2 Ekim 1919 Tarihli İrade-i Milliye (Sivas) Gazetesi Sayfa 2

10 Eylül Sene 335 tarihli Azerbeycan Gazetesi'nde görülen mühim malumat ber vech-i atidir: 1- İngiltere'de tatil-i işgaller devam etmekdedir. Afganistan ve Çeçenistan'da Denikir Ordusu için asker toplamak teşebbüsünden dolayı isyanlar zuhur etmekdedir. 2- İngiltere ile Afganistan arasındaki sulh müzakeratı için tarafeynden tayin idilen murahhaslar müzakereye başladıkları esnada İngiliz heyet-i murahhasası reisi General Hamilton şedid mutalabat ve tehdidatı havi bir nutuk irad etmiş ve buna Afganistan heyeti reisi Serdar Ahmed Han tarafından verilen cevabda Afganlıların silaha meyyal olduğunu kendiliğinden bildirdiği, gerçi İngiltere Hükümeti nüfus, kuvvet, terakkiyat-ı maddiye cihetinden Afganlıların fevkinde iseler de harbi umumideki düşmanları bulunan Afganlıların bugünkü vaziyetlerini derhatır ettirmek istediği ve İngiltere Devleti Afganlıların artık uykudan uyandıklarını bilmesi lazım geldiğini binaenaleyh Afganlıların ancak adil bir sulh taleb ettiklerini beyan etmiştir. 3- Tiflis'e vasıl olan Azerbaycan reis ve elçisi Gürcü Hükümeti meclis-i müessisan a'zaları ve belediye reisi tarafından istikbal edilmiştir. Erzurum Muhabir-i Mahsusamızdan Amerika Generali Harbod riyasetindeki heyet Eylül'ün yirmibeşinci günü saat onbirden evvel Erzurum'a vasıl oldu. Hey'et şehre bir buçuk saat mesafede Vali Paşa ile kolordu zabıtanı ve Müdafa'a-i Hukuk Cemiyeti tarafından istikbal olundu. Şehrin medhali haricinde hemen umum Erzurum ahalisi kadın ve erkek, generali istikbal ile alkışladılar. Hey'et medhal civarında kolordu tarafından tertib idilen çay ziyafetine davet olundu. Çay ziyafeti esnasında gürbüzlerin, futbol kulübünün sporları, ahalinin cirit oyunları, Erzurum barları, laz oyunları, pehlivan güreşleri gösterildi. Ve bunların cümlesi sinemaya alındı. Ba'dehu şehre girilerek Çifte Minareler, Yakutiye Medresesi gibi Osmanlıların vurudundan evvelki Türk asarı gösterildi. Bunların fotoğrafileri alındı. Müteakiben makam-ı vilayet ziyaret ve heyetin suallerine ecvibe-i lazime i'ta olundu. Bu meyanda Müdafa'a-i Hukuk'dan Necati Bey tarafından Ermenilerin tarihiyle ve bu memleketteki seviye-i ictima'larına dair kat'i ve ilmi izahat verildi. Bilahare kolorduda öğle yemeği yenildi. Musikişinas zabitan tarafından bir konser verildi. Türklerin Avrupa musikisine vukufiyeti de bu münasebetle gösterildi. Hey'et öğleden sonra dört buçukda avdet etti. Avdet yolu üzerinde Ermenilerin İslamları deverüb yakdıkları evler ve bu evler derununda el-an mevcud kadavralar heyete irae idildi. Bundan başka bazı vesaiki tahririye heyete tevdi' olundu. General Erzurum istikbalinden ve birkaç saatlik ikametden fevkalhad mütehassıs olduğunu defa'atle söyledi. Wilson Prensiplerinin onikinci maddesi levha halinde gösterilmişti. Bu levha reis Wilson'a takdim edilmek üzere General tarafından alındı. Hey'et Hasankale'de ikiye ayrılacak bir kısmı Tiflis üzerinden diğeri Kara kilise (?), Beyazıt, Van tekrar Beyazıt üzerinden Erivan'da birleşecekleri anlaşılmıştır. i>Muhtelif memurin, ulema ve eşraf ve tüccar vasıtasıyla hakpay-ı hümayuna keşide kılınub birer suretlerine **** olduğumuz telgrafname suretleridir: Zat-ı akdes hazret-i padişahiye fart-ı merbutiyet ve sadakatimiz kemakan baki olmak şartıyla bidayet-i mütakereden bugüne kadar güzeran olan eyyam-ı elime zarfında vatan-ı mağdurumuzun ma'ruz kaldığı masaib ve felaket-i mütevaliyeye rağmen Ferid Paşa kabinesinin istihlas-ı vatani ve selameti ebna-yı memleketi namına ma'tuf hiçbir hayat ve hissiyat-ı vatanperverane ibrazına mukdedir olamamasına ve milletin efkar-ı vatanperveranesinin tercümanı olan Sivas Kongresi'ne mumana'at ve makam-ı mualla-yı hilafetpenahi ile milletin arasına men' ve fesad eylemesine binaen meşru bir kabine teşekkül idinceye kadar hükümet-i merkeziyeye devam--ı ita'atımızın kabil olamayacağı ma'ruzdur. Tokad Memurin ve Eşraf ve Tüccarı Tarafından Hakpay-ı Şahaneye Keşide Olunan Telgrafname Suretidir: Ferid Paşa kabinesinin Anadolu'daki tezahürat ve varidat-ı milliyeye mani' olmak emeliyle reva gördüğü hakşiken mu'amelat-ı i'tisafkareneyi hakpay-ı şahanelerine iblağ etmek ve milletin yekvücud olarak taht-ı hilafet etrafında toplandığını sevgili halifelerine arz etmek gibi bir teşebbüs-i meşru'u akim bırakarak izzet-i nefs-i milliyemizi cerihadar ettiği cihetle bu kabineye itimatımız münselib olduğundan hükümet ve milletin selametini te'min için müsta'cilen sedde-i seniye-i hazret-i hilafetpenahilerinden istirhama cür'et iyleriz. Katibe-i ahvalde emr-i ferman padişahımız Efendimiz Hazretlerinindir. ------------------------ Zirdeki Eşraf ve Mütehayyizan-ı Memleket ve Umum Ahali Namına Belediye Reisi Tarafından Mumza Olarak Hakpay-i Hümayuna Keşide İdilen Telgrafname Suretidir: Sevgili Hakanımız; Harb-i umuminin tevlid ettiği felaketler yüzünden bugün ağlayan milletin makam-ı mualla-yı hilafete göz dikmiş ve ancak o makam-ı mübareki halaskar bir çerağ-ı ümit olmak üzere görüyor. Umum muvacehesinde kıraat idilen beyanname-i hümayunları sevgili padişahları ile milleti arasında mevcud ve layezal sadakat ve merbutiyetin bir nişane-i tarihisi olduğu halde hükümet-i merkeziyenin bilinemeyen bir saik ile amal-i milliyemize düşmane bir vazifet alması ve millet ile hükümet arasında vücudu bilhassa şu zamanda zaruri olması icab eden ittihad ve vifaka mani' olması ve Avrupa nazarında memleketimizi anarşi halinde göstermesi bizi son derece müteessir idiyor. Her zamandan ziyade şu zamanda hükümet-i merkezinin millete istinad itmesi ve bu kasdın husulü içün meclis-i milliyenin hemen sür'atle küşadı icab iderken bilakis amali milliyemizin Avrupa nazarında tasdik ettirmek için vükela-yı milletden müretteb teşkil edilmekde olan Erzurum ve Sivas Kongreleri aleyhinde bulunması ve bu kongreleri dağıtmak için Müslüman kardeşleri kırdırmak suretiyle vesait-i gayr-ı meşruaya sevk itmesi tarih ve millet nazarında affedilmez hatalardandır. Amal-i umumiye-i milliyeyi sevgili padişahlarına munharif arz eden bu meşru emellere muhalif bir vaziyet alan hükümetin harekat ve icraatı mutabık-ı re'y-i am olamayacağından kabine üzerindeki itimat-ı şahanelerini haiz namuslu zevatdan mürekkeb ve meşrutiyete sadık bir heyet-i cedide-i hükümetin teşkiline ve kendi de Sulh Konferansı'na gideceği tebşir buyurulan murahhaslarımızın da milletin amalini bi-hakkın temsil idecek zevatdan terekküb itmesine makam-ı mualla-yı hilafete olan ebedi merbutiyet ve sadakatimize bir mukabele-i lütuf ve azamet-i şehinşahi olmak üzere intizar eyliyoruz ve bidayetde ve katıbe-i ahvalde emir ve irade sevgili ve mukaddes padişahımız Efendimiz Hazretlerinindir. Akdağ Madeni'nden Bugün burada akd idilen mitingin netice-i mukarreratı aynı miting heyeti tarafından atebei ulyaya keşide idilen telgraf sureti ber vech-i zir ma'ruzdur. Ka-i makam Tahir Suret Amal-i mukaddese-i millete karşı yanlış bir vaziyet alan Ferid Paşa kabinesinin ma'ruzat ve istirhamat-ı milliyeyi huzur-ı şahanelerine iblağa mani' olması ve vatanda ca-be-ca açılan rahne-i indirase karşı da bir tavr-ı la-kaydi takınarak düşmanlarımızla beraber izmihlal-i vatana koyması artık bütün delailiyle vazıhan anlaşıldığı cihetle lüzum-ı iskatını isma için bugün binlerce kasaba ve kura ahalisinin akd ettiği mitingde Ferid Paşa Kabinesi'nin iskatıyla yerine amal-i milliyeye hadim eazım-ı milletden bir kabinenin teşkilini sedde-i seniye-i hilafetpenahilerine arz ve istirham kılınmakda olduğundan tervic-i metalib ve istirhamatına inayet-i padişahilerinin erzan buyurulmasını kemal-i heyecanla istirham iyler ve bir vesile ile de hakpay-ı şahanelerine te'yid-i sadakat ve ubudiyeti bir vazife-i milliye ve diniye addeyleriz. Ol babda ve katibe-i ahvalde emr ü ferman Padişahımız Efendimiz Hazretleri'nindir. Erbaa'dan: Cenab-ı Hak zat-ı akdes hümayunlarını ikbal-i vatan ve millete şahid buyurulmak ile mübeşşir iylesin. Mübhem siyaseti ile milletin halklı endişelerini tevlid eden ve vatanı ihtirasat içinde emah (?) eyleyen ve zat-ı akdes hilafetpenahileri ile efrad-ı millet arasında hail vaziyetde amal-i milleti hakpay-ı mualla ihtivayı tacdarilerine isale mevani ika iderek zat-ı akdes hümayunlarına ve makam-ı mu'alla-yı hilafetpenahilerine la-yetezelzel napezir revabıt-ı sadakat ve ubudiyet ile merbut bulunan kitle-yi milliyeyi bir şerzeme-i asiye gibi sanmaya çalışan kabinenin artık menafi'i milleyeyi sıyanet idemeyeceğine kani' olduğumuz erkanından ref'-i itimat eyledik. Tebdilleri ile menafi'-i mülk ve milletin taht-ı te'mine aldırılması hususundaki niyaz ve istirhamatımızı sedde-i seniye-i hazret-i mülukanelerine karşı cebhe-i sena-yı ubudiyet olarak arz eylemeye cür'et iyleriz. Katıbe-i ahvalde emir ve ferman şevketmeab Efendimiz Hazretlerinindir. İncesu'dan: Hükümet-i merkeziye ile kat'-ı rabıta eylediği ve itimat-ı millete layık bir kabinenin re'skara verilmesini zat-ı akdes hazret-i hilafetpenahi arz ve adem-i itimatımız da Ferid Paşa'ya iblağ olunduğu. Telgraf Müdiri Mustafa Mahkeme Reisi Sezai İncesu Ka-i makam Vekili Talat Ahali Namına Belediye Reisi Mustafa Ulema Namına Müftü Mahmud Muddei umumi Vekili Rıfat Jandarma K. Ahmed Duyun-ı Umumiye Memuru Ömer Ziraatbank Memuru Ahmed Müdafaa-ı Hukuk Cemiyeti Reisi Meclis Azasından Mustafa Sebk eden muhabere üzerine Çelebi Cemaleddin Efendi hazretlerinden son varid olan telgrafname sureti aynen naklolundu: Devlet ve millet ve vatan-ı mukaddesin bekası ve hukukunun muhafazası hususunda teşekkül eden heyet-i milliyelerine vaki' iştirak--ı fakirhanemizin kabul ve takdir buyurulduğunu tebşir telgrafname-i celileleri mucib-i emn ve iftihar-ı daiyanemiz olmakla bilhassa arz-ı ta'zimat ve takdim-i teşekkürane ibtidar eylerim. Ol babda Hacı Bektaşi Çelebi Cemaleddin Ta'mim Anadolu ve Rumeli Müdafa'a-i Hukuk Cemiyeti Sivas Kongresi Hey'et-i Temsiliyesi tarafından ta'mimen iş'ar olunan emirde münderic tebliğ maksad-ı esasi-i cem'iyeti vazıhan göstermekle aynen naklolundu: Anadolu ve Rumeli Müdafa'a-ı Hukuk Cemiyeti'nin maksad-ı meşru'u ve istihlas-ı vatan emrindeki nukat-ı nazarı semerat-ı nafiası fiilen iktitaf edilmeye başlanılan teşebbüsat-ı malumesi ile maddeten te'ayyun ve tahakkuk eylemekdedir. Erzurum ve ahiren Sivas Umumi Kongresinin 17 Eylül 335 tarihli beyannamesi muhteviyatı işbu teşebbüsatın desatir-i esasiyesidir. Umumi Kongre Beyannamesinde: 1. 30 Teşrin-i Evvel 335 tarihindeki hududumuz dahilinde kalan aksam-ı vatanın yekpare ve bu vatanda yaşayan İslam vatandaşların yekvücud olduğu musarrahdır. 2. Cami'a-ı Osmaniyenin temamiyeti ve istiklali millimizin te'mini ve makam-ı mualllayı hilafet ve saltanatın masuniyeti esas-ı kat'i olarak kabul edilmiştir.