4 Temmuz 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

KE gg MY NY, AŞ © mü İusu © dan kendisini görmek üzere, AKŞAM POSTASI Sahibi .voYNepriyat” Müdürü Hasan*RasimsUs “İDARE EVİ » Istanbul Ankara caddesi Pasin batsa. Menabat 204. Telgraf sireni bine HANER Yazı -işleriştelefonu:;23872 fidare” Mi #Nğ işzaz70 ilân *, N 20335 İngiltere impa- ratorluğunun sırları Her devlet askeri hazırlıklarına ait ma» Iümâtı büyük bir kıskançlıkla gizli tular, | Sn gittikçe urtmakta ve ölenlerin Bu, bilhassa Almanya ve Italya gibi o. toriter devletler hakkında doğrudur, Ger. çi Musolini bazan rakiplerini korkutmak için İtalyanın askeri kuvvetinden bahse- der. Hitler de Almanyunın her ihtimale karşı hazırlıklı olduğunu söyler, Fakat bu sözler bir takım jeneralitelerden iha. rettir. “ Almanyanın kaç tayyaresi vardır? İtal. ya Akdenizde hangi adaları, kaçar pusluk | toplarla tahkim etmiştir? Bunlar her iki devlet tarafmdan da harp esrarı telâkki edilmektedir. Hattâ Italya ile Almanya, birkaç senedenberi, askeri almanaklarına hava kuvvetleri hakkında hiçbir rakam kaydetmemektedirler, Diğer taraftan demokrat memleketle- rin hükümetleri, deniz, hava ve kara kuv vetleri hakkımda statistikler peşrettikleri gibi, bu memleketlerin askeri hazırlıkları etrafında parlâmentolarda serbest müza. kereler yapılmaktadır. Bu müzakerelerin en dikkate lâyık olanı, geçenlerde İngi. Jiz Avam Kamarasmda yapılmıştı. Hü. kümetin hava silâhları prozramını tatbik yolundaki ihmali tenkid edilirken, İngil. terenin Almanyadan pek geri (olduğu. dört sene sonra da daha geri olacağı ba- zı muhalif mebuslar tarafından iddia edil miş.we bu vesileyle birçok rakamiur'da ileri atılmışlır. İngiltere hava şilâhları hakkın da bu yolda açık müzakere yapılması. zan Önüne geçmiyen hükümet, bu defâ par- lâmento azasından biri haklımda tedbir almıya karar vermiştir. İngilterede par. Tanmento azalarının masuniyetleri gibi, nazik ve İngiltere için © çök ehemmiyetli Sayılan bir meselenin çıkmasına sebeb . olan hâdise şudur; Mebuslardan Sandys, askeri hazırlık programının tatbiki hakkında hükümet. ten İstizahta bulunmak niyetinde olduğu surette harbiye vekiline söyle. miş, ve iddiasmı rakamlarla teyit etmek için de harbiye nazınna bu rakamları ih tiva eden bir vesika vermiş, Mebus Sar. (Gys, istizahı yapmak için harbiye nazi- ının cevabımı beklerken, adliye nazırın. bir davet almış. Nazırın yanma gittiği zaman San. dysden, rakamların kendisine kimin ta- İ > ralından verildiğini söylemesi talep edil. miş. Bu malâmalı vermediği o takdirde devletin resmi sırlarını (o faşetmek cür- münden iki sene hapse mahküm olabile. © câği kendisine bildirilmiş. Sandys cevap © vermek için mühlet istiyerek (meseleyi Avam Kamarasında bahis mevzuu etmiş > tir. Hâdise, Avam Kamarası azasının » masuniyetleri meselesine temas ettiği cihetle, mebuslar müzakere (esnasında büyük hassasiyet göstermişlerdir. Fakat neticede Avam Kamarası reisi, meseleyi Çok ciddi telâkki ettiğini beyan ettikten sonra masuniyetler komisyonuna havale etmiştir. 'Ba komisyon meseleyi tetkik etmek ü. zere iken, hâdise ile iki heyet daha alâ- kadar olmıya başlamıştır. Bunların bi. — Tİ, esrarın nasıl ifşa edildiğini tetkik et- mek için hususi bir hükümet komisyonu. dur. Hükümetin iddiası şudur; Malömat mebusun eline geçtiğine göre, mutlaka buna muttali olan biri tarafından veril. miştir. Hükümet, teşrii masuniyet mese- lesiyle alâkadar değildir. Fakat bu es. “rarın nasıl ifşa edildiğini araştırıp mey- dana çıkarmak © imparatorluğun hayati menfaati iktizesıdır. Hükümet bu komüis. yonu ederken, ihtiyat (zabiti olan mebus İys, üniformasını giyerek, di. © vanıharp huzuruna çikmak için bir davet daha almıştır. HZ HABER © Esrarengiz bir polis romanı mahiyetini i tedir, Bi laniı Eki -— | Ölenlerin sayısı 30 bine çıktı Hindistanda kolera salgınının müt. miş bir hal aldığını, İngiliz hüküme- tinin buna karşı tedbir almaktan â&. siz olduğunu dün yazmıştık, Bu gün gelen haberlere göre, sal miktarı adetâ her gün bir mislini bul, maktadır. Son neşredilen resmi ra- porda bugüne kadar ölenlerin sayısı 30 bin olarak gösteriliyor, Kolera salgini üç aya yekın bir Za. mandanberi devam (ermektedir. Bil hassa Hindistanın orta: bavalisinde hastalık bütün dehşeti ile hüküm sürmektedir. İngiliz hükümeti . veni doktorlar göndermeye ve tibbi tedbirler alma. ya karar vermiştir. Fransanın Ispanyaya borçlu olduğu 50 milyon lira Cumhuriyetçilere mi, Frankuculara mı, verilecek ? iki tarafda buna hak iddia ediyor Bugün Fransız mili bankasından hem Valensiya, hem de Burgos hü - kümeti bizim paramızla elli milyos lira kadar tutar bir para istemekte din Büyük bir mali ihtilâf çıkmasına sebeb olan bu parayı Fransa banka» s1, İspanya dahli hârbi çıkmadan evvel, İspanya milli bankasına borg- luydu. Bu para, mali muvazeneyi te- min için, ihtiyat akçesi altm olarak! 1031 de Fransaya ödünç verilmişti. O zaman müukaveleyi İspanya hü. kümeti namına, bankanın ikinci mü- İngiliz ticavet filosuna iltihak eden 17000 to»luk yeni bir gemi' geçen gün denize indirilmiş ve İngilterenin oenubi Afrika yüksek köomiserinin karisı Leyli Klark tarafından isim konulmuştur. “Durban Kas” ismi ve. rilen bu gemi, motörle işlemektedir ve küçük seferlerde çalışucaktır, alan bu hâdise ile buğün dört heyet meş- gul olmaktadır; 1 — Parlamentonun teşri masuniyet. ler komisyonu, 2 — Adliye vekâleti, 3 — Hususi hükümet komisyonu. 4 — Divarıharp. Mesele şudur: Bir mebus, kanuni ma- hada askeri sır teşkil eden malümatı el. | de.ettiği zaman buna nasıl muttali oldu. Bunu söylemiye mecbur mudur? Avam Kamarasının imtiyazlarına kür- şı mebuslar ötedenberi büyük bir hassa. siyet gösterdiklerinden, hâdise bu muhit- te derin heyecan uyandırmıştır. Bir asır. danberi, parlamento İngiliz siyasi haya- tında tamamile hâkim ve çok (imtiyazlı bir vaziyettedir. Bu (hâkimiyeti temin etmek için parlamento geçmiş asırlarda kral, kralın yakınları ve Lordlar kama. rası ile mücadele etmiş ve bunları birer birer mağiüp etmiştir. Avam kamarast- nm imtiyazı ve salâhiyeti bahis mevzuu olan her mesele daima kamaranın lehine halledildiğine bakılacak (olursa, mesele bu defa da ayni şekilde neticelenmelidir. Fakat hâdise herhalde İngiltere iç po. litikasmın tekâmil tarihi o bakımından enteresandır. Ve bütün dünya o kamoyu tarafından yakın alâka ile takip edilmek. A. $Ş. ESMER dürü olan Don Pedro Gomez İmzala. miştı, 1936 da,dahili harb başlamadan Tau d'Olver gelmiştir. İsyan başla- dıktan sonra da Gömez Franko tara. fma geçmiştir ve buğün Burgos mer- kez bankasının müdürüdür. 1956 da, harb başladıktan bir müd- det sonra Fransa bankası, İspanya mili bankasma haber göndererek paranm hazır olduğunu ve aldırmala. rını bildiriyor. İspanyol hükümeti o sirada &cele etmiş ve Fransadan alacağımı almış olsaydı ortaya bu günkü mesele çık- mıyacaktı. Fakat general Franko Fransanın borcumu Valensiya hükümetine vere- cöğini haber alınca, derhal Parisemü. racaat ediyor ve bu piraya kendisi» nin hakkı olduğunu ileri sürüyor, Diğer taraftan da Valensiya hükü- meti derhal parayı almak için Parise adam göndermek Üzeredir. Fakat Fransa, bu parayı hem Va. lensiya, hem Burgos hükümetine ver- meye mecbur olmaktan korkarak, !- kisine de borcunu henüz ödiyemiye. ceğini söylüyor. Cumhuriyetçi hükümet, eskiden ol- duğu gibi şimdide milli bankanm., kendisine ait olduğunu, binaenaleyh, Fransanm, borcunu yine kendisine vermesi lâzmmgeldiğini iddia ediyor. Bundan başka, Fransanm, alacakla- rını aldırması için bankanm cumhu. tiyet hükümeti müdürüne mektup göndermiş olması da bu paraya Va- lensiya hükümetinin hakkı pe | bir delil sayılıyor. Franko hükümetiyse, bu gün, İs - panyol milli bankasınm şubeleri bu , lunan şehirlerden çoğunun kendi ida- Zenci dükkân- larına girmek Habeşislanda yasak edilmiş Almanyada Yahudi aleyhtarlığının tek rar şiddetlendiği son günlerde, Italyan- lar da Habişeistanda buna benzer bir ırkçılık güdmeğe başlamışlardır. Romadan Tavmis gazetesine bildiril. diğine göre, çıkarılan bir kararname ile, beyaz irktan olanların Habeş dükkânla. rında yiyip içmeleri yasak edilmiştir. Bu arada, Habeşlerin işlettiği lokanta, gazi- no, kahve gibi yerlere İtalyanlar ve diğer Avrupalılar gidemiyeceklerdir. Yalnız, sahibi yerli olan bu gibi dük. kânlardan bazılarma. beyaz müşteri al. mak müsaadesi verilecektir. Beyazların bu dükkanlara girip çıkmaları serbest o lacaktır. Söylendiğine göre. bu kararm alınma- sındaki gaye, Habeşistanda beyaz ırkın nüfuz ve imtiyazını muhafaza ve takvi. ye etmektir, resi altımda bulunduğunu, binnenâ- leyh bankanm Franko hükümetine a. it sayılması ve Frapsanmi da parayı © na vermesi lâğımgeldiğini İleri sürü « yor. Bugün Pariste Valensiya ve Bur. gos hükümeti mümassilleri, Fransa bankasıyla bu hususta temasta bus lunmaktadırlar; Fransa heniz kararıs de benzemiyor. nt vermiş değildir ve henüz vereelğd de behzemiyor. Ispanyada 1Ital- yau tayyareleri | “ G e) İtalyan gazeteleri, İtalyan pilotlar ida. sindeki İtalyan tayyarelerinin İspanya. da Franko hesabına olan faaliyetleri bak kında hergün sütunlar dolusu o malümat veriyorlar, Frankoya İtalyadan yapılan üç kadın ———— KURUN Gazetecilere kolaylık A SIM US yazıyor: “Serkldoryandak! toplantı — esnasında Şükrü Kaysnın etrafını saran — Bir kısım gazetecilerin vazifelerini ifa hususunda zorluklara maryz kaldıkları hakkında bası sözlerde İşilmedik değil, Nitekim bu türlü şikâyetleri arü sıra guzete sütunlarında da görüyoruz. İşte gazetecileri zaman zaman üzen şey gazetecilik mesleğine ve mensup, larına verilen manevi Okıymetile telifi mümkün olmıyan bu vaziyetlir, Demek ki rejimin gazeleci telâkkisini » memleketin milli ve idari Bayatında yaymak ve yer. leştirmek için daha bazı tedbirlere ihliyaç vardır, Herhalde bir taraftan Basin birliği kanunu ile gazetec! mesleği menstpları in. zibotf bir nizam ve disiplin altıma alınır, bu meslek mensuplarına şu . veya buşe, kilde yapılabilecek yardım ve himaye usul leri ve yolları aranırken © gareteciler ile wuhtelif idare müesseseleri (o ârasındaki münasebetleri de tanzim eden emeli bir usul teshit etmek lâzımdır, TAN Insanlık hesabına zaferimiz A HUMET EMİN YALMAN yaziyor: “Türk askerinin Hatayda varife alması Iki şeyi gösteriyor, Birircisi Türk milleti. nin yalnız haklı gayeler için mücadele et. tiği, fakat böyle bir haklı gayeye neticede matlaka vardığıdır. İkincisi de A'stfirkön verdiği her sözü tuttuğudur. 1921 senesi sonunda Adananın kurtuluşu kutlanırken kara (bayraklarla matem eden" Halaylılara Atatürk kurtülüş vandetmişti. Hatayın Törk çokluğuna ve bu çokluğun küölürüne dayanan İstiklöiini ve İstikrar ve emniyetini kökleştirmek va, zifesiyle Hataya girercek Türk atkerleri, sevgili Önderimizin Hataylılara . olan sğ- zönün tamamı tamamına (yerine geliri). Tüiş bulunduğunâ canlı şahit ve alâmeller., dir. ve CUMHURİYET Denizciliğimiz BİDİN Daver yazıyor: “Merhum LAtİ gibi, Sait gibi, Aziz gibi Myakatli, titiz ve dentilmen Kaptanlar, es- ki gemlierle çeliştıkları belde, Avtupanın b eni zehgier seyrisetiln şiryenerinien veri ? vabürldrile rekabet ediyorlardı.*Türk ge- milerinin başka vapurlara nasıl tercih e. dildiğine Mısıra gidip gelirken bizsal şa- bit olmaşlum. İer millet; ff prohaşanda — İçir mil. yonlar harcar,. Türk vapurları, o zaman, 'Türk'bayrağına ve Türkün medeni kabili, yetineen büyük propagandayı yapıyorlar. dı, Başta Pire ve İskenderiye olmak üzere ecnebi limanlarına, nasr) olsa, seferler yap mağn mecburuz. Bu selerleri yapacak ve- hi yenileri vakit geçirmeden ısmarlamak Tazimdır, Avlar, seneler geçiyor ve Türk vapurlarının vaktile yarattıkları gözet ba. va dağıtıyor. Büyük emek ve masrafla elde edilen şöbretin büsbütün © unutulmaması İçin acele etmek lâsımdır. Türk vapurla. rının cenebi İlmanlorma sefer yapmelârı, büyük tarim davamızın o desteklerinden birldir.,, tayyareci Sovyet Rusyada muvafakıyetli bir sefer yaptılar yardım artık dahili harbin ilk zamanla. | Moskova,3 (A.A.) — 2 temmuzda aske rındaki gibi gizli kapaklı değil, alenidir. Yukarıdaki resmi de "Voce İtalia,, isimli bir İtalyan gazetesinden alıyoruz. Bir 1 talyan ressamı tarafmdan yapılan bü re- simde “Kal filo,, fayyareleri “İtalyan gönüllü tayyareleri,. tarafından kovalanı şı görülüyor. Yıldızlarla işaretlenmiş cumhuriyetçi tayvareleri İtalyan ressa. mı kaçar göstermektedir. Efganistanda Aşiretlerle ordu çarpışıyor Peşüver'den > İngiliz > gazeleletine bil- diriliyor; Efgan askerleri hudutta aşiretlerle çar. pışmaktadır. Bu : çarpışmalarda Süley- man Han aşireti elradından yüz kişi ka. dar ölmüştür. Muharebe; Egfan hududundan 50 mil uzakta, Gazni civarındaki bir eraziyi ele geçirmek istiyen iki aşiret arasındaki ih. tilâftan çıkmıştır. - mişlerdir. Tİ tayyareci üsteğmen bayan O Panlina Osipenko, üsteğmen bayan Vera Loma. ko ve Navizatör ve teğmen bayan Mari- na Raskova, tek motörlü bir deniz tay- yaresile hiç yere inmeden Sivastopolo « Arkanjel selerini muvaffakiyete tamam lamuşlardır. Tayyareciler, 2416 kilometreyi, saatte vasati 228 kilometre süratle, 10aat33 dakikada katetmişlerdir. Tayyareciler, Arkanjelden Staline bir telgraf çekerek kendisinin vereceği diğer bütün kararları ve emirleri yerine getir. meğe hazır olduklarını bildirmişlerdir. Stalin, Molotof, Voroşilof, . Kalenin Kaganoviç. Yejov de o tayyaretilere bir telgraf göndererek kendilerini tebrik et. Se 5 m , Los Angelos, 4 (A.A.) — “Tayyareci Hovard Hughes, Vişita - Kansasa gilmek üzere dün akşam Los Angelos o tayyare karargâhından hareket-etmiştir. Tayya- reciyarın sabah Nevyorka (doğru ha. valanacak ve öğleye doğru Floyd . Ben. etl'de yere inecektir. Buradan da doğrü Parise gidetektir