11 Şubat 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

Yirminci asırda - milletlerin aldığı en büyük ders Yirminci asırda, yirminci asrın büyük hallelerinden biri; belki vahşet ve dehşet itibariyle en büyüğü şimdiye kadar muskinin, şar- kanın, dansın, aşkın ve iyi şarabın güzelliğin vatanı olarak tarılmış olan bu toprak parçasının üstünde geçiyor. Bu öyle müthiş ve ibret verici bir temaşa ki görmesini bilen gözler, ve gördüğünü anlamak kabiliyetindeki beyinler; bir üni versite kürsüsünden âlim bir profesörün takririni dinler gibi bun. dan ders alıyorlar. İspanyol ailesi, tarihlerde misli görülmemiş bir menkibedir. Öyle bir menkrbe ki, sırf sinifi ve siyasi bir iddia yüzünden bir milletin bir kısmını çıldırtmış olan, kör etmiş bulunan bir ihtirasın bütün buudlariyle müheykel şeametini çiziyor. Yalnız hudutlarımız çevrilmiş toprak parçalarının içinde ya- şayan insanlarla değil; bütün o hudutların haricinde bulunan ve bize karşı iyi olan her insan topluluğiyle iyi yaşamak, rahat yaşa” mak, kavgasız, mücadelesiz yaşamak sevgisini bir iman gibi hür- ü İmetle besliyen medeni bir milletin çocukları olan bizler için bu facia yı tahrif eden kuvvetleri anlamak mümkün değildir. Evet, biz ec- nebi ordulariyle birleşerek, kendi milletinin çoluğunu, çocuğunu kovalayan, vatanının bütün beldelerini harap eden, yüz binlerce vatandaşının açik, hastalık içinde kıvrana kıvrana kütle halinde mubaceretine sebebiyet veren bu siyasi ihtirası çok şükür anlaya” muyacak kadâr düz ve dürüst bir milletiz. Fakat, her milletin başı Üzerinde bir Damukles kılıcı gibi asılı düran bu ihtirasa, kendini kaptırmamak istiyen milletler, İspanya i | kadar güzel bir ülkede geçen bu temaşayı ibretli nazarlarla seyret- meli, ondan ders almalıdır. - Çünkü dünya yüzünde bir çok menfaatler, bir çok milletlerin böyle biribirlerine düşmesini ve onlar biribirlerine (düşünce de; “İ onlardan bir tarafın arasına katılıp o milleti istilâ, mahvetmesini, en aşağı onun bu felâketinden, başka toprak parçaları üzerinde dahi olsa kendi lehine istifadeler çıkarmasını beklemektedirler. Bu menfaatler uyanıktırlar: Kâh göz koydukları memleketle- Te, gazetecilerini, ediplerini, ressamlarını yollayarak, kâh kendi radyolarında onların lisanında, onların ediplerinin eserlerini okuta vak, onların musikisini çaldırarak, kâh felâketini istedikleri memle- kete üniversite talebesi, iş adamı, bar kızı, işçibaşı veya mütehassıs gibi kendi ajanların: yollayarak o, milletin arasında ikilik çıkar- mak için bütün gayretlerini sarfederler, Gayesi kuvvetli bir cumhuriyet etrafında, kuvvetli ve medeni bir millet olmak bulunan Türk milletinin bu gibi. şeylerden ne «İ korkusu vardır, ne de endişesil.. Türk milletinin insiyaki, hariçten gelen düşman propaganda. sını daha esir halinde iken keşfedecek kadar hâssastır. Türk milleti akirselimi bütün olan, tam olan milli seciyesi şüphe götürmez bir millettir. Fakat bütün Avrupa milletleri. bütün duya milletleri. İspöaa faciasına ibretle ve ders alarak gakarlarken, biz de gözlerimizi ora. ya çevirelim. Çünkü böyle bir sahneyi ne kablettairh, ne kürunu- vusta, ne bizim devirlerimiz görmüştür ve ne de bizden sonra gele- cek edvar bunun bir eşine şahid olabilir 1. Suat DERVİŞ “Artırma ve eksiltme eksiltme kanunu değiştiriliyor Ankara; 1) — Maliye Vekâlet! eksiltme ve arttırma kanununu. devlet dairelerinde komisyonculu» gun ilgası hakndaki Vekile Heyeti kararına göre tadilini istih- daf eden yeni bir kanun projesi hazırlamaktadır, Maliye Vekâleti bu hususta di- ğer Vekâletlerin de mütaleaların' «Devlet Şürssında ği tayinler Ankara, 11 — Devlet Şürasmda | münhal bulunan başmuavinliklere: | birinci snf muavinlerden o Ahmet Fuat, Alâeddin, Celâl (Bingöl ve Mesrur; birinci sınıf muavinliklere: Tevfik, Şevket, Vecihi ve mazbata &ulemi müdürü Celâl; ikinci sınıf muavinliklere: Mükerrem, Sedat; üçüncü sınıf muavinliklere; Lâmja, | 9ormUştur. Şikrü Fuat; Birinci sınıf mülâzim Bl laE liklere: Mahir Cambulat, Nerhet| | Valinin dünkü ve Dilrüba tayin edilmişlerdir, tetkikleri Vali ve belediye reisi Lütfi Kır dar dün Beşiktaşa giderek park ha“ line konulması düşünülen Ayasağa mezarlığı ile etrafı o istimlâk edile- eek olar, Barbaros türbesinin olduğu yeri gezmiştir. Beyoğlu Beşinci Noterliği Beyoğlu böşinci noterliğine tayin edildiğini evvelce yazdığımız eski Inhisarlar Vekilinin reis- liğinde yapılan toplantı Şehrimizde bulunan Gümtük ve İnhisarlar Vekilinin reialiğin | de dün bir toplantı yapılmıştır. Toplantıya inhisarların bütün! şube müdürleri iştirak etmiş ve işleri etrafında Vekile izahat ver- m” | mişlerdir. Bu sabah bir gazetenin | mebuslardan Bay Senih dünden iti- YE Yesi / cıgara fiyatları üzerinde tenzilât|ren vazifesine başlamış bulunmak- “silay | y ğı hakkındaki haberi doğ | tadır. Bay Senihe yeni vazifesinde zu di muvaffakiyetler dileriz. . t ti bir Gizli içtima da böyle olur AZETELER yazıyor: Fransa, müstemlekelerinin müda- faası todbirlerini almağa başlamış ve bu maksatla da Pariste gizli bir içtima yapl- miğ, Amma gizli içtima, amma gizli maksat hat Son Telgraf bile haber almış. Rasgele Yeni bir Arsen Lüpen ENİ bir Arsen Lüpen türedi. İnan- mıyor musunuz? Tayyare kaçıran, İstanbuldan bir genç kızı kaçırıp Londra- da balayları geçiren, İsviçrelerde fink atan ve nihayot Şikago sergisinde bulunmak hevesiyle Amerikaya giden bu canlı Arsen Tüpeni elbette tahmin ettiniz, kimdir: Halı tacirleri de Son zamanlarda Almanya da halılarımızdan yüz çevirmiştir. Bu yüzden halı Halı ihracatçıları ve tacirleri, kendileriyle görüşmek isteyene ilik söz olarak: — Biz acmacâk haldeyiz, di yorlar, Filkakika iki yıldanberi hal ihracatı hemen tamamiyle durmuş denilebilecek hakledir. Türk halı. cılığı, bilhassa Alman piyasaların” | da rakipsiz geniş mikyasta satış bulan yerli imalâtçılığımızm © parlak işlerinden biri halindeydi.. Bazı memleketler ve bilhassa Yu- nanistan halıcılığımızı taklid ede-; rek, memleketindeki halı tezgâh” larını arttırmağa ve ticaretine gü- zel ve verimli bir iş ilâvesine mur| vatfak cimuş bulunuyor. Halıcılık, Malettayin bir istihsal- cilik demek değildir. Yün, pamuk, ipek vesaire gibi mevadı iptidaiye istihsalinden © başlayıp, dokuma tezgâhlarını, ressamları, boyacıla- rı, amelöyi, fabrikaları, vesalti nakliyeyi ve nihayet esnafı, taci” ri, toptancıları, ihracatçıları alâ. kalandıtan ve zincirleme bir çok sınıf halkı besliyen şümullü bir iştir . Toptancr halı o tacirlerimizden | bulunup, bu hususa ait işlerde bir mütehass s sıfatiyle daima fikrin den istifade edilmekte olan bir halı sımız bize bir vatandaş sılatiyle ıstrap ve teessür veren balı tica-| retinin bugünleü akibetini şu sw retle izah ediyor: “Bilhassa İsparta halıları ile bunlara mümasil Kayseri malı ve ipek halılar da, geçiadeler de ihre satımiz Dir Kaş Yıl önteye ve hav geçen yillara gelinceye kadar memlekâtimizin yüzünü güldüre- cek kadar velüt idi. Son zamanlarda, bilhasas geçen yıldan önce halılarımıza en büyük müşteri Almanya'oldu. Bütün devletlerin aldiklarının yekünuna müsavi denilecek kadar memleketimizden hâli çeken Al manyanın ithalâtı birdenbire dur- muştur Almanya piyasalarında gerek! İsparta halılar; ve gerekse Mançis. | ter denilen Kayseri nevileri çok! yer buluyordu. Eskiden Mançis | terden getirilen iple. dokunan! Kayseri kaflarına, bugün yalnız yerli iplerle dokunduğu halde ge- ne Mançister nevi denir. Almanyanın bali mübayaatmda- ki durgunluk, Almanya ile alâkası ırken kesilen ve bizimle bilkassa iş yapan bazı tacirlerin ellerindeki stokları çok ucuz fiyatla bulur dukları yerlerin her hangi bir ta. sirine devre mecbur oluşları en mühim sebep olarak gösterilebilir. Bu, birdenbire meselâ “İsparta halısının metrosu dokuz lira elli kuruşa satılıyor, gibi bir havadi- sin piyasaya yayılmasnmı (Omu. sip olmuştur. Bunları yapanlar ge- ne bizimle iş yapan ve Almanyada titarethaneleri bulunup ta son $i- yasi hâdiseler dolayısiyle alâkaları kesilenlerâir. Bunların bu fena pro pagandaları müşterilere, piyasa- mizin arzettiği fiyatta emniyetsiz” İk vermiş bulunuyor. «acınacak haldeyiz! » diyorlar en velut mübayaa piyasası olan sanayii büyük bir tehlikeye doğru gidiyor Halbuki Isparta halısını yerin-'dar kırk elli el işçiyi alâkalandı- den bu fiyata almak mümkün de-'ran mamul eşya elbette takas i ildir. Bugün on lira yetmiş beş lerinde daka çok, ve daha min v kuruş fiyat söylememiz karşısın.| daha kolay yer bulmalıyir. Ço da müşteri kaçıyor ve diğer İran ve saire mallarına gidiyor. Almanyadan gayri yerlere ih” racatın da önüne Klering geçmek- tedir. Bence bu da mühim bir sebep tir. Şimdiye kadar halıya kâfi de- recede ehemmiyet verilmiş değil dir. Hal: yalnız memleketimizin yerli masnuat ve mamulâtı olmak bakımından değil bu işin altında geçinenlerin muhtelif sınıflar ve bir çok vatandaşlar olması nokta” sından da en mühim ihracat mad- delerinden biri olmak lâzım ge lir, Biz son anlaşmalar münasebe- tiyle alâkadarlara üç kişilik bir murahhas heyeti sıfatiyle bu va. İziyeti izah edip (270) bin Hira bir klering hesabının kâfi gelmiyece ğini söylemiş ve bunun arttırılma- İ sını istemiştik. Filhakika bu yapıl dı, fakat takas usulünün tatbik şeklinde görülen bazı noksanlar diğer memleketlere - ihracatımıza da büyük bir mani teşkil edecek mahiyet aldı, Meselâ İsviçre ile halı işinde yüzde 70 nisbetinde takas mevzu- dur. yüzde 30 u döviz clarak mem leketimize girer. Fakat ecnebi fir- | malarının İstanbulda ve Türkiye de mümessileri olmadığı için ta- kaş primlerinden istifade Edemi" yerlar. Uzun mü Pa "Bu: rada kajryor. Bu hâdise halı mü bayaatına en müthiş mâni teşkil r, Bizden almıyorlar. l Malüm olduğu veçhile mamul eşya ihracatı mevadı iptidaiye ih racatından çok üstün bir iştir, Ni. hayet yalnız müstahsili alâkalan- dıtan iptidai mevad müvacebesin- de mü: ilden tâ ihracatçıya ka" İkinci revi ek- mek tecrübeleri Ekmek yapıcılar tecrübe- lere iştirak etmek istiyorlar İkinci nevi ekmek hakkında ya- pilmakta olan tecrübeler henüz kat'i bir netice vermemiştir. Fakat ekmek pişiriçiler cemiyeti, beledi- yenin bu tecrübeler sırasında ken dilerinden fikir almamış olduğ. Gan şikâyet etmektedirler. Cemi. yet reisi Şevki bu hususta şunları © “— İkinci ekmek için yeni çeşni hazırlanırken bizim fikrimizi soran olmadı, Halbuki eökmeği yapan fb- rın sahibi değil bizleriz, En iyi un- dan fena ve ch fena undan iyi ek- mek yapmak bizim elimizdedir. Sen tecrübeyi bir hamurkâr yap” mışsa da onun ait olduğu fırın hibinin sözünden çıkamıyacağını söylemek lüzumsuzdur.,, — Ekrem König. Ne garib şey yarabbi! Ekremi İstanbal malbuntı adım adım tutamıyor. holmesleri! takip ediyor da, dünya zabıtası bir türlü Ey matbuatımızın görünmez Şerlek. Şu Köniği Amsterdamda değil, ama A- merika sergisinde yakalayın da aramızda” ki Şu havadis skandalini de dünya muva- cehesinde bitiriverelim, sıkıntı içindeyiz. Hallarımıza de 10 Zâr bulamıyoruz. Memleket dahilindeki (satışlar parakende mahiyettedir. Hiç kıy meli yoktur, Maksut ve matlüp © lan elbette ihracat yapabilmektir! Bi hâdise bir mühim netice dah, doğuruyor. İhracat olmayınca di ğer eşyadan yapılan ihracata âit takas primleri de kıymetleniyor. Bu iş bir çok parazit komisyon larr geçindiriyor. Asıl iş sahipli zarar görüyor, i Bu yıl İsviçre de piyasamızı İren mak aldı. Fransa Tunui hal: yaptırıyor, kendi müstemle- kelerinden bulunduğu için güm cüğü kaldırdı. Bu hâreket bizim mallarımızın ithaline mani oldu; Yunanllar taklidlerini, ihracat ta» cirlerine prim vetmek suretiyle dışarıya sevketmektedirler, Bu hâdiseler biribirine bağlıdır, Bugün hak ticaretimiz fena vazi yettedir. Filhakika takas var, Fakat tat bikine imkân yok. Diğer ticare' eşyasının takas primleriyle idart etmekte mümkün değildir. O iş lerde de neler var, biz bilmiyoruz Bizim bildiğimiz hal: takasının işe yaramadığıdır. Hükümetimizin buna âcil bit tedbir bulması lâzımdır... Hakikaten bugün elde fazlı miktârda stok halı Vardır. İhra cat pek az miktardadır. Takas va ziyeti karşısında baz: ecnebi fir. maları, ihracat tacirlerinin fatura larında tenzilât yapmalarını tekli) etmekteymişler. Bu yolsuzluk oli cağına göre tacirlerimiz buna ya naşmamakta ve bu da satışları dül durmaktadır Halı tacirleri bu gidişle hakcilr ğm duracağını ve imemleketimizir bütün dünya piyasalarında şöhrel bulan İsparta, Kayseri ve sair mamulâtrın yalnız dahildeki is tihlâke münhasır kalacağını, bu nun da tezgâhları tatmin edemi' yeceğini söyliyerek bu mühim ve güzel ihracat işinin daha emin esaslara bir an evvel bağlanması nı istiyorlar. Zincirlikuyu mezarlığının tanzimi Belediye mezarlıklar müdürlüğü Zincirlikuyu mezarlığınm seneler denberi pek az inkişaf o etmiş olan inşaatı ve tertibatını ikmal için ha- rekete geçmiştir. Zincirlikuyu asri mezarlığı bum dan altı sene evvel tertibe başlan mıştır. Mezarlığın etrafında dıvat tamamen çevrilmişlir. İnşaat dola” yısile açılmış bazı gedikler vardır” ki bunlar da kapatılacaktır. Mezar lığın asfalta bakan kısmından üç kademeden mürekkep merdiven ya? pılmıştır. Bundan sonra en mühim mesele mezarlığın ağaçlandırılması ve tarhların tanzimi bulunmaktadır. Meazrliklar müdürlüğü mezarir ğin ağaçlandırılması lâzimgelen kr sımlarını tesbit etmiştir. - Evvelâ mirdiven başlarından başlayacak © lan bu ağaçlar hemen dikilecektir. Mezarlıkta, heniz mevta gömük mesine tamamen o başlanmamış ol" makla beraber bazı memleket bü” yükleri, kabirlerinin sonradan nak” line lüzum kalmaması için buraya gömülmüşlerdir. Burada şimdi mev Cut bulunan on kadar lâhdin sır” ları doğru yapılmamıştır. Fakat bunlar da tarklârın tanziminde bir sıraya getirilecektir.