17 Eylül 1934 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

Haftalık iktisadi icmal Beş senelik sanayi — plânımız Eski idarelerin bilhassa iktisadi tephede atalet ve cehaleti yüzün- den Osmanlı İmparatorluğu Garp sanayi memleketleri tarafmdan bir müstemleke gibi açık pazar o- larak kullanılryordu. Siyasi, adli ve iktisadi kapitülâsyonlarla dev - letin hâkimiyet ve iradesi elinden almmıştır. Memleketin mevcut ik- tHisadi teşkilât ve müesseseleri ya tamamile ecnebilerin elinde yahut onların kontrolü altında bulunu- yordu. Memleketin, bir kaç zirat mahsul müstesna, ihtiyacmı karşı- İtyacak bütün maddeler hariçten temin olunuyordu. Açık pazar siyasetinin tatbik o- lunduğu memlekette iktisadi mah kümiyetin ergeç siyasi mahkümi - yeti de tevlit ettiği bir hakikattir. Çünkü bütün ihtiyacımt hariçten temin eden memleket dışarıya aldığıma müsavi krymette mal sat- mak imkânını bulamıyacağı için yabancı milletlere karşı her zaman borçlu vaziyetindedir. İlk zamanlarda bu borç memle- kette mevcut menkul ve hattâ gay Yi menkul kıymetli eşya paraya tahvil edilerek ödenebilir. Müte- madiyen fakirleşen Mmillet bu su - retle ancak mahdut bir müddet va ziyeti kurtarabilir. Memleketin varmı yoğunu sata- Yak fakirleşmesi devlet maliyesi- ne de tesir eder, Bu vaziyet karşı- sında hariçten yaptığı istikrazlar- la alelâde işleri görmeğe kalkışan devlet te alacaklı yabancı devlet- lerin büsbütün vasayeti altma gir- miş olur. Harice karşı ticari ve si- yasi borçların artması memleket ve devlet işlerinde ecnebi müdaha lesini bir kat daha — çoğaltacağı İiçin millet bir daha kurtulmak imkânı olmadan bir uçuruma sü- rüklenmiş olur. Böyle bir memleket için harp vukuunda hariçle alâkası kesil- mek ve bu suretle en lüzumlu mal lardan mahrum kalmak - ihtimali Mmevcut olduğu icin ekseriyetle ve- saitsizlik yüzünden mağlübiyef mukadderdir. Osmanlı İmparatorluğu anlat - tığımız acıklı vaziyete düşmüştü. Fakat Gazi mucizesi yeni Türkiye yi kurdu. Siyasi varlığı kurtarılan mille - tin iktisadi varlığını da korumak lâzımdı. İleri — milletlerin tarihi Rösteriyor ki iktisadi kalkınma başlangıçta ancak devlet himaye- sile ve bir çok müşkülât yenilmek suretile —mümkün — olmaktadır. Türk milletinin iktisadi istiklâl sa- vaşında karşısına bir de buhran derdi çıktı. Fakat Gazi Türkiyesi için onu da yenmek güç fakat ka- bil olacaktır, İktisadisavaşımızın ilk işi mem- et için elzem sanayii kurmak- tır. Bu suretle hem mübrem mad- deler memleket dahilinde istihsal edilecek hem de harice karşı tica- Tet müvyazenemiz mühim bir yük- ten kurtularak daha ziyade lehi- Mize dönecektir. , Bugün Türkiye bu işi halletmek için beş senelik bir iktisadi sefer- ik ilân etmiştir. Beş sene için- d'B mensucat, şeker, kömür sana- Yiümizi büyük nisbetler dahilinde lerletecek ve demir, kâğıt, cam Ve daha başka istihsal şubelerini | Yeniden tösis edeceğiz. Bu saydığı Mız maddeler için son dört “ sene kadar para verdiğimizi bir fikir vermek için aşağıya yazıyoruz: Pamuk — ipliği ve — mensucatı 1930 da 32,3, 1931 de 33,2, 1932 de de 20,5, 1933 te19,—. Demir, çelik vemamulâtı 1930 da 20,2, 1931 de 16,2, 1932 de 10,5, 1933 te 9,—. Yün ipliği ve mensucatı 1934 da 10,5, 1931 de 8,9, 1932 de 5,7, 1933 te 5,5. K Kâğıt ve mamulâtı 1930 da 5,2, 1931 de 3,7, 1932 de 3,—, 1933 te 3,5. Şeker ve mamulâtı 1930 da 9,2, 1931 de4,9, 1932 de 3,—, Avusturyada Şarkt Tirolde Liyo nez civarında bir müddetten beri toprak kazılarak eski bir şehrin harabeleri ara- nıyordu. Arandtı şehir, eski Roma şehir lerinden Agustundur. Esaslrı sürette yapılan hafriyat neticesinde, şehrin hara- belerinden büyük bir kısım bu yaz mey dana çıkarılmıştır. Yukarıda bir hamamla başka bir bina görünüyor. 1934 te 2, — (Milyon İyira basa- | bile). Cam ve mamulâtı (Vasati sene- de iki milyon lira). İthalâtımızın (1930) dan itiba- ren azalmasının iki sebebi vardır: İthalâtın tahdidi ve kurulan fab - rikaların piyasasınınm ihtiyacından bir miktarını temin etmesi. Şeker için memlekette Alpullu, Uşak ve Eskişehir fabrikaları fa- aliyettedir. Turhal fabrikasının inşası bitmek üzeredir. ker satm almıyacağız. Pamuklu ve yünlü mensucat için memlekette bir kaç fabrika faaliyetedir. Bu malları daha bü - yük mikyasta memleket dahilin - de istihsal için beş senelik plânda yeniden büyük iki fabrika açılma st ve mevcutların büyütülmesi ka- rarlaştırılmıştır. 'Tatbikat sahasında da iş hayli ilerlemiş Kayserideki fabrikanın inşası ve faaliyete geçmesi bir kaç ay meselesi halini almıştır. Ayrıca Bakırköy bez fabrikası büyütülmüş ve çok modern tesisat ilâve olunan bu fabrika — senede dokuz milyon metre kumaş imal edecek vaziyete geçmiştir. Demir ve çelik fabrikalarınm kurulması için araştırmalar yapıl- | makta ve projeler hazırlanmakta- dır. İki, üç sene sonra ilk demir madenlerimizin işlemeğe başla - masma şahit olacağız. Sumer Bank tarafından İzmit- te yapılmakta olan kâğıt fabrika- | smın temel atma merasimi Ağus - | tosta yapılmıştır. Fabrika önü- müzdeki sene içinde faaliyete ge - çecek ve günde 35 ton küğıt yapa- caktır. İthalâtımız günde vasatf 70 tondur. Bu süretle ihtiyacımı- zm mühim bir kısmı dahilden te - min olunacaktır. İzmit fabrikası - nın ilk seneler istihsali şu neviler- den terekküp edecektir: Ton 2.000 4.000 4.500 Her nevi karton Sargılık kâğıt Yazı ve baskı kâğıdı Sünger kâğıdı 40 Yekün 10.540 İş Bankası tarafından Paşabah çede yapılmakta olan cam - fabri- kası istihlâki mahdut bir kaç nevi- den maada Türkiyenin bütün cam ve mamulâtı ihtiyacımı tatmin ede cektir. Fabrika senede dört bij ton cam maddesi istihsal edecek tir. Memleketimizde mebzul kömür madenleri mevcut ve — istihsalâtı- mız son senelerde mütemadiyen arttığı halde kömürden yapılan lüzumlu maddeler hariçten - ithal olunuyordu. İş Bankasının Zonguldakta te- sis ettiği sun'i antrasit fabrikası ürdi - Dört sene evvel Bulgar Miralayla rından Merinopolski casusluk ve vatana ee - ilmek & ; » Gölkcük hiyanet suçlarından harp divanınca mu hakeme edilmek üzere tevkif edilmiş ve d hari İmevkuf bulunduğu sırada, kederinden ölmüştü. Sonradan bu miralayın casusluk seneden itibaren artık hariçetn şe |ve vatana hiyanet etmediği anlaşılmıştır. Resimde, — Bulgar hariciye nazırınım Miralayın mezarma ordu namımma mera-simle çelenk koyduğunu görüyorsunuz ! Avusturyanın kadın yüzücülerinden Emma Faber, Ermel kanalını yüzerek geçmiştir. Kendisi, bu mühim muvaf- takiyeti elde edenlerin yedincisidir. Bu geçişi, on dört saatte tekmillemiştir. vancartDaDANA KeEDAsaENSAŞERAAERALEA a SEŞAENETAREEREnENA| bu maddelerden bir çoğunu da- hilde imal etmek imkânmı hâsıl e- decektir. Bu fabrikada senede 54.000 ton sun'i antrasit 500 ton tayyare benzini ve 3.000ton yol katranı istihsal edecektir. Bütün bu fabrikaların kullana- cakları ham maddeler yerlidir. Beş senelik plân tamamile tat- bik olunduğu zaman ithal ettiği- miz malların kıymet bakımından yüzde 35 ji memleket dahilinden tedarik olunacaktır. Bahsettiği- miz sanayi şubelerine ait bütün fabrikalar memleket ihtiyacını tat min ettikleri gün ithalâtımız yüz- Bu resim, Arnavutlukta bir Eylül de yapılan milli Layramdan bir irtiba- | dır. Resimde Kral Ahmet Zogonun annesiyle üç hemşiresini, Tiranda saray ka- prsmda, merasime giderken — görüyorsu nuz. İtalyan iyetasında Nevide ya- Pd'"f en güzel mayo müsabakasında, resimde gördüğünüz şirin kız, birin- ci gelmiştir. Bu kız, çiçekten bir ma- yo giymiştir. Mayosu, yüz on iki pa- patya ile üç tane kırmızı renkte ekzo- 'tik bir çiçektendir. Kız, on altı yaşın. dadır. Adı, Rina Rinaldinidir. de 5O ilâ 60 azalmış olacaktır. Bahsettiğimiz sanayi inkişafına ait meseleleri (maliyet, — satış, ilh...) ve bu inkişafın memleketin umumi iktisat vaziyetinde meyda na getireceği salâhı başka bir ya - zıda tetkik edeceğiz. Resimdeki — bir Hazreti Meryem heykelidir. Bu heykelin önünde kan « | dil bulunuyor. Heykel, Viyanada Başvekâlet dai - resinde Temmuzda yapılan baskında Naziler tarafından öldürülen Avustur- ya Başvekili Dolfusun — son nefesini verdiği yerde, duvara merasimle yer- leştirilmiştir. Altındaki maden! levha- da da, bu kanlı vakaya dair izahat ya- zılıdır. Orada, Hayreti Meryem — heykeli önünde, kandil, devamlr surette yana- caktır. Bu, öldürülenin hatırasına hür- met,"ruhunun istirahatini temin mak- sadını ifade ediyor. Yapılan heykel, fevkalâde muvaf- faktır. — Bir ganat şaheseri sayılıyor. Hakikaten yüz, gayet manalı ve can - lıdır. * Amerikada yapılan grev sırasında, iki çocuk, grevcilerin bulunduğu sa » hada ve onların elinde kalan babaları- nı görmek istemişler; bunun üzerine boyunlarına isimlerini, adreslerini ve istediklerini tesbit eden — birer levha takılmış, çocuklar bu suretle yola çı- karılmıştır. Grevciler, çocukların - üzerine pek tabil olarak ateğ açmamışlar, levhaları okuduktan sonra ikisini de babalarınm yanma götürmüşlerdir. Resimde, ço - cukları, babalarının kocağında görü « yorsunuz,