11 Eylül 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

o HABER —- Akşam postası ..a Uzun zamandanberi okullarda okutulamıyan gormer, keçen dörs yü başından itibaren tekrar orta tedrisat müesseselerinde okutu) * mağa başlandı. v Öğretmenler; teirisatia takip edecekleri yolu göstermek üzere Maarif Vekâleti, tanınmış prole, süzlerimizden Tahsin Banguoğluna bir gramer kitabı yazdırarak öğ - retmenlere göndermişti, Geçen yıl tecrübe mahiyetinde okutulan bu gramerin, verimi ve hitap hakkmda mülalealar, ilerde ; nacak ana gramer yazılırken dikkal edilecek noktalar etrafın. | da vekâlet öğretmenlerin do fik“ İ rini öğrenmek omaksadile bir an- ket açmıştı, Ankete verilen ce - vap Temmunla teplinan gramer İ kongresinde okunmuş ve mina - | kaşa edilmiştir . i Tahsin Banguoğlunun &rameri tedrizat sahasına girdikten #onra bu kitap etrafında görek lehte we gerek aleyhte olmak üzere muhtelif fikirler söylermiş, an ketler açılmış, makaleler yazılmış. İ &. Yapılan tenkitler ve ayni 22 - | manda grmmerin ilerde alacağı * İ gekli etrafmda halen şehrimizde bulunan profesör Tahsin -Bangu. me | şe be a bulduk. » e iy al kitabımı hazırlamakta oldu - Konu, ALAM | Su matbandakl' çalışma odasında aş ka, , | Zu matbandaki ç ip YA içi öyeret ettim, Arzumu — kendisine Nİ enik, anlattım, Mölnnuniyetle kabul et. bir Zaman ti. Kendis'ne sordum: hala — Sizin gramer kltebiniz hak” ae iyi baştan | kında bir senedenberi matbuatla dp himseleyin | soke siddeti tenkitler yapar. Siz Verelerindur | hiç cevap yfzmediniz, bunlar hak. erin, i kında dü leriniz ii Elbi İ “ — Yapılan tenkitleri hum. metin Zannediyorum ki ökserisini göre. Şabalayan ye, | bildim, Üzerime aldığım işte bana malar tam, | düzen verife bu yolda söylenen rr ma Matta, hakan pa, “Sı i Kana Derviş e her söze cevap yetiştirmek değil, gramer meselesini vazetmek, eski gramerimizin terkidini yapmak ve yeni Tür kgrameri hakkındeki Boktalnazarlarımı tebarüz ettir mekti, Bu vazifeyi Ulus gazete” sinde neşrettiğim iki makale ve radyoda verdiğim bir konferansla yering gelirmeğe çalıstım, Türk grameri hakkındaki çörüşlerimin ve kitaptaki telif usulünün alâka. darlarla münakasasi fırsatmı ise &nenk Ankarada bir müddet ipi toplanan gramer komisyonu buldum, Komisyonun O müzükere zabıtları nesredilecektir. Burada konuşulan şeylerin alâkadarlar İs sin ilerde de istifadeli olacağını tahmin ediyorum, 1771 El KIZIL KITABI Yazan: Casus mektebi beye ” Topcu subayı daha büyük bir hayret, sordu: — Ya!,, O halde balastik me seleleriyle ga zamanda meşgul ol- manızdaki hikmeti pek anlıyama - dım, affedersiniz ve!.. Tahta bacaklı adam ayakları ü- zerinde sallanarak, gayet kindar, âdeta bıçak gibi keskin bir gülüs le gülerek ve sesini alçaltarak şu cevabı verdi: — Ben mi? dedi, Fransanın bu seferki mağiübiyetini asla hazme- demiyorum., Tek başıma intikam Subay korkuyla etrafına bakım- dı ve: | — intikam mı?, Diye kekeledi. ua yn | zn bacaklı adam ayni yırtıcı & i ie gülüyordu: a | — Evet, dedi. Niçin hayret et Na e propa » Jİ tniz?., Bugün herşeyi tek bir in- Ni Mena | an yapabiliyor? Görmüyor masu- < | buz?.. Öbür insanlar dalma" tek İyi arkasından yürüyor - ölçüde bir ana kitaba ihtiyacımız var! < Bu eser hazırlandıktan sonra, mektep kitapları da tekâmül edecek, büyük Avrupa dillerinin gramer seviyesine erişecek lahakhiknl an2a; yer Yazan: HASAN BEDRETTİN ÜLGEN Değerli dileilerimizden Tahsin Banguoğlu Biliyorsunuz ki mevzubahs olan şey mektep kilapları yazmak de. ğildi. umumi Hisaniyatn ve Türk lisaniyatmın mülalarından istifa. de ederek dilin bünyesine uygun bir Türk grameri tedvin etmekti, Acil ihiyaç (o karşısında şimdilik istenilen gey de bu gramerin'bir plânmı, bir taslağmı vücuda ge * tirmekti, Bu plân yeniden yazilan. cak olan mektep kitaplarımız için bir esas teşkil edöcek ve bu suret le gramer toğrisatımın tanzimi ve tevhidi milrkün olacaktı, “Ana hâtlariyle Türk grameri, 'Wyle bir ihtiyacın ve böyle bir noktainazarın mahsulüdür. Daha evvel yapılan iki muvaffakıyetsiz tecrübeden sonra is bana tevdi edildiği zaman yazacağım kitabm şiddetli ;tirazlarla karşılaşacağını biliyordum, Çünkü yüz #enedenbe, ri memleketimizde yazılmı; olan “Sarf ve nahiv” kitapları evvelâ Arap, sonra Fransız gramerlerinin taklidi ile vücuda gelmişti, En ye nileri d6 bu iki türlü yanlış ve ya, baner an'anenin soysuzlaşmış bir halitasından fbaretti, Hakiki bir Türk grameri bunlam hiç benz, miyöcekti Buna nazaran obenim muhteva ve plân bakımından mek* tep kitaplarmda yapılmasını tek. Uf edeceğim (değişiklikler | ve yenilikler o kadar çoktu ki bun- ları kötü bir göreneğin reeksi . yonlarma karşı müdafaa etmek çok güç olacaktı, Bununla bem. ber ben çok sevdiğim güzel ana dilimi tasnif ve tasvir ederken ancak İlmi müşahededen ve pratik ieaglardan mülhem oldum. Mem * ieketime ve iblisasıma bağtılığım beni bayka endişelerden uzaklar, ve Tevecli A, MENGRAM Ceviren: H. D. Tahta bacaklı adam bu sözleri söylerken yüzü bir kin alevile a detâ yanıyordu. Perlepe böyle garip sözler söy. İiyen bu tahta bacaklı adamı bel Mi etmeden süzdü, Tahta bacaklı adam, kendisine hâlâ hayretle bakan topcu suba yma eliyle ufukları gösterği: — Bulutlarda gün doğması ya. kındır?.. . Deği. Sonra, #ubay kendisine yer İk. ram etnediği halde, teklifte o. nun yanına oturdu, Cebinden bir kâğıt kalem çıka* rarak masanın üstünde bu kâğıda birtakım şekiller çizmeye başladı. Perlepe, adamm kâğıda reler yazdığını ve yaptığını görmüyor du, Fakat topçu subayıım bu kâğı de diktiği görlerinin müthiş bir dikkat ve bayretle büyüdüğünü Sonra tahta bacaklı adam top. çü subayınm yüzüne eğikli ve ona Hakikaten kitap cok vadırgandı ve giğdetle tenkit edild.. Gazete. lerde çikan yazılar daha az öbem. miyetlidir. Gramer komisyonu dört yüz kadar muallim, m rir ve mütghaasıs arkadaş sayfayı bulan raporları £ mişti, Bunlara ve müzakere masında yapılan şifahi tenkitlere komisyonun iki haftadan faxis de. vam eğen umumi ve husus! İç maları osnasında birer vap verdim, Bilh. muallim ar. kadaşlarımın ana dili tedrisatma kargı gösterdikleri candan ve he - yecanlı alâka beni mülehassis et” mİŞ Ve mükâfatlandırmıştır. Komisyon cüz'i Ladilâtla ve bazı iâveler tavsiyesile ana hetlarile Türk gramerini yeni mektep pro. gramlarımıza esas olmak Üzere kabul etti, Bildiğiniz gibi şimdi bir komisyon telebe kitapları ha yorum ki çocuklarımız yakm za ” manda güzel kitaplara kavuşacak, lardır, Sizin bahsettiğiniz tenkitlerden buztları kategorik hükümler ha lindedir: “Bu kitap on para et - mez! Bu kitabı balmumuna batır” malı! Bu Kitap bir rezsletlir!, gi. bi, Benim burlara cevabım şudur: “Eh. ne yapalım öyleyse! Alish başka keder vermesin!,, Difer bir kım tenkitlörey#ö ben muhatap değilim, Bunlar ara, sında bilhassa imlâ meselesi, Bt. lah meselesi ve kitabım pedagojk kıymeti meselesi vardır. Bu cihet” ler tasrih edilmiş olmasmâ rağ - men yüzlerce rapor ve makale ki, tabt yalnız bu cepheden tenkit et. mekteydi, Ben bu iş; başlarken önümde tedvin (edilmiş bir imlâ ve tedvin gdlimiş bir mstah siste” mi bulmadım. Çaresiz bunları aX. rt işler addederek ortalama bir imiğ ve rhtelit stlahlar kullan. dım, Bilhassa mektep gramerle- ri için tesbit edilmiş bir imlânm vo değişmez wlulahların lüzumuna ben herkesten ziyadç kaniim. Kitabı pedagojik cihetten ton” kit edenler se eserin iddiasından tegafül etmişlerdir, Bir proje ha, inde olan bu eser mektep kita, bi değildir ve gramerin tedris usü. Mine ait hiçbir iddiası yoktur. Dilimiz hakkındaki ilmi görüş © lerime, kitabım tedvin metoduna, tasniflerine ve tariflerine «lt olan tenkitlere gelince işte bunlar be. nim muhatap olduğum tenkitler dir, Gramer komisyonunda konu » gulan başlıca meseleler de bunlar alçak sesle, küğt Üstüne çizüiği şekilleri gösterörek birtakım iza - hat verâi, Perlepg bu adamım söyledikleri” ni pek merak ettiği halde, adam gayet alşak sesle konuştuğu için, ne dediğini işitemiyordu. Pakat tahta bacaklı adamm, subaya sorduğu sualleri şekiller üzerinde daha etraflıca anlılmak istediği aşikârdı, Netekim yüzündeki müthiş hay. ret zail olmamış bulunan topçu subayı, bu izahat üzerine adamın ne cihetleri sormak istediğini ans lamış gibi bazı cevaplar verdi, Pakat subayın tereddütle duru. * gundan ve bayli şaşırmış halin - den tahta bacaklı adamın sorl ğa noktalara bir türlü skıl erdi. remediğini gösteriyordu. Tahta bacaklı adam bunun Üze. rine meyus bir tavırla, fakat gu . yet müstehzi bir yüzle önündeki kâğıdı kıvırıp dikkatle katladı ve cebine koydu. Perlepe topçu subayının tahta bacaklı, adama hayret ve mahçu « biyetl, bir seyler söylediğini gör” dü, Fekat subayın sözleri arasm . dan yalnız: ” — Sizi tebrik ederim azizim!, Cümlesini işitti, Bunun üzerine büsbütün mera» Habe Gramer kitabı etrafında yapılan tenkitlerel TEMİZLİK TELAKKİSİ Temizlik yüzünden işle - nen veya işlenmeye teşebbüs edilen cinayet haberini oku- dunuz mu? Fatihte, oturan bir ana oğul var, yn bina. nın üçüncü katında sakin bir / zat.. Ane, evini temizlemiş, odasına geçilmiş, geç vakit gelen zat da, ayakkabılarını temizlemeden kat:na çıkmış, temizlenen yerleri kırletmiş. İş, ağız kavgasından başlı yarak bıçağa dayanmış. Zatı mahterem, bıçağırı çekince ana ile oğlu yaralamış, te. mizliği bu şekilde tamamla maya çalışmış. Bandan şu an laşılıyor ki herkesin temizlik — iğ telâkhisi başka baska: kimi su, kimi bıçak kullanıyor. TEBİRLİ MI OLALIM? Gazeteler, belediyeye üç avukat daha alınacağını ha. ber veriyorlar. Çene yarışla. rında, üstün çıkanlara ekse- riya verdiğimiz «fal “avu- kat,, olur. Belediyenin ki - minle çene mücadelesine gi- receğini bilmiyoruz. Fakat avukata lüzum gördüğüne göre bize artık tedbirli bu - lanmak düşüyor demektir. Vakiayı çalakalen: belediye. ye hücum edenlesin kulak - larına söylemem - elbette ki faydalıdır. Artık tedbir ge - rek... R m m olmuştur, Maslesef bu münakaşa» ları barada size (o hulâsa helinde bile anlatmama imkân yoktur. Ancak gunu eöyliyebilirim ki ver, diğim izsbattan sonra mütehas . 85 ve muallim arkadaslarma a . ramızda msdiren ve Leferrüatta noklalhazar (farkları kalmıştır. Yalnız eski gramereilerden bazı zovatla anlaşmamıza çok defa im» kün hü olmadı, Tabii bunların irt neticeyi de; rmeği İ, de değ'ştirmiyecektir, , — Mektep kitapları yazıldık . gramer tedrisatmın dü” e kani misiniz? yet, Fakat derhal ilive e. deyim ki bu encak bir başlangıç olacaktır, Bu suretle iş müspet bir mecraya girmiş oluyor. Her geyden evvel İlmi karakterde ve dildikten sonra mektep kitapları. nuz da tekâmül edecek ve büyük Avrupa dillerinin gramerleri sevi. erişecektir. Ancak bütün bu işler için oOmuntasam filoleji çi spot ilim zihs ng elemanla. ra ihtiyacımız vardır, — Grşmer satmın tanzimi için siz meler-tavslye edersiniz? — Gremer tedrisutını daha ge. niş bir kadro içinde, dil tedrisatı kadrosu İçinde mütalea etmek li sundır, Hem de yalnız ana dili de. ğil mekteplerimizde okutulan garp kültür dilleri ve artik okutulması zarureti kabul edilmiz olan klâsik iller kadrosu içinde, Çocuk imek. tepte bu üç türü dili, türkçe ve meselâ fransixea ve lâtinceyi mus vazi ve usulleri birleştirilmiş bir şekille görecektir. Pratik gayele ri ayrı olan bu Üç türlü tedrisat asli bir gayede, çoduğun umumi kültürünü teşkil etmek ve onda tefekkür ve ifade kabiliyetini in. kişaf ettirmek giyesinde birleşir. ler, Tedrisatta usul birliği olmaz. sn bu hedefe varamayız, Yabancı diller tedrisatmın tan. zimi ve iyi mektep kitapları yazi» masr için meri serfedilmekledir, duğumuz için bu rk gre Türkçe İedrisatına gelince bu perişanlığı yine yeni ka düştü. Herhalde topçu snbayı. nin da bu tahta bacaklı adama karşı şiddetle mütçhaasis olduğu belliydi, Netekim addm gitmek üzere ayağa kalktığı zaman su . bay hemen âyağa Kalktı ve tahta bacaklı adamm hürmetle elini sikti, Per Lepe subayın bu adamın i» zahstını dinledikten ve bu de* recö hürmet gösterisini gördük . ton sonra tahta bacaklı edamm herhalde pek ehemmiyetli bir me, seleyi bahis mevzuu GCttiğine kat, iyyen şüphe etmedi. Bu garip a» dam, topçu subayma herhalde si, Vâhlara ait teknik birtakım nok . talar sormuştu, Perlcpe hâdiseyi pek merak et. tiği için tahta bacaklı adamın bir müddet uzaklaşt*asınr bekledi, Ağam bulvarm kaldırmıma çı . kıp dalgın dalgın yürümeye baş * tadığı zaman Perlepe derhal otur. duğu yerden kalk'p subaym mas: sina gitti, kendisini hürmetle se. Iâmlıyarak emniyet memuru oldu. ğunu söyledi pe deminki tahta bacaklı adamm kendisiyle ne me gelesi hakkmda konuştuğunu sor, du. Topçu subayı emniyet memura sözünü işitince sapsarı kesilmiş - ti, Zira Alman işgelinden #onra Fransada en çok korkulacak şey Türk grameri izale edecektir, Gramer kitahı ana dile ait bütün bülgileri kendi kadrosu dahilinde programlaştıracak, asıl grümere ait bahislerle imlâ, kıract, kom. pozisyon Ve şimdiye kadar eedbi, Yat dersi milirodatma dahil olan maddeler, hattâ edebiyat tarihine sit lk malimat bu kitap tarafın. dan ve biribirine bağlı bir Şeki de verilecektir. Diğer kitaplar yardmet mahiyette olacak ve Ji, men roal'tesindon ayrı ve havai e. debiyat ve tedrisatı ortadan kel, kacaktır. Gramer komisyonunda buna sit çok değerli kararlar ve. rilmiştir. > Bugünkü genç nesilde dil bilgisinin zayıf olduğu iddia eği Bu hususta ne dilşü Bunuz?,.. — Bu Mdlanın doğru tarafl: vardır, vw Da Ümit ediyoruz ki bu gerile; Ve feyizli bir ilerlemenin b gict olsun. ” — Bu genç neslin, hattâ bütün Ebem yeni Türk grame rinden istifado etmesin. & demez miyiz? ELA — Tahsil çağından sonra b biraz güç bir iştir. â si moktepte iyi y mMediysoniz bugün ka tan hendese, cel tapları okumaza sarruf etmeleri birinci d ehemmiyotli bir şey old bu merakı uyandırmak, he: kallerde talep etmek Bunun için herkesin kul Bi el kitap'arı k d'r. Sonra esseselorda ti mak ve her tü hanlarında t en büyük teh misiniz? “Biz bunları öğrenmedik, çocuklarımız da Öğrenmesin, Ne çıkar? gek. Ende düşünmektedir. o böyle bis zihniyet eh kültürümüzün is , tikbalini tehlikeye koyar, İm mn kim olduğunu de tanıyor, ne biliyorum! Beni topgu üniforma» ma x: gördüm, mühfetem subay!., Fakat na meselesi hak kında #izinle konuştu, bu eiketi et teşkilâtı ta. rafmdan lakip edilen bir adam, öyle mi?, dedi, Sonra lereddütsüzüilâve etti: Vallahi, mademki tarasrut iniz, her halde bu sorduklarını benin pek ani ğım: da hisset yare topu me nazariyelerine &it bazı öğrenmek istiyor! — Tayyare topu mermllerine nit mi? — Evet! Z — Tayyarelerin techiz edildiği toplar Için mi, yoksa tayyare dafi topları için mi? — Her ikisi jeni del — Her ikisi için mi? (Devamı ver) noktaları e