25 Eylül 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

iskenderun ve “Antakya (Baş tarafı 1 incide) Buşryou’ım ağzıyle verdiği vaadi mey- ünı. .-getirmeden, Türklerin alacakla- İ ı'mı Suriyeye devretmeye kalkmış... Bu Suriye vatanperverlerinin, muh- V telif isyan hareketleriyle Fransaya wdıkle:işa.şknuıkbanilerigelsege- zektir!.. | İ'ıkat yanlış hesap Bağdattan da İ , Şamdan da, Halepten de, Pa- n de... Böyle alelâcele elde edilen bir is- içinde, Suriyenin encamı kat'i e hiç de takarrür etmiş değil- Evvelâ bir “Büyük Lübnan me- gelesi,, bütün müşkülâtiyle ortada- âır Dünkü sayımızda Berutlu doöstu- | Abdürahman Nsouli'nin pek iyi | :anlattığt gibi, merkezi Şam olan Suri- — ye ile merkezi Berut olan Büyük Lüb- ! "nuı Cümhuriyetinin aralarındaki zıd- diyet halledilmiş olmaktan henüz pek saktır. Zira Fransaya istiklâlini ta- n ancak Suriyedir. Halbuki, deniz mı bir şerit gibi kat'eden Lüb- nın. hristiyanların ve bilhassa Maru- d kilisesinin tesiri ile hâlâ Fransaya ' glıdır. Suriye gibi istiklâlini ka-| için çarpışmadığı gibi, onun- | "İ Ja mukadderatmı da birleştirmek iste- -| Miyor. Fakat, buranın da içinde, müs- 'Mnlar büyük bir yekün teşkil edi- ve bunlar, Suriyeye iltihak n harekete bile geçmiş bulunmakta- B teyi lcvııı —çy Heselâ, son: aldığımız bir habere — göre, Büyük Lübnan'a tâbi olan ve ek yeti müslümanlardan mürekkep Bulunan Trablus şehrinde, son günler- î“ Suriyeye iltihak için büyük bir ha- | zeket zuhür etmiş, sokak çarpışmala- rı olmuş, beş altı kişi ölmüş, yaralan- +. ış ve şehrin hariçle münasebeti ke- "& aai ı——a».» b a YE W .gibi zümreler 'bulundugu gi- | H, Türkiyeden giden birçok Ermeni- , küme THalinde, cenup komşumu- j ıın toın'akhrmda oturmaktadırlar. 4 , orada Türklerle yan yana ya-| TPT Yuhrdı. anlattığımız zümreler, bi- e hayli muhasımdır. Belki de | mı — Fransızlara karsı olduğu bi — silâh kuüvvetiyle, kanlı isyan- * paylaşacaklardır. Diğer taraftan ribirin » Bln'iye cümhuriyet mi olacaktır, , , lrik mr? Bütün bunlar tesbit edil- ş şeyler değildir. _y Hüliıı, cenup komşumuz, dahili an- Jaşamamazlıklar içindedir. İş bu vazi - teyken, — İskenderun — —Antakya 'rnıkieıimn hakikatte hiç de alâka- Hu' ve menfaattar bulunmadıkları bu şu iş içinde — gelişigüzel terkedilmeleri- “ne imkân yoktur. Onlar, kendilerine ta- ük etmiyen bu siyasi kavgalar içinde birçok tehlikelere — maruzdurlar. Dün Sancak Türkleri nasıl iktisadt — zulüm n ezdiğini anlatmıştık. Bu siyasi teh 'ı'lîheler de ona inzimam edince, ırkdaş - F n nastl biran evvel — mühtari- yetle e kavuşmaları icap ettiği ken- d n meydana çıkar. Ve anavatan FOY klori bu ırkdaşlarının mukaddera- $mna lâkayit kalamaz. Ş Ihht, bu, bizim revizyonist (eski mu edeleri yenileyici) bir siyaset takip et Simize delâlet etmez. Biz, İskenderun, Antakya ve havalisini Türkiyeye ilhak timek istemiyoruz. İstediğimiz, ancak, 'Türklerinin — muhtariyetlerini iktisaden, idareten, hele si- : n kendilerini tehdit eden tehlike v nnrhrâın masun olmalarıdır. Onlır Türkiyenin mandası — altında mhtıriyıt teşkil — etmeli ve sonra, i mukadderatlarını meselâ reyiâm- tıyln ederek arzu ettikleri bir şekli kendileri tayin etmelidirler. — Gerek müuhtariyet — şeklinde, gerek ' tıhp edecek müstakbel şekilde Tür n büyük bir iktisadi istifadesi ola : . Bu, Sancak topraklarının mah- a11ile! Ti ., gelecektır İskenderun cenubu şar- Amdohmuun tabiat tarafından dü - ülüp taşınılıp yaratılmış bir iskele- Bi ıııııbuhde oldüğu gibi, — ilerlemiş nakliyat sistemile franın da belki İ-| ;. m dâa Akdenizle muvasale noktası - , Bu havali ınilli ınüdafıamız bakr - mından da mühimdir. “Haleb, Suriyede kalacağına göre, bu şehir hinterlandsız kalacaktır!,, denmesi, yukariki mülâha- zalarla tevzin edilebileceği gibi, daima iyi geçinmek niyetinde olduğumuz dost Suriyelilere de, Halep ticareti için İs- ketnderun limanında hususi bir vaziyet verilir. Suriyenin diğer bir iskelesi de, tabiatile, Trablus olacaktır. İyi komşuluklar, ancak i iyi siyasi dost luklara dayanabilir. Asla anlaşmaz, as- la tabi olmaz ve milliyet şuuruna sahip unsurlarla dolu toprakların başka mil- letten bir devlete fayda değil zarar vere ceklerini bizzat Suriye, Osmanlı devle- tine ve Fransaya karşı isbat etmiş bu- lunuyor. Sancak Türklerinde de kendi efendiliklerine doğru, büyük bir ceht, bir atılma vardır. Nasıl Suriye kendi hâkimlerine karşı ele avuca sığmadiyse, Sancak — Trükleri de şayet zorla mu- bafaza edilmek istenirse, tabiatile, ateş parçası kesilecektir. Suriyenin — zaten dahili kargaşalıkları ve ihtilâfları var - ken bir de bu gaileyi başına çıkarması cidden akılsızca bir hareket olur, Ayni kiyasetsizlik Türkiyeyi gücendirmeğe bir sebep teşkil edeceği için müşeddet bir siyasetsizlik halinde tecelli eder. Surıı]e murahhasları “ Bir şey bilmiyoruz!,, — diyorlar Fransa ile Suriye arasında yeni imza lanan muahede dolayısile 280 bin Tür-| kün bulunduğu İskenderun ve Antak- yanın vaziyeti, ehemmiyetle — zihinleri işgal etmektedir. Şehrimizde — bulunan Suriye mürahhas heyeti reisinin evvel- ki gün, İskenderun ve Antakya idaresi- nin — şimdi bir nevi Suriye — mandası altında — Suriyeye devrolunduğu yo - lundaki beyanatr matbuatımızda — haklı bir infial uyandırmıştı. Halbuki İskenderun ve Antakya 1921 de Fransa ile aramızda aktedilmiş bir muahede ile ileride muhtariyete kavuş- mak vaadini almış vaziyettedir. Fakat verilen beyanattan, — Suriyenin, ileride muhtariyete kavuşması şeklindeki Fran sız vaadinin yerine getirilmiyeceği ma- nası çıkmaktadır. Yeni Fransa — Suri- ye muahedesini imzalayan Suriyeliler, Fransa tarafından taahhüt edilen bey- nelmilel vaitleri de yerine getirmeği ü- zerlerine almamışlar mıdır? Yeni mu- ahedenin esasları gözden geçirilecek o- lursa Fransızların Suriye hakkında gi- riştikleri taahhütleri, müstakil — Suriye hükümetinin de yerine getirmesi şartı vardır. Şu halde işte bir tezat görülü- Suriyeliler, hattâ Fransanım temenni-| YOT sine, Türkiyenin ısrarına, Sancak Türk- lerinin milli hissiyat feveranına bile ha- cet kalmaksızım, 280 bin Türke, muh - tariyetlerini kendi ellerile — vermek ve derhal vermek akılliğini ve müdebbirli- ğini göstermelidirler. Hüseyin Faruk TANUR fen maada, coğrafi vaziyetinden | Diktatörlükler ve demokrasi (Baş tarafı 1 incide) Churchili, demiştir ki: “— Demokrasiler, kendilerini müda - faaya hazır bulumnalıdnlır. Fransa cum huriyeti ve Britanya imparatorluğu, ci- hanımn sulh ve hürriyetini temin etmek için yanyana bulunmalıdrılar. Bir kere daha söylüyorum, Fransız ordusu dün- yanın en mükemmel ordusudur. İngiliz donanmasına gelince çok hususi bir ihti mam ile ondan bahsedebilirim. Bu do - nanma, ÂAvrupadaki her filoya, her filo-| lar kombinezonuna faiktir. Ve bu faiki- yet farkıl 914 — dekinden çok — daha büyüktür. Yalnız büyük bir ihtimamla tetkik et memiz lâzım gelen hava meselesi kalı - yor, garp demokrasileri bu meseleye şim diye kadar göstermemiş oldukları ihti- mamı göstermeli, bu sahada fazla gay - ret sarfetmelidirler. Lâkin bizim bu ye- ni silâh sahasında bugün müdafaasız bir halde bulunduğumuzu iddia etmek bü- yük bir hata olur.,, Dil bayramı Ya'ın yurdun her tarafında kutlulanacak Büyük Önder Atatürkün emir ve ir- şatlarile bundan üç yıl önce ilk dil ku- Tultayr toplanmış ve Türkün kendi öz diline kavuşması yolunda ilk adım a- tılmıştı. Yarın bu mutlu günün yıldonü mü, Türkün dil bayramıdır. Yarın yurdun her köşesinde bayram yapılacak, büyük gün dil kurumu, halk evleri, dilseverler arasında kutlulana - caktır. İstanbul ve Ankara — radyoları bayram münaşebetile birleşerek müşte- rek neşriyat yapacaklardır. — Radyoda evvelâ kurum adına bir nutuk söylene- cektir. Halkevlerinde toplanmış olan a- zalar bunu dinledikten sonra her halke- vinde dil hakknıda ayrı — konferanslar verilecektir. Bu esnada radyoda konfe rans ve koönser ayrıca devam edecektir. Gece halkevleri, parti binaları tenvir edilecektir. İ Titülesko lylleşmeğe yüz tultu Belgrat 24 — Sen Moriçde tedavi e- dilmekte olan sabık Romanya hariciye nazırı Titüleskonun sılıhi vaziyeti gittik çe selâh kesbetmektedir. M. Titülesko bugün piliç çorbası, pi- liç kızartması ve tatlr yemiştir. Doktoörlar ümitvar olduklarını söyle - mektedirler. KUÇUK HABERLER İiçeride ; * Atatürk — köprüsünün — temellerinden kullanılmak üzere 650 ton suya — mukavim çübentonun hariçten getirilmesi için karar verilmiştir. * Buriye ve Filistin tüccarları memleketi. mizden mensucat, kuru meyve süt tozu, un konserve yün, keten almak — Üzere İktisat vekâletine müracaat etmişlerdir. * Bölediyeye yeni almacak memurların im. tihanı dün yapılmıştır. —İmtihana elli genç girmiştir. * Türk etibba cemiyeti bu seneki ilk top. lantısını yaparak doktör Orhan Tahsinin re. teliği altında yeni idare heeytini seçmiştir. * Buğday sufltstimaline alt sikleti elli ki. loyu bulan tahkikat evralr vilâyet idare he. — yetinca Devlet Şm gönderilmiştir. * Bugün İzmirde gündüz ve gece hava hü. cumuna karşı korunma denemesi yapılacak. tır. * İnebolü vapuru faclasmı tetkik — edecek olan ikinci ehlivukuf heyeti İzmirde faaliyete geçmiştir. * Yöşilköy ve Büyükderedeki İtalyan mek. tepleri talabesizlik yüzünden kapanmışlardır. * Memüurların mesal saatleri ay başımndan itibaren değişecektir. Memüurlar sabah 9 da işe başlayacak öğle üzeri bir saatlik tatilden sonra akşam 17 de tatil yapacaklardır. * İhntilâstan suçlu Beyoğlu noteri Salâhid. dinin davası dün ağır ceza — mahkemesince ayni suçtan maznun ve hasta bulunan baş. kâtip Kâmilin davasından ayrılarak devam edilmiştir. * Sıhhiye vekili Refik Saydam İzmire gi. derek göçmen işlerini tetkik etmiş ve An. karaya dönmüştür. * Nakit işleri müdürü umumi! muavinliği. ne Damga matbaası müdür muayvini Rüştü tayin edilmiştir. * Başvekil İsmet İnönü dün — Ankarada atla uzunca bir gezinti yapmıştır. * Köylüye Ziraat bankasıma olan borçları. | nm vaktinde ödenmesi, aksi takdirde bunun zararlarının tebarüz ettirilerek irşatları te. min edilmiştir. * Bazı polis komiser ve memurlarının te . kaütlükleri kendilerinden daha istifade im. kânı görüldüğünden geri bırakılmıtşır. * Belediye sokaklardaki isimleri değişti . rirken tarihi isimlere dokunulmayacaktır. * Fransız jeoloji enstitüsü namına cenu. bi Anadolunun Jeolojik vaziyetini tetkik et. mek Üzere eski darülfünun müderrislerinden Şapür şehrimize gelmiştir. Bu eski müderrise uııinrıltıdoçenuer!yudlmemkvotot.' kikat Üç ay sürecektir. * Madrit hükümetine taraftar olmadığın. dan istifa eden İspanyanın İstanbul başkon. solosu bügünlerde İspanyaya hareket edecek. tir. Dışarda: * 3.000 kişilik bir İngiliz takviye kuvveti, dün Hâyfaya çıkmış ve bunların bir — kısmı gönderilmiştir. * İngiltere kralr, Yunanistan kralmma Sen MişelS en Jorj sınıfımın büyük haç nişanmı tevdi etmiştir. | .Mmllıdmuwdetpıruıinlılıwc. Fransada olduğu gibi İngilterede de bir halk cephesl kurulması hakkında yapılan teklifle. ri tenkit etmiş ve siyasette taklitçilikten da- ha kötü hiçbir şey olmadığını — ehemmiyetle kaydeylemiştir. a. Radyonun ancak sulh lehinde kullanılma &ı için bir mukavele projesi tanzim — etmek üzere Cenevrede toplanan konferans mesai, sini bitirmiş ve bu hususta Dir proje hazırla. mıştır. Dün Suriye murahhas heyeti sekre- teri ve Suriye milli fırkası nüfuzlu er- kânmdâan Naim Antaki jile bir muharri- rimiz bu mevzuu tekrar konuşmuş ve her ikisi arasında şöyle bir —muhavere cereyan etmiştir : — F'ransa ile Suriye arasında ak- dettiğiniz muahedenin İskenderun ve Antakyaya taallük eden kısımları hak kında malümat verir misiniz? — İstanbul gazetelerinde bu mesele- nin bir suitefehhüm uyandırdığını esef- le görüyoruz. Halbuki ortada heriüz kat' ileşmiş bir vaziyet yoktur. Yeni muahe- de Suriyede iki aya kadar yapılacak o- lan intihabat neticesinde parlâmento - nun tasvibine arzedilecektir. Anctak o zaman müuahedenin teferrüatı tetkik edi lecektir. — Yeni muahedede İskenderun ve Antakya için hiçbir - kayıt yok — mu- dur? — Onu bilmiyorüm. Esasen bizim hiç bir şeyden haberimiz yoktur. Frarnısız- lar şimdiye kadar istedikleri gibi hare- ket etmiş bir çok kanunlar, kararname - ier çıkarmıştır. Bütün — bunları da ayrı ayrı tetkik edeceğiz. - — Fransızlar 1921 de Türkiye ile i- leride İskenderunla Antakyaya muh- tariyet verilmesini “mutazammım bir muahede akdetmişlerdi: Bu muahede tarafınızdan tetkik edilecek mi? — Bundan da haberim yoktur. Bu- nunla beraber Suriyede Fransız manda- sına nihayet verileceğine göre, Suriye- nin bir parçası olan İskenderun ve Ân- takyanın da vaziyeti tetkik edilecektir. — Yamnı Türklerle meskün olan bu iki mıntakaya muhtariyet verilmesi meselesini tetkik edecek misiniz? — Yanlış bir şey söylemektense bil- miyorum demek daha doğru olacağı i- çin gene haberim yok diyeceğim. — Yeni imzüaladığımız muahede ile Suriye namına Framsa tarafındân de- ruhte edilen bütün beynelmilel tauh- L hütleri tahimış ölmüyor musunuz?' — Evet/ Muahedede böyle bir madde|- vardır. — O halde 1921 de Franklen Buy-| yonun imzaladığı muâhede müucibince İskenderun ve Antakyımm ilerde muh tar olması da prensip-itibarile kabul edilmiş. | ç — Evvelce de — söylediğim gibi her şeyden evvel intihabatın neticelenmesi- ni ve yeni muahedenin Suriye tarafın - dan tasdik edilmesini beklemeliyiz. — İmzaladığımız muahedenin yeni kurulacak Suriye parlâmentosu tara- fından reddedilmesi ihtimali var mı- daır? — Dünyada her şeyin ihtimali vardır. — Buriyede sizin mensup olduğu- nuz milli fırkadan başka fırka var mdar ? — Hayır. Başkaca bazı şahıslar olabi- lir. Fakat umumi surette milli fırka hâ- kimdir. — O hülde mensubu olduğunuz mil- li fırkanın kazanmacağı muhakkak ol- duğuna göre bizzat — tarafınızdan im- galanan muahedeyi de, taruaftarları- nızdan mürekkep olacak parlâmcnto— nu2z tasvip edecek demektir? — Temenni ederiz. İşte o zaman mu- ahedenin madde madde tetkiki işi baş- layacaktır. — İskenderunla Antakyanın müs- takbel vaziyeti hakkında fırkanızın. noktai nazarını öğrenebilir miyiz? — Yeni intihabatta — kazandığımız takdirde hükümetimiz büyük komşusu Türkiyenin tuttuğu yolu takip edecek- tir. İskenderun ve Antakya — meselesine gelince, milli bir siyaset takip etmekte olan bizler, başka milletlerin milli hür- riyetlerini değiştirmeğe 'nasıl teşebbüs ederiz? Türkleri — Araplaştırmak asla hatırımızdan geçmez, İskenderurnla Antakyaya muhtariyet | vadeden Franklen Buyyon — muahede - sinin tatbiki yolunda 1921 — denberi Fransaya karşı büyük bir lütufkârlık gösterip bekliyen Türklerin, bize karşı da ayni suretle hareket ederek iş başı- na geçinceye kadar mühlet verecekleri- ni ümit ederiz. Bir defa iş başma geçtik ten, resmi sıfatı haiz olduktan sonra ge- lir, görüşür, kardeşçe anlaşırız. —30 * ıdeğil mi ?5 Bu mnasiıl takvim satışi Her sene ayni şikâyeti işitir, ayni şikâyeti tekrarlarız. Bu nasıl takvim satmat, bu nasıl, herkesin milli duy- gusuna hitap etmek... çok kıymetli, çok hürmete değer iki cemiyet namıma takvim satılıyor. Fa- kut nasıl? Bunuü ne biz söylüiyeceğiz, ne de üze- — rinde duracağız. İki cemiyet ki biri- nin mensupları bu vatan uğruna vüs- — cutlarının mühim birer kısmını bıra- kanlar, öteki de şehit olanların top- raklarını koruyahlardır. Birinci cemiyetle alâkah olanlar, eminiz ki, kendi namlarına takvim satışına çıkanların hareketlerine şa- hit olsalar isimlerinin nasıl sutistimal edildiğini görerek hicap ve asabiyet duyarlar; ötekiyle ilgili olanlar da şaşkınlıklarını — saklıyaamzlar. Bize öyle geliyor ki, kapı kapı, mağaza ma- ğaza dolaşanlardan bu (ki cemiyet ha- berdar değildir. : Yerli ve ecnebi ayırdına lüzum gör- dürmeden, birer lira alccağız diye, is- tisnasız. herkesin izselinefsiyle oynı- yacak hattâ bunu ödemeye kudreti olmayanları dâ milli duygudan mah- Tum olmakla ithamdan çekinmiyecek yaradılışta adamlar - kullamılacağına ihtimal verilebilir mi? Herhangi bir cemiyete yardım iste- menin de bir yolu, bir nizamı, bir er- kânı vardır. Buna nekadar tTiayet edi- lirse, namına hareket edilenler o ka- dar hürmete liyakat kazanırlar -ve yardım görürler. Bilmiyoruz, yanlış m — düşünüyo- ruz; yoksa yanlış ma görüyoruz, Halkm Dostuü Samsuna gidecektir. Maarif Vekâleti Seyyar kitap sergileri Tertip ediyor Faydalı nesriyat hususi - vagonlnrla gezdirilecek Maarif Vekâleti yakında seyyar kitap sergileri açmak için bir proje yapmaktadır, Üğrendiğimize göre bu : sergiler, demiryolu güzergâhındaki şehir ve kasabalarda açılacak, sergi - için her trene üç vagon tahsis edile- cektir. Vagonlar en küçük istasyon- larda bile kalacak, burada halka kitap, mecmua, broşür gibi her ne- vi neşriyatı satacaktır. İcap eden yerlerde kitap sergisi bir hafta ka- dar devam edecektir. i Seyyar kitap sergisini hamil olan vagonlar Ankaradan kalkarak evve- lâ Kayseriye varacak, burada bir , müddet kaldıktan sonra Sivas ve Diğer bir sey- yar sergi de Diyarbekire varacaktır. Seyyar kitap sergileri şimdilik Demiryolu üzerindeki şehir ve kasa- balarda tertip edilecektir. İleride, demiryolu uğrağı olmıyan kasaba ve köylerde de otobüsler vasıtasile ser- giler yapmak tasavvuru vardır. İ Maarif Vekâleti, seyyar sergiler tertip etmek suretile faydalı ütşriya- tı yurdun en ücra köşelerine kadar yayacaktır. iddiaları tanınmamaktadır. * . .. » — Yeni bir icra Proje hazırlanmıya başlandı ; Adliye vekâleti yeni bir icra kınunu di projesi hazırlamakla meşguldür. Yakında meclise — verilecek olan bu - proje ile şimdiki icra — kanununun bazı maddeleri değiştirilmekte ve bilhassa is- tihkak iddialarına taallük eden madde- , lerde fazla tadilât yıglmaktadır. Şimdiki kanunda icra memuru men * kul eşyaları haezedip satışa çıkardığı zaman ortaya çıkan birisinin : “Bu eşya- ., lar benimdir?,, demesi satığı durdurmak - * gahiplerinin — taydı. Yeni proje ile eşya hak iddiaları için müâyyen bir müddet — : konulmakta ve müddeti — geçirenlerit — İsimleri bizce —