16 Eylül 1934 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3
Benin ; Istanbul türkçesi ve bütün Türklerin türkçesi Nüktedan bir zat şöyle demiş: © —İnsan, konuştuğu gibi yazma: dır... Doğrul... Fakat, bakalım Basıl konuşuyor?... Evet, ya yanlış konuşuyorsa ?.. Yanlış me yazmalıdır? Dil inkilâbımın hamlelerine iti tâz edenler de, boyurla bu “koü #ulduğu gibi yazmak,, noktai na Zarını ileri sürüyorlar, Bunlar, İstanbullu olmağı, yas but dilini buranın şive ve lehçesi» De yatırmış bulunmağı Türkçeyi İyi konuşmanın bir şahadetnamesi telâkki ediyorlar. Fakat, bin kere İspat edildi ki, şu İstanbul şehrine , de, biribirinden aykırı türlü türlü mahalle ağızları vardır. Öyleyse İstanbul konuşmasını tıpatıp “ör- hek alarak yazmak,, hiç bir şey i- fade etmez. Kimi uzun, kimi kısa Mmetrelerle kumaş ölçmeğe benzer, Şehrimizin bir aksaklığın daha “öyledikten sonra, iyi taraflarına Beçeyim: Biz İstanbullular, eskiden (pek * kadar eskiden değil! Daha on ©n beş sene evvel) hiç de konuştu” İumuz gibi yazmak sevdasında değildik. Ancak arkadaşlarımız Orhan Seyfilerle ve Örer Seyfet- tinlerle bizim neşlimiz bu yolu tut tu, Orta tahsilli bir adamım, gaze- telerimizi okuması bile, ancak lü- zat kitaplara bakmasına bağlıy- dr, Mektep ve medreselerimiz, mü harrirlerimiz, memurlarımız lügat kullanma sevdası çıkardıkları & Bim, bimien siliniz, si, ti Türklerinkinden fazla yabancı | kelime gitmiş ve bunların karşılı “Ür olan Öz Türkçeler, “kaba Türk» Hey diye atılmıştır. Nice nice Öz Türkçe sözler, milyonlarca Türk tarafından hâlâ kullanıldığı halde tehrimizde unutulmuştur. İşte, İstanbul komuşmasını, yazı Türkçesi için kaytarz şartsız bir nu Muüne alamıyacağımızın sebebi şü- dur ve senelerden beri bu fikrimi» *İ yazmışızdır! Şimdi, bir de, © Müh fâik taraflarını da sayalım: İstanbul, asırlardan beri, Türk Milletinin en ehemmiyetli bir hars Merkezi olmuştur. Tarif ve cümle tvrilişı şekillerimiz her yerin- kinden fazla işlenmiş; diğer yer- | deki bütün okuyup yazma bi- j lerce öğrenilmiştir.. Bu sebeple “tanbul konuşması, yazı Türkçe “hin en mühim unsuru vazifesini | #örecektir... Zaten burası, İmpara torluğun payıtahtı olduğu için, Memleketin dört yanından adam- Ar cemetmiş; onlarm dili, Bura ; “ bir muhassala husule getirmiş» Hakikatr olduğu gibi görüp an- İt mazş sandığımız için, bu va» e şu neticeyi çıkarmak istis Biz İstanbullular, dil inkilâbı- tm, İstanbul dışmdeki bizim bil- iğimiz Öz Türkçe kelimeleri | Paz diline sokmasını hem tabit, i em de hoş görmeliyiz. m takdirde, doğrüsu, pek hot- kı ik olur. Zira, biz on milyon- ita nufusu olan milletimizin dili kendi şehrimizin nufusuna , "Asla zaten pek fazla kendi mal *emizi veriyoruz. ayi Vanlı, bir Konyalı, bir Bar Tüy , bir Bahçesaray'ıı bir Filibeli, © yazı dilini öğrenmeğe kal- , kendi evinde konuştuğu bm A sin sim Li Belediye intihabı (faaliyeti, dünden itibaren, daha ziyade fiili bir sahaya girmiştir. Dün sabah erkenden şehirin her tarafında defterler halkın kolaylıkla göre - bileceği yerlere asılmıştı. Beledi- ye kanununa göre ön sekiz yaşın- dan yirmi beş yaşına kadar kadın erkek her Türk belediye intiha- binda rey verme hakkini haiz bur İunmaktadır. Yirmi beş yaşından yukarı kadın erkek her Türk hem intihap etmek, hem de intihap & dilmek hakkını haiz bulunuyor, bu itibarla biri yalnız intihap et- mâ hakkını; birisi hem intihap et mek, hem de intihap edilme hak - 54 000 vs een bn sie 300p VA ENE TENE Ilk mekteplere kayıt başladı Dün sabahtan itibareri ilkmek- teplere talebe kayıt ve kabulüne başlanmıtşır. Bu sene ilk mektep- lerin birinci sınıflarına 927 do- ğumlular alınmaktadır. Geçen se- ne ilkmekteplere on bine yakın talebe kaydedilmişti. şa Galatasaray lisesinde yeni muallimler Galatasaray lisesi Fransiz iu allimlerinden bazıları değiştir! « mişç İuniarar yerine —yeniden en muallim davet edilmiştir. Kendi- leriyle mukavele imzalanan mual- limler şehrimize gelmişlerdir. ommklğikmek Bu nasıl uyku! Beyoğlundaki büyük otellerden İ birinde misafir bulunan M. Her - ding, otelde uyumıya başlamış ve kendisini uyandırmak Oo mümkün olmamıştır. Keyfiyetten o zabıta haberdar edilmiş ve M. Herding Alman hastanesine kaldırılmıştır. Gümüş paralar Yeni gümüş paralarda kulla » nılacak gümüşlerin izâbesine ve çubuk haline ifrağına devam edil- mektedir. ce cümle şekli öğrenmek mecburi- yetinde kalacaksa, biz İstanbullu: lar, bunun onda biri nisbetinde alışmadığımız kelime ve cümle şekli bellemek zaruretini de duya- cağız. Hoş, zaten, biz, ötedenberi, gayrı me'nüş kelimeleri ezberle meğe alışık değil miyiz?... Edebi- nadide ve naşide lügatlar paralan masını İsterlerdi. Yakası açılma- miş srabi, farisi kelimelere naza” ran şehrimizde henüz duyulmamış fakat diğer Türklerce bilinen öz Türkçe kelimeleri öğrenmek İstan bullular için, çok daha kolaydır! Fakat, buna karşılık, bütün Türk- lerin müşterek dili olan Öz Türk- çe yarahılacaktır. Kavuşacağımız nimet, katlanacağımız Öz Türkçe yaratılacaktır. Kavuşacağımız ni - met, katlanacağımız külfetten çok büyüktür, ma Man © MABER— Akşam Postası Belediye intihabatı faaliyeti ilerliyor Şehir hududu dahilindeki 367 yerde 734 defter asılmıştır krnı hâiz yurttağların isimlerini ihtiva etmek üzere iki defter ha- zırlanmiş, bu suretle dün sabah İstanbulda şehir hududu dahilin - de köyler de dahil. olmak üzere 367 yerde 734 defter âsılmıştır. Bu defterlerde rey verme hak- İını haiz dört yüz bine yakm yurttaşın adı yazılıdır. Düti kaymakamlar mahallele- ri bizsat dolaşarak defterlerin in- tizamla asılmalarina nezaret ve vaziyeti kontrol etmişlerdir. Yurttaşlar; dün mahallelerde defterlerin astlt oldukları : yerler de Kkülabalik topluluklar halinde birikerek defterlerde isimlerinin olup olmadığını, tetkik etmişler» dir. Vali ve Belediye Reisliği mahallelerdeki intihap encümen » letine bir tamim göndererek hal kın defterler hakkında serdede- tekleri itirazların dünden itibaren altı gün içinde süratle tetkik ve intâç edilmesini bildirmiştir. Hal- km intihap sandiklerr başmda fazla beklememelerini ve kölayca teylerini verebilmelerini temin 1- gin belediyece numara puslaları bastırıldığını yazmıştık, bu pus - İaların nümeröte edilmesi dün bit- miştir. Puslaların belediyeden ka- zalara gönderilmesine başlanmış- tır; Kazalardaki intihap encimen- leri bu puslaların üstündeki mün- tehibin ad ve adres yerlerini dol- — İçer Duvardan düştü Büyükderede piyasa caddesin- de Mısırir Azize hanımın yalısm- da bahçıvan Abdürrahman bahçe- de duvardan düşerek yaralanmış- tır. Otobüs çatptı Cibalide tütün deposu bekçile- rinden Bekir çavuşa şoför İsmai « lin idaresindeki 3247 numaralı otobüs çarparak yaralamıştır. Taramvaydan düştü Bebek « Eminönü hattında iş - liyen 674 numaralı tramvay ara » basindan atlamak istiyen bakkal Todori düşmüş ve muhtelif yer - lerinden yaralanmıştır. Otomobil çarptı Horhor caddesinde oturan İz- zet efendiye şoför Tahirin kullan- dığı 2237 numaralı otomobil çar - parak yaralamıştır. i Raşit Rıza trupu n > « faaliyeti Şehir tyâtrosundan ayrılan ve Raşit Rıza beyle mukavele yapa- rak ayrı çalışacak olan yeni tiyat- ro heyeti dünden itibaren faaliye- te başlamıştır. Heyete almacak a- matörlerin imtihanı dün Taksim bahçesinde yapılmıştır. Bir ecnebi gâzeteci geldi ri Töseviç memleketimiz hakkım da tetkikatta bulunmak üzere şeh- rimize gelmiştir. adana sanı sa ansansesaremma ema se Gg Am...“ durüp evlete, müntehiplere dağt - tılmasiyle meşgul olacaklardir. İntihap sandıkları eylülün son günü kazalarda büyük merasimle belediye şube merkezlerine götü- rülüp körülacaktır, Sandık alay- lariniri #mütahtan bir sürette Yapıl- mâsı İçin tertibat Oalinacaktır. Halkımızda Belediye intihabatına alâka ve heyecanla istirak etmek için büyük bir istek görülmekte - dir. İntihabatım büyük bir canlılık içinde geçeceği anlaşilıyor. Fırka, mektep ve sinama bina- İariyle halk kürsülerindeki konfe- rarislar da Eylülün yirmisinden i- tibaren başlıyacaktır. Göz çıkaran garson Muammer isminde bir müşte « rinin kahve parasından dolayı gö- zünü çıkaran gatsön Muzaffer dün ağırceza mahkemesinde iki sene altı ay hapse mahküm edil « miştir. “ —0————— Seyyar esnaf hâlâ bağırıyor Gürültü ile mücadele başladık- tan sönrâ seyyar esnaf sabah ye - diden evvel o bağırmıyacaklardı. Bazı mahallelerden şikâyetler gelmiştir. o Bağıranlar yakalanmaktadır. Bk e km * Hayvan sergisi Teşrinievelde açılacak olan hayvan sergisi için vilâyet baytar müdürlüğü çalışmaktadır. Sergi » ye birçok köylüler hayvanlarını yazdıracak ve gösterecektir. slime Saat kirâları iniyor Havagazi, Terkos saat kirala» rının vaziyeti ahkkında Nafıa ves kâletinin emri üzerine belediye tahkikat yapmış, bir liste hazırlı- yarak vekâlete göndermişti. Vekâ- let elektrik saatlerinde olduğu #i- bi bu saatler kiralarının da ucuz latılmasına karar vermiştir. Bu - günlerde ucuzluk hakkında emrin geleceği tahmin ediliyor. “** — o — e Yeni arabalar Kadıköy - Üsküdar tramvay hattı için getirilen arabalarm tec- “rübelerine dün başlanmıştır. Yeni arabalar matlüp neticeyi vermiş » tir, y İS —— Firdevsinin yıl dönümü Şair Firdevsi'nin bininci yıl dönümü İranda büyük merasimle kutlulanacağı gibi şehrimizdeki İ- ran konsoloshanesinde de mera * sim yapılacaktır. Akşam sânat mektebi taşınıyor Maarif vekâleti akşam kız san- | at mektebi Tepebaşında Perapa - İH çi İstanbul (i las oteli yanındaki eski klübü binasmı tutmuştur. Nişantaşındaki bina dar oldu- | ğundan tedrisata 22 eylülden iti- | Yasam isemeli bizin de Bae ee 1€ Eylül 1834 2 SİYASET Eski ve yeni valiler Ta Nöotero gazetesinde çıltan bir makaleyi Matbüât Umum Müdürlüğü tercüme ederek göndermiştir Yeni Türkiyede bugün idari vazi- yeli ve bü vaziyete veğhe veten sih » niyeti tetkik eden bitaraf bir şahit Ye bugün devlet faaliyetinde husule ge - tirdiği memnuniyetbahş hareketin ap - ağık ölâmetlerini hemen teslim eder ve bu teslimden #ohfü da iki devrin mükâyeiesi ve bu mukayeseden birbi- rine sen döreteye kadar zit elan fark kendiliğinden tebarüz eder. Bü mükayete, bugünün Türkiyö- siin istipdat idaresine olduğu kadar meşrutiyet idaresine de (pek büyük bir rüşhanla faik olduğunu gösterir. Mukayese edilecek (o unsurlar ve misaller pek çöktür. Memleketin da « hili idaresinde eskiden hükmüferma o- lan zihniyet, istipdat zamanmda da bugünkü rejime müncet olan devrede de idareci maslahat siyasetini ortaya çıkarmıştı. Bir taraftan verilen vilâ » yetleri dahilindeki faaliyeti, diğer ta « râftan bünlârm rüesip bulandukla » idareli maslahat siyasetine istinat € - der; devletin en büyük idare &mirleri mevkiinde bulunan bu gibi memurla- rm terfi, nakil, tebdil (o ve azilleri de göne buna istinaden yapılırdı. . Eskiden bir valinin yegâne vafi- fesi vilâyeti, dahilinde olduğu gibi nezaretihe karşi olan vazifelerinde de idarei maslahat siyasetini tatbik ef- meketi İdari maslahatta usta olanlar idari hiç bir dirayet gösteremediği ve hattâ vilâyetini mühmel yetlerini gösteretekleri (o mintıkadaki icrhatları esaslarını kanun açıkça koy« muş ve bir valinin kendi mıntıkasında , beldi işlerdeki ahenk, belediye ve köy- lerin idaresi, ahalinin shhi vaziyetle ri, arazinin işletilmesi ve hayvan ye- tiştirmenin en çok mahsul verecek şe- kilde yaptırılması, vilâyet münakali. tın teshilini temin gibi şeylerdi. Dahiliye Vekâleti tarafından son verdiği karar, nazarı dikkati calip bir mesele teşkil etmiştir. ; Valilerin gösterecekleri yüksek li- yükat ve yahut ademi ehliyet, bu gibi kararlar ittihazına başlıca Amil ola- ja a a ai Üniversiteye kayıt başladı Üniversite fakültelerine talebe kaydına dünden itibaren başlan - #rştır. Kayıt ve kabul 15 teşrinie- vele kadat sürecek ve 20 teşrinie- velde tedrisata başlanacaktır. M.İ.veT.C, B
