8 Haziran 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

A, ! Yam de söyledim ve tek. İ “W fakat bu meseleye mat- ma kadar işaret edilme Sir İngiliz » Türk anlaşma- n yasta bir durdurma "İNÇ ÖP ve çok muhtemeldir a teker, Almânya ile Talya. ki yollarına ve bizzat a e Birişeceği d eyi temin oedtcek bir etin k N v i Ni, Mücadele 1535 - 1936 da; “kiş, Abeşistan muharebesine Naz p sag maksadiyle on iki ada a €dip Trablusgarba 60 “ ” Bönderdiği zaman baş- Ye İngiltere üzerinde taz- Ni İngiltere anlamıştı ki yal yolu için değil, Mesrr ike vardı ve Mısırla “ys kanal: da elinden Kn Misırdaki Ingiliz gar Lt, Sayiti. Masır ordusu di. çine, ” Mevcut değildi. Hin - . a takviye kıtalar; getir - Dö bağlı idi. Şüphesiz de inden donanma büyük se “Yayacaktı, Fakat Trab. &, ““Phesinden bir şey yapa- t ..* DE « ci rağ Yani ti Siyete karşı İngilterenin yk bir dostluk tesisi idi. Bu , Yan Yaya hem Alplardan, nı taş an, yani fki yerden Xa YK yapılabilirdi. iş, live olarak Mısırdaki İç Küp takviye edilecek ve yha oya das kurulacaktı, Fa. ye yu kurmak da gene e ÜL bir idi, Çünki iyi bir te, İç tirmek için on sekiz «wt, SM mânasiyle faal bir ro, edebilecek bir ihti- , İp Vücuda getirmek için NN tike, Azimdır, Va İSİN almacak tedbirler lr tam olmuyordu, On başı ucunda bir atina, duruyordu. Bo. ider t hâdiseler de veya izin parmağı ile“o eti ku, İVA işgali üzerine İn- bir darbe indir. m olmak gayesiyle İn. | mücadelede | a : “a, 5! *n münasip çare Fran| sıkı bir surette birleşerek yapabi" setindeki maske Haritaya dikkatle bakalım, AL nanya Tuna boyunca İnmek isti- yor. Almanyanın Lehistan: deniz- den ayırmak istediğini de görü-| yoruz, fakat bu, sadece Lehistanı kendine rametmek için bir teşebe| büsten ibaret. Eder Lehistan da İtalya gibi Almanyanın emri altı na girecek olursa Tuna boyunca Ukranyaya ve Batuma doğru İler. leyiş şüpbesiz çok daha kolay o- lacaktır. Onun için, Almanyanm bütün Baltık ve Lehistan siyaseti, asıl maksadını örten bir mâskeden baş ka bir şey değil Bu asıl mak. sat ta Tuna siyasetidir. Almanyanın parlak (o yardımcı. sı olan İtalyanın bu işdeki rolü| Yugoslavyayı bitaraf bırakmak, Bulgaristanı kendi aralarına al. mak, Yunanistanı, şimalden kuşa tarik İtaate mecbur etmektir. Bu suretle Roma - Berlin mihveri Türkiyeyi doğrudan doğruya üç noktadan tehdit edebi! 1 — İstanbul Üzerine bir İtal - yan « Bulgar taarruzu tehlikesi; 2 — Çanakkaleye denizden ta. arruz tehlikesi; 3 — Ön iki adalardan Anadolu sahillerine taarruz tehlikesi İngiltere, derhal bu siyasete tam mukabil bir çephe tuttu ve bunu gayet iyi düşündü. Farze - delim ki Roma (- Berlin mihveri- nin siyaseti tahakkuk etmiştir , Ona göre, neticeler ne olacaktı, gözden geçirelim: Evvelâ, Romanya cenuptan çev rilecek ve Almanyaya, yahut ta | cekti: Yöllar bu İtalyan|tehlike karşısında kalacaktı. (U. “l4 altında idi. Şüp-İnutmayalım ki Kırım muharebesi «nasıl isterseniz » Almanyanın müt tefiki olan Macarişstana mukave » met edemiyecek, teslim olacaktı. Sonra, bugün bile Baltıktan teh dit altında bulunan Rusya doğru- dan doğruya Karadenizden de bir ve Sivastopolun fethi itilâf devlet- leri için Karadenizi ellerine ge - şirmeleri üzerine kabil olmuştur. 1919.21 muharebelerinde Be. Sark yolu italya y ve Almanyaya artik kapanmıştır İtalyanın Balkanlarda bir adım daha ileri atması hiç kabil değil- dir. 0, Almanyanın verdiği rolü de yapacak vaziyette bulunmuyor Bak deme üncü olarak, Almanlarla İ- tal: F Balkanlara hakim olup Boğazlara inebilirler ve Türkiye. yi de tehditle yahut onlarda pek bol olan vaadlarla aralarına çeke bilirlerse bütün Yakın Şarkı e rine geçirmiş olacaklardı. Saklamıya lüzum yok: Garptan şarka, yani petrol yolu üzerinde, iki Hakiki sevkülceyş noktsr var dır. Bunlar da Bohemya yaylası Ne Anadolu” yaylasıdır. Anadolu GRİ ; İtalya B “bilir. Bu hareket, dım istemese bile Türkiyenin derhal harekete geçmesini icap. iz ettirecek, bundan da eğer muarız: bir cephealacak olursa Bulgaristan : zarar edecektir. yaylasını kim elinde bulunduru - yorsa hem Boğazlara hâkimdir hem de Yakın Şark petrol kontrolü altında tutar, Türklerle İngilizler Geçen gün Sunday Dispach de buna benzer bir tez ileri sürüyor du, Fakat fikrimce meselenin ik- tısadi tarafına farla ehemmiyst vermiyordu. Boğazlara hâkim ol. manın, Yunanistan, Romanyayı hâkimiyeti altında bulundurma - run, Bulgaristanı bitaraf bırakma- nın, Karadenize ve Şarki Akde- nize hâkim olmanın bir askeri ta. rafı var, bir de iktısadi tarafı, Meselenin fktışadi tarafı çok İngilteredeki cereyanı göstermek harp olmaz. Motör de petrolle İş- ter. Alman » İtalyan gruüpunun “| Türk . Rus anlaşmalarını mer'iyet ulgaristana ancak Sırp : Makedonyasından yeçerek dayana- topraklarından fışkırmak-f | ta Fakat İngiliz gazetesindeki yaz: İngilteredeki cereyan igöstermek bakımından mühim;.İngiliz « Rus ittilakından bahsetmek istiyoruz: Rusya (le ittifak aktedilmesi İn. giliz » Türk, Fransız » Türk ve mevkiine koyacaktır. Bugün, iki devletin müteârrıza karşı mukave- met kararmı karşılıklı olarak ver diklerini bil bir wvesikadan | ibaret olan Türk - İngiliz misakı İo zaman gerek Balkanlara, gerek ; ç Yuyoslavya yar- AMAN MANA $ $ ; > AAA İLİN Akdenize şamil uzun vadeli bir tifak şeklini alacaktır. Bu ittifak mucibince Türkiye, Akdeniz havzasında, bavada, ka- de İngiltere ile iş yi emeyi taahhüt ede| | cekti Akdeniz havzası © tabi. İrinin de Filistini, Süveyş kana - kar, rada ve dehi ir, isin garp hududunu Habeşistan arasındaki hu deniyor,” Türki. ye Balkanlat da. taârruza uğra * dıkları takdirde, Yunanistanın ve Romanyanın müdafaâsına yardım edecektir, Sunday Dispatch'ın siyasi mu.| barririnin ilâve ettiğine göre, Tür kiye mukavemete karar veren #i! letler arasına (O Bulgaristanı da almıya çalışmaktadır ve bu maksat la Romanyayı Dobricadan Bulgaris ve ği uğraşan İngiltere ile Rusyanm gay reilerini takviye etmektedir. Bu meseleden şimdiki halde pek bahsetmiyelim, Zira İtalya Bur garistana çok daha büyük vaad - lerde bulunuyor? Bütün Yunan Trakyası, Romanyadaki (ODobri- ca ve Vardarın sol sahili, Gazete Türk - Rus anlaşması - nın bazı noktalarından bahsedi - yor: Muharrire göre, iki me ket de, Balkanlarda daha kuv bir ordu için, Kafkaslardaki garnizonlarını kar dıracaklardır. Türkiye, Karade - nizin muhafazasın: da tamamiyle Rus donanmasına bırakmakta ve harp olduğu takdirde İngiliz ve Fransız gemilerinin Boğazlardan serbestçe geçmelerine müsaadeyi kabul etmektedir. Avrupadaki Türk ordusu Askeri bakımdan en mühim me. bulundurabilmek İsele, başlıca Türk Kuvvetlerini on iki adaların karşısına ve Boğazla- ra nakletmektir. Edirne etrafma toplanacak kuvvetli bir Türk or Bulgarlarm herhangi bir mübim taarruğunu kat'i olarak durdufacak ve belki Bulgaristanı Alman « İtalyan: grupu ile bizim aramızda bir tercih yâpmuya mec- bur edecektir, Türk ordusunun bu noktalara sakli, eğer şii e kadar yapılma mışsa, yapılabilir, Türkiye, Sovyetler Rusyasınm, İranın, Irakın (ve İngilterenin Suriyedeki , Fransanın . müttefiki veya dostu bulunuyor. O halde Kafkaslardan, Susiye huydutların - dan korkacağı bir nokta yok. Bu itibarla, Balkanlar haritasını nümüze açarsak vaziyeti gerek &i yasi, görek askeri şekilde görebilir Siyasi bakımdan bir Balkan afh- tantı var, nu, Yur goslavya, Yunanistan ve Türkiye teşkil ediyor. Bu üç memleketten, askeri balımdan yalnız bir tanesi muallakta bulunuyor: Yugoslav. ya, Geri kalan Gçünden iki Tür- kiye ile Yunanistan biribirlerine dayanıycılar ve denizden İngil- tere tarafından takviye edilmiş bu dusu ö bakımdan şu Romanya, yaz Rusya Kızıl Rusyaya karşılmuhtaç olduğu petrol de Yakm)tana yer verilmesi için razi etmiyeİlunuyorlar, Diğeri, yani Roman. e ya da Lehİstan ve Rusyadan tak- viye görüyor. Askeri vaziyet siyasi vaziyette çök büyük rol oynadığına göre, ümit ediriz ki, bir harp takdirinde Yugoslavya bitaraf kalır, Bulga - ristan da en kuvvetli bulunan ta rafa geçer. Balkanlarda Italya ile Türkiye Bunu böyle tamamladıktan son ra Balkanlar haritaşmda askeri bakımdan iki noktayı daha göz önünde bulundurmamız lâzım dır: Bunlardan biri, Italyan ordu- sunün temerküz ettiği Arnavut luk; diğeri de İstanbulla Edirne arasında Türk ordusunun temer « küz ettiği Trakya, . Bu ikinci nokta Asyaya bağlı dır, çünkü Boğazlirdan biç bir düşman geçemez. Halbuki İtalyan askerlerinin toplandığı yer Aranto boğazı ile İtalyadan ayrılır. Bu boğazdan İtalyan nakliye vasıta * larının gidip gelmesi pek Okolay bir iş olmıyacaktır. Diğer taraftan, Balkanlarda İ talyan orusu Bulgaristana ancak Sırp Makedonyasını geçtikten son ra dayanabilir. Efkâr: umumiyesi İtalyaya çok muarız olan Yugos- lavyanın da, topraklarından İtak lerinin geçmesine müsa- etmek hemen gön Türkiyenin Karşısında zayıf bir askeri kuvvettir . İtlyanın Makedonyayı geçmeye teşebbüsü de Romanya, Yunaniş- İtan ve her halde Türkiye tarafın » idan Balkanlarda müvazeneyi boz mak isteyen bir hareket sayılas cak ve; Yugoslavya yardım iste * İ mese bil ç olmazsa Türkiyenin derhal harekete geçmesini icap et tirecektir. Bu muarız cephe etten de, eğer alacak olursa, Bul» garistan zarar edecektir. (Devanı 14 üncüde) Yezan: rre Dominin P