ve rüzgârı — tab iyaprak gibi kendi benliği haricilde ki meş'um amillerin oyuncağı Gl9ş kendi kay- mekle me: telkin ve tal ZEKİ MESUT HasanCemil B.incevabı leşmiş cüzüleridir. Tefrik ve tecez- zi kabul etmiyen bu büyük kül tabı- 'ata, bütün kâinata benziyor, ve Gazi Jonu mütemadiyen yaratıyor.. ve Al- lah gibi hür yaratıyor. Bu küllün nihat şekli yoktur, çün- kü önun hududu ve nihayeti yoktur. Ve Gazinin en büyük eseri eserinin bu hudutsuzluğu ve nihayetsizliği- dir; çünkü onun istediği ve aradığı insani mikyasta ilâhi tekemmüldür. Onun mühtelif şekillerde tecelli ve tahakkuk ettiğini gördüğümüz kuvvet ve deha plâfiları o muazzam umumi hilkat plânının muhtelif ceb- Bence Gazinin en büyük eseri mil- Tetini kendisine inandırabilmesidir, ma'şeri vicdanda müşterek bir iman yaratması ki buna «Gazi imanıs de mek doğru olur. Bu iman milletin ruhunda” iradenin teşril kuvveti ol- du. . hepimizin en içimizde işlediği- ni hissettiğimiz insani irade kanunu ki tabıat, ahlâk, düşünme ve bedi kanunu kadar vicdanlarımızda mücu sirdir, Marihin en büyük kâdiselerini bü- yük insan, ve bunun insanlara tel- kin ettiği iman yapar. Bu imanın de- Renin tahliyesi Tâzım Alman tamiret meselesi ” hakkın- da mütehassısların Taporu — üzerinde derin tetkikat yapılmadan — ve diğer devletlerin bu mesele hakkındaki noktal / nazarlan anlaşılmadan evel hükümetçe hi bir kar'i karar irtihaz Olunamaz. Renin tahliyesi hususuna gelince; Börün işgal kıtaatımı bu ara- ziden çekmek anının gelmesini sabır. sızlıkla beklemekteyiz. Bizim için ciddi bir düşünce ve kaygu - teşkil etmekte olan bu meseleyi mümkün rinliği ve temizliği nisbetinde hâdi- seler büyür, insanilikten çıkar, ve ilâhiliğe yükselir. Biz Gariye bir insan diyoruz, cün- kü onu insan şeklinde görüyoruz; fakat ne dersek deyelim, ve ne şekil- de görürsek görelim, bunun hükmü yoktur. Hükmü olan şudur — ki biz Ona, şuurlu, şuursuz inanıyor, iman ediyoruz. Tnsanlar yalnız Allaha inanırlar, ve ülühiyeti ihtiva eden büyük Bana. Çünkü büyük insan da Allah gibidir: İnsanları aldatmaz, ve yara- tir, helerinin tersimatıdır. Ve mukaddes milli bir vedia gibi müebbeden ne- silden nesle intikal edecek o — ezeli büyük iman alevinin kıvılermlı işik- ları. HASAN CEMİL Bir tashih — Dün Denizli meb'am Necip Ali Beyiü yazısında iki temip ba “milletine, ketimesile *Türk milletinin kalp ve vicdasımı bir noktaya temerktir. ettire vek yaptığı çok Babetkâr tedbirlerle düş mamı mehmlekettes târdederek vei, Ka kadar inkâr ede. | Yürütecektir? gilsilesinin anahtarı mesabesinde olduğu | olduğu kadar sür'atle halletmek ça- Gazinin münferit eserleri büyük ZEKİ MESUT — | bedihi ve aşıklırdır. Biz İngiliz lsa- | relerini aramağa gayret edeceğiz — İküllün ahenk ve irtibat kanunile bir- * Padar Tönüle ea SA STN Yer Bakilda eee K öreç #lerimize iekaar ile keyliyeti tashik eyleriz