18 Ekim 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

” t“”lıı.re E ILEG RAFSTE ava ve deniz kuv- 'etlerinin Taaliyeti Tlan fayyareleri İskoçyayabir akın daha yaptılar di Müdafaa — Alman tayyarele- L €erine bir akında Ük - Bu seferki hücum hasar olmamıştır. 1 'h Yapılan ilk taarruzun hakhnda Çemberlayn kı Tasında izahât vererek ;z:;_o £ Forth üzerine dün düşman tayyareleri fazla idi, Bunlar tayyareden mü. halinde biribiri ar- etmışlerdır Obüs iki sivil hafif suret ıh “ştir. Siyil emlâk ha. ıyetsızdır *ayiat Sotthampton ve _r“VElzorlerıle Mohavk ihde olmuştur. Size bil sirim ki, üç subay “lmüş ve 31 asker ağır n asker de hafil Edinburgh kru- hasar hafiftir ve derhal denize açılabi- tedir. Mohavk destro- “re filolarımız derhal lzh harhe tutuşmuştur Düş eleri ayni — zamanda a[?a bataryalarımızın Üğtü dmıştır. Biri batar* an olmak üzere dört rdıman tayyaresi Ür, Bundan başka di- duşman tayyaresi Mıiştır. Bunlardan manyaya döneme. “htemeldır Ün) de saat. —6,30 da tayyaresi üzerine bir . İronduke zırh- ı,qîlıma iki bomba düşmüş hasara — uğramıştır. de yaralı vardır. duğu üzere, İrondüke Ohıp 1930 deniz mu- #p !%m;bmce silâhlarından '%:ş muş ve diğer biri de | A e G z zırhları kaldırılmış İdanberi mektep - veya Olarak kullanılmakta NÜ ke h Tyalarının ve — harp ile bir, düşman tay- İ mahafıl bu ha. % Una İştirak eden on iki %Yyareden yedi tane- Mu düğünü söylemekte- “ faddit düşman tayya: İ Utuna şahit olanların ' Eüre düşürülen tayya- hâdi Yist vediden — fazladır. ünekSelenn sıhhatini kon- Ti Ytıqha:[nl“ŞkUI olduğundan, Yer; © İcabında hakiki bi, *%f“' bir resmi tebliğle tas: » Şimdilik mahdut Vermekle iktifa etmiş- llleru- > hucuma ug_ tm'Dı-:lo muhribinin ly, bomba parçala- iş v?bümndan birini Vefat etmiştir. n»ı.,ha S hhı. n verdikleri l? T CA A) — 17 ilkteşrin Warelerı Scapalflovâ '3 Yapmışlardır. Koy: ı'lgılız harp gemileri- ly tll hir. KAhl “rıı ti Ban SA AAT z Parlâmentosunda Başvekil ile Bahriye ve Nazırları izahat verd-iler_ ve orta çapta bombalar isabet et- miş ve bilhassa bir saffıharp zırh- lısı hasara uğarmıştır. Bu taarruz neticesinde bir hava harbi de olmuş ve bombardıman tayyarelerimiz bir düşman tayya- resini düşürmüşlerdir. Düşmanın *'ddetli müdafaa ate- şine rağmen tayyarelerimiz, biri müstesna olmak üzere kâmilen üs- lerine dönmüştür. Alman resmi tebliği de şudur: “İngiliz deniz küvvetlerine dün de yeniden muvaffakiyetli — taar- ruzlar yapılmıştır. Futh of Forth da bulunan iki * 1giliz harp gemi- sine ağır bombalar isabet etmiştir. Hava dafi toplarının kuvvetli a. teşine ve düşman avcı tayyareleri- nin faaliyetine rağmen muvaffaki- yet elde edilmiştir. Hava dafi top- larımız dün, ikisi İngiliz olmak ü. zere beş düşman tayyaresi düşür- müşlerdir. Alman denizaltı süvari- si büyük Royal Oak ve Repulse zırhlısının Scapa Plov — körfezin- de torpillendiğini bildirmektedir . Şimal ve Baltık denizlerinde, ti. cari harp, son hafta zarfında mu- vaffakiyetle devam etmiştir. İngi- liz kaynaklarından gelen haberle- re göre, sadece 13 teştinievvelden 15 teşrinievvele kadar — geçen za. man zarfında, atlas denizinde ye- di vapur batırılmıştır. Bu gemiler teman 54.996 tondur. Aralarında, Fransanın en büyük sarnıç gemisi olan Emile Nuğguet de bulunmak- tadır.,, Ingiliz Bahriye Nazırının verdiği izahatı Londra, 18 — Bahriye hnazırı Vinston Çurçil, 'Avam Kamara - sındaki beyanatında, geçen Cu - ma günü dört Alman tahtelbahi - rinin muhakkak surette tahrip edildiğini bildirmiştir. Bu dört tahtelbahir meyanında, Alman * ların, harakât sahası geniş olan en büyük tahteibahirlerinden iki- si de dahil bulunuyordu. Nazır, harbin başındanberi on üç Alman denizaltısının batırıl - dığını beş tanesinin ciddi suret. te tahrip edildiğini söylemiştir. Çurçil, Fransız donanmasının da çok faaliyet gösterdiğini fa - kat bu hususta rakam zikretme - nin kendisine düşmediğini ilâve etmiştir. Müdafaa Nazırının izahatı Bundan sonra söz alaâan Lord Chatfield, Royal Oak harb gemi- sinin, 14 teşrinievvelde, saat 13, 30 da, İskoçyanın şimalind:, Scapa Flow'da bir tahtelbahir ta- rafından nasıl batırıldığını anlat. mıştir. Chatfield, limanın müdafaa ter tibatı arasında, tahtelbahirin ne suretle sokulmağa muyvaffak ol - duğu henüz bilinmediğini ilâye etmiş ve bu soku'ışun mesleki bir kabiliyet ve bir cüretkârlık nümunesi sayılmak icap ettiğini söylemiştir. Chatfield, sözlerine şu suretle devam etmiştir: Tahtelbahirin, Royal Oak'ın iskele tarafına iki torpil attığı ve bunlardan yalnız bir tanesinin provaya isabet ettiği anlaşılıyor. İnfilâk dahili sebeplere atfedil - mektedir. İnfilâk maddelerinin birlunduğu ambara sü dolmuştür. sonra tahtelbahir, arka arkaya üç dört torpil daha atmış, bunların isabeti gemiyi önce yana yatır * mış sonra da batırmıştır. Royal Oak, limanın nihayetinde demir. li idi. Bu itibarla, birçok subay ve tayfa, kurtarma tedbirleri al - mağa vakıt kalmadan boğulmuş- lardır. Ölenlerin sayısı subay ve tay - ' fa olmak üzere 800 dür. Royal Oakın ziyar neticesin - deki zarar ne kadar ciddi olursa olsun, büyük harp gemilerimizin emniyet marji yine bütün geniş - liğini muhafaza etmektedir, Royal Ookın mevkiini tayin i- çin yaptığımız sıkt araştırmalar şimdilik semere vermemiştir. Fa- kat yakında iyi bir neticeye va « racağımızı kuvvetle ümit ediyo - ruz. Harp gemilerimizin siyanetini artirmak üzere muktazi bütün tedbirler alınmıştır. Bu tedbirler son harpte çok müessir olmuştur. Seapa Flow, Örkney adaları - nın 'deniz üssü olup, büyük harp- ten sonra, münhezim olan Alman filosu burada batırılmıştı. Alman tahtelbahir ku- _mındınını taltif — 'Berlin, 18 — D. N. B, ajansı bildiriyor: , Royal Oak zırhlısını 've zırhlı kruvazör Repuseyi batıran deni « zaltının avdetinden sonra, bu hâ- diselere dair olarak resmi bir rapor vermek imkân dahilinde - dir. İ Tahtelbahir süvarisi Prien tah- telbahiri ile Secapa Flow körfezi. ne girmişti. Orada demirli bulu- nan Royal Oak ve Repulse İngi- liz harp gemilerini torpilledi. | Maynların ve ağların mevcudiye- tine rağmen, denizaltı, İngilizle . rin mukabil taarruzundan kurtüul mağa muvaffak oldu. Bu sabah saat dokuzda, deni - zaltı, bir Alman limanına girmiş- tir. Alman bahriyesi kumanda - nt amiral Raeder, limana gelmiş, tahtelbahir efradını birinci ve i- kinci sınıf salip madalyasile tal * tif etmiştir. - Hitler, tahtelbahirler başku . mandanı Komodor Doenizti, hiz- metlerirc mükâfat olmak üzere amirallığa terfi ettirmiştir. Bir Alman vapuru zaptedlidi Paris, 18 — (17 ilkteşrin tebli- ğiride Atlantik Denizinde bir AF man ticaret vapurunun Fransız - lar tarafımndan zaptedildiğini bil- dirmektedir. Von Papen Almanyanın Ankara büyük el- çisi fon Papen bu sabahki eks- presle Ankaradan şehrimize gel. miş ve Haydarpaşada konsolosluk erkânı tarafından karşılanmıştır. Fon Papen bu gece saat onda semplon ekspresile Berline hare- ket edecektir. Bu âni seyahatin sebebi hakkmda sefarette ademi malümat beyan edilmekte ve yal. nıiz elçinin Almanyada kısa bir müddet kaldıktan sonra memle - ketimize döneceği bildirilmekte - Almanlar Kaybettikleri araziyi aldılar mı Fransızlar bu yoldaki Alman iddiasını reddediyor Paris, 18 — Almanlar eyvyvel- ki gün Fransa cephesinde taarru- za geçmiştir. Bu hususta Fransız resmi tebliğinde şu malümat ve. riliyor: “Dün, ikindi vakti, Almanlar, Sar'ın şarkındaki mıntakada, tak riben 30 kilometrelik bir cephe üzerinde, kuvvetli bir topçu ate, giyle beraber taarruza geçmişler- dir. Hafif gözcü — kuvvetlerimiz, vazifeleri icabı muntazam süret - te gerilemişlerdir. Ateşimiz düş - manı muayyen olan hat üzerin. de durdurmuştur. Fransız ku, mandanlığı, Polonya ordusuna do- layısiyle müzaherette — bulunmak maksadiyle Alman arazisinde ta- arruzi vaziyet almış bulunan Fran sız fırkalarını, Almanların yeni - den taarrüza geçmeleri ihtimalile, on beş gün evvel başka mevzi . lere nakletmek kararmı vermiş . ti, İcab eden harekâtin heyeti u- mumiyesi 3 — teşrinlevveldenberi ikmal edilmiş bulunuyordu.,, Taarruza piyadeler iştirak et - miş ve hücum 8-9 fırka tarafın. dan yapılmıştır. Fransız menba. larından verilen malümata göre Alman ileri hareketi, Fransız top- çusunun muhtelif çaptaki topla . rınm âateşi altında — yapılmıştır. Alman piyadeleri, geçtikleri saha üzerinde, mayn tarlalariyle karşı- laşmışlardır. Fransız - istihkâm efradı, bu tarlaları vücuda ge . tirmek için, ekseriyetle patlaâama- miş Alman maynları kullanmış - lardır. Bu maynlar, eylül aymda. ki Fransız ileri hareketi esnasm - da külliyetli miktarda ele geçi . rilmiş olup, ayni neviden Fransız mühimmatına ilâve edilmişti. Al- man taarruzu, Fransız kıtaları tarafmdan hazırlanan ilk muka - vyemet mevzil önünde durmuştur. Bütün bu harekât Alman ara. zisinde, Majino hattı boyunca cereyan etmiştir, Majino hattı, bü muharebelerin cereyan ettiği mın takadan yirmi kilometre mesafe- dedir. Fransız mukavemet hattı, tank, defi silâhlariyle — doludur. Almanlarm zırhlı vesait kullan . mak istememeleri de belki bu sebebden ileri gelmiştir. Alman tebliği Alman tebliği bu hususta diyor ki; “Fransız kıtaları istihkamları- mız önünde şimdiye kadar işgal etmekte oldukları Alman arazisi- nin büyük bir kısmını tahliye et. mişler, hududa, ve hududun ge - risine kadar çekilmişlerdir.., Fransada terfi edilecek askerler Fransız başvekili Daladie dün öğleden sonra general Gamleni kâbul etmiştir. Daladye, cephe gerisi hayatına daha lüzumlu olan kimseleri ted- ricen ve imkânın müsaadesi nis. petinde memleketin iktısadi ha - yatına iade etmek maksadiyle, 20 teşrinievvelden itibaren, 1909 sı . nıfına dahil yedek subaylarla er- leri terhise karar vermiştir. 1909 sımifinm terhisi nihayet bulduk - tan sonra, 1910 smıfına dahil yedek subaylarla erler, keza ter- his edileceklerdir. ZAYİ — 4602 nümaralı: şoför eh- livetimi kaybetlim. Yenisini alaca- ğimdan eskisinin hükmü yoktur. Hulüsi Amatan: vin. ğ b Reşadın cülusunda Dr. NİHAT REŞAT BELGER, Yazan: SABİH ALAÇAM babam vapurla kaçırılmak istenmiştı Babamın mübarek nâşını İs- tanbula yolladım! Dikkat ediyor. musunuz, götürdüm — demiyorum, yolladım diyorum! çünkü, o vakit iktidar mevkiinde bulunan İttihat ve Terakki hükümeti; beni, baba- mın cenazesine relakat edememek ıstırar ve ıstırabında birakmıştiı. Bu misal, ne kadar acı bir vakı- adır. Senelerce, binbir — tehlikeye göğüs geren ve memleketinde meş- rutiyetin teessüs etmesi için bütün varlığile çalışan bir vatandaşı;ayni iddialarla ortaya atılan ve inkılâp tarihi içine giren simalar, hükümet otoritesini ellerine aldıktan sonra, milli hudutlar dahiline bile sokmı. yorlardı! Ben, vatan haini miydim? Hayır | Ya ne idim? Sadece mütedil ve demokrat bir muhalif! Fakat İttihat ve Terakkinin kurduğu tabancalı siyaset, taban- calr siyasetin meşru'iyet zihniyeti bunu hazmedemiyordu! Bu elim hâdise, mazinin çoktan nisyana uğrıyan hatıraları arasın- da beliren öyle bir yaradır ki acr- sı hâlâ gönlümdedir.. Profesör doktor Nihat — Reşat Belger derin derin düşündü. Son. ra: — Bu çeşit elim mecburiyet' - rin ve ev basıp arama gibi mua- melelerin, istipdat zamanında ta- bit olduğunu, geniş bir müsamaha mantığı ile kabul etsek bile, dedi, meşrutiyet devrinde — tekerrürünü aklınıza getirir miy liniz, acaba? Maalesef bunlar da oldu! Hattâ, ailemin başıma daha ağır vakıalar da geldi: Nitekim, Mehmet Reşat V. cü. lâs ettiği zaman, meşrutiyet için bin bir tehlikeye göğüs geren ba- bamı ittihatçılar tevkif bile ettiler! Mehmet Reşat V. cülüs esnasın da sarayda bulunması için baba- ma haber yollamış, o da gitmiş. Bütün ev halkı, babamı, “arzı teb- rikât,tan sonra eve geleçek diye bekleyedursunlar, zavallıcık İzzet- tin vapuruna bindirilmiş! Hâdise şöyle olmuş: — Sarayda babamın elini öpen Hafız Hakkı bey (paşa) demiş ki: “— Beyefendi, İzzettin vapuru- na bininiz.. Herkes orada. Hün. kâr da gelecek!,, Hafız Hakkı beyin (paşa) sö- züne inanan babam da kendi a- yağile muvakkat mahbesine git- miş ve yakasını, ailemin — saraya müracaat etmesi üzerine, — ancak on iki saat sonra kurtarabilmiş! İttihat ve Terakki erkânı , pek hürmet ettikleri babamı — ne için tevkif ettiler diye düşünüyorsanız, bu sualin cevabını vermek çok ko- laydır: — Babam, daha —Abdülhamit I. tahtta iken İttihat ve Terakki lehi- ne birçok hareketlerde bulunüyor ve bilhassa o vakit veliaht olan M. Reşat V. ile de temaslar yapıyor- du. Bu sebeble, yeni — padişahın itimadını kazanmıştı. Fakat, ben İttihat ve Terakkiye muhalif olduğum için, İttihat ve Terakki erkânı kendilerine — çok yardımı dokunan babamı tesirim altında kalarak aleyhlerinde padi. şaha bir şey söylemesinden ihtiraz etmişler, onu muvakkaten hünkâ- rın gözünden uzaklaştırmayı dü- şünmüşler! Akıllarına da yukarda anlattığım “hileişer'iye,, gelmiş! 31 mart hâdisesi patlak verdiği zaman da, İttihat ve Terakki erkâ nı, müşevvik iİmişim gibi, fırsat- tan istifade ederek beni yakalamak istemişler! Tam kaçtığım gün evi basmışlar. Taharri ve tevkifim için gelen- lerin miktarı 20 ye yakınmış. Hat- tÂ, hunların arasında eski mebus- | Çarlık Rusyasından varıncaya kadar her yeri aramış. lar ve beni'bulamadıkları için pek mahzun olarak geri dönmüşler! Bütün bu hâdiseler pek — güzel gösteriyor ki meşrutiyet — olduğu halde, memleket tam manasile de- mokrasiye kavuşmamış bulunuyor du. Siyaset oyunu, bir bomba kadar tehlikeliydi! Nitekim, ben de Pariste — oldu- ğgum halde bile, duyduğum — tees- sürden dolayı 1914 - 1918 harbi patlak verinceye kadar hiçbir siya si faaliyette bulunmadım. Gerek Fransız matbuatının neş- riyatından, gerek vatanımdan al. makta olduğum haberlerden, İtti- hat ve Terakki hükümttinin itti- fak tarafına meylettiğini anlıyor- dum. Vakıa, İstanbuldaki — hükümet, gelecek bir tehlikeye karşı cephe — alıyordu. Kanaatimce, Osmanlı imparator- luğunun, Almanya ve Avusturya- Macaristan — imparatorluklarının yanında yer almasının başlıca sa. iki, buydu. Lâkin, Osmanlı imparatorluğu- nun bitaraf kalması ve ittifakı mü sellese iltihak etmemesi daha ha- yırlıydı. Aradan birkaç ay geçti. 1914-1918 harbi başladı ve Os- manlı imp- *orluğu da bu badi- reye karıştı. Artık, memleketimin bir hayat ve memat mücadelesinin karşısın. da bulunduğuna kaniydim, Her vatandaş gibi, bana da dü şen vazife, iktidar mevkiinde bu- lunan hükümete, fikirlerim ne o lursa olsun, muhalefet değil, mü zaheretti, * * 1914-1918 harbinin sonuna 'a dar, muhalefet ile, iç politika ce reyanları ile alâk> — kestim. Eli: me geçen her vasıta ile, memleke- timin hâdimi olmağa çalıştım. Vakta ki 1914-1918 harbi “itti. fakı mMmüslles,in — mağlübiyeti ile neticelendi ve bildiğiniz — veçhile millt mücadele başladı. O zaman, bu harekete iştiraki — vatani bir borç, mukaddes bir vazife bildim. * * * Prof. r doktor Nihat — Reşat Belgere veda ve teşekkür — ettim. Hafızam sayın üstadın sözleri ile doluydu ve gözlerimin — önünde heyecanlı biz mazinin bin bir hâ- disesi geiçtresmi yapıyordu sanki.. SON Stokholm konte- ransı bugün toplanıyor Paris, i8 — Şimal devletleri reisleri bugün Stokholmde top - lanmaktadır. İsveç hariciye nazırı Sandler, şimal mehmileketleri devlet reisle, rinin yapacakları toplantı arefe - sinde aşağıdaki beyanatta bulun- muştur: “— Burada toplanacak olan dört devlet reisi, istiklâllerini ve bitaraflıklarmı muhafazaya az . metmiş olan şimal memleketle - rini temsil edeceklerdir. Sağlam bir an'aneye istinat eden bu hat, tı hareket Yyarınki konferansın tarsin edeceğine eminim., Diğer devletlerle iyi geçinmek arzumu- zu da teyid eyliyecektir.;, Diğer taraftan Finlandiya ile Sövyet Rusya arasmdaki müza - kerelerin Finlandiya için çok müşkül şerait içinde devam ede. ceği anlaşılmaktadır. Finlandiya murahhas heyeti yarın veya cu - martesi günü tekrar Moskovaya gidecektir. Dün Finlandiyada passif mt . dafaa manevraları — yapılmuştı. Dünden itibaren ışıklı roklfnm.':