4 Eylül 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Dosioyevski Nurullah Ataç Dünyanın en meşhur romanlarındandır. Mevcudu kalmadığından 2 nci basımı yapılmıştır. 125 kuruştur. \ AHMED HALİD KİTABEVİ 22 incl yıl Sayı: 7561 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOGLU Telgrai ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbuJ Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 2^298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 i Cronin ömer Rıza Doğrul ŞAHptA (Citadel) ismile bütün "dfmya lisanlarma tercüme edılen bu meşhur romanın 4 üncü basımı yapılmıştır. 250 kuruştur. Salı 4 Eylul 1945 AHMED HALİD KİTABEVİ "Bütün milletleri kucaklıyacak emniyet içinde yaşatacak bir dünya nizamı kurmak istiyoruz,f İngiliz Başbakanı diiıı gece mühim bir nutuk söyledi Amerikayı harbe sokan amiller Japonyayı tecavüze sevkeden mes'uller arasına Nr. Roosevelt'in bile ismi karıştırılmaktadır NewYork 3 la.a.) FrancePresse ajansı muhabiri bildiriyor: Pearl Harbour felâketi mes'ullerinin tesbiti işi, harbin nihayetlenmcsmdenberı Amerikada ilk buyuk siyasi meselejti teşkdl edecek gibi görünmektedir. Siyasî mahfıllerle basm, bu mesele etrafında büyük patırdı yapmaktadır. Bahis mevzuu olan mesele, Japon baskmmın, niçin dikkati çekmcden ve muvaffakıyetli bir tarzda vukua geldiğini izaha çalışmaktır. Harb esna^ında, efkârda ikilik yaratmamak için bu ınesele etrafında sükut tercih edilmıştir. 1941 de Pearl Harbour'da kumandan bulunan Amiral Kımmel ve General Short, birçok defa harb divanı huzuruna çıkarılmalarını istemış'.vfrse de, bunların talebleri o zamanlar daima reddolunmuçtur. Bugun, bu ısteklerınde muvaffak olmaları muhtemeldir. Çünkü, bugün Amerikan efkârının tazyiki karşısında bir harb divanı kurul Pearl Harbour baskınında bir enkaz haline gclen Amerikanın Arizona zırhlısı ması imkânı vardır. Fakat, siyasî m;ıh gibidir. Hcr iki şıkta da münakaşa fillerin tazyıkile bir parlamenio tahki mevzuu genişliyecektir. kat komisyonu kurulacağı muhakkak Arka3\ sahije 3, Sü. 5 te Pearl Harbour felâketinin mes'ulve leri meydana cıkarılmak isteniyor ((Atom bombasmın keşfi, güvenlik sisteminin yalnız lüzumlu değil, medeniyet âlemî namına kesin bir zaruret olduğunu da belirtmiştir) Harb zaferi ve sttlh zaferi merika Cumhur Başkanı Mr. Truman'ın Japonjaya karşı , kazanılan kcsin zaferi tarihc maleden vcsikanın imzası dolayısile söylediği nııtukta temıs ettiği ıııeselelerin en mühimlerinden biri, zaferin hakiki dcğcrine ve asıl desteklerine aiddir. Mr. Truman nutkunun bu kısmında Mr. Attlee, daha sonra barış meselelerine, •pyle tebu bahse dair şu soîlrri sovlcmiştir: ıBu zafer, jalnız silâhların zaferi ol mas etmiştir: « Banşın bulunmsz bir bütün olduğu 1918 de anmaktan çok üstündur. Bu zafer, istibdada karşı hiırriyctin zaferidir. Silâhla laşılmah idi. Anlaşılmaması yüzünden, medeniyst âlemi rımıza kuvvet ve kudret verert, asker daha büyük bir harbe sürüklenmiş bulunuyor. 1918 d« leıimİ7İ savaşta yenilmez kılan. hürıi anlaşıiamıyan bu hakikat, bugün de anlaşılmıyacak o'.ursa, Arkası sahife 3, Sü. 2 de İngiliz Başbakanı Mr. Attlee yet mefkuresi olmvı^tur. Şinıdi bilijoruı ki dünyada cn bii>iık kııvvcl ve korkırrrç kuvvef. htirri.m metkurcsi. insanlığın bcnliği ve ferdin hürrbtridir.> Mr. Truman'ın bu değeıli sözlcrini oknrken onun kazanılan zafori yalnız demokrasiye ve demokrat ıııillctlere malermek istediğine hııkmrtmcmck mumkün değildir. Çünkii hüııhct yalFiatlarımızı dünya fiatnız bu memlckellcrde yaşıyor ve hürları ile âyarlamak işi ri\et mefkuresi yalnız bu nıü'.ctlere ilham vererek onlan hürrhet ugr.ında gittikçe daha güçleşiyor ve hürriyet mefkuresi uğrunda ber savaşı göze almağa ve hcr ledakâılığa Memleketin bugün için en mürtLrı fctlanmağa se\kedi>or. Nitekim mil;,o,ı meselelerinden biri de iç pazar futlamihon Anıerıkalı asker kendi yurdlarını d'? pazar fıatlarile âyarlamak, onrından kalkarak Okyanuslardan ötedeki lara yaklaştırmaktır; ve gün şeçtikyurdlarda hürri>et mefkuresi ıığrunçe bu işin güçlüğü daha fazla mevdana da yıllarca döğiisrniisler ve diınyada Yeni Delhi 3 (a.a.) ÇanKayŞek haklarm gi>"anti edıleceğini de sözleri çıkmaktadır. v türe>en en yeni mııtlakijctleri yıkmak ile komurrst Çin lideri MaoÇeTungun ne ılâ e etmiş ve şöyle devam etmiştır: Haricden yapılan fiat teklifleri. bilicin her fedakârlığı goze almıslaıdı. Si bir. anlasmaya vardıkları bıldırilmsk< Ç'.A demokrasisi. İngiliz Ame hassa Ameriksdan yapılanlarda. Vz mlâh üstiinlüğü. bu sağlam yiirckli, sağ tedir. rikan deı.ıokrasıleri sistemi şeklinde le nisbet kabul etmez bir ucuzluk göze lam ruhlu insanların kullandıkları bir gehşecektiı Ancak memlekette bunun çarpmaktadır. Anlaşma muvakkat mahiyette vasıtadan ibaretti. Nitekim bu vaMla Londıa 3 (B.B.CJ Çungkıng'de ıçin mııli birlişm kurulması ve butün Esasen bütün harb müddetince Aroebir aralık istibdad kuvvctlerinin de e cereyan eden gorüşmelerde muvakkat orduların millile=tirilmesi lâz'mdır.» rikadan alıtıan hiç bir maddenin fiatınlinde bnhınınor ve mılar tarafından da I Moskova Moğolistanın çok bir anlaşmaya vanld'ğı bildirılmektedır. da fazla yükseklik görülmemiş. buna kullanılıyordu. Hattâ yıldınm harbi, J sevindiğini bildiriyor Çunşkıng hükumeti komunistleri ıçine mukabil bu ithal maddeleri mem'.eket istihdad \e mııtlaki>et tarafının icad alan bir milli birlik hukumetinin teşkiMosko\a radyosu CB.Y.TJ.M.) Çin iç.nde bır müdahale •olmadıkca en ettiği jeni tabirlerdendi ve bu tabirleLne musaade etmiştir. Dıger taraftan SDvyet ar.iaşmasında, Moğolistana iste az vüzde 400 fazlasile saUîmıştır. rin iradıı dar maksad harbi yıldırım komunistleı, kendi ıdarelerındeki ordu dıği takoirde istıklâl verileceğini bildıSon zaman'.arda Amerikadan yapılan sür'atile yapmak. jıldırım sür'atile ka7anmak. ve jıldırım sür'atile dünyanın larınm Çungkıng'in kontroltı altına ren hukümler, Moğolistanda bü\ük bir tekliflerin pek çogu harbden evve'ki yedek memnunluk uyandırmıstır. Evvelki gun fiatlarladır. Meselâ, otomobil mukadderatını ele almaktı. Çok sükür geçmesi teklifini reddetmi5İ°rdır ÇanKayŞek Çin milletine yapılan biı mitin5te bir çok hatibler bu aksami. radyo aksamı, radyo lâmba!?ıı, ki hür insanlar bu müthiş yıldırımın hitab etti anlaşmanın ve Sovyetler Bırliğile yapı hu"davat esyasından bir çoğunun fiatbutun tahriblerine dayanmıslar, ve soMoğolistanın ları harbden evvelkine nazaran iejişAnkara 3 (R.ı Londra radyosunun lacak oi&r işbirliginin nunda bu davanmanın mükâfatı olarak ldırdıiirir göre, Japon teslim vesıka ekonomık ve kultürel hiyatmda büyuk memiştir. diğer hür insanlarla birleşmiş. onlarla Arkan nnhije 3, Sü 4 te jardımlaşa yardımlasa. o vudııımların sının imzalanması munasebetile, Çm gelişmeTer sağlayacağını belirtmi«'erdır. Başbakanı, geri tepmesini temin etmisler, ve so milletin» hitab eden Mareşal ÇanKay D'ğer taraftan Moğolısfan nıında harbi kazanmıslardır. Şu var ki Şek, Çiiıde anayasaya dayanan demok Moğollstsr.daki Sovyet temsılcisı İvabu zafrri kazanmağa yardım edenlerin ratik bir rejim kurulmasınm gecikmi noftan. Sovyetlerin Moğoüstsna karşı hepsi de hürrijet mefkuresine bağlı yeceğinl söylemıştir. ÇanKavŞek, takib etmekt; olduğu dostane sivasetten olan kimselcr dcğildiler. Içlerinde bu memlekette sansurün kaldırılacağını ve dolayı te^ekkürlerini Stalin ve Molotof'a mcfkureji hiçe sa>anlar ve daha baska matbust hiirriyetile diğer demokratik bildırmcsini rica etmiştir. mcfkiireler peşinde kosanlar da vardı. Londra 3 (B.B.C ) Ingiltere Başbakanı Mr. Att!e« bu akşam radyo ile yaymladığı bir nutukta dünya meselelerini bahis mevzuu ederek Ingiltere hukumetının harb sonu devresinde karşılaştığı mes'uliyetleri anlatmış, daha Ponra Ingihz ordusunu terhis meselesi üzerinde ehem.'niyetle durarak hükumetin bu yoldaki siyasetini izah etmi^tir. Nutkuna, Japonyanın teslim olma vesikasını imzaladığını ve Japon miHtarizminin yıkılmış olduğunu an'atmakla başlıyan Mr. Attle«, düşmanm yere serilmi?, ehndeki esırlerin kurtarılmış vc Japon istilâsına uğrıyan milletlerin hürriyetine kavuşmuş olmasmdan memnunluğunu beyan ederek, zaferin kazanılmasına yardım eden bütun mil'.etleri, ve bi'.hassa uzun ıstırablardan kurtulmuş olan Çin milletini tebrik etmiş ve Ikinci Dünya Harbini hazırlıyan hâdiselerin Japonyanın Mançuryayı istiîâ etmesıle baş'.amış olduğunu hatırlatmıştır. aıtlaştı Mareşal ÇanKayŞek ile komünist liderimillî birlik hükumeti kurmağa karar verdi Çindeki demokrasi, İngiliz Anterikan sistemi şeklinde bir idare tarzı olacaktır Dünyadaki ucuxhtk Karışıklıkları, Rus taraftan olan parti Japon Imparatoru, dün ecdadının mezarhazırlıyormuş ittrtnakapanaraic magtöbiy^tiîri btldirdi Londra 3 (EJB.C.) Reuter'ln T'hranda bulunan. muhabirinin bildîRl)^ ğine göre, tran hükumeti Sovjet Rusyaya verdigi protesto notasında, hükumetin istediği bölgoie silâhlı kuv\etler bulundurmakta serbest olduğunu belirtÇıkarma fasılasız devam ediyor miş ve buna mâni olmak istiyen SavLondra 3 (a.a.) Japonyaya yspılan yet askerî maka.mlannm hareketinl çıkarma fasılasız devam etmekîedir. protesto etmiştir. İran notaöinda, SDVAmerikan bırinci süvari tümeninden yeı kıt alarının harb sona ermesi do» 1300 er General Mac Arthur'ün emri layısıle, İran topraklannı tahliye etmeüzerine Tokyoya gırmek için Yokohalerini derpis eden anlaşma ya da işaret ma'ya çıkmışlardır. olunmaktadır. Mac Arthur hafta ba^ında Muhablrln blldlrdiğine göre, notanın verilmesine sebeb şu hâdlse olmuştur: Tokyo'ya girecek İran hükumeti Mazenderan bolgesinNewYork 3 (a.a ) General Mac de müfrit solcu unsurlan temsil eden Arthur gelecek haftanın başında, muhTudeh partisi mensublan tarafından çıtemel olarak 10 eylul pazartesi günj kanlan kanşıklıkjarı bastırmak üsere Tokyoya girecektir. General Mac Arthur Tahrandan askerî kuvvetler yola çıkarGeneral Mac Arthur'ün Tokyoya gırişi için hazırlıklar yapmak üzere, Ge ğa mecbur etmeseydi, bu intihar plânı mıştır. Hülcumet kıt'alan daha MPzenneral Pichard Marshall Japon başker yüz binlerce Ir.giliz ve Amerikan as deran'a varmadan, yarı yolda So;yet Arkast sahiie 3, Sü. 6 da. tine gitmiş ve General Mac Arthur'ün Arkası sahije 3, Sü. 4 te genel karargâhını kul'.anacak oîduğu Amerikanın e?ki elçilık binasını zıyaret etmiştir. Bır karışıkhk ihtımaline karşı, General Mac Atthur'le beraber büyük Amerikan kuvvetleri Japon başkentine girecektir. Tokyo 3 ı a a ) Japon Başbak?r.ı Prens Hisaşi Kuni yaDİığı bir de.necde, Japonların ses çıkarmaksızın Muttefıklerin emirlerine itaat etmek mccburiyetinde olduğunu söylemiştir. Başbakan, Japonların teslim haberini aldıkları zaman, bilhassa zafer do!u mazisi bulunan Japon imparatorluk kuvvetlerinin sılâhları tecrid edılip dağ^tılmaları olavmdan duydukları derin teessürü ifade etmiştir. Londra 3 (B B O Japon Imparatoru Hiıohıta bugun ecdadı olan ımpar?torlann nıezarlığını ziyaret etmiş ve burada yere kapanarak milletının mağlubiyetini onlara bıldirmiştir. Gl. Nac Arthur Tokyoya girmeğc hazırlanıyor Iraııdaki isyanlar 1 Japon Başbakanı diyor ki Vtoımııı esrarı verecek Hattâ onların bu mefkurcleri, Amerika ile ona benzeyen milletlerin nıefkurekrıne büsbütun a^kırı sayılmak icab eder. Nitekim bir çok Amorikalı rnuharrirler. onları totaliter zümıesinden saymak hıısusunda zeıre kadar tereddud ermroılar ve kenHileri de devrimizin hürriyet mefhıımundan ve hürriyet mçfkuresinden uraklasmıs olmayı, bir gerileme değil. bir ilerleme sajijor, ve herkesi bu ileri adımı rtmağa tesvik etmekten geri kalmryorlar. Mr. Trunıan. bu nutkunda bunlara znfer hesabına bir şeref payı «ı>ınnak istcmcmis ve bütün serefi. jukarıda naklettiçimiz fıkrada görüldüğü gibi hürrnet nıefkuresinin. insanlık henli^inin veford hiirriyetinin yarattığı büjük ve rtnithiş ktıvvete avırmıstır. Gö*e çarpan bu mühim noktaya isaret ettiUton sonra Mr. Truman'ın bütiin dünjaca beklenen barış hakkında Şemvipaşa meı/danıııı dolduran odunlar naklolunuyor Sf • .«diklerine dikkati çekmek • isteriz. tsküdarın en giizel meydanı olan Şemsipasanm Mahrukat Ofisi larafından Mr. Trunıun. barısın bir çok 70rluklar arze^eceği kaııaatindcdir. Fakat gene odıın deposu şekline konulduğıınu yazmn, bu ciıkinliğe meydan veıilntemesini onun k;tna:ıtine göre «bir millet ki hür isteınişük. Mahrukat Ofisi Şemsipasaya doldurmus olduğu odıınları nakle, bu müttefikleri vardır ve atom bombala suretle meydanı boşaltmıya başlamıstır. Ofis esasen burayı depo olarak kullanrını tckâmül ettiımfstir. istikbalin bütün madığını. yalnız buradan transit merkezi diye istifade edildiğini (!) söjlemekzorhıklarına ksrsı kovmakta ayni me tedir. Halbııki bİ7İm bildiğimize göre Mahruknt Ofisi meydanı bastan basa odunhareri. ayni azmi ve ayni iradeyi gös larla doldurdıığu >etmi\ormııs gibi burada kurduğu bir fabrikada odunlardan kereste dc imal ettirmekte idi. terebilir^ Sulhnn arzHcregi jriirlıiklerdrn bahsederken, tabsisen hür Müttefikicrden yıik devlrt adanudır. Ve her haide Te atom bomlıalTimn tekâmül ettiril onun bu telâkkisini mııhik göstererek miş olnıasmdnn bahsflnıi'k. sulh srüç bir siirıi hâıîiselrr tıirlıi tiirlii «ekil ve Iüklerinin de adcta çctin bir harb ma surctte vuku bnlınaktadır. Bunları keshiyeti ihraz edecegini anlatır gibi olu tirmek çrtçi kolır degildir, fakat bnnyor ki cidden üîiintü ve ta c a verici bir ları sezmek nıiımkündür. Umumb etle şu anlaşı'ıvor ki dünya şeydir. Fakat bu sözli'ii sövleyen zat, bi, ne kadar çetin safhılardan gereaüte ile daiına yuzyuze jelen bir bu füsküdar meydanı odunluk olmaktan kurtulduj Bombanın istikbali hakkında Londra konseyi kararlar Londra 3 (a a.) Sunday Times gazetesınin siyasî muharrirı yazıyor: Atom bombasmın istikbali, muha'sk?.k ki dış İşleri bakanları konseyinın muzakere konularından birini teşkil edecektir. Bomba hakkında bir sonuca vaıılabılmesi için 4 şeyin ıncelenmesi gerekmektedir: 1 Imalât sırrı. 2 Bombaların kimin elinde bulunacağı. 3 Hangi şartlar altmda bombalarm kullanılacağı. 4 Bombalirın lmalinde kullanılan ve radioaktivite neşreden madde'.erm kontrolu. Mr. Truman, İngiliz ve Amerıkan hükumetlerinin sırrı kimseye ifşa etmek niyetinde olmadıklarını a<;ıkça söylemiştir. Bununla beraber. bu bevanat, bombanın Bir'.eşmiş Milletler teşkilâtı emrıne verilmesine hiç bir zaman engel olamıyacaktır. Fakat, bomba'arın nerede muhafaza edıleceği ve bunlar'n guvenliğini sağlamak için ne gibi ledbirler ahnacağı meselesi vardır. Uçüncu nokta m'jbtemel olarak bir çok münakasalara sebeb olacaktır. Halkın büyük .ir kî?n^ı bu bombanın kullanılmafma şiddetle muhaliftir. 4 lincü noktaya gelince. genel olarak madenlerin kaynaklatı bılindiği için İ5tihsallerin kontrolu, tabiî kolay oU Eğer atom bombası keşf edilmeseydi... Londra 3 (a.a.) Bıldirildiğine göre, Japonyanın bir intihar plânı mevcuddu Atom bombası Japonyayı teslim olma Bulgar muhalifleri neler istiyor? İlk iş olarak kabinenin istifası taleb ediliyor Londra 3 (a a ) «Reuter»: Bulgaristanda Grenrgief kabinesinin ıstifasıle ilgili hiçbir işaret görünmüyor. Fakat •bilindiğine gdre, muhalefet partıleri şu Isteklerde bulunmuşlardır: 1 Bütün kabinenin istifası. 2 Adalet ve Iç işleri BaKanîıklarının komünist kontrolünden uzak tutulması. 3 Geçen sene devrilmiş olan efki Muraviev kabinesinin halk mahkpmelerince muhtelif müddetlerle hapse mahkum edilmiş bütün üyelerinın affedılmesi. 4 Buşünkü seçim kanununun ıl gası ve yaş haddınin eskisi gibi seçıciler ıçin 21, adaylar için de 30 olması. 5 Gelecek seçimlerin bütün siyasi gruplar tarafından verilen listelere dayanarak yapılması. sahije 3, Sü. 3 te çerek snnunda bir zaferle netieelendise, dün^a sulhu ıla bunlara henzer safhalnrdan gpffrck ve sonıında zaferle ncticelenfirktir. Bu böyle olduğuna çöre, bıitiin dünyanın ı«;tırab defteri henüz kapanmamıştır. Ve bu gidişle kiınbilir ne caktır. kapanacaktıt. ' Ne oldu size böyle kardeş, bir kaza mı?.. Hayır komşucuğıım, k*za deçil, kader: Oğlan dağıtma rinden zeytinya^ı aldı; kız ampul aîdı; babaları kumaş aldı; Şâ yeste fıundan beyaz ekmek aldı... Ben de köjedeki çeşmeden bi kova su aldım...