11 Kasım 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Tarihin büyük davâlârı Onbaşı Füljans Jomay Di. iopiayan * “Yapılacak hareketlerin en ko tayı, on tehlikesiz Fransa Gi kıp gitmekti, faknt param kal wewmesti, bölüm gibidalma para içerisine yavarlanmış bir ada anm yabancı diyarlarda pıraız pulsuz hiçbir sey yapamıyacağını çe çabuk anladım, "İste o vakit birdenbire bu ka- dini öldürmeği disümlüm, bu fi. kir ilk anda o karlar korken; bir sey geldi ki, sanli bu düşüneey kafamdan karmak istiyormuşum gibi ellerimi sakoklerima Cütür- düm, Fakat bu fikir, tiple filiz ve ren bir ağâe gibi dullardı, Budak, andı... Artık bu düşünce bir san. ye bile kafadan aynimıyordn, kulaklarım mütemadiven “o karl mi öldür, ağzmı açıp kimseye Si- kâyet etmiyen yalnız ölile'dir. nasihatlerini kayıptan dinliyordu “Bataklığı düsen bir insan kı tulmak Sin cabaladıkça çamura gömülür, ben de ba karına karsı mayı düsündüm, bir baskasını fakat kime?.. “0 vakit Jomayı Jomayla beraber askerlik eler. ken ona dikkat elmistin, bu müs- düşündün... rif, çok para harramak için cek kazanmak arznsiyle çüpman bu adamın her seye istidadı vardı beş parx için her seyi yapabilirdi, Bu maksatla ona bif Mektep ya, zarak Pare dâvet ettim, (mu ve beni ele veren hir mektnba., “Bir svç hazırlıyan adımların | Anima bir noktayı unuttukları için kendilerini ele verdiklerini çok 0- kumuştum, Fakat benim hazala. | dığım için önlara hiç benzemiye- cekti, çünkli Jormaya mektubu ya aneen hatti Jomay ile buluşmak üzere Parise giderken dahi ko, famda hazırlanmış bir plân, bir proğram yokta, Yalnız Gildiğim bile şey vardı, benden yirmi hin frangını geri istiyen Madam #u. yu Jemaya öldürtecektim, “domayla serginin civartada, pehlivanların Şürestiği sirkte bu. lustuk., evvelâ bana hir işte yar dın edip edemiyeceğini sordum, Bana “evlenmek tzereyim paraya iktiyaenn var, biraz para kazan. mak için ne istersen yaparım,, ce webm verdi, Onu bu halde bu, leme Âlets sevinmiştim. kendi. sine “yapacağımız is cok kolay, dedim Ve başka izahat vermedim. “Oradan çiktktan sonra Sen kenarmda wenn uzadıya dolaşarak maksadım: ona anlattım. O itiraz le kânmda bulacağımız parayı yarı yarıya takeimi de karsrlaşırdık “Jomayia beraber hazırladığı » maz plân çok basitti, akşam dik künm kapanma caatinde ben icr, riye girecek kadınla konursmağı taşlıyacaktım, Ben kadınla kenu- surken Jamay içeriye girresk ve sir'atla kadınm işini bitirecekti. Sonra £ece yarmına kadır kepenk leri kapalı dükkânda bekliyecek » tk, “Plâramızı gayet gürel o taşbik ettik, Kadınım şarapçı düktün ö aiine geldiğimiz vakit sol tarafta. ki Kepenliler kapatılmıştı, fakat dükkân kapısı Beniz açıktı, arkin. dasımı &şarıya bırakarak iceriye geldik, Madam Ra düklünm orta yerinde durmuş. kepenkleri #çıp kapayan manivelâyı oçeviriyorda, Beni görünee ödetn sevindi ve “.— Bravo Müsyü Karpantiye, diye haylırlı, Tamamiyle sözünü, sün eriymissiniz, Tam zamanımda yetistiniz., “Sükütümu muhafaza etmeğe çalışarak cevap verdim: — Paranızı getirdim Madam, dar yürüdük, enon masa basma #turmasna meydan vermede bep hemen masanm basın oŞoctin, malısadım kadını karşıma, arkası kapıya dönük bir vaziyette otur mağa mecbar etmekti Kadın kar. $ıma oturdu, bana sarap #kram et ( ve tasavvorlarmı anlatmağn basladı, Oturduğu dilkkânın #xti- Win okazıldığım, mahibirm en sekiz Bin frank İstediğini uma & rn aninter ve benden nadihat torken; yamhanenin hapse önün # Jomay'm gölgesini; gördüm) (Baştaraf: dünkü soyrda) ATATÜRK KOMUTAN Davası Muzaffer Esen Onbaşı sessiz sağnsız orsya gel- miti, Birdenbire kadınn: öre ne arkadan atılırken bu ölüm & nim görmemek için gözlerimi ka padrm, “Tizen, azı bir feryat kulakları. mı deldi, gözlerimi açtığın vakit iitiyar kadın kanlar akan başiyle ! kapuys doğru gidiyor. Jomay de miri elinde ve şaşkın ayakta de- ruyordu, Bu vasiyet. karsıımda meni teşkil etti ve tilmeni 18 Mey dosa geldi, Atmtürk büyük koru. tan vasıflarını bu tümenin başın- i Büyük Farp başladığı saman Se'ya Ataşemiliteri bölum Yar- bay Mastafa Teri, cephede bir Kıla komutarilığma tayin edim. sini istirham etmiş ve Tekitağn, dn teskil sğlimekte olan 19 uncu tümen komutanlığına tayin efil Aa herkese Shat etmistir. CONKDAYIRI ZAFERİ İngilizler Seğdilibahir ve Ars Yurnuna cikarma yaptilar zaman 19, tümen Bitalıda orde ihtiyat Yulunuyordu, Düşmanım çıkarına yaptığımı haber nie ninin» 10, #0, e komutanı hiçbir emir bekle- meksizin tümeniyle birlikte Ar İ burnuna hatektet etti, Çek mühim İ bir noktm olan Conkbayırını düös- İ mandan evvel tuttu; tasrrmz ede- rek düşmanı geri attı, | ANAFARTALAR ZAPDRİ Mustafa Kemaj 26 nisandan 8 miştir, Atatüfk bir sy içmde tü- ağustosa Kadar Arıburnu remtn. dor kideriç mahvolur; Wir daha vürsana,. #Jomay'ın üstüste Kıdem ba sına iki defa vurduğu ve Kadınm Yere düşütüğünü gördüm, Sonra Jomay cesetli wehtene inilen merdivene kadar sürükledi. *Bu işler bittikten sonra kes pankleri indirdim ve dükkânm içerisini aramağa başladın:, “ ,, Paralarm taksim; işini de | düği kuvvetlerle ve böhemehai ka bitirdikten sonra etra'ı wörden | ti metice kazanmak ermiyle yeni reçirerek Kendimizi ele everetrk | den Anafartalar sahasma büyük delil bırakıp bırakmadığımıı aras | kuvvetlerle çıkarma yaptı Ri tırdık, Şüpheli hiçbir şeyle karşı | ağnstes 915 de (Anafartalar) gru Taşmadık, kadının kafasını parca. | pu komutanı olan Albay Mostafa ıyan demir parçasını ben cetime | Kemal, ilâ tümenle (7, ve İZ nci atmışım, Ve iste yine bu aralık İ Tümenler) taarruz etti, Dümeni Jomay'n Havr'drn yazdığın mek | ilerlemesini ve çıkarmanın geniş tup aklıma geldi, Bu mektaptı be | lemesini menetti, İni acıken ele verecek Sey yek Ve mükemmel bir deflilart 70. rh İçi kazandı, 8 ağustosta düşman Conkbayın hattıbâlâsınm bir kısmını saptet- miyti, 10 ağustosta Albay Mfuseafa Xemal beslin tarzında yani t5p- çu hamırlıksız taarruz ederek Cenk bayırmı istirdat etti. Albay Mastafa Kemal (Anafar. İ talar) da alta tümen yani ük; ko ; lorduluk kuvvete kumanda otmiş- dür, dıfan muharebeleri yaptı, 19 ma ys 915 te Albay olmustu. Us Oman Arbarna ve Seğdülbabi: İ emtakşlarından ilerlemek ihtims li olmadığını görünce yeni getir e Jomay'ın elinde bilirdi, Onun için Jemaydan Pa #ekfubun yarında olep olmadeğı nı sordum, Kaputanan cehinde #lduğu sevalımı alpen bu oekiult imha etmek Biz geldiğini söy. ledim. mektabu çıkardı, yarfından cıkardığımız melktube ufak nar. çalara ayırarak cehime attım, Ril mem nasıl bir dikkatsirlik yürür. den bu sarfn bir parcasini nisa Mart aylarında ekseriya mühiro nın üzerinde bırakmışız, hit takım değisiklikler olur, Eski- *, , Artık her sey hitti; hic bir | den Sene hası olan mart belki de kurtolns ümidi kalmadı, beni bek. | baharm ilk ayı olduğu icin ba de Nyen lâyık olduğum cezayı meta- | Bisiklikisre sahne olmaktadır, E Betle kurşılıyabilecek miyim. İste | bedi Sef ve büyük milli kahrama simd; ürletüğüm nokta, .,, umuz Atatürk “Mustafa Kemal” Wahlsmenii bundan sonrakı | Siz de 1916 senminin mart ayı »1fkaları trerinde dnrmeyoru böyle olmaşta, Büyük kumanda. yalni? mahkimeci Füljarı Jamay | »».Perp kuimtlarımızdan ağ 7m idama ve Laj Karyıntiyesin | cepörsinde vazife alması bu ey mülebbed kürede mahküm edil, | vuku Zelmiytr. Anafartalar Satı lerini ve mahkeme salonanda kor ramanı Çanaklnlenin ciğmasümul kallığiyle herkesi iğrendiren Jo, | #erini kazandıktan senee ildir mayın giyotine Yikit bi seker gı, | pede toplanan 11 ve 12 aci piyade bi çıktığı ve Simli © mertçörime | tzeonleriiee eml 16 mer ka kaesıladılkanı Hive ederek bu mat, | ordunun bayma büyük bir ketik- k i 4ö mihayetlendiriyotür. bal ve tevm'üde tezahürat ile Kel w misti, Bütün Edirne halkı, Paba- BİTTİ ceki - Edirne sosesinden şehire vela gine giren Mustafa Kemali “Yaşasm Arıburnu ve Anafartalar kahvama nı Mustafa Kemal!” yazılı tâkrza, ferler altından geçirerek emu? alkışlarla karşılamışlardı. Albay Mustafa Kemal 14 ikin cikânundan 27 şabata kadar E- dirnede kaldı ve tatbikat, manes- ralar ve harp oyunları iile geceli gündüzlü meşzal oldu; meivetini yetistirmek hususunda bizgat çok uğrasan We zevk duyan mümtaz bir kamandandı, Bu sırads Atv tirk Enver Pasadan aldığı bir YARIN BU SÜTUNTARDA Fransız İhtilâlinin mütefekkir kahramanı KONDERSE'nin ihti. (Bi uğrundaki çabalamal . feci âkibetini analtan i Kondorsenin intiharı #erisini bulacaksınız, — İyi ara halifetin ona büyük 4, tlmadı vardır, Onu devirmek kaf da. ğini uymaktan daha güç almaz mi? —Bunu ben de bildiğim için, Mik önce hallteyi devirmek istiyorum, Bu yolda bâna yardım edersen, sen de yeni halifenin meşru zevcesi olursun? — Yeni halife mi dedin? Bu da kim, Seyit Ömer çülümsedi; — Ben, Hacer kendini tutamadı, güldü, —Sen mi? İşte be garip gey. — Neğm gürip o gürüyorma? R, linde kuvvet var. Maşlmiler aram, da, Hiç Dir kuvvete dayanmıyan İd” Kfe Nüsr ulak bir sarsıntıya oo bite tahamenll edemez, derkn! devrilir. — Haydi canım, Bivlesaçma söz, teri bırak da | eğer bir iş o Rörmek isğiyersan , şu metin berilin sırpnı yere getirmeğe çalış, Zem banu vap, mağa çalışırsan sana ben de yardım ederim, TARİHİ -78- YAZAN: mak ve halifenin ayağımın alba kar, buz kabığa koymaktır. Seyit Ömer yalvarmağı başladı: — Bana yardım edersen, sana bir dizi ineş alırım, — inciye ihtiyacım yek. Sekiz disi imetn var benim. — Sana Filistin kamaşlarından el, bise yaparım, Ayağa nifım bnihsi, iar takarım, — Odamda #ındıkta — Kümes Var, Hallarlara gelince, o kadar çok ki. bunlardan bir kısmını deve yavrula, Seyit Ömer susuyorda. rının ayaklarına takıyorum. Hacer serdim: — Pekâlâ, Sana bir kiler dolüsu — Ne m. Reşitten korkuyor müsun | şurup ve peçeli hediye ederim, Bana yokan?., da bir diyeceğin yok ya, — Hayır, Kark meyorum arsa, be #im makasdrm seninle beraber oalış. — Aman Seyjt Ömer,, Sen gerçek. ten çok tuhaf bir sdnmem! Fienim. Kasımda tümeniyle taatraz ve mi, | telgrst üzerine 16 ne kolorlu kü, Künde ale: habatler hiç de team emr. eğiti Yanhiyette değildi, Def sim isyan hölindeydi, Ücüncü or. Anın “ol Yanmdaki Oğzunt mut, reresinin Siri'ye çektiği bilir Tiyordn, Wwtafa Kemal yeni esdi ği esphede karsılastığı ba narik ve buhranlı variyetler içinde miessir tedbirler #lmak ve nisan ide Diyarbakırda toplammağa baslıva, cak elan Tönei ordunm iaşe ve nakil vasftalarını telarik ve te #win tmek için gece gündüz eslış- mağa baslar, XVI, KOLORDU KOMUTANLIĞI Mastata Kemal, 1910 yilinin > mactında Diyarbakırda 16, ko lordu korutanlığına tayin edildi; Ve Eenersi oldu, 16, kolardn (Bit- Va « Müş « Firat) hüttmda 20 kilo. mötrelik bir cephe tutuyordu, 1916 yazım, Reslar Türklerin #rrüruma geri almak için büyük bf twarraz yapataklarını, bu mak Dün Sarayburnunda aziz Atatürkün satla Diyatbaler suntakasında, ikinci orduyu toplmakta o'dukla- rmı biliyordu, Ruslar bu plânı boz mak ve ikinej ordu o toplanmadan evvel üçüncü orduyu kati snrette mağllp etmek maksadiyle ücüncü örüryn taartez ctıniye snrar ver mislerdi, Fakat bu taarruzan nki- gesmdeki Türk kavvetleri 116 kolordu) Rasların sol kanat yeri- sini tehdit edebilirlerdi. 7 eyldla kadar 16, kalordu, bu cephede şiddetli mwharebeler vap, t. Raslar ağuston sorunda tok. rar İnarraz etmisler fakat bir nes tee alamamışlardı, Bunrtan san ra ba cephede mülkim vukayi ok azdı HİCAZ KUVVEİ SEFERİYESİ KOMUTANLIĞI |, 1917 yılı başlarında Mostafa Kemal ordu komutanlığı huk ve salâhiyeti ile, Hienz kevvej «sfv riysz! konutankıilına tâyin ociMi. Bundan sonra cereyan eden N düseleri bizrat Atatürkten din'iye Tür “Micasın tahliyes; ve iktisat &- dilerek kuvvetlerle yenin tak “iye edilmesi fikrini kendilerine kabel ettirdim, Bunun ürerine kuvayı seferiye emandanlığınn Beat hareketini harırla. ğer alâkodarlarla beraber #iyaret ettikten sonra asaleten ikinci or duya kumandan oldum. Diyarba, era gittin, Bundan sonra başka, manrlanlık vekâleti Bağdadı östir. Ci Ci ROMAN ISKENDER F. SERTELLİ şuruba ve reçeie İhtiyacım — yok kd, Halitenin kilerierinde — bunların her çeşidi var. — Peki, #ama ne Jkram © edeyim? Seni nasr kendiraymı ki, buna yar, dım edesin? — Ben halifenin devrilmesine ta, raftar değliim. Bu yolda seninle ba raber yürüyemem, Keyldi devirmek istersen, «ana 'yardım edebilirim. Seyit Ömer birkaç saniye düşün dö: — Reşldi kolayon © derirebilir mil yin? ” — Ben bunu Me Mere teşsbiüs et, Men, Taliş Yarmış hbmzir o berifin O. Glinden de kurtuldu, — Ne Yaptın on» — Tehirlemek, hancerle — vurmak, Pal ederi vw orun hatırasını and şafi esna sime” CBitliN » May b0e. Ebedi Şef'in askerlik hayatı e a sunu teşkile karar vermişti, Bana kurmandanlığı teklif ettiler. Ben | ba ordu ile Rağdadı gidip istirdat etmenin irıkânı yandelii olmadığı ha kaniydim. Fakat memleketin s5 ihtiyatı olmak Mete Talep tivazıda kuvvetli bir ordunun ta. ; hassülüne hizmet etmek #Momla ket için pek #Maydah olacağı Kana atiyle kabul ettim, İstanbula gidip | kumandayı aldım, Hakikaten Ha tep tivnrmda yedinci ordaya tah, sil karariyla oraya Gittim, Ra sedinej orda ile Beraber Bağdat svarında bulunan siner otdü- dan bir grüp tetkil edilerek Al manyadan Sureti mahsosada da. vet edilen General Falkanhapn”. im tahtı idaresine veridi, General taarruz plânı teklif eti, o Kamr gül umii ba plinr muvafık bel ön, Halbuki artik Türkiyenin tn. arrez için israf edecek kuvveti kalmamısdı, Soh kuvvet olarak bü heykeli önünde toplanaa gençlik yedinei ordunun ve diler bütün kuvvotlerin ihtiyat diye mukafaza edilmesi lizımdı Tedafüi hareketi Ve Sina cephesinin takviyesini düşünmek icabıdiyordu, Na fikir. lerimi kabul ettiremedim, Muhak- &ak olan Colâketin o bilfül âmili rar olmazdım, Makamnşa ks1'7 Tisanla bir vapor yazdım, B4 rapor intisar eimiştir, Sonra #s#: fa ottim, Karargâhı umumi bn js- | tifadan serlmazar etmem için hayli ısrarda bulundu, Nihayet kabul eti, Tekrar Diyarbakırda. Ki ikönei orduya kurandan tayin ettiler, Raporlarla söylediğim ha. susta wlah edlilmedikce hiçbir m kumda memlekete mf; bhörmet ih. Yaz etmenin imkân alavsasağını söyledim, Bu kamandayıda od ile Tstanbula döndüm,” ATATÜRKÜN ALMANYA SEYANATİ 0 sıralarda, e aman veli olün Vadettin il birlikte Alman unwmi kararcâhma giden ve A man ösphelerini gülen gecifen Mastafa Kamal, orada. İmparator Vilkelm, maresal Hindemere ve general Tedendor! ile görüşmüş. tür, Bu suretle rüstakhel Osman h padisahiyle, cihan harbini Ma. re eden Alman şeflerinin seciye- derini, kiymet derecelerin: müfiz rekâsiyle ölçmiye ve Alman cep hesinin haliki variyetinj tayine muvaffak olan Atatürk diyer ki: “-— O zaman hasıl ettiğim son kanaat. harbi umumiye dahil 6, lundağu ilk anda söylemiş oldu. dum fikrin syn: olarak tecelli et t vahşi hayvanlar tuzuğına düşürmek istedim, Ücündeni de kartuldu, Şimdi #ipdii meydanda duruyor. Seyit Ömer göze yarısı sarayın İnş delhizleri arasınân Hiacerle konuyar, iten, haremağsı Cafor bla bir köpe, de etrafı gözetliyorda, Seyit Ömer, Haceri Haşimiler kabi, lesine birlikte kuçmağa çeşvik ediyor, du, Hacer, Ömeri, Reşidj elbirliğile de Yirmeğe teşvik etmiş ve kandırmış. tr, Biraz sonza şöyle bir karar verdi, ler; — Sihirbarlardan birini elde ede rek, ba adamı çıldrrtmak ve halk a. ranmda masküra etmek © ea İyi bir kürlülüş yoltdur. ... Seyit Ömer ertesi günü meşhur büyürülerden Abdülraflarm evim git 4. Haesrle (o kararlaştırdıkları gibi, büyücüye fikirlerini söyledi. — Senden bir dileğim var, ya sa, hip! dedi | ğer halkın nefret ettiği Bip sönme hiç dört gün içinde çıldır. tahilirsen, sâna ne İstemen vertoo ğim, (Devamı Var) ti, Bu fikir, Alınan orümsu Ve ons metiret zümrenin mağlüp olacaği remininde idi.,, Almaya seyahatilen hasta ole” yak İstanbula dönen Muştafa Ke. Mal İstanbalda bir iki ay teda"! sürdükten #anra istirahat makss- Ayle Viyataya ve Karlebaf'a git, 6. Ma sında Suriyede muvatfa kıyetsizlikleri Alman karargühe nn da gözünden kaçınıyan gen€ ral Falkenhaya memleketine geri cağrılmış ve yerine Yıldırım or dnarı grupu kumandanı olarak mareşal Liman Von Sanders ge rilmiştir. Padişah Saltan Kesaf Ma ölmüş, yerine Vahiettin geç, tejetir. Tedaviden dönen Mestata Ke mal birkaş gün sonra padişah tn rafından davet edilerek kendi” *ine telirar yedinci örün kaman: danlıfı teklif olunuyot, Fakat sh wn, devletin nleyhinde olarak çok letlemiş ve Türk ordusunun ma, kadderâtı artık taayyün etmiştit. Pu mwkaddeyan değiştirmek hiç bir iradenin elinde değildi, Alma" eephesind» dajıtma emâreleri he tirmisti, ATATÜRK TEKRAR YEDİNCİ ORDU KUMANDANI Müatafa Kemal 1918 yılı ağus tosünda Yedinej ordu knmandan» tığına İzkrar baslamak üzete Nab Yus”a gidiyor, Aradan bes on gün geçireden Sina cephesi Türk erler xwna kat kaz üstün olan düşmanın amumi taarruzuna uğruyor, Yerin ei ordanun sağda buluhan seki- ne; ordu yarıyor, Bütün cephe” de ric'at mecbüariyeti hasıl ölayor. 0. kendi ordusunu büyük miişkl- tatta ve daima mehtelif tic'st hat ları seçmek süretiyle Havran çö! leri öğinden hazulmadan Şama pe türmeğe mavaffak oloyor, Tam &râdn İstanbuldan gelen bir &ri graf kondisine pndisahm fahri va” verliğinin teveih olünduğunu bik diriyer, Samda bulunduğu sırada Rayaktaki kevvetlerin kumanda. sint derulite etmek üzere yeni bir emir alıyor. Ravaka gitliyor, Wa kat orada kumanda edilerek if kuvtet öle mn; görüyor, Teki rr yedinci “uya ve diğer ordu inrin enkaznu kemaması altne | alarak bunlar: Halep civarda top twyor ve tensik ediyor, Halen ile Katma arasmda İngiliz ve Aran kuvvetlerine karsı verdiği ma. rsbeda dtişmanı mağlüp ediyo” 03 dan sonra düsman artık #lerliye- mitor. Yıldırım ördnları grupnndan yalnız Mostafa Kemalin 7 nej er dusu kalmış, diğer 4 ve sekizimri ordular hitmişlerdi, Adanaya mak ledilen 2 nej ordu Liman Fön San dersin emrine verilerek Yıldırm orluları Erupa muhafaza elliyor Ba esnede Timan Fon Sanders'in çekilmesi lâzım gekliğinden Ans - tafa Kemal Adancda Yıldırım or- duları grup kumandantığımı eline alıyor, Fakat artık vaziyet pek karji rışık ve vahim bir hai atmeştır. İs tanbul hükümeti sasfamdır, | MONDROS MÜTAREKESI İÜ #0 Birinciteşrin 1918 da hikf met Möondras miitarekesini İmre hyarık devleti düşmanla, tes lim etliyer, Mustafa Kemal müta bulunuyor, Kayılır sartar tesi olmanın tehlikesini anintıyor, We bma aldiran olmuyor, Ken-