24 Eylül 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

A M —ddl -4 yoğn Te at ı M N / h HABER — Akşanı v - TTT zt 24 EYLÜL — 1989 Lehistanın felâketlerle dolu tarihine bir -bakış olonyanın JandDarkı Tarihin kendisine “Polonya. nım Jan d'Arkı,, adınr verdiği E, mili Plater'in hayatını nakletme. den, Polonyanın felâketlerle dolu tarihine kısa bir göz atmalıyız. O tarih ki, on sekizinci asırda, Türk tarihi ile karışmış, Polon . yalılar, dört bir taraftan saldıran kuvvetli düşmanlarına karşı is. tiklâllerini korumak için silâha sarılırlarken, koca Avrupada ken. dilerine uzanan bir tek dost el bulmuşlardı: Polonyalıların bir asır Viyana önlerindeki meş'um mü. dahalelerini unutmak âlicenaplı. ğını gösteren biz Türkler Po, lonyanın imdadma köoşmüuş, Po. lonya davası için kahramanca dö, vüşmüş, fakat bu bahtsız milleti kurtaramamıştık |. Polonya krallığı Milâdın doku, zuncu asrında kurulmuştu. Po. lonezleri etrafında — toplamağa muvaffak olan Piyast ailesiydi. Bilâhare (1382) de Polonya tacı Jagelon hanedanına geçti. Bu aileden gelen enerjik hükümdar. larmım elinde, Polonyanın hududu Divina suyundan Dinyepr ırma. ğına kadar genişledi. 1572 de kral Sigismond ölünce, - Jagelon hanedanı da münkariz oldu. Bu. nun üzerine Polonya tacı, Polo. nez derebeylerinin teşkil ettikle , ri bir meclis tarafından seçimle verilmeğe başladı. Bu yeni devlet şekli de Polonyanın dahili bir za. af noktası oldu. Polonez beyleri, memleketlerinin kaydıhayat şar. tiyle seçilecek krallarına, tacı, bir takrm şahsit menfaatler, çıkar, lar gözeterek vermeğe başladı. lar. evvel Hattâ ecnebileri bile kendile, lerine kral seçmekte bir tehlike görmediler. Bu süretle bir Fran. sız prensi, Hanri dö Valuva, Po. lonya kralı seçildi. Hattâ bu se. çimde, Fransanım müttefiki olan kuvvetli Türk imparatorluğunun Lehistan üzerindeki nüfuzu mü., him bir rol oynamıstı. On yetinci asır sonlarında, kral Jan Sobyeski zamanında Lehistan birdenbire Avrupanın birinci dev. letleri arasıma çıktı. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa kuvvetli bir ordu ile Viyanayı muhasara et. tiği sırada Jan Sobyeski, Viyana. | nın imdadına koşmuş ve Türk or. dusunun korkunç bir bozguna uğ ratmasına sebep olmuştu. Fakat, aradan ancak yüz sene geçer geç. mez Polonya da felâkete doğru sürüklenmeğe başlamıştı. 1733 de ölen kralikinci Ogüst. tün yerine, Polonyalılar Fransa kralı on beşinci Luinin kainpede. ri olan bir Polonez beyini, Sta. nislas Lekzinskiyi — 60,000 reyle kral seçtiler. Halbuki, Rusya ile Avusturyanın Lehistan kralı ol. masını istedikleri Saksonya pren. si Ogüst ancak 4000 rey alabil — mişti. Rusya ile Avusturya, Polonya. ya birer ordu gönderdiler. Bu kuvvetler yeni kral Stanislası, Danzigde muhasara etti. Karşı koyamıyacağını anlayan kral kaç mağa mecbur oldu. Rusya ile A. vusturya, Saksonya prensini zor. la Üçüncü Ogüst diye Polonya kralı seçtirdiler. Bunu nüzerine Fransa, Avus. turyaya harp açtı.. Buna tarihte Lehistan veraseti — muharebesi denilir. . Bu harbe bir müddet susa Osmanlı imparatorluğu da gi-di. Ve ancak 1739 Belgrad tmuabe, deleriyle bir sulh aktedildi Fakat çok geçmeden, Palorya tirselesi birdenbire patlak veni. Kral ü., çöncü Ögilst öldü. Pueya çariçe. si ieinci'Katarirma gözdelerinden genç — Stanislâs Ponyatafskiyi kral yaptırttı, Pelonyalılar katolikti. Protes. tanlarla ortodokslar memlekette bir azlık teşkil ediyorlardı. Polo, nez beylerinin şiddetli muhalefe. tine rağmen Stanislâs protestan . | larla örtodokslara her hususta bir müsavat verdi. İtiraz eden mebusları Rus as. kerine yakalattırarak gönderdi. Polonez beylerine ha. karet etti. Onlar da 1768 de Bar kasabasında toplandılar. Kendi. lerini yabancı esaretine sürükle., yen kralı tanımadılar. .Bunun üzerine Rusya çariçesi Polonyaya kuvvetli bir ordu sev. ketti. Bar toplantısına iştirak e. sürgüne denlerden bir kısmı Türkiye hu. | dudunda, Balta ismindeki küçük bir Türk köyüne iltica ettiler. Fakat takip eden Rus kuvvet. leri, hududa ehemmiyet vermiye. rek tecavüz ettiler. Polonyalılarla beraber o Türk köyünün halkını da kılıçtan geçirdiler. Bunün ü, zerine Rusyaya harp açtık. Fa. kat, mağlüp olduk. Altı yıl süren bir muharebeden sonra da Osman lr imparatorluğu tarihinde en a. ğır muahedelerden biri olan Kü. çük Kaynarca muahedesi imzala, narak harbe nihayet verildi. Le. histana gelince, dahili karışıklık 4 yılsürdü. 1772 de, Lehistan krallığı, Prusya, Rusya, Avustur. ya arasında taksim edildi. Fakat Polonezler ” esareti bir vakit kabul etmediler. 1793 ikinci bir taksime uğrayan Po. lonyada bir istiklâl mücadelesi başladı. Koscinsko adında milli bir lider,» Polonya istiklâli için kahramanca —döğüştü. 1794 de, Maciejovicede Polonyalılar mağ. lüp oldular, Yaralanan Koscinsko hiç | bir duvara, kendi kanile ““Finiş Polonya,, “Polonya bitti!,, cüm. lesini yazarak öldü. Bu ümitsiz feryat, bütün dün. ya lisanlarına, en büyük Üümit. sizliğin bir ıstılâhı olarak geçti. Bu istiklâl mücadelesinin felâket le neticelenmesinden sonra, Rus. ya, Avusturya ve Prusya arasın. da Polonyanın bir üçüncü ve so. nuncu taksimi yapıldı ve Polonez ler, Avrupanın müstakil milletle, ri arasından silindi. 1807 de, Napolyon, Tilsit mu., ahedesi ile Polonyanın küçük bir parçasına istiklâl temin etti. Bu müstakil parça Prusyadan ko. parılmış ve Saksonya kralı Fred. rik Ogüste verilerek bir Varşova dükalığı yapılmıştı. Fakat Na. polyonun sukutundan sonra Âv, rupa haritasını yeniden tanzim €. den 1815 /muahedeleri, Varşova dükalığını da Rusyaya ilhak et mişti. 1830 da, Polonezler, milli istik, lâllerini kazanmak için büyük bir ihtilâl çıkardılar. Bu ihtilâl o kadar şiddetle bastırıldı ki, Ça- rın gönderdiği ordular, Polon . yada, Polonya istiklâlini hatırla. tan herşeyi, en ufak Lir milli ha. tırayır, yadigârı bile mahvetti. Polonez milliyetperverleri a. man verilmeden, kadın ve erkek, büyük ve çocuk gözetilmeden öl. dürüldüler, İşte, — “Polonyanın Jan Darkı,, bü 1830 ihtilâlinin kahramanlarından biri olmuştu. Çarın İitonyadaki valileri ara. sında general Szirman gayet za, lim bir adamdı. On dört, on beş yaşında Polonez oğlanlarını diri diri ateşte kızartır, gebe kadın, ların karnını açtırir, kundaktaki ğa saplattırdı. Birdenbire 1830 ler, tüfek, kılıç, bıçak, orak, tır. pan, sopa ellerine geçen silâha sa. tilrverince, bu müthiş tiramda e. lindeki az bir kuvvetle ÜUciami istihkâmına kapar.mıştı, İşte o za. man Emili Plater, generali öl. dürmek üzere ortaya atılmıştı. Aslen Vestifalyalı olup on Ü. çüncü asırdanberi Litonyada yer leşmiş asil ve eski bir ailenin kızı idi. 1806 da Vilnada doğmuştu . Henüz yirmi yaşlarında çok gü, zel bir kızdı. Çok zengindi. Po. lonyanın bütün felâketlerine” or. tak olarak asrının ve memleketi, nin romantik, bir kahramanı oldu. Polonya tarihinin şanlı sayfaları ile beslenmiş olan güzel Emili 1830 ayaklanmasında baba ocağı. nı terkederek silâha sarılan va, tandaşlarına katılmakta bir an bile tereddüt etmedi. 1831 martı. nın 29 uncu günü, dostlarından bazılarına kendisiyle beraber gel. melerini teklif ederek saçlarını kesti, bir daha değiştirmemek Üzerine sırtına bir erkek esvabı giy di, bir ata bindi. silâh olarak bir tabacası ile bir hançeri vardı. Bir pazar günü idi, şatolarından çıka, rak civardaki köye uğradı. Köy. lüler kiliseden sabah duasından çıkıyorlardı. Emili kilise önün . deki meydanda, atının üÜüstünde onları milli davaları için, göz yaş. etti. Kadın, erkek, çoluk çocuk bü. çocukları havaya fırlatıp mızra. : iktilâli patlayıverince, Polonez . - | bastı. Burada ları arasında, mücadeleye davet | Polonyanın Jan Darkı, yirmi yaşında bu güzel kızdı tün köy halkı bu genc ve güzel kahramanın peşine takılıverdi . Şimdi, beraber, 60 atlı ve 700 de orakçı yürüyordu. Bu kuvvetle Dangiele kasabasını bulduğu silâhları adamlarına dağıttı, Sonra, küçük ordu, Duneburg Üüzerine yü. rümeğe başladı. Nisanın ilk gün, lerinde idi ki general Szirman'ı Ucianide mühasara etti, Emili ile İhtilâl idaresi, Emiliye derhal yüzbaşı rütbesiyle 35 milli piyade alayı kumandanlığını ver. mişti. Polonya harbinin sonuna kadar, güzel kahraman, bu rüt. b- ve vazifesini muhafaza etti . Fakat Çar, Polonyaya, karşısı. na durulmaz büyük kuvvetler sevketmeğe başladı. Polonezler, bu kuvvetlerin azameti karşısın . da mahvolmağa mahkümdular. Nihayet Varşova, milli ihtilâl hü kümeti dağıldı. inci Emili Plater bütün — ümitleri mahvolmuş olarak baba ocağına döndü. Zayıf ve çelimsiz yapısı, giriştiği çetin muharebede çok yıpranmıştı. Son felâket ise onü manen mahvetmişti. 1831 kânunu evvelin 23 üncü günü, henüz 25 yaşında iken müteverrim olarak öldü. temi mi teshil eder. İNGİLİZ KANZUK- ECZANESİ MEYVA TUZU Mide, barsak, karaci- ğer ve safra yollarını zler, muanmnid in- kıbazları giderir. Haz- İstanbul # Beyoğlu, Müdürü : ? Selçuk Biçki Okulundan diplomalı ve lise Biçki ve Dikiş Yurdu ANNA PEÇAROPULO mezunu Maarifçe musaddak diploma verilir. £ Mektebe pazardan başka her gün saat 9 dan 17 ye kadar kayıt muamelesi yapılır. Adres: Beyoğlu Bostanbaşı No, 23 Münipbey apart. Daire 3. Bogazıçı Liseieri Müdürlüyünden: Eylül'ün 25 nci Pazarlesi günü sâaat 8 de Orta ve Lise sınıflari ve saat 8.30 da ilk kısım derslere başlayacaklır. A M SARAÇHANEBAŞINDA — HORHOR CADDESİNDE BB OO || “ HAYRİYE LİSES Yatıı — Yalısız vâ, ilk orta ve lise sınıflarına talebe kaydına başlanmıştır. Ecnebi lisanı ilk sınıflarrdan -tibaren baz aT Kızların şatrlr kısmı tamamile ayrı bir binadadır. Yatısız talebeyi rakletmek için mektebin husu: otobüs servisi vardır. Tedrisata 25 Eylülde başlanacaktır. Talebe nin mektebe gelmeleri. Tel; 20530 İ dd iddides ü Banyolu, kaloriferli, müteaddit firişerli olduğu gİ bi nefis yemekler veren lokantayı, pastahaneyi, ve Kt Ankarapalas-İzmir TELEFON: (3438) izmirin en modern, en temiz ve en müntazam âil€ yuvasıdır. Konfor, temizlik, ucuzluk noktasımndan Ankâ" ra Palasın fevkinde otel yoktur. | | P. T. T. Fabrikası Müdürlüğünden : Telefon makine ve sanlrallarının ftamiri işlerinde ı,.ılışlırılmnk üç işçi alınac ak, talipler arasında müsabaka yapılacaklır. Sanat me lerinin elektrik kısmı Mmezunu olanlarla telefon tekniğine ait bilgi "'f rübesi bulunanlar tercih olunacaktır. Verilecek yevmiye nihayet d? radır. Nazari imlihan 10 birincileşrin saat 13,00 tedir. Ameli imtihâf $ nü nazaride muvaffak olanlara ayrıca bildirileceklir, Imlihan ve islin' şartları hakkında malâmat almak istiyen talipler mektep veya müt şahadelnamelerile 5-10-939 tarihine kadar fabrika müdürlüğüne müf | eylemelidir. (7633) İ l İst. Komutan!ığı Satınalma Komısyonu ılânlarf!! Istanbul komutanlığı birlikleri ihtiyacı için şerait ve evsalı dü ı | de beheri 400 gramlık 40000 kulu zeytinyağlı dolma konservesi pa:t' İ la satın alınacaktlır. Pazarlığı 27 eylül 939 çarşamba günü saat 14 de YÜj lacaktır.Isteklilerinin belli gün ve saatte Fındıklıda komutanlık 5:1“" komisyonuna gelmeleri. (7635) Adalar. Malmüdürlüğünden Büyükadada cami mahallesinin cami sokağında 20 sayılı (:1.'d0I ri Vasil Vasilyadisten metrük 287 kalem ev eşyası 5-10-939 ve 61 E’i günlerinde saat on üçte Büyükadada 23 nisan caddesinde saat kul nünde açık arltırma ile salılacaklır. İstiyenlerin yazılan saatlte salış yerinde hazır bulunmaları îlâ" | (7488) ı P 4 | nuür, Deniz Levazım Satınalma Komisyonu ilânları || 1i — Tahmin edilen bedeli (24.505) lira ol.m 25.000 — kila szıllEj 26 eylül 939 tarihine rasilıyan salı günü saat İ4 le pnznrl eksiltmeye konulmuştur. | 2 — İlk teminatı (1837) lira (88) kuruş olup şartnamesi hergüf -| sımpaşada kâin komisyondan bedelsiz olarak alınabilir.(7 İnhisarlar Idaresinden İspirto satıf alanların nazarı dıkkatıne İnhisarıar İstanbul başmüdürlüğünd i — Ecza depoölürile kolonya ve ayna âmillerine: | Satılan ispirlolar 26 eylâl 939 tarihinden itibaren salı ve cumâ €| leri verileceğinden isteklilerin ihtiyaçlarını üç gün evvel Inhisarlar " kez deposuna bildirmeleri, (İhtiyaç telefonla da kaydelttirilebilir. Noa. 43799) 2 — Eczanelerin: Her ay almakta oldukları ispirlolar da 1-10-939 dan ilibaren yın ilk hafltasına lesadüf eden sali, çarşamba ve perşembe günleri | edilecektir. ı | 3 — Mügğayyer ve cilâ ispirlosu alıcılarına: j On beş kiloya kadar olan ihtiyaçlar hergün ve bundan fazlası Üç evvel bildirilmek şartile salı ve cuma günleri salılacaktır. Sipariş m H: Inhisarlar merkez deposu telefon 43799 (7597) ıw Türk Maarif Cemiyetl? Okulları Gündüz ve yatılı talebe kaydıma — başlasımıştır. Ücretler aşağıda gösterilmiştir. Fazla malümat ade mak istiyenlerin okul direktörlüklerine başvurmas hefj ları. Ankara Kız ve erkek kollejleri ç İlk Orta Lise ni Gündüz 60 100 120 İira [ Yatılı 225 260 285 5 Bursa Kız İisesi ) İlk Orta Lise | Gündüz ni 40 50 lira | Yatılı — 185 İSE » | İzmir Eğe Lisesi | İlk Orta Lise j Gündüz 50 60 75 lira Yatılı 160 200 DU » vi Asli maaşı 55 liraya kadar olan memur ve tekallt gocuklarından — ve kardeşlerden yüzde on tenzilât yapılır. (6495)