18 Kasım 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3
Mh Uriyet, Türk mliletinin ve S&vletinin en esaslı baka şartıdır hi ge irektir. Ürük nutkunda diyor m 1921 evahirinle, Mec. Min tesekkül eden hizip | ida slalitlak erimi iştirak temin etmek, du güşkür olmağa başlar ği Şönkü, Misakı Mil. Masatta, bilâkayt - nüttefik olan fi- * Teşkilâtı Esasiya SİĞİ noktai nazarlar- ira “imiş manzarası hi »ri birleştirmek veya. &* sim Harden birini takviye by bilvasıta çok yi a DU suratla hâsıl olan — a madıkları görül- İŞ vii hala (Anadolu ve Ru. küle grupu) unvâ- in karar verdim.,, ) de Mecliste 7 a Atanın grup diği esaslar kabul zat riyaseti. « a a m tak ktan » şka zaten bo Unacak zaman de- ad tam prograniın uh *sasiye koydum. * iki noktadan iba- * grup, Misakı Mde memleketin Sage İletir istiklâlini te. bila, Müsalemeti istihsal Nm Mm kuvvayi made ir na, icap eden hedef ey huy tal *decek ve mem. NE Na b blümum teşki- tn e in U Mmakendı asasiya ktır, devlet ve miller tı #sasiye kanu. Sim, Say Miden peyderpey eki, Kk Y edecektir. Del tösekküz siyasi w O dehazından do- Ya Miyak Müdafaai Beşi sa Ni » biri ve en başı iş b ii a Seri (demokra. | in nr Tümda İ Cumhuriyetin “ takat nevzat © doğmuztu. (9 çerisi kat'i gek- iy 1 Meni, NR in Bae madi e çetin halk tara TAsına rehberlik yi bir şekilde Tanı Le t İhtiva et - yn tari, i isi m > dp e İse i bir kanın hin hikâyesini ebedi Atadan dinliye - lim: “Yemâk esnasında; yarın Cumhuri- yet ilân edeceğiz! dedim. Hazır bulu. nan arkadaşlar, derhal fikrime iştirak ettiler. Yemeği terkettik. O dakika * dan itibaren, sureti harsket hakkında, kısa bir program tesbit ve arkadaşları tavzif ettim... “Yafnız İsmat Paşa Çankayada mi- şalfirdi. Onunla yalnız kaldı'*an sonra yihası müsveddesi hazırla dık.Bu müsveddede (20 kinunusani | 1921) tarihli Teşkilâtı Esasiye Kanu. erine | | | | | on beşinci yil nunun şekli devleti tasbit eden madde lerini şu suretle tadil etmiştim: Bi - rinci maddenin nihayetine: (Türkiye devletinin şekli hükümeti Cumhuriyettir,, cümlesini ilâve et . tim.,, Ebedi Ata bu suretle devlet siste- 5 i büyük ve aziz inkuâbını yap” ve (29 birinciteşrin 1923) de snat (2030 a, Cumhuriyet ilân enildi » ve Ati i, Türkiye Cumhuriyetinin Reisi seçildi. (10 tegrinisani 1924) de Halk Partisi esastaki pfönsiplerini muhafa. za ederek (Cumhuriyet Haik Partisi) adını aldı. “(15 - 20 teşrinievvel 1927) de An- karada toplanan kongre (Ca Halk Partisi) adına göre bi makla beraber Partinin kökünden bağ holdu”z Anadolu ve Rumeli Müdafa, si Hukuk Cemiyetinin temadisi ol - sna güre hakikatte ikinci körigre (0. İkinci kongre: “Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, ha'k lâiklik,, prensiplerini vazetmiş lunuyordu. Üçüncü kongre 10 ma- yıs 1931 de toplandı ve prensiplere (Devletçilik, inkilâpçılık) da ilâve etti, vasıflarını Partinin ana prensipleri arasında ilk yeri alan (Cumhuriyetçilik) için mlm nasebetiyle intişar eden eserde deniliyor ki: “Parti, maziden ve Türk milletinin yakın tarihinden aldığı acı ders'erle saltanatı ve sultanların keyfi ve şah- si hâkimiyetini kö den söküp at. mağı ve Türkiyede devlet idaresi şek- linin ancak millet hâkimiyetinin ve millet iradesinin en mütekâmil şekli olan Cumhuriyet idaresi olabileceğini ilk günden itibaren en büyük ve mu” kaddes bir gaye olarak ele almış ve bu umdesini programında şu kaide ile ifade etmiştir: (Parti, milletin hâkimiyeti gayesini en iyi ve en sağlam temsil ve tatbik eden devlet şeklinin Cumhuriyet ol , duğuna kanidir. Parti bu sarsılmaz ka naatle Çumhuriyeti her tehlikeye kar- şı bütün vasıtalarile muhafaza eder) Türk milletinin ve Cumhuriyet Halk Partisi mensuplarının değişmez kana” atins göre, Cumhuriyet, Türk milleti, nin ve Türk devletinin en esaslı beka şartıdır. Atatürk onu Türk milletine ve Türk gönçliğine mukaddes bir e - manet olarak tevdi etmiştir. Ebedi Atanın Cumhuriyetci vasıf - larını bu kısa tetkik tebariiz ettirme. ğe kâfiğir; Ancak burada dikkat olu- nacak çok mühim ve esaslı bir nokta vardır, Cumhuriyet Halk Partisi (A- nadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk) Ee, İ HARF — Akşam postası Bir Ingiliz muharriri anlatıyor Kırk yaşında Türk inkılâbının başına geçen dâhi Bütün dünya matbuatı Atatürkün ha- yatı ve eserlerinden hayranlıkla bahse. diyor. Bu arada bir İngiliz muharriri de genç yaşında büyük zaferler kazanmış olan dâhimizin “40 yaşmda Türk inkali- | bının başma geçtiğini, İşaret ettikten sonra tarihteki meşhur kimselerin, ba- günkü hükümet relslerinin bu hayatları. na kaç yasında başladıklarını gözden ge. giriyor: Atatürk'le ayni devirde yaşamiş olan et adamları Çemberlaya » Daladiye, Stalin, Hitler ve Mu- solinidir. Nevji Çembarlayn ilk defa olarak 49 yaşında mebus seçilmiğtir. Bu bir yaş demektir. Belki Çemberlayn 46 yaşındayken, bir gün İngiliz başvekili o- lscağın: aklır, getiriyordu... ihtiyar Bununla betaber, Çemberlayn bir is- tisna teşkil eder, 46 yaşma geli henüz siyasi hayata a- tılmamış olan birçok kimseler vardır ki bir gün başvekil olmak ümidini kaybet- mişlerdir, Mister Çemberlayndan Evvel İngiliz başvekili. olanlardan Mister Baldvin a - vam kamarasına 39 yaşında girmiştir, Loyd Corç 27 yaşmda) Lord Askuit de 34 yaşında, Amerikada Ruzvelt senat 28 ya- gında girmiş ve ilk defa olarak 51 ya- şında Cumhurreisi seçilmiştir. Daladiye 35 yaşında inebus olmuştur. yaşmdayken Tiftiste Mark - sistlerin lideriydi, 24 yaşında Siberyaya sürülmüş, 38 yaşında da halk komiseri olmuştur. Lenin Rus İmparatorluğunu yıktığı za- man 47 yaşmdaydı. Hitler Münih isyanını çıkardığı zaman 34 yaşmdaydı, 4£ yaşımda da başvekil olmuştur. Göring 29 Yaşindk “bücüm Kia ıda da Prusya baş- ekili oldu. Göbbels 30 yaşındayken “Angrif” ga- zetesini çıkarıyordu. 36 yaşmea da pro- paganda nazırlığına geldi, Musolini Hitlerden altı yaş büyüktür. iktidarı 39 yaşında eline almıştır , Halk nazarında | Musoli yerine ek namzet diye bakılan maresal ili iktisat müşaviri olarak hü Ik vazifesine 29 yaşmda baş- in lamıştır. Eski Çekoslavakya cumhurrelsi Beneş Siyaset hayatıma 94 yaşındayken harici. ye nazırt olarak girmiğit. Kumandanlar hökümdarlar Mazide de büyük kükümdarla m mu- valfukıyet kazanmağa genç yaşta baş - ladıklarını görüyoruz, Sezar Yunanisla- na lahsile giderken denizde korsanlarla çarpıştı ve gemilerini aldr. 24 yaşınday- ken de büyük bir kumandan olmuş ve 47 dir. Ve Ebedi Ata bunun ölünceye ka» dar Şefi idi ve ebedi sembolüdür. Ata: “Başka memleketlerde partilerin sınıf menfaatlerini muhafaza için kur rulduğunu ve bizde güya ayrı ayrı sınıflar varmış gibi teessüs eden par. tiler yüzünden malüm olan acıklı ne- ticelere şahit olduğumuzu ve halbuki Halk Partisi dediğimiz zaman bunun içinde vatandaşların bir kısmı değil, bütün milletin dahil olacağını, söy * lemişti. Görülüyor ki Halk Partisi yalnız ve bütün Türk milletinin siyasi rüşdüne istinat eden bir millet birliği, bir mil. let topluluğu halindedir, Ebedi Ata bu mukaddes emanetini gençliğe bırakırken: “Vazifen Türk İstiklâl ve Cumhu- riyetini kurtarmaktır,, buyurdu. O, fa ni varlığında bundan emin olarak müsterihti, ebedi varlığında da bu hu. zur içindedir, (1) On beşinci yıldönümü münase, pu gi ş gönderide m yaşmda İngiitereyi işgal etmiştir. Napolyon da Tulonu elarak ilk göhre- tini kazandığı zaman 24 yaşındaydı. Kromvel siyasete 29 yaşı girmişti. Bismark da siyasi hayata atıldığı zaman | 33 yaşmdaydı, General Foş tahayrâl ettiği harbe gi- rişmek için kirk sene beklemişti. yet 1914 de büyük bir harbe gird man altmış üç yaşındaydı. Yine harbde general ba Zi 7a- umumi Haig 53 yaşmda bulu nuyordu, Gör r eskilere nispe #eneral Fran yaşmda çikarmı N Muharebeleriyle Alman impsratorlu - ruz kİ, asrımızdaki kumandan- u kurmuş olan general Moltke de ilk mâda harbe gir kabil tarihin eski devirler in. de pek genç yaşta kumandanlara rasge- liyoruz: Buna m nofonun tekâmülüne bü- I dökünmüş olan Emil Berli- Bugün sinemada küçük yağtı olanları çok rasgeliyoruz. Meselâ Şirley Templi daha on yaşına gelmeden milyo- ner olmuştur. Onun gibi bugün daha bir çocuk milyonerler ve meşhurlar yardır. Edebiyat tarihinde daha fazla | şhur olan dehmlara o tasliyoruz. ilk eserini 27 yaşmdayken yaz- mıştır. Fakat şöhreti çok geç kalmıştır. Fransin Beykm de ilk mülüm eserini zaman 44 yaşındaydı. Vels de ilk romanını 29 yaşında yaz- çok n İlk şürleri edilmiştir, 31 yaşındayken Buna mukabil resim sahasında genç göhretlere daha fazla rasgeliyoruz. Me- iz ha Hi zaman Şarlman Asya göllerini alt üst etti- ndaydr. Yaşında meşhur bir bü. küridardı. İskender de 20 yaşmdarken De İ büyük bir kumandandı, Iş hayatında Kumandanları bıraka ları gözden geçirelim, Ford ilk otomobil şirketini 36 yaşında kurmuştur. Morris 23 yaşmdayken moto- aiklet a başlamış, 35 yaşında da otamobi! ikati olmuştur. Sinemacılıkta büyük bir mucid Vilyam Gi ilk icadlarını 35 yaşınday- ve hükümet şimdisiş hayatındaki meşhür- reislerini olan selâ Van Dik 21 yaşmdayken meşkur bir ressamdi. Turner 24 yaşmda İngilte. re kral akademisine girmişti. Yalnız bütün ressamların en büyüğü #syılan Rembrant hayatmdayken şöhre- ti pek fazla olmamış Bugllakü ressam! 21 yı rdan da Valt Disney & meşhur olmuş bulunuyor, »*. Bütün bu meşhur âdamlarm kaç ya- şında muvaffı klarırı toplu bir şekilde Slelan g“ varabileceğimiz bir netice var ki o da şudur; Umumi olarak şöhret kazanılan yaş 35 olarık tesbit edilebilir. Lyon (San dey Fkspres) Reisicumhurun Mareşala mek tubu iIsmet Inönü Mareşalın şahsın- da ordumuzu taziye etti Ankara, W (A.A) — Reisicumhur İsmet İnönü ile Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak arasında aşağıdaki mektuplar teati olunmuştur; Mareşal Fevzi Çakmak Genel Kurmayın Atatürk'ün ebedi hayata intikalini, 15/11/938 Sayın Başkanı onun hazarda ve seferde yakin arkadaşı olan size ve onun zaferlere sevkettiği ve gözü gibi sevdiği şanlı ordusuna taziye ederim, Sevgili Başbuğ Atatürk'ün hatırası karşısında acımız teselli bulmaz de. recede derin ve duygularımız samimi şükran ve tazimle meşbudür, v Emekli bir mensubu olmakla iftihar ettiğim Türk ordusunun Başkumandan, il etmekle, yüksek vâzife hisle; ndanlar, şefkatli ve fedakâr > içinde bulunuyorum. Azimkâr ve tec“ tler ve Türk ssilletinin bakiki'ösü olan kahraman erlerden ve cümlesi ehliyetli vazifeseverlerden vücüt bulan Türk ordusuna, asalet ve heybetin timsali olarak, gurur ve güvenle bakıyorum, Türk ordusu, Cumhuriyetin ve vatan müdafa asmın yenilmez âbidesi olarak gözlerimi- zin önünden bir an vrak bulunmıyacaktır, Sayın Mareşal, siz muzaffer kuman im yakın arkadaşlığın hatıraları ih Bu sözlerimi, aynı zamanda, kara, babbetim bul buyurmanızı rica ederim, Sayın İsmet İnönü ve sizin yüksek sevk ve idar darlarla muharebe meydanlarında geçir. nimde canlıdır, deniz, ve hava ordumuza selim ve mu. renize halis itimadımın ifadesi olarak ka- Reisicumhur İSMET İNÖNÜ 16/11/1938 Yüce Başbuğ ve Cumhur Başkanı Atatürk'ün ebediyete intikalinden an Türk ordusu hakkında rekse ka evellit taziye ile gerek şahsım ve ge- lütuf buyurulan yüksek iltifatlarımız Türkiye Cumhuriyeti kara, deniz, hava ordusuna tamim edilmiştir . Sevgi ve i sında ve Türkiye Cumhuriyeti hisleriyle anılacak ve vazifemizin büyük rektif olarak varlığımızda yer alacaktır. Güven ve gururla anmak lütfunda duları Yüce Başbuğ ve Cumhur Başkanına mekle şeref duyar, imadınızın değerli bir misali olan bu ordusunu ymet biçilmez iltifat, şah. ükran ve minnet bir enerji ile ifası için “kıymetli bir di. bulunduğunuz Türkiye Cumhuriyeti or- aynı hislerle bağlı kalacağını izhar et- Hakkımda gösterilen yüksek itimatlarından dolayı bilhassa şükranlarım saygı ile arzederim, Genel Kurmay Başkanı
