3 Mayıs 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Loid Core'un bir makalesi Taç giyme merasimine bazı Hintliler gelecektir: Fakat Hindistan gelmiyecektir ! Yazan : Lloyd ei Dünyada bizim milletimiz gibi bü- yilk diğer milletler bulunduğunu mekta bin bana öğrettiği günlerde Avrupada gu büyük hükümdarlıklar vardı: İn. giltere, Türkiye, Rusya, Fransa, Prus. ya, İtalya, Avusturya, ve İspanya. Bu gün ise yalnız iki büyük hükümdar. lık sayılabiliyor: İngiltere, İtalya. İngiltere şu anda, on dokuzuncu 2s rm büyük saltanatları hakkında dün. yaya bir fikir verebiecek büyük deb- debeli bir merasimin arifesinde bulu. nuyor. Bizim krsllığımız, diğerlerinin dev. rildikleri günlerde ayakta durabilmiş. tir. Zira İngilizler korktukları için d Zil faydalı olduğuna inandıkları için bu krallığı devam ettirmektedirler. Bundan altmış yıl önce İngiliz halk tabakaları arasında cumhuriyet ilânı için Wiyük bir meyil vardı, Fransada imparatorluğun sukutu ve yanıbaşımız da bir cumhuriyetin teşekkülü halkın bu O temayülünü kuvvetlendirmişti. Sonra cumhuriyetçilik fikirleri orta. dan kalkar gibi oldu. Fakat bugün, siyas! hayatımız Üzerinde mühim bir tahdit olmamakla beraber yine, ötede beride cumhuriyet fikirlerinin doğma- ya başladığını görüyoruz. Kral Sekizinci Edvardn saltanat. tan çekilişi krallık makamma karşı duyulan büyük saygının halk tabaks. ları arasında bir hayli sarsılmış bu. Tunduğunu gösterdi. Bu hâdise başladığı zaman ben İn- gilterede bulunmuyordum ; fakat Kral Edvardın acı sergüzeştini bütün saf- halariyle takip eden birçok vatandaş. larım ve dostlermm bundan kötü Aâlbğleri Bana arlattilar. senin Domihyölardaki tesiri de az fena olmamıştır; ve hiç şüphesiz mil, letin duygularmdaki bu sarsılış bir hayli uzun sürecektir. Kral Sekizinci Edvard, bütün Impa. ratorlukta her cins, her ırk ve her sr. nıftan tebâalarmın dostluk, sevgi ve hayranlığını kazanmıştı. Denilebilir ki o, müstoşma bir derecede, hükümdar lik dehasma malikti. Böyle bir hü- kümdarm tahttan uzaklaştırılmasın. daki kolaylık, krallık makamına karşı duyulan dindarane ihtiram hislerini bir hayli sarsmıştır. Başvekil Baldvi- nin tarihteki eşi Kromvel gibi hare. ket etmediğini, yani krallığı kaldırıp yerine bir (protectorat — himaye ida- resi) kurmak istemediğini kaydet- mek doğru olur. Bununla beraber Baldvin de tıpkı onun gibi “parli- mentonun milletin hakikf hâkimi bu - Tunduğunu ve bu hâkimiyeti temsil e. den taçlı bir alâmeti farikadan başka Bir manasr olmıyan hükümdarın de. Tiştirilmesiy!e hiçbir sey kaybedilmi- yedeğini, bunun kanunu esaside bir değişiklik manasına alımamıyacağmı,, 1Bsa8 etmiştir. Tarihte çok defa siyasi partilerin gn'anelerini trampa ettikleri görül- müştür. Faraza bu sefer de (tories — | muhafazakâr) partisi (Whizs — libe. ral) partinin sabep ve munası demek olan bir an'aneyi benimsemiş bulunu- yor. Parlâmentonun Kral Edvard hA. disesindek! ittifakmı buna hamletmek Jâzımdır. Acaba krallık halk Üzerinde eski yüksek kıymetini tekrar elde edebile. cek midir? Bu yeni kralın hareketle. rine ve zekâsma bağlı bir keyfiyettir. Altıncı Jorjda büyük babasının ve kardeşinin sihirkâr tesirlerinden zer- re yoktur. Fakat buna mukabil sakin ve içli duygulara sahip bulunduğu sa- nılıyor ki, bu hassaları babası Beşin. ci Jorju İngilterenin en çok saygı görmüş ve sevilmiş bir hükümdarı haline yükseltmişti. © Kraliçeye gelince, onun bir gün, ha- rin hâlâ umumi bir saygı toplu. » Halk kralın iki küçük kızmı İngüterenin yeni Kral ve Kraliçesi unutmamalıdır ki, krallığın kilit taşı bugün valide kraliçedir. Bununla be. raber tekrar edelim ki krallıkta büyük bir çatlaklık mevcuttur. Acaba taç giyme merasiminin debdebesi, halkın gözlerini, bu çatlaklığı unutturacak derecede kamaştırabilecek midir? Sanıyorum ki krallığı kurtaracak olan şey, bütün imparatorlukta uyan» muş olan müşterek emniyet şuurudur, Malümdur ki imparatorluğun muhte- ilf hükümelelrini biribirine bağlıyan yeğüne' meşrütt bağ “krellik tacimdatı İbarettir. Hindistandan başka hiçbir tarafta İngiliz hanedanma karşı bir memnu. niyetsizlik yöklur. Filhakika İrlanda- da bazı çekingenlikler mevcutsa da eski düşmanlıkların tekrar başlıyaca. ğmi sanmıyoruz Hindistanda vâziyet çök nazik ve tehditkârgır, Ben daima Hint kanu. m estsisinin Hintlilere çok Veya çok az müsaadeler vermiş olduğunu iddia etmiştim. Hind kanunu -esasİsi Hin. distanın büyük siyasi .teşkilâtlarma istedikleri neticeyi vermiyordu. Bu- Bünla befaber ayni kanunu esasi İn- giltere düşmanlarına bizimle wücadele edebilmeleri için büyük imkânlar bah. şediyordu. Ben Hintlilerle müzakere ederek bir muahede yapılmasını, on- lara yukardan inme bir kanunu esasi verilmesine tercih ederdim. İşte bu. nun neticesi olarak imparatorulğun en kalabalık bir muntakası Kendisine intihap ettiği gefler tarafından taç giyme merasiminde temsil edilmiye . cektir. Binaenaleyh yeni saltanatm muvaffaktyeti için evvelâ Himalaya İle Travankor arasında yaşıyan bü. tün Hintlilerle, bütün Hindistanla a- damakıllr anlaşmak lâzımdır. Bu yapılması mümkün olan bir iş- İ tir. Fakat bunun taç giyme merasi . minde evvel yapilabieledğini sar- | mam. O tac giyme merasimine ki, belki bazı Hintliler iştirak edecekler, dir. Fakat Hindistan iştirâk etmiye. cektir. Bununla beraber taç giyme merasi. mi İngilterenin en yüksek bir parlak- lık devresine tekrar yükseldiği ana te- sadüf etmektedir. 1931 de başlamış olan berbad buhranın tamamiyle önü alınmıştır. İç ve dış ticaret iyileş mekte ve inkişaf etmektedir. Muaz zam silâhlanma programı endüstrinin birçok şubelerinde güzel bir faaliyet yaratmıştır. Birçok müesseseclri de merasim için yapılan hazırlıklar ihya etmistir, Maamafih, hükmetin pek se. fil bir hale düşmüş olan bazı halk tabakalarının derdine neden hâlâ bir deva bulamadığına hayret edilmekte ve bundan büyük bir âzap duyulmak. tadır. Merasim alayı Londra cenubun. daki zengin mahallelerden geçecek- da çok sevmiş bulunuyor. Maamafih İ tir. Durham, Lanark kenar mahal, postası Ba gümrü GOSLAYYA Kral Aleksandrla karısının kanlı ceset- leri sokağa atıldı — Yazan: N.N. Tepedelenli — li O Bundan az sonra Sırbistanda siyasi Partiler teşekkül etmeğe başladı. İlk teşekkiil eden partiler şunlardır: 1 — Radika! partisi, (Svetozar Markoviçin ortaya attığı fikirlerin tesiri altımda kurulmuştur.) 2 — Liberal parti, 3 — 'Terakki severler ler) partisi. Berlin: kongresi esnasında Sırbis « fanla Avusturya arasındaki anlaşma» ları yapan mümessil Yovan Ristiç A, Yusturyanın tesiri ile kazandığı mu vaffakıyetten sonra iktidur mevkiine se çıkarılmıştı. Fakat o Rus taraftarı ve Avusturya » Sırbistan analşması,- nı ortadan kaldırmayı bir vazife bili. yor, Osmanlı (raya) lığımdan kurtu. Jan Sırpları Avusturya (reaya) sı yapmak istemiyordu, Nihayet günün birinde Berlinde imzaladığı mukavele, Yeri tanımadığını bildirdi, Lâkin A- vustutya şakaya gelmedi, derhal Yo. vapı İktidar mevkiinden düşürdü ve işte (terakki severler), o zaman artık bilfiil memleketi. idareye — başlamış bulunan prens Milân tarafından kabi, neyi kurmağa davet edildiler (1882), Bundan pek â2 bir müddet sonra da parlâmento Sırbistanm “bir (krallık) olduğunu ilân etti. Radikal partiye köylü smıfının bü- yük bir Jusmu girmişti. Bu, memleket. te yeni fikirlerin ne derece derin bir kök saldığına en büyük delildi. Kral Milân ve sray bundan fena Halde çe- kindiler, Radikal partinin curühuriyet çi fikirler peşinde koştuğu iddiası or- taya atıldı. Milân bu partinin şefleri. ni hapsettirdi, partiye mensüp olanlar birçok tazyiklerlerle inletildiler. Bun. dan bir isyan doğdu. Şarki Sırbistan, da halk silâha sarılarak ayaklandı. Fakat Belgrad çok kuvvetli bir aske- ri kuvvetle bu isynı pek kanlı bir su. rette ezdi ve söndürdü (1883). İki yıl sonra Bulgaristan şarki Ru- melinin Bulgar prensliğine ilhak edil. diğini ilân ettiği zaman kral Milân derhal Bulgaristana barp ilân etti. Zi ra Sırp sarayı Balkanlarda genişli, yen bir Bulgaristanı Sırp devletinin menfaatlerine uygun bulmuyordu. (1853) isyanmın elebaştlarından birçoğu Bulgaristana kaçmıştı, Kral Milân'ın hükümeti bunların Sırbista. na İadesini çok istediği halde Bulgar. lar siyasi mücrimleri iade etmek iste- memişlerdi. Acaba Bulgaristanin bun. dan maksadı ne olabilirdi? Şarki Ru- mellden sonra Bulgsr prensliği şarki Sirp vilâyetlerini de bu ibtilâlciler va- #sıtasiyle ayaklandırıp kendi. . idaresi altina almak, Sırbistandan : #yırmak mi istiyordu? Bu da Kral Milân'ı dü. şündüren mühim meşelelerden biriy. di, Görogrenisiz m a e lelerinin sefil ve azap verici manzara, larwYe hali ise Landranın cenubunda oturanların meçhwlüdür. Kralla kraliçenin taç giyme merş- simindan “sonra Gal arazisindeki fa. kir ve yoksul kazalara da bir seyahat vaadetmiş olduklarını unutmamakta. yız. (©). İşsizlik meselesi milli şenliklerin parlak manzarasına gölge vurmıya. caktır. Devlet bu meselenin o kadar geç farkına varmıştır ki, illet müz- min bir hal simiştır. Maamafih eskisi- sevimli yeni kraliçeye ait bir vazife. dir. David Lloyd Ceorce (*) Loyd Core buranın sey'avıdır. | Eski kral, yani Edvard, bu havaüide | çok sevilirdi. Bu harpte Belgrad sarayı Avustur. ya ve Almanyadan da yardım gördü. İlk hamlede Sırp ordusu: Sofyaya kadar ilerliyebildi. Fakat Sırp erkânı harbiyesi şarki Rumelide yeni hazır. lanan orduları hesaba katmamıştı. Ne tekim bunlar bir müddet sonra cephe- ye varmca Sırp ordusu Slivnişada bü- yük bir mağlübiyete uğradı ve ricate mecbur oldu. Bulgarlar Pırotu zaptet. tiler. Avusturya müdahaleetmemiş olsaydı, Bulgarlar Belgrada kadar İ. lerliyebileceklerdi. 1898 da iki devlet arasında Bükreşte bir muâhede yapıl. dı. Bu munhede harpten evvelki .sta- tilkuo'nün muhafazasını temin ediyor du. Yani imağlüp olmakla beraber Kral Milân toprak kaybetmem şti, lâ- kin tahtını kaybetti, Kraliçe Natal! i- le arasinin açılması" da muheliflere, bühassa radikal köylülere yeni bir si. Jâh vermiş oldu, Bir müddet, beyhude yere çabaladıktan sonra 1589 da oğlu Aleksandr elbine saltanattan feragat etti, Aleksandr henüz (olgunluk yasi »- na «- sinni rüşde) vâsıl olmamıştı. Devlet yine naiplikle idüre edilmeye başlandı. Bu devrede partiler arasın. da dehşetli bir miitadele oldu. Bil haasa, liberal parti iktider “mevkiine geçince siyasi mücadele çok şiğdetlen. di. 1893 te kanunu esasiye uygun ol. mıyan'bir şekilde Krah Aleksandrm Sinni rüşde ulaştığı ilân edildi. Aleksandrm ilk hareketi köylüyü tutmak oldu. Radiksi partiye fazla 6- hemmiyet verdiği görüldü. Lâkin bu hal ancak bir yıl sürdü. (1894) de kra Im bir iradesi ile liberal » demokrat sistem ortadan kaldırıldı. Eral Milân, mutlak idaresi ile birlikte tekrar Sır. bistana eydet etti. Bütün mühim siya. si şahsiyetler tevkif edildiler. Belgrad kalesi siyasi mahkümlarla doldu. Ce, bir ve giddet dehşetli bir şekil aldı. Vladan Coreeviçin başvekilliği gün- lerinde köylü ve halk yeniden İsyan ettiler. Bu isyan kanla hastırıldı. Fa, kat bu sırada kral Milân'da bir sui kaste uğradı (1899). Kral Aleksandr devleti bü müste- bit sistemle idare edilişinden istifade ederek mettesi Draga ile evlendi. Onu Sırpların kfaliçesi ilân eti, Bu Bel grarda bir iskandal suretinde telâkki edildi. Draga kral Milânm karısı Ve kral Aleksandr ânası Kraliçe Nata. linin maiyet kadınlarmdandı, askeri mühendis Masin ile evlenmiş ve Onu şehrin bütün kibâp ve genç delikanlı" ları ve zabitleri ile aldatmıştı. (©). Kral Aleksandra karşı olan mempuni. Yetsizliğe bu izdivaç bir'de saygısız” Tık ilâve etti. Halkm memnuniyetsizliği arttıkça Aleksandr da dizginleri tartıyar, İs tibdadı, arttırıyordu. 1902'de Çinçar- Markoviç kabinesi radikalleri dehşet. li surette tazyike başladı, Bü hareket- ler Obrenoviç hanedanıni halkım gö. ziinden düşürdükçe düsürüyordu. He- İe bir müddet sonra Aleksandr yeni bir taklibi hükümetle senato azaları. ni ve hâkimlerin bircoğunu azledince, halkın nazarında büsbütün düştü. 1903 yılı mâyısının bir gecesinde giz Nice suraya giren <zabitlerin onu ve karısı Döagayı öldürüp kanlı cesetle. rini sokağa attıkları görüldü. Ertesi sahah 1988 kanunu esasisi tekrar meriyet mevkiine kondu ve 1804 İsyanmın reisi olan Kara Jorjun hanedanından birinel Piyer Sırpların kral ilân edildi. y Birinci Piyer, askeri tahsilini Fran. sanın meshur Sen Sir mektebinde ik» mal etmiş hakiki bir gskerdi. (Devamı var) (*) Vak'a pek maliüm olduğu için amunuzadıya bahsetmiyorum. 1. Hil, ii ek akli >, 3 MAYIS — 1937 ayata dair Müsavat ABİATTE, diyorlar, müzavsf yoktur., Doğru: bazı cis$ vardır, büyük olur; bazısı da küçü” tür. Kimi yıllarca ömür sürer, ki de birkaç saat, birkaç dakika içindö bütün tekâmülünü bitirir, Cinsler arü- sinda olduğu gibi, her cinsin ferdlâri arasında da farklar vardır. Fakat müs savat tabiatten alınan bir dera değil insanın yarattığı bir kıymettir. Bunu, içindir ki müsavat fikrine itiraz içn tabiatin onu Lanımadığını ileri rür.! mek caiz olamaz. Çünkü o mülâhzz4“| yı kabul ettiğimiz takdirde insan oğ“) lunun b'rçok faaliyetlerini İnkâr et- memiz lâzım gelir: tabiatte miravat olmadığı gibi pişmiş yemek de yok- tur, adalet de yoktur, ahlâk da yok- tur, | Hikâyeyi bilirsiniz: bir adamın önüne bir tepsi yemek sürmüşelr ve: “Şunu bölüver, demişler. — Allahça mı böleyim, kulca mı? — Allahça böl, Kimine bol bol, kimine de bir lokmacık vermiş ve: “Allah böyle ya. par, demiş Kulca bölmemi isteseydi. miz herkesin payı bir olurdu., Tabi- at müsavatı tanımıyabilir, fakat kul müsavat ister, Müsavat fikrini reddedenlerin, her nasılar elde ettikleri imtiyazları kay- betimekten korkan adamlar olduğunu Böyliyecek değilim: hic şüphesiz ara» larmda bir çok böyleleri de var. Bazi- ları da onlara yaranmak için onler Bİbi söylerler. Fakat paylarına birer lokma düşmüş olanların çoğu da bü hali münasib bulmuşlardır. Müsavat fikrini ortaya atanlar kaderin gadri. ne uğrıyanlardan ziyade fikirce yük. selmiş, birtakım imtiyazlara erişmiş adamlar arasından, filosoflar arasın, dan çikar. La Bruyâre: “Bazı sefalet- ler karşısında İnsan babtiyar olduğu. n& (yani kendisinin onlara uğrama» mış olduğuna, birtakım adamlar o se- faletleri çekerken kendisinin rahat bir vaziyette olmasına) utanır,. der. Her. kesi müsavi görmek arzusu, > insani mpakyetlerimem- gili slaraneri:0- i Siri eseridir Bir an gelir ki, ömsei karşısındakinin atmacak, kendinin de 4cıyacak mevkide olmasına da ta. hammül edemez; iste o zaman sada* kanım, iyilik etmenin bir facia oldu. ğunu anlar ve dünyanm iyiliğe, sadâ“ kaya lüzum göstermiyecek bir hale gelmesini, herkesin müsavi olmasını ister. Müsavat fikrine düşman olan lar gönüllerinde hakiki merhameti duyamıyanlar, bir nevi merhamet duysalar bile bu histen kendilerine herhangi bir menfaat, bir haz gelme. sini istiyenler, yani kendilerinde nah. veti öldürmemiş olanlardır. Dünyada tam müsavatın teessüs et. mesi kabil midir”... Mesele bu değil dir, şudur: İnsanlar arasmda tam bir Müsavat bulunmaması yüreği de, fiX- Tİ de parçalıyan birşey değü mi?” Hem niçin kabil olmasm? İnsan oğlü yer yüzünde bulduğu şartları kabul etmez, onların yerine kendi Şartları koymak İster ve buna da mW* vaffak olur. “Tabiatte müsavat yoktur, sözünü doğru bulduk ama onda da bir kayit gözetmek lâzım: tabiat derken insüf ni da kastediyorsak o söz döğru ol MAZ; cünkü insanda tabintin bir pafs çası olduğuna göre onda beliren bet arzu, tabiatın de malt oluyor demeli tir. Nurullah ATAĞI Italya Kralının kızı Madalyonunu | kaybetti İ Birkaç gündenbezi şehrimizde b yi nan İtalya kralmın kızı preriseş Mari di Savol dün öğleden sonra Üsküd geçmiş, Kuzguncuk civarında o Fr tepesine çıkatak bir gazinoda oturm tur, Prenses İstanbula geçince göğsü" taşıdığı kral hanedanına mahsus pır”) ta madalyonun kaybolduğunu gör” hemen zabitaya baş vurmuştur, Mer” | lar prensesten oturduğu yerler hak | da izahat aldıktan sonra O madsl7” Frenk tepesindeki gazinoda b kendisine getirip teslim e!