11 Ocak 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6
Elli bln sene evvel bilinen bir Hilmm Parmak izi İlk Insanlar parmak izlerinden nasıl istfade ediyorlardı ? Amerik meşhur parmak izi mülehassısının dikkate değer bir yazısı Parmak izleri, polisin bu kıymettar yardımcısı hakkında hemen her gün gazetelerde, mecmualarda birçok YAZI- lar yazılryor. Ehetnmiyetinden, fayı larındat bahsolunuyor. Hakikaten parmak izlerinin, par- mak izlerile hüviyetleri tesbit usulü. nün polise hizmeti pek mühimdir. Bu sayede canilerin, hırsızların ele geçi- rilmeleri kolaylaşmıştır. Başlangiçta, pek o kadar ehemmiyet verilmiyen bu usul bugün medeni memleketler zabı- tası tarafından umumiy tatbik olunmaktadır, Hatta, gecenlerde yazdığımız gibi, Fransada, birçok canilerin yakâlana- madığını gören ve parmak izinin « miyetini takdir eden bir kısım mebniz- lar, bunuün umumileştirilmesi, herkesin parmak izlerinin almması, hüviyet cüz danlarında, pasaportlarda, sahibinin imzası yanında bir de parmak izi bu- lunması, mecburiyetine dalr bir kanuın projesi hazırlamışlar, meclice vermiş- lerdir. Bu da, parmak izlerine verilen ehemmiyeti gösterir. Fakat, parmak izlerile hüviyeti tes- bit usulünün tatbikine ne zaman baş- Tanıldı? Bu usulü icat eden kim? Amerikanın meşhur parmak izi mil. tehassısı Bric; bu mevzua hasrettiği mühim bir yazısında. “Parmak izleri. le hülvivet tesbiti usulü, dünyada mev cut ilimlerin en eskisidir!,, diyor, Ve araştırmalar neticesinde bulu. nan narşömen kâğıtları Üzerinde parı mak izlerine pek cok tesadüf ettiğini, bunlardan cins, yaş, hatta mlilliyeti tesbit etmek kabil olduğunu söylüyor. Sonra, tarihten evvelki devirlere ait parmak izlerinin gecirdiği meraklı saf halar hakkında çok faydalr malümat verivar. Brice göre, tarihte sikrolunan İlk parmak izlerinden bazıları, Fransanın Atlantik denizi krylarfnda, Kavr - İnis adir kürük bir adada kesfolunmustur. Bu yerde, 50 bin sene kadar evvel, taş devrinde yaşayanlardan birisi, şünhe- siz sanatkârane bir temayül ile mağa- rasının duvarlarındaki kavaların üze- rire havı fenretler hüketmistir. 1832 de üzerine - le Nice yüz yıllardan sonra, hir sün âlibmler, bu kayalar hâkolunan işaretleri meydana çıkardı- | lar, Fakat, o devirde bunların ne öldü- Bu, üeye delâlet ettiği hakkile anlaşı- | lamadı ve bu süretle epey seneler geç- | ti. Bunlarm manası meçhul kaldı. Bilâhare, Tivej üniversitesi profe sörlerinden doktor Öjen İntokis; uzun tetkiklerinden sonra bu garip şekille- rin, tağ devrinde yaşayan bir sanatkâ- rın derisinin resimleri olduğunu — ve | b “arım dünvada mevcut ve malüm parmak islerinin en eskisi addoluna- bileceğini isbat etti. (Kavr - İnis) adacığımda bulunan (izler) En çok eski olduğuna şüphe ol- mamakla beraber bunlar, bu mevi izle- 1 biricik nümtmesi değildir. Daha birgok yerlerde birçok el ve parmak izleri meydana çıkarılmıştır. Pirene dağlarınm İsnanvava ait kısmında bu- tunan mağaralarda Balcar adâlarında, 'Tabradar ada ellerin yın ç i pek vazıh | steren birçok süsler mev- | kendile- | rın izlerini ara | dikları zaman, derilerinin kayalar üze- rinde biraktığı çizgilei tetkik ederler, ve ayaklarının par- mak ehemmiyet verirlerdi. Canlarımı korumak kaygusu, onları, bu eri bırakan canavarlarla karşılaş- maktan sakınmaya mecbur bırakırdı. Jarı, insan zekâsı tekemmül et- ;i. Bu rı, avlarının bu- lunduğu y eğe yaradı. Medaniyet tin - gölgesinden | sıyrılrp çıktığı devirde, intldai insan- lar, hurafelere, batıl itikatlara çok meyyal ve müstalt idi. Kavaların. ağacların cin ve peri vatağı olduğuna inanırlardı. Ve bu tabii mabutlardan herbirinin himaye ve yardımını temin D izler, Eski Meksikada çok - tesadüj - olunan (kermaza el) izleri. Asırlarca bir muam- ma olarak kalan bu izlerin vuktile imza makamında kullanıldığı anlaşılmıştır ::nıyi bir th Nht telâkki ederler Bu himuye ve yardımları temin ede- bilmek için de ağaçlara ve sair bu gibi mukaddes gevlere yaklaşırlar, ellerini şüphe yok ki intihap ettikleri hâminin kendilerini muhafaza edeceği, istedik- lerini yerine getireceği ümidile rahat ve huzur İçinde ömüür sürüyorlardı. İptidat dinlerde kâbul olunan ve son raları tezyini sanatlarda taklit olunan bu mabutârın ehemmiyeti, hayvanla- rin tetkiki cilt ve parmak cizeilerinin kanunu gaye ile istimal olunduğu timalin! akla getiriyor. parmak izlerinin, mafara devrinde ço işe yaradığı muhakkaktır. Geçen devirlerde, parmak izlerinin adif islerdeki vardımma en ivi bir mi- sal, (Britiş Müzeum) vm kolleksiyonla rında vardır: Bü, eski Babilde bir ca- ninin meydana çıkarılması için nar- mak izlerinden istifade olunduğunu gösterir. Çamurdan mamul bir levha Üzerinde yazılı olan tarihinin kırılma- mış olmasma rağmen bunuün İsanın doğuşundan bin sene evveline ait oldu ğu muhakkaktır. Üzerinde, Babil hakimlerinden biri tarafından, bir hükmün ierasma me- mur bir murahhasa verilmiş olan ta mat varılıdır, Taflh arastırılırsa bircok kan'ı sav fa'ar e r. (Kirmızı el) sembolü.. Timurlenk; bendelerinden. kumandan- larından birisine bir mükâfat, rütbe veva bevlik vermek Istediği zaman. eski bir Tatar adetine riaveten, fer- mantn altmma parmağın! basardı. (Sisen - İca) da h mahet!lerin hronlermda, e«ki Aztek ve Meksika lerinden -gelme hatıraların Üzer- lerinde bunlara pek cok tesadüif olu- nur Vasinston nolisg möAdri arı, (İ. Fdgar Hover) * ve idaresi altında tarafından tertin edilen bir istatisti gğre Amı a hudutları dahili emir calısıri Bunlar düz 30 sanivec 1 ika olunmaktadı bir mem'etetinde, her 40 dakikada bir kadın, bir € veva bir cocuk cani- lerin kurbanı olup ktedir. âlan gemlier suya indi- Binaenaleyh | oğuda yeni parlıyan güneş Van Gölü (Gölde seyrüeefer mnasıl başladı ? Şimali şarki ve cenubu şarkı hudutlarını ve büyük bir vatan parçasını biribirine bağlıyan gölün göze vurduğua ehemmiyet her bakımdan pek büyüktür ş:nma_ Türk emeğile yapılan İ ve göl sanilinde kuru- rla, Altlı. ayda motdern bir işletme — meraez. kuruldu. AĞAGAĞIĞIZINIR I Van, (Hususl) vapur işlet herkes EEEBELE STT Van gölünde | aşlandığını belki da şimdiyo | kadar neler yapıldığı! başarılan işin büyüklüğünü, sanırım ki, yurdu | muuzda henüz duymıyan ve bilmi- yenler okseriyeti teşkil etmoktedir. an gölünde girişilen işin büyük- lüğünü ve yurda temin edeceği fay. daları etrafiyle anlıyabilmek için göl ve havalisi hakkında biraz coğ- rafi malümat vermek lâzımdır. Coğrati vaziyet Van gölü Türkiye topraklarındaki göllerin en büyüğüdür. Gölün şark- tap garba doğru en uzak iki nokta- 61 arasındak!i metafe 67 deniz mili. dir. Gölün çevresi girinti ve çıkıntı- | lariyle beraber 240 mil tutmakta- | öl, deniz yüzünden itibaren metre yüksekliktedir. Derinli- | &l gösteren bir deniz haritası mev- | eut olmamakla beraber en fazla de- rinliği tâkriben 80 !lâ 90 metre tah. min edilmektedir. Cenub kıyıları | dağlık ve sarp, şimal, garp ve şark | kıyıları İse nisbeten daha — düzdür. Yüksek dağlar mıntakasında bulun- duğu için gölde sık sık devamsız &- sintilere raslanır. Bilhassa kış me' siminde en ziyade conup ve batı rüz. gârlarıma maruzdur. En şiddetli ha- valarda iki metro yüksekliğinde dalgalar görülür. Göle birçok kuvyetli dereler ak. maktadır. En fazla dikkate şayan tabil hâdise, gölün dibinden tatlı su menbaları fışkırmasıdır. nakların ekseriya gölün ak yükseldiği görülür, ıdak arın büyük bir şid. detle fışkırma etmektedir. Gölde, çevreleri bir bu- çak Milden birke z metreyo ka- dar tehalüf eden dört ada - vardır. Gölün suy zlu ve çok miktarda so Tabif servet GöÖl süyü çok sodalr olduğu için fazla miktarda soda istihsali kabil - dir, Hattâ bugün köylüler, suyu te- bahhur ettirerek iptidaf tarzda so- da istihsal otmektedirler. Göl istih- salâtımın en mühimmi balık ve bu balrkların yumurtalarından yapılan havyardır. Gölde balık bilhassa ni. sandan haziran sonuna* kadar bol miktarda bulunmaktadır. Gölün ehemm'ye'i Gölün şarkında sahildon 8 kilö. metre kadar İçerde Van ve conubu dır. Van, gölün şarkındaki mıntaka. nım en mühim ticaret merkezldir. Tatvan ise, küçük bir nahiye merke- Van gemişi Va: zi olmasına rağmon, garptan gelen tna yolu ve bu yol üzerindeki mer- kezleri göle bağlıyan bir mıntaka. da bulunması ve ayni zamanda Müş havalisini de hinterlandına alıp gü- le bağlaması itibarile Van derece- sinde ehemmiyet kazanmış bir mev- kidir. Gölün ticarf ve Iktısad! bakrmdan kıymeti büyüktür. Bir kere, şarkın- da 290 kilometre İran ve cenubun- da 180 kilomotro uzunluğunda İrak hududuna dayanmış olması itibarile çok mühim bir vatan parçasını ihti- va etmektedir. Bonra, arazinin çok dağlık vo arızalı oluşu ve henüz mun tazam yollar bulunmayışı nazarı i- tibara alınırsa, garbındaki vatan parçalarını ucuz, kolay ve sorf v talarla şarka yaklaştıran bir mevcu- diyettir. Bugün Diyarbakıra varmış olan demiryolu yarın gölün garb sa- hilindeki Tatvana erişecektir. Röy- Van gölünü ve mevcut iskelelerle lece gölün şarkında - bulunan Van demiryoluna bağlanmş olacaktır. Fa kat t Tatvanda kalmıyarak gö. lün cenub sahilini takiben Vana ve hududa ulaştığı takdirde fribot te sisatı ile Akdenize inen en kısa İ- rpan transit yolu açılmış olacaktır. Bunlardan başka, göl, şarkında, şimalinde vo garbında bulunan bü. tün kasabaları en kısa yoldan demir. yoluna bağlamış bulunacaktır. Sahil lerinde Rat soda gibi iki mühim maddenin istih- sal kaynağı olacaktır, Şark hudutla- * rımızın şimal mıntakasını cenub ve cenubu şark! hudud mıntakalarına vo yine garbındaki askerl! merkezle. ri bu hudud mintakalarına kızaca bağlaması ve bunlar arasında askeri nakliyatı her vasıtadan daha seri ve kolayca yapmıya müsalt bulun- ması da gölün askerf ehemmiyetini «öze vuran hususiyetidir. garbisinde Tatvan merkezleri var - Gölde yanpılan iskeleler G31 sahilindeki Van, Tatvan, Er. niş, Cavaş, ve Erciş mevktilerinde işletme idaresinin, Ahlat ve Arilco. | ilk sefere başlamadan evvel istifade etmelerinden me gediğini kaydediyo! yıkıcı kuvvetlere karşı kanunun müu- Bric, yazısının sonunda, cinaf isler mütehassıslarının bu pek cski ilimden hafazası mümkün oluyor., diyor. İptidaf insanlar, parmak izleri saye- sinde canavarlarla karşılaşmamaya ve canlarmı korumaya muvaffak olduar. Yirminci asırdaki torumları da aynı maksatla, fakat başkca bir tarzda bun- dan istifade ediyor, çati Göl sahilinde kurulan Bitliş £Ü kızak üzerinde ve göle indirilir Göl sahilindeki Tuğ mevklinde yaP'” asri otel ve memurin binaları! görünüşü b vazda mahalli belediyeler taröliy dan yapılmış iskeleler bulunMü gf dır. İşletme İdaresinin — seyrüt” 1 | hatları bu iskelelere muntat' uğramakta ve haftada üç ıJe"!ı, lün dört ethetini biribirine P* maktadır. İşleyen geml'!er çaf Gölde İşliyon vesait şunlâf öş Fabrika vo havuzlar idaresind? çi pılan Van ve Bitlis motör Knuıll'wı den maada Cumh t yolcü, Cu ve yük motörü, 200 m:h—'z”r duba ve'diğer küçük vasıl & | rinin M)'::,( 6 metre ve sürüt y 9 mildir. 150 şer tonlukturlar: Fiyr lardan Van gemiai, İstanbuldt yi olan Bitlis '"m'*""!xcî mından kontrol altındA Öyil | ya edilerek Van gölü sahiline Pogf parti gönderilmiş ve burada £ muştur. Bundan sanra — İstali kurulan Bitlis gemisi tekrar ır ena ve yâf? gf makinelerden mürekkep - olap Fiyi aksamrmnın tasn ozulmadan tren, kamyon veı;,.v men de hayvan gırtında İstanbt t 1700 kilometre kadar uzakta DĞf nan Van gölü sahiline nakli talrek edildiğinden çok fazla gayret. “Üg” ve masraf karşılığında başar! tır. "V Hulâsa Van gölü, doğu mmMtf ğ sına refah, kültür ve medeniy' ları saçan bir güneş halinde |" mağa namzettir.
