16 Kasım 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

i 16 SONTESRIN — 1947 IHADİŞELER TAR EN Büyük işler büyük fedakârlıklar isteri © peesom “ şimlimemei Mehkemelerde. - Deliye ve deliliğe dair 8 Sie de 4 Emlâk Delijiğe imrenilir mi? — Ziya paşa me diyor? — Bir Adliyede bir deli ya ve Deliler ve gerer ve cara — İki kite — Deli! deli, tepe Pu > #5 4 tarihine giren deliler — Deli birader — Haç deli kimdir ? — Behlül — Deli pad ve Mehme: Hit Şair Mehmet yata sözü — Bi iki fire Yazan. Manir Süleyman Çapanoğlu Denir, şairlerimize birçok mazmun sarfettirmistör. Alâ “© ikten azade olmak, düşünceden tehasssün oleminden masun kak mak hosa citmis, bunun zevkine irdi deryayı e zehrab tu Âzade olurdum elbet asi Ya dehre getmeseş kıt'ası, b en güzellerindendi “ Sillei dariışşifadır sanmayı » yağmur değildir ne$esine varılmış olacak ki, birçok amlaramız, bilhassa - imiz deliliğe âdeta o imrer delileri kiskanmıslardır. Ziya Paşa'nın: rahmetinden, tulmasaydı? derdü garda aklı olmasaydı. ir, a gök gürlüyor, süman ağlar bona! darı muhabbette o divâneleriz kim, mu melirsetzede en âki'imizdir. Tiğı sartizi zekâmız kırk yararken bir kıl, Biz da ? : Bulundum ben dabi darüşsi Eflârunu beğeni Hava hoş, ler turaf gülzar, Pu eshabı cuftu mecnun isek kimdir cihanm âkili? Hfayi Bâbcâlide, » anda cok divâmeler gördüm bü'bülşsr, gülhandan seyreden divane o'maz mı? Divânelerin bemdemi divâne gerektir Divânera kalem niset Beyit ve mısraları, delilik maze * mununa temas edenlerin hatırımı- | ra gelenlerindendir. Maamafi : van edebiyatmıla daha çok çüzel, teraside. hakikaten o bererste be ! darüilei 5 ilsünde Ber de tasdikname olsun & yiller Ve mısralar vardır. Dostem Müseyin Rifat'm Şu iki kıtası da bu mevzuun sınırına gi rebili»* , nundan almca diploma. korkutor Imayı kurdumsa di “Talihimden bak şu timarhanede ver kalmadı! Diplomam var diye serbestre söverken “Neyzen” Kuru bir sertifika oldu benim de derdim, oo“ Markar Osman boca Tütfettiği anda Rifat, Başlamazeam , ., Biz Kövükken, deli dedikleri w | damlanın pesine takılır: Dek! deli! Tepeli, Kulaklar, küpeli" Şark” ar, adamcağızı ker » | der, ize saldırtırdık. Ve | bu çok hoşumuza giderdi, İ sından ber eğer namerdim, Edebiyat o tarihlerinde, (bir çok akıllılarımızı basetten patla” tan derecede yer tutan delilerin sayısı, kabarık bir yekim tatar, Bu meshur ve sanatkâr o delilerin basında (Amr) gelir, Meşhar “Kays”i bilmiyen var mıdır? N Mecnun ki fena deştini seyretti serim, Gamhaneme geldi dedi hali Beytini söylediği için “deli bi Trader” adiyis anılan ve mistear adı Gazal olan Bursalı Mehmet, edebiyat tarihimizde yer alan Üc li şairlerimizin başmda gelir, Sih- reti, bütün Türk ve İslâm diy: Guesklıyan Hattat Osman, hı bet delilerdendi. Eski Kulınlarımızm, adının bas Şma “dünü” sözünü ekledikleri “Behlül”ü kim bilmez? Bazı sözle rinden Ve hareketlerinden dolayı ona “Akıllı deli” derlerdi. Behlti- Tim bm hareketleri, birçok sijrleri” mizde yer almıs, cebi mazmunla- ra hayli tesir etmistir. “Dünyaya hap kaçtıklarmı “Vay gidi dastlar vay!” diyerek kahkahalarin gülen Mesrjı rün nun da edebiyat tarihlerine geçen delilerlendir. Eskiler o bunlars “cezbe erbabı” derlerdi. ..» SMANLI padişahları icinde akıl muvazenesizliğine uğr » yanlar vardır, Birinci Selinin bs hası, Birinci Mustafa, Sultan İb- rahim bunların en basmıla gelir, Hem bunlar, azılı delilerdendi. — Sokullu Mehmet Paşayı divan da öldüren adamla, ikinci Osma- mn öldürülmesi üzerine Merro Hü seyin Pasanin yanında Sultana. met camisinde Sipahilere saldıran Ye baş mülâzimle birçok sipahiyi mn deli de Osman tarihinde almışlardır. Meri, hamiyetli, valansever bir asker olan Müsir Funt Pasa, deli tarihimizde deli diye anılan hir çok kıymetler, büyük o sahsiyetler n Ne birader: Damarlarını kesip intihar «<0 Besir Fuatla, Anadoluhisarındaki evini ateşliyerek evlç beraber va nan Sabah muharrirlerinden Meh wet Halid ve rahmetli *, Kıfla, Muallim Nacj devrile, mesrutiyet “ devrinde yetisen ve deli diye anr- lan wwharrirlerdendir. Kendisin - den urun müddet edebiyat dersi aldığım sair Mehmet Celile de “Deli şair”, “Deli Celâl” derlerdi. Onun şa kıt'ası meshurdur: (Arkası Sayfa 3, Sü, 5 de) Şotam maliye nazırı yapmak ikin . Bone'yi Vaşingtondan çağırdı, Ko. korkutmuş ve Şiddetle selim aleyhtarı yapmıştı; İngilizlerin ve İngilizlerden ziyade radikallerin tatyiki halinde Blum İspasya lerine karışmamak nokin; nayarı. ni habaj etii, Fokat Sağlaria uzlaş. mak için yapılmış olan be hareket tesirsiz kaldı, Fransa ikiye ay mış olarak yasamakta devam etti. Komünistler İspanya Cümhuriyeti lehinde doğrudan doğruya bir yar dan yapılması için mücadele yorlar, sağlar tam bir blok lı de Franko taraftari kalıyor ve İspanyava bir İtalyan müdahalesi ne çok müsait davranıyordu, Ros- yalistlerin en miihim bir kısmı ve radikaller, şerlerin en haf;f; olan müdahale © etmemek © politika kıymetleri düşüyor Anormal yükselişin aksülame'i başladı Bilhassa son iki yıldanberi gin şehri ir müddettem beri düştüğü ve gayritabil olan 2 km satım muamelelerinin durduğu görülmektedir, Filkakike İstun El bulda malzeme bulunamamasın- dan dolayı insuatın çok azalmazın dan sonra emlük kıymetleri esk #ine nazaran vasat j4 işit, İyi yerlezde bulu rün beş misli kir dığı görülmüştür € bu anormal yükzelişin tah; sksülâmeli başlamış ve ev uyan durgunluğu fiyatların di mesi takip elmiztir Diğer taraftan şehrimizde sn yıllarda en 'çök görülen ve biihar #a kiraların yükselmesinden son moda olan müsait enddeleri:ki bi- nalara kat ilâvetine müsüade ver mek hususunda belediye fen h yeti sıkı davranmağa bâşlamı: Halbuki kat ilâvesi icin msan, istiyen emlâk sahipleri çoktur, Bu müsaadeler de bilhassa biranm mukavemeti derecesi ehemmiyet'e gözönünde tutulmaktadır. ithalât malları çoğalıyor Gümrüklerden süratle çıkarılma: : için yeni tedbirler alınacak Öğrendiğimize göre, o Tisaret Vekâleti ile gümrük ve inhi ve münakalâş vekâletleri arasında İstanbul gümrüklerinde, anbar ve antrepolarda, mavnalarda ve ni- hayet vApurlarda ve vasonlurda dolup taşan ithalâç mallarının süs ratle çıkarılması için yeni ve ka bili tatbik tedbirler alınmaz: için Ankarada temaslar yapılmakta. dr Bu münasebetle İstanbul mın- taka tiraret müdürü Baha Firger- de Ankarada bulunmaktadır. Mühim bir mesele terkil eden İstanbul gümrüklerinde bulunan ithalât mallarmın süratle çekile » rek piyasaya arzı icin undan ev | vel muhtelif tedbirler alınmın, bun İar verimli olmakla berâber ister len neticeyi Yermemistir, Fakat buna rağmen ithalit malları hu #usunda #eçen vencyc nazaran piyasada bariz bir genişleme kusu” Je gelmiş bulunmaktadır. Banun- Ja beraber eldeki ithalit mallari'e çok daha fazla genişlik temini mümkün görülmektedir. Yeni alınacak tedbirlerin İstan bul gümrüklerine günde g:len 300 - 400 ton ##ha'ât mallarının cü çok bir hafta zarfında ithal olunmasını tenin edecek mabiyet te olacağı anlaşrimaktadır. Yazan: Aleksander Vert sma sadik kaldılar, Sağlarm “iyi düşünenler, ön Fransanın milli menfaaletlerine Köri olan ve tam lâkaydisi katolik muharrir Jorj Bernansm “ay altında büyük mezarlıklar, isimli kitabımdk açı. ğa vuruldu ve şiddetle hücuma uğ- radı, Moras'in prensipleri ve b Wuharririn Fransız milli an'anele. rini inkâr edisi bu güzçl mücade- le kitabında Bernanos tarafından çok kuvvetli bir şekilde red ve in- ' kâr edilmistir, düşünenlerin düs Yer yüzünün bütün Paşistleri, birlesimiz?, daha di hesini hâkin görmektende görmeyi tercih ederi i, reketin neticesiydi: bu hareketin ilk hevesaniı tezahürü 9 eylül 087 de oldu; Ftuval civarında bomba. Inrla epey ov hasara vira. Bu #üşlincenin ne demek olduğunu Bir taraftan anasını tekmeliyor, bir taraftan da “Ne ağlıyorsun be? Haaaa ne olmuş ki ?...., İli singülü Jandarma arasında getirilmişdi.. elleri arkasından Kelep, | vekiyda, Kıvırcık saçlı, orta boylu, vöcutlaydnı, Bilinmez, onarılmaz bir | 461 ile kavranıyoramış gibi nr kiriş iüiş, dudakları çarp bir gülüşle bre. rmnisiu Biraz arkasından da yaşlı bir tn. | dın geliyordu, Baş örtülü o uzun si, | yah mantolu bir kadın. aradn bir wendilini gözlerine £ , Banu. götür suk yanaklarına süzülen ayımı si, | Kadın kimbilir, ne vekjitenberi ta, $ığı bir valizin ağırlığı yüzünden bi, rar yana küykılamş, ayaklarımı sürü. ye sürüye öndekilere yetişmeğe çalı, | şıyordu. andarmalar arasında giden deli. kanlının herhalde andisı olacakşı, Ko. ridordaki balkin meraklı gözleri pünden geçip giderlerken galiba am. İ mesinin hıçkurdığımı doyan eli kelep. geli delikunle birdenbire geriye döne, rek ihtiyar kadının karşısma diki. di ve kadınım kalçasına siddeti bir tekme savurarak bağırdı: — Ne ağlıyorsun 'be?, Haaa, No olmuş ki, Kadın iekmenin sessmı sanki day. manamştı, Mendili ile gözlerini kuru uyarak korkuyla geriledi ve sefkat , le konuştu: — Ağlanıyorum, #vlâdın lar üüyam, baran sildim de, Delikanlı ikinci tekmeyi de hazır. İsmış faka vurmağa 4 balamn | mış arkasından yrgişei ma kendisini omuzlarından çek. miş; | — Ne istiyorsunuz. beni? Ha ms Ve akabimi lendi kaldı: — Şa demirleri çözmezseniz bir n- dina bile atman, Jandarmalar her nedense kendisi. ne karşı yumuşak odavranıyorlardı. Bir tanesi: — Peki, peki, dedi, Dün de nça. yam, Ve elindeki bir demir parçası fe kelepçeyi güya açmağa (uğraştı di, dindi ve tabii açamadı; — Anahşar kaybolmuş, bu da oç. mıyor, dedi, Anlaşılıyordu, ki saçlayu kandır. mağa çalışıyordu, — Onu sem kilitledin, sen açacak. sn, — Iyi amma, anahtar doktor beye gidelim de, belki e biz sey yapar, Beriki birdenbire kandı: de olduğu yerde çivi. ifiyorsunuz? Çözün şu demirleri... | — Olmaz olur mu? Bu süz üzerine saçlu, Mmanmiş gö. ründü ve jandarmaların istediği yere doğru yürüdü. Biraz sonra Adliye tabâheğinin Ka. pısı öhündeydiler, Ancak yarım tat) Çeviren Muzaffer Eser, pek iyi anlıyan Hanri dö Kerimi ansız Mitlercilerine karşı olan | * mücadelesinde onlarm bu fikirle. | rine siddetle hücum etmekten ç3- ; kölememiştir, Kazular teşkilâtı hor | eyi göze almış insanlardan mü. | * rekepti; ve 1928 haziranında A- ! tes Haçlar, Kıralm dostları, Fran. * sz birliği gibi Foşist birlikler ta- savvur edilirken bu teşkilâtın da an kaldırılırsa icahederdi. anik hande bulunan “yüksek burjuvalar,, Kendilerini komilniz. i malnam himayn edecek sandıkları şatınak parara hiç ! la! miyorlardı, | Kazular'lar #iman, bühassa İtal: | İyan ve İspanyol ajanlariyle isbir- | Ni yaparak oahışıyı vg bu | tesekkle Baron Aloisi'nin zili - den gizliye riyasot etmekte olün- #w söyleniyordu, Fasist aleyhtarı | ve İtalyan gazetecisi Kar'o Roselli nin ve kardesinin öldürülmesi Kazular'larm ilk l Tiyordu, | hiç ağ. | ki Jandar. | diye bağırıyordu gününün geç saatinde adliye dokçorn tabii bulunmazdı, Jandarmanın bir Günesi vaziyeti öğrenmek üzere aşağıya indi. Diğeri oradı kaldı. Bir iki saniye içinde şhuç o mahkemesi din, n kalabalıktan bir çoğu yeni getirilenin etrafam sarmıştı, İhtiyar kadın güçlükle taşıdığı va, lizinin üzerine oğurmuştu, Elleri ke, lepseli oğlu kafese kımulmuş bir kap lan gibi dalaşıyordu. Birdenbire ka, labalığı farketşiz — Ne istiyorunuz bo? Bıktım siz den artık, Dağılın yurüdan, Gözleri birisine çakıldı; — Ya sen? Sen kimsin ha? Ne istiyorsun benden, Hiç deli görme - din mi? Deli, deli, deli İınişim ben işte, Öyle diyorlar bana,, Sen de we viniyormn ha? Gözleri öyle Korkunç bir bal al. / muştı, ki tekrar anasına doğru dön. dü ve kadını rastgele cılgıncasıma tekmelemeğe başlad Bir taraftan sakin ağlnmn.. Ağlar. diye bağırıyordu. Yalkız kalın diğer jandarma, ni. hayet kendisini güçlükle teskin oda. bildi, Biraz snra diğer gelmişti, Arkadoşma; Jandarma da — Tıbbisdliye götürünüz. Müşahe. | ye alacakımışlar, Diyerek suçluyu aralarma aldılar ve Koridor boyunen yürüyüp gift ler, Suçlu götürülürken; — Ben tıbhadiiye gitmem. Max. hür Osmanı istiyorum. Oraya gidrce Him, Çözün şu ellerimi, Ben oraya gideceğim, Çözün be., Diye bağırıyordu. İhşiyar kağın yine sessiz sessiz ağ yarak ve ağır valizi taşnmağa ga- lışsrak arkalarından yürüyordu, Ni hayet Adliyeden çkıp ittiler, iie Bilâbwre o müddeinmilikten rendiğime göre, deli olan ve Anadı, nun bir şehrinden getirilen suçlu, oldukça zengin bir aileye mensup, tahsilli ve içtimat mevkii yerinde bir genç imiş, Kendisinin evvelâ — Kati, sonra da deli olmasına seveb uğutsuz bir aşk imiş, Sevdiği kızı, tekir bu. İn anası ile babası almesnn sand olmuş, hirz da çocuğu farla sevmesi yüzünden bir gün kazara ölmüş, bundan müşecssir olan delikaniz hem bahasını, bem anasını öldürmeğe kalkmış, Ancak yalnız Babasıpı 8. dürmiiş, nivası hafif yaralarla kurtul rms, İste şimdi, Kadın bir hatuları yü. zünden deliren buba katil) Oğlunun arkasından gör. yaşları ile onu timar hüneye kadar galip ediyordu, NİHAT ŞAZI Ktual civarındaki bomba taarru Yü (bu bir panik ve heyesan anı. ös Fransız milletinin ne suretle hareket eileceğini anlamak irin yapılmıs bir teerühedir), Cerber kuvvetinin patlatılması ve Brest de Cümburivetçi İspanyollara bir denizaltınm zaptı icin yapılan te Şebhüs Kağularlarm ve Franko ya mensup ajanların eseri Pariste bilhassa katı mahalle! de Kagular veya resm unvaniyle ihtililkür hareketler gizli komite- sine ait müteaddit silâh depoları bulunda, General Düsenyör ve bir i çok Fransız ış adamları bu teşki- lâtla az veya çok alâkadardı; bu teskilâtla alâkadar olanlardan bi. ri de general Düsenyir'ün sami. mi dostlarından biri olan Ve Fran. sız câmiasından sonra Rivor viüik- sek mahkemesinde hâlim olan M, Vatto'dur, 6 subat hareketini ya- panlara karsı sempatisj malfim o Jan general Veygandın da Kayn Jiurla temasta olduğu rivayet edik mektedir; bunu gösterecek hiç bir delil yoktur. Ba iki tevkif müs tesna olmak sartiyle gazetelerin ve Adliyenin elkemmiyet vermedi Zi Karular meselesi, hadili zatın “In beki de Pek mühim dei fakat hir bastâbk arazı; Aksi yon Fransez, Jar ve Grenşwar “ibi bezi gazetelerin bu hareket. lere Karşı gösterdikleri <amnati daha manalıdır. o (Sonu Yarım) b SİT ARLIK vergisi kanunu” nu Büyük Millet Meclisinin ne mühim zaruretler dolayısile kabul ettiğini hepimiz biliyoruz, Bugün tarihimizin mühim dönüm nokta- larından birindeyir, bu dönüm noktasını selimetle âşartak uzur zaman için gayet ferah günlere kavuşacağız; milletin ve Yardun kalkımması uğrunda daha hizli; & dunlaria ilerlemek örikânmı bula cağız, Büyük fedakârliklara kat- lanmıyan milletler aslâ büyük işle ri başaramazlar, Talisiz Vransı- win bugünkü vaziyeti vaktiyle fe dakürlddar yapılmasından çekini! meâi yüzünden değil midir?” Ken- di tarihimizde de bu çeşit misajler bulmak mümkündür. Törk milleti . tarihin en büyük Tedakürlık imtibanını İstiklâz har bi esnasında omuvaffakıyetle ge şirmiştir, Kanuhun Neşrini haber veren Radyo Gazetesi de bu nokta Üzerinde pek haklı olarak durdu, “Tarih” bize o günleri şöyle an- latıyor; Yurdumuzun en zengin yerleri işgal görmüştü; düsman son dcfa 300,000 kişilk bir ordu ile taarrır i zaman bizim ordumuz yüz bini pek az aşıyordu, O zaman Atatürk garp cephesi kumandanı İsmet İnönüye “Orduyu Bekişciir şimal Ye cenubunda topladıktan sonra düsman ordusiyle araya bl- yük bir mesâfe koymak lâzımdır ki ordunun tensik ve tâkviyesi mümkün olabilsin, Burlun için Sa- karya sarkma kadar çekilmek ca” izdir” O zaman İsmet İnönü, taribin en muvaflekıyeti geri çekilişle rinden birini başardı, Ve ağustos 11921 de Büyük Millet Meclisi bü- tün salâhiyetlerini Atatürke dev Tetti ve onu başkumandan yaptı, Atatürk üçdört gün içinde orduyu takviye içinli- İ zımgelen emirleri verdi, Bu arada en mühim tedbir “milli tekâni komisyonları”nın o kurumasıydı; her kazada böyle bir komisyon ise basladı, Lâzüm olan erzak, hayven araba, elbise, yiyecek maddgleri, kimin elinde varan alınıyor; bede“ li sonra ödenmek üzere bu mâl ve” vasıtaların sahiplerine birer sened veriliyordu, Halk zeilli hükümetin kararını sonsuz bir itaat ve iti- matla karşıladı; her taraftan ara ba Ve hayvan kolları, yığın yığın eşya ve yiyecek madüeleri cephe ye akıyordu, Vatanm bağrma 20 kulmus olan esaret ve ölüm tehli- kesi karşında heyecanlı bir fe dakârlik yarışı başlamıştı. Kerdi- sini son Bizans imparatoru on ci Kostantinin halefi saydığı için Bizans impâratorları sayısına gö” re On Üçüncü Kostantin diye ilân eden düsman karalı, ordusuna ta wrruz hedefini bildiren emrinde “Ankaraya!” diyardu, Fakat Sr- düzlü süren mevdan harbi Türkün #aferile bitti, Büyük zaferi hazir lamak imkânmı bu gafer verdi, Türk subay ve erleri Sakarya kr yılarında canlarını fsd ederker Türk zenginleri de Mallarım feda etmizlerdi. Busün de milletimisin hayatı Ye hürriyeti ağrunr canlarını fe » daya hasır duranlar için milli fe Ankârliği vapmağa cağrılıyoruz. Ödenmesi bize en büyük şeref ve baz veren»botç iste budur, KADIRCAN KAFLı Bazubent mi kavi bazu mu? İn bir isteğinin yerine lçeeğini Son Telgraf refikimizde okuyaruz: “Fazla yolen taşıyabilmesi izin tramvay araba'arındaki; kanapele” Tin öndeki iki sıradan gayrisi kal dırılacıe Ve buralara, bazübend tasıyan memurlar, basta, ihtiyar ve malâlleri oturtacaklar.” Bu havadisin pazar Sabahı he halde gel gördüğümüz yeni Emniyet ilörü havadisine benzememesini temenni ettikten sonra sorabili- rin: Acaba bu bazubendli memar- lar arabaların içinde mi buluna" caklar? Aksi hakle, daha bu yerlere simdiden bazıları kuyvetlilerin suhip çıknenklarına inanabiliriz. Gerenlerde yerini çocuktu bir “adına vermek icin ayağa kalkan bir avındarımız kalktığı yere ker *i fesli, pehlivan yapılı hir zatın — Karşı saşfay ageçiniz —