2 Kasım 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

(Baş tarafı 3 üneüde) Sıhhat işleri Sıhhat işlerimizde programlı çalışma devam etmekle beraber, ne memleket dahilinde bilyük salgın hastalıklar görülmüş, ve ne de diğer memleketleri sal gınlârin hudutlarımızı aşmasına meydan verilmistir. Ziraat istihsalâtımız artmaktadır Zirant vekâletimiz istihsali ar lirma, çeşitlendirme ve vasıfla" rmı yükseitme yolundaki çalış. malar'na devam etmektedir. Ev- velki sene faaliyete başlıyan ma- kineleşme isi geren sene bir misli artırılmıştır. Türk köy“ lüsürün anlayıslı çalışmaları da, bu isleri kolaylaştırmakta ve zi. rai istihsalimiz artmakta, ve ve- silça yükselmektedir. Bununla beraber, memleketin ve ordu ihtiyacmın karalama» a için İstihsali artırmıya daha gok ehemmiyet vermek zorunda” yız, Türk köylüsünden bu gay- reti bekleriz, Aynı zamanda müstehlikten de, kolaylıkla ve is- tediği kadar bulabildiği nimetin kadrini bilerek fazla istihlâkten son derece çekinmesini İstemek hakkımızdır, Bügünün şartiarı- nı, dünyanın geçirmekte olduğu buhranı gözününde tutarak, ya gayışını ona göre syariamak her vatandana düşen milli bir borç tor, Toprak kanunu, büyük mecli. se sunulmak üzeredir, Birçok araştırmalardan anlıyoruz ki, toprağı hiç olmıyan köylünün nisbeti mahduttur, Devlet ma- lı toprak dağıtmak Suretiyle, bu nispet yıldan yıla azalmaktadır. Bunun'a beraber, toprağı olma. yıp, kendi başına ocak kurmak istiyenlere toprak temini, cum” t ehemmiyet. Nüfusen şama ihti memiye ler ve köylüler vardır, Bunları. kördilerin: daha yüksek yaşama nı verecek miktarda toprak sahibi kılmak ve bu topraklarda iş yapma kudretini tam kıymet. lenğirecek verimli bir işleme için lüzumlu a la donatmakta actie elmek . lâzımdır, Yüksek ilgi ve incelemenizle, en iyi sek- lini alacağına emin olduğum ks. nunun bir an evvel çıkarılmasını arzu ediyoruz. Dünya iktisadiyatı karşısında iktisadi vaziyelimiz Arkadaşlarım, , Vatandaşlarımın gözden uzak larını isterim ki, dünya | harbinin, bütün milletlerin iktr sadi hayatındaki tesirleri genis ve derindirler Cihan piyasası ve milletlerarası yollar, bizim rasmleketimiz. yeğ de eza kapanmıştırlar, Yurt mü E amı temin karariyle memleketi- mizde de birçok insan kuvvet- leri istiheal-alanından çekilmis tirler, Başka memleketlerde ol. duğu gibi, bizde de serbest piya. sa, bazı ihtiyaç maddeleri üze- rinde menfi roller oynamak te mavülünü göstermektedir. politikamızın esas hedefi, halkm ve milli müdafaanm ihtiyaçlarını kürslamak olmuştur, Hükümet, bu hedefe erişmek için istihsal. | den ish! 13 kadar uzanan İkti- saği fanliyciler silsilesine müda- hale etmek ve bu faaliyetleri dü- zenleyici bir murakabe altında bulundurmak kararmı aimıştır, İstihsalin artırılması, tedbir. lerin başında gelir, Milli varlığın ve mili istiklâlin bekçisi olan ordumuzun cihazlandırı)ması, İa- sesinin emniyet altma alınması, hir eksilmiyen ve dalma artan milli galışmıya dayanmak süre. tivle, mümkün olur, Ziraat ve sanayi sahasında, devletin istih- ral organları kadar her vurtda. sın da, muhitine örnek olacak şe. kilde çalışması, bugün vatan va. zifölerinin en kutaalı “olmustur, sâkin tanzimi, istihsalin 3r- tırılması kadar ehemmiyetlidir. İsşemiz için çok ehemmiyetli o. lan toprak mahsullerimizden ba yıları, bugünkü geniş ihtiyacla. ra yetmek bakımından. ciddi ted birlere zemin olmıva Tâvrktmlar, Bozı şiresek maddelarin memle- kete girebilen miktarları tese” döfere bağlıdırlar. Bu sebepler. , a y metçe elkonularak. bunların ihti. * nün sartları içinde, iage | ledir ki, girecek ve istihan! mad. ! delerimizden bazılarına hükü. yac nisbetinde dağıtılması yo | İlana gidilmiştir. Yiyecek maddelerinde şimdiye kadar #etihlâki tahdit eden bir karar alınmamıştır, Ancak, stok larımızı korumak ve gelecekte emniyetli bulunmak için, gilnün birinde bu maddelerde dahi is. tihlâki tahdit zaruretiyle karsi. laşmak ihtimali vardır. Hükü- metçe, burası dahi gözönünde bulundurulmalrdm, - İnsan yasa- yigmın bütün gartlarını temelin” den sarsmiş olan büyük buhran içinde, yurdumuzun selimeti yurtdaşlarımıza yeni vazifeler ve İeragatler yüklerse, memleket gecuklarının bu çetin imtihanm gartlarına du seve seve katlana. caklarma asla . İstihsal ile istihiâki birbiri: bağlıvan aracılar da. harp hava. sının en çok tesiri altında bulu- nanlardandırlar, | | Bunun neticesi olarak, yurt i daşlarımızca harbin en cok his“ | sedilen tarafı hayat pahalılığı ol. muştur, İhtilâremm cemiyet | bünvesine vaptığı fenalığı bütün | "bu gibileri süzgeçten geçirmek İçin şuurlu bir sekilde vardr et. | meleri lâzımdır, l Sulhun ve Bürriyesin temiz ha vasını en geniş sekilde tenefiliz eden müstesna memleketin ev. Mdr olmek şerefini taşıyarnlerm Te onum nimetlerinden büyük öl güde faydalanan İnsanların, ba | memleketin kanunlara, nizamia. | rna hürmet etmelerini istemek, ve isap ederse hürmet ettirmek, | bu milletin en tebil bir hakkıdır. ! İ Hükümet, iktikârin mücadeleye | oss olan fiyat tenbiti muamele lerinde aracıya, tüccara emeği- Âmin, bilgisinin ve sermayezin'n karşılığı olan hakkı vermektedir, Fukst bu hakkın hududu, İevka, iâde -hallörin o yarattığı bulanik | havayla “de; milğ gelirden bü sümreye düsecek hissenin normal ! ölçiisiyle tayin edilmelidir ve öy ile tayin oöilmektedir, | İase ve fiyat murakabe işleri mizin düzenle ve başarıyla yü | tülehlimesi, yalnız. bu makss ; vücutlandırılan teşkilitia efimkün İ olamaz, Bütün devlet teşkilâtmm ve hususiyle, vilâyetlerde idare #mirlerinin bu konuyu, bugün için i basta gelen bir devlet vazlfesi o İ Jerak, ele almalarına kesin lüzüm | yardır, İ Hükümet, ağırlığı her gün ari- | makta olan harbin zararlı de. rini önliyekilmek için milli korun İ ma Karununda yapılmasını İizsm | Mm gördüğü değinik ve eklentil | re ait tekliflermi yakmda büyük i meclise arzedecektir. Dış ticaretimiz | | Dis tiemrette o öememmee, bütün | | memleketleriç hakiki, #üN bir m | bedele teminidir. Bundan Maş | âhtiyacımızdan fazla olan çi 4 enk mnddelerimizi, girecek ogya | dın temini vasıtası olarak kullan i maktayır. Yeni ticaret snlaşmala” | İz, biz esaslar içinde yapılmakta ve | etki mukaveleler bu esaslara çer, rilmektedir. | İhrsent maddelerimize, müstah ? sili memnun edecek fiy te- imia edilmiştir. Ancak, burada İ müstahsiimize bir tavayede bu. j lanmak 3st : | © Bugünkü fiyatlar daimi olamar Harp sonra devresinde fiyat âlşmesini beklemek iâzmdir, Bu itibarla, mistahsjlin buna simdi i den kendini alaştırması ve çok ta- sarruflu hareket etmesi, ve hür | Sonundaki buhram (karşılayacak bir ihtiyatla mücehhez olması i. cap eder, 1941 senesinin © ticaretimiz jin, seçen iki harp yılma naza ran daha ağır münakale sartları erzetmesine rağmen, hükümetin (aldığı tedbirlerle, girecek ve ci kacak maddelerimizin taşmmnazma imkân hami olmuştur. Sanayi faaliyetimiz Sanayi ve mandin sahsamdaki | setihsal (ofaaliyetlerimizin, İçinde i bulunduğumun fevkalâde hal ve ! sartlardan mümkün olduğu kadar İ az mütecasir olması için devami İ bir söretle ve bilyük bir gayretle | calışimaktadır. İslemekte bulunan istihsal müleaseselerimizin muhtaç oldukları kam marde, yedek par. | ça ve sair techizatm kürgılanabii” | mea; için her tür imkânlardan i istifade edilmekte olduğu gibi, ! tesis isler mizin bir çök mügkülie re rağmen yürülülmesi de hususi bir ihtinamm mevzuunu (teşkil yurtdaşlarımızın bilmelerini, ve | İ tan alâiksemın ve ba ekime İ terdiği uyum kabiliyetinin büyük »| HABER — Aksam postam - Reisicumhurumu- zun dünkü nuifk:ı etmiştir, Bu sayededir ki, mili iktasat cihazımız, memleket hti- yağlarından büyük bir kısmmnn karşılanması hususunda (o yüksok ve takdire gayan bir kabiliyet gös terebilmiştir. İstihsal fanliyotlerimizden ai. nan bu heticeler, daha bir çok ik” tiyaclarımızın temini bakınmdan da, geleceğe emniyetle bakmamı- za hak vermektedir. Çünkü, bu neticeler müspettir, ler, Gerek sanayi, gerek masdin sahalarındaki istihaaller çoğalma ve artma yolundaki yürüyüşlerin! #ön sene zarimda da muhafaza etmislerdir. İstihsallerimizle alâ - #alr teknik elemanlarımızm dik- atli Ve feragat ooalışmalarını, huzurunuzda memnunlukla ana, rım. Gün geçtikçe buhlarm kend. Mrtisas gwbelerindeki mümaresele” ri arimakta ve #saviları çoğnimak- tadır. Ereğli kömür havzaamdaki ocak | isrm devletçe işletilmesi hekim” daki kanunun tatbikjmden bekle - nen müsbet neticeler simmskta dırlar, Ba tatbikat, kömlr istihsal ve tevzinin verimini ve İnlüzamm: arttırmakla kalmamış, orada çalı- gan binlerce iş#min geçim ve sağ | iklarımı, rahatça çalışmalarımı ds emsiyel altmn atmıslır. Aymı aa“ manda, işçiyi işine ve İş yerine mındırmağa (o yürayan ve Verimi arttıran bi tedbirlerden. alman iyi neticeler, bu yaldaki çalışma, nm, devlet. elindeki diğer istihsal mücsseselerine de ( yayılmasma yol açmıştır. Bakır istihsalimis artısakla de vam «etmiş ve aris nisbeti, geçen yıla nazaran, Üçte bir gibi yüksek bir terime vezmıştır. Petrol aramalarında, geçen sehç sinan ilk müsbet netice Üzerine sohdaj fasliyeti Raman dağı böl- gösinde devam etmekte ve İssvik | edici tir mahiyet göstermektedir. Diğer taraftan, memleketin muh. rekf kimlatmdi yapilan tsk esfar, Urfa, Eğirdir ve Boyabat İ bölgelerinin petrol takerinden e İ sazlı tetkike değer olduklarını gös termişlerdir. Maden arama (faaliyetimizde, Sene icinde en mühim meticeler Söğütözü kömür ve Adapazarı de. mir alanlarile Turhal -antimvan görüntüsünde Ve Ödemiş civa ma deninde almmıştır, Bu mmtaka- | larda ehemmiyetli cevher ihtiyat. ları bulunmuştur, ği Kebanda, Bolkar doğmda işlet miye verilen kezimlerin dışarısın- da srams'ara devam edilmiş, kü, re bakir madeni de ümit verici bir safhaya, girmiştir. Şeker ihtiyacm geniş hadiçr dahilinde karsilamak gayesile bu Sene de yaptırılan pancar ekimi, timdiye kadar yapilanm en yük #ek haddi olarak 44.000 bektari geçmiştir, Bu miktar, 1985 senesi ekimine Bazaran, vüzde ys nisbetinde bir artık bildirir. Bu Peticede, köylü- müzün pancarı karşı gittikçe ar, gös ölçüde âmil olduğumu memnun 0 - larak görüyoruz Köylümükün pancar tarımdan ölde ettiği feyâanm parayla ifa, desi sudur: 1985 senesinde 3 mil yon Ilra iken, bu mikdar 1939 da 6 milyona, Ye gecen sene$ milyon Brsya yilkselmiştir. Bu #ehe çiftinin eline göçecek para ise, bu yekünu da geçöcek- tr, Bu #ene 90 bin tonu geçerek bağlıyacağımızı Ümit ettiğimiz ve, rim, halkımızm ihtiyacını, olağın üzül şartların devainma rağmen, sikmimsizen karşılayabilecektir. Devletiz alâkalı olduğu — sanayi kurumlarının, oOkendi satışlarını mutedil bir fiyalta tutarak, piya” sala' nâsimlk eimelerinden ve yaptıklarını mümkün olduğu ka- dar doğruca müsteblik kütlesine vermelerinden bu sene memnun edlei neticeler almamıştır. İs kanunu tatbikatı, hususiyle çeşitli sanayi şubelerinde, memle, ketin iş hayatımı bugünün ister” leriyle ayarlamak baktmmdan ve milli korunma kanununa göre ali- nan kararlar çerçevesi içinde yü. rütülmektedir, Bu suretle lüzum” Ju iş yerlerinde çelımma müddet « leri, sıhhi ve fenni icapların mü Aaadesi rizhetinde, arttırılarak is tihsal hacminin ihtiyaçlarımızı kar sılamasına çalışılmaktadır. Bundan beska, bügüne 7ader kukuki münasebetler ve sihhi icap lar cephesinden tenzimine oçalışı- * hayatın iş kazaları, mes icki hnetaıkiar ve aralık halleri, ne kargı, maddi espheden de temi" nlk projesi yilkmek meclise arredilmiş burlurmaktadır Bu kanunun kabulüyle işçi ba. yatında daha ferah verici netice Türk köylüsüne ai alât Türk köylüsünü, ziraat âlet ve araçlar: yanımda bir de el tezgi. hma sahip kılmak Ye bu suretle boş zamsnlarm: kıymetlendirmek i gayesiyle, geçen sene yalniz 17 vilâyete temgüh ve cıkriklar gön“ derikminti Memleketin her tarafda göşte rilen büyük ve momnun edici a- Mikaya, bu #cne imkân nisbetinde i sevap verilmesine çalışılmıştır. İ > viiyete, her birine yüzden aşağı olmamak ümere, toplu ola . rek, ayrms 61 vilâyet ve kaza böl Sesine de örnek mahiyetinde ol” mak Üzere, toplu 13, 925 tekm tesgüh ve çikrik gönderilmiştir. El tenzihı dokumacılığının çok halunduğu yerlerden o başlayarak | dokumacılarm Oo köoperatifleştiril- mesi yolundaki çalamınlara bu se. Be daha geniş bir ölçüde devam edilmiştir. Bunun netiçesidir ki, öten sene yekünu ancak sekize varan sl tezgöhı dokumacı koope' ratiflerinin sayısı, memleketin bir çök bölgelerinde bu ye yirmi be Li astar. kücük sana? kooperatiflerinin sa, yisr otuz dördü bulmuştur, Be koo | penuiflerin artmasında, içinde bu” lunduğunmz şartların ve hikmet | çe ele almmış olân bam madiç dağıtma işlerinin tesiri olduğu apktr Ancak, bu köopsralifler' sade” ce buglinin ihtiyaçlarının basın- gi altında vücut bulan birer ku. rum değil, fakat #ktısnâ! ve içti. | mai gayelerimizin tahakkukuna yardım cihetinden kendilerinden devamlı hizmet hçklenen müesse ranır kargiryabileceek sureti: hazırlanan yeni bir gümrük ka. nunu lâyihası yüksek tetkikinize ! Bu yıl içinse, teknik osasizra dahn uygun ve tatbikleri daha çok kolaylaştıracak şekilde tan. #mine çalışılmakta olan yeni ta- rife cetvelini kanunlaştıracak lâ“ yiha da yüksek katımıza getirile- osktir, Çıkarılacak mallarımız üzeri. ne koymuş olduğumuz srrlar ve kısıntılar, ve hüdutlarımızın öte tarafındaki olaylar vüzünder daha çok ehemmiyet alan kacak- çılıkla uğraşma için önemle ça- İışılmakta ve tesirli çarelere baş” rulweaktadır. vu Ni Yüksek dereceli içkilerin istih” lâkini azaltmak için alman ted. birler iyi neticeler vermektedir, Nafia işlerimiz ; Nafia vekâletimiz, wmirmi va. ziyetin verdiği imkânlar derece. | sinde, demiryolu inşaatındaki fa- | aliyetini devam ettirmiş ve bu arada Diyarbakır - Irak hattı 77 inci kilometreye varma, Kazığ - Van hattı üzerindeki calışma. ler da 185 inci kilometreye ka. ' der ilerilemiştir, ! Memleket şoselerminin fiğ: | ve yol yapma işinin bugünün ve | | / yarının ihtiyaçlarma uyacak bir şekilde: çerçevelendirilmesinin ne kadar lüzumlu olduğu. son. sene lerin vukuatiyle bir kere daha hissedilmektedir, Yol yanma fa- aliyetinin, bugünkü ihtiyaçlara tam eövap verecek kanuni bir e- sasa bağlanması için hazırtan. | makta olan lâyihanm büyülk mec | lise arzını eok yerinde görmek. | teyim, Büyük su işleri faalivet! geçen sene kabul buyurulan 50 milyonluk tahsisatla daha menis- Temiş, Te baz'amış olen işleriğen Metatya ve Niğde inşnatı bitmiz, ve Tarsus - üğe havzasındaki i bütün ihtisas işlerinde ehli İnn mesi İ yihasi, na açılmıştır. Ni Maarif hareketleri Maarif işlerinde, köy enstitü. leri adedi, geçen seneye nazaran üç tane daha ilâvesiyle 17 ye var- mıştır, Talebe sayısı 9 Bine çık” mak üzeredir, Köy eğitmen w kullarından çıkan-1,500 eğitmen köylerinde işe başlamışlardır. Bu suretle, on sene gibi, millet hays- triçin çok kısa bir zmanda 15 bin eğitmen ve 30 bin öğretme. ni köylerimize dağıtmak yolun. daki çalışma hizla devem ebmek- bedir, iy enstitüleri ile köy okulla” rı arasındaki münasebeti ve bu tesekküllerin birbirlerine : yapa- cakları yardımları ve diğer umu. mi ve sonyal vazifeleri çerçeveli. yecek kamın lâyihası yakmda büyük meclise arsolunacaktır; Mesleki ve teknik öğretimi en geniş ölçüde tertiplemek için hü” kümet ciddi kararlar vermiştir, Maarif vekâletinde teknik öğre” tmin temel teşkilâtı kurulmak- tadır, Az zamanda gerçekleştiril. mek istenilen büyük bir program. hemen büyük meclisa sunulacak- tır, Memleketin sanayiinde, mo törleşme ve maki, ve iyetli unsurları, bol miktarda ve sürat” Te yetiştirmek istiyoruz, Büyük meclisin bu konu flzerindeki ye km alâkesından çabuk ve hey neticeler bekliyoruz. Teknik öğ. retimde hedefimiz kadın, erkek, der vatandaşı kendi “sanatı ve i gecin için bilmediklerini öğrete- | İ eek bir öğretmen, bir öğrenme yeri gösterebilmekti iv Şimdiye kadar vüksek öğretim kurumlarının son sınıflarına kon ferans şeklinde verilmekte Olan inkılâp derslerinin, bu kurumlar» dn “ipkrlâp tarihi ve Türkiye cumhuriyeti rejimi” adı attmda esaslı bir ders şeklinde verilmesi ye bu movzular etrafında ilmi incelemeler yapmak ve yaymak üzere, ayrıca bir.de “inkılâp ta- wi ve Türkiye cumhuriyeti ens- i ttümü” kurulması karar'aştırıl. Miri : niyersite öğretim unsurları. i ve şahsi hükümlerini kurmak , maarif vekiliiğin ce hazırlanmakta olan kanın l&” vakmda büyük millet meclisinin tasvibine arzoluna. tr, Faktltelerimizin ve yüksek 0- kullarımızın ihtiyaçları ve çalış” maları dikkatli gözlerimizin & nündedirler, Bütün güzel sanat. akımdan ve candan alâka iz. ğ Arkadaslar; ruz, Veya'yarına bırakmak 20“ ründa kulıyoruz, Fakat kesin ve vicdani kararımız odur ki, yepi esli yetiştirmekte hiç bir gecik- miye ve geri 'kalmıya meydan vermiyeceğiz, En uzak köyden başlıyarak, yeni neslin İigili, güclü, her alanda üstün yetimme. si tüküsü bütün düşüncelerimizi kaplamıştır. Aziz millet vekilleri, Saydığım. devlet. işlerinin her sene yenileşen ve genişliyen mev- zuları karşısında. maliyemizin vazifesi daima su olmuştur: Gelişme hızımı kesmeden, mem leketin verim kabiliyetini aşma- ânn va milli paranın kıymetini iiyıf düşürmeden, muhtaç oldu” #umuz karşılıkları temin etmek. Iftiharla söyliyebilirin ki. baş ta-büyük meclisimiz olmak üzere bütün milletçe yapılan elbirliği sayesinde cumhuriyet hükümeti, bu gartları toplıyan verimli ve sağlam bir maliye kurmıya mu” Umumi bütçe yekünunun. 38. nelerdenberi yü te olma- sina, ve memleketimizin dört ya- rana sirayet eden Avruma harbi” Din tvlit ettiği iktısadi “güçlük” ere mali yıllarımızı da. ima varidat fazğasiyle kapat- makla olmamız, bunün en kuv. vetli delilidir, : En mlihim kısmı milli müda- A aş kadar ve saat 17 den” ları, o GELMEZ. 19) Rİ ai (Harika) 4g Az) O gri (EL. 90) (8, Nesin) yy Gi Mötiet 3) ue e nd Aşağıda çeri irinettesrtn mler rim almazlarsa € (Ticaret 46) Giad CA, Yuzictoğı) m CET) (BT) Le Ge) Gey) GEN (Kibar E) GEBE «Kotkayay (1.0) MP (Çaylak 22) faa ihtiyaçlarına sene tamamı Şevki sis. edilmiz olen.“ sat programların” ri muvaffakiyete. sifeğif tatbikatına da b” k s#mek isterim, 1940 büteesi şılamsk tasarrul bo! gelir kaynak Ki yerinda -kulla! mali yesinin aeg makta devem ika Elverişli gidis. pus gi dövize drum yap li müdafaa ibÜYÜe imkânlarmı ver al sevindirici halini