3 Eylül 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r um SARAY LOKANTASINDA Fevkalâde yağlar. tazelik, nefaset ve ehveniyet, her nevi giınlük balıklar. Karakoy, Bebek durağı Tel: 49005. No 31. \ u m h u riyeC ISTANBUL CAĞALOĞLU " '. 7560 Telgrai ve mektub adresi: Cumburıyet, btanbui Posta kutusu; Istanbu] No 246 Telefon.' Başrauharrir: 22366. Tahnr heyeti: 24298, İdare ve Matbaa kısmı: 2429924290 Genc Amatör Fikir, sanat, edebiyat. tarih dergisl 2 nci sayısı tetnız bir baskı, dolgun mundericatla çıktı. Üstad Ahmed Hamdi Tanyelinin Fikret hakkındaki yepyenı hır mütaleasını, Serezli Sadinin gıizel bir şiirini, daha bir çok makale, romah bulacaksuıız. Mutlaka aluuzr General Scobi diyorki: «Size yardımda bulunmak için bizleri çağırdınız, istediğiniz kadar kalacağız ve arzu ettiğiniz şeyleri yapacağız» Mareşal Tito Atinaya bir protesto notası yolladı, Yunan Başbakan muavini istifa etti Yunanistandaki Ingiliz Japonyada matem Tesjim vesikasmm imzalanması vazilesi üzerine bugün memleketin her yerinde matem tutulacak Imparator da atalarımn mezarına gidecek ve yerlere kapanarak mağlulıiyeti haber verecek... İranın Rusyaya notası Tahran hükumeti, son isyanlardan Sovyetleri mes'ul görüyor Tahran 2 (a.a.) Iran ordusunun sözcusu, Iran hukumetinın So\"yetler Birlığme bir protesto notası verdiğini ve bu notada kendısinin Iran toprağmda Jıerhangı bır yere asker ve jandarma kuvvetı gondermek hakkına ma.ık bulunduğunu bıldırmiştır. Gene Iran hukumeh bu notasında Mazendran ve kuzey Iranda çıkan son karışıkhk'.arda Sovyet hukumetınin Tahrandan sevkedılen jandarma kuvvetlerini gondenl dılderi yere gıtmekten menettığmı ılâAtina 2 fa a ) Anadolu ajansmm ö?el muhabiri bildiriyor: Aünadaki Rotary kulubü, Ingıliz Yunan dostluğu şerefıne bir öğle >emeği vernıişlir. Bu yemekte, hükum<>t üyeleri, Ingiliz büyuk elçiftk mensubiarı ve Yunanistandaki Ingiliz kuvvetleri b.Tçkomutanı General Scobie ha7ir buhmmuştur. General Scobie kıılüb ba^'<a'iınm sozlerine verdiği cevabda demıîtJr ki: « Sıze yardımda bulunmak :çın bİ7.Ieri Yunanistana çağırdınız. Istçdiğiniz kadar kalacağız ve arzu etüğiriz çey'.eri yapacağız. . Bunları soylerken Ingıltere ve zannedersem Müttefık Ameıika adına konuşuyorum » General Scobie'nin sozlerinin, Yunan komun.st partisi başkanı Zahatiadıs'm evve!kı gun Seîâmkte Ingiliz kuvvetlermin Yunani'tanı terketmesini htcmesme bir c«''ab teşkıl ettıği sanılmaktadır. Arkası sahife 3, Sü. 2 de J Pazarttsi 3 Eylul 1945 Stalin'in demeci I• I Hcr millet devletçi olacak arb raruretleri yüzünden dünkapla>an ekonomik yetersİ7İikler, her milletin siyast bünjesi iizerinde dcrin izlere >ol açacak ve dcvletçilik prensiplfri her yerde ku\\etlenecck gibi gorünıivor. İngiltcrede hukumcti ele alan işçi partisi basarmak istediği yeniliklerin propagandasını, seçim mücadeleleri sıraMnda bol bol japti: Çalısan halk kütlelerinin rcfahını sağlamak, evsizlere ev bulmak. hastahğa. işsizliğe, ihtharlığa karsı sosyal tcdbirler bulmak. biiS«k kredi müesseselerini, ulaştırma vasıtalarını. harb endüstrisine jarayan {abrikaları kamııla^tırraak. isçi pariisi programınria ycr alan baMıca maddclerdir. Şimdiki halde düıuamn kıı\v*tli devleti •sayıhttr Aıııeıihgıııu. Hhlde yaş»~ dığımız ekonomik sarilar karsısında na6il bir politika >olu tutacağını heniiz bilmijorsak da eski liberal zihniyetin orada da >asanmacağına ınaıımah\ 17. Diirna barısı hcsabına ağır fedakârlıklara katlanarak hcmen bütün mılletlere jardım elini uzatan. bu uğurda miharlar harcamaklan çekinmhen Amerika >aptıklarına karsılık para istemediğine \e istijemijeceğıne gore umumî bır milletler kaikınınasının gercekleştirilmesi husnsunda ancak anla>ışlı bir Uhirliği politikasma guvenebilir. Bu da ruhunU on dokımmcıı asrın ekonomik «arllarında bulan liberal zihnijetle kolav kolay bağda«ır bir hareket değildir. Dünyanın en ku.vetli bildiğimiz mflletleri, si>asî bünjclerinde devlolçilik prensiplerine yer \ermeye bnsladıktan sonra, bteki milletlerin bu cerejana yabaneı kalabileceklerine akıl erdiıilebilir mi? Iktısadi de\ Ietçilik yarınki kalkınma hareketinin en kuvvetli. brlki jegâne temeli olacaktır. Bu kurvelli temeli kajpak topraklar uzerinde heba etmemesini öğrenen milleUere ne mutlu! 1904 te uğranılan mağlubiyet memleket için bir leke olarak kalmıştı Japonyanın yenilmesi için 40 sene bekledik işfe o gün nihayet geldl Sehierimizin hatjrasına böyle mi hürmetedeceyiz Duıttlupınardaki şehidler âbidesinin etrafına 23 senedir bir ağac dikilmemiş ve tepeleri devedikenleri kaplamıştır General Seoble Moskova 2 (R.1 Mareşal Stalin b"ugun radyo ile neşrettığı bir dem=:de Japonya ile harbin bittığinı ilân etraiş ve şoyle demıştır: « Japonyanın teslim vesıkasını imzalamasıle dunya faşizmi sona erm'ş buTokjodaki esir kamplarından aç ve çıplak bir halde kurtarılan lunmaktadır. Faşist saldırganlar biri baAmerikan esirleri sevinç içinde tıda, bıri dojğuda ^kı ocak teşkil ediT "Tokyo'ra^'osu I dıktan* sonra, aTtın yaldızîı bTr kapsk yorlardı. Bunlardan batıdakı dört ay araziden büyük bir kısmile telgraf munun bıldirdığıne gör«, Imparator Hıro içmde bulunan bır nüshası Müttefikler once temizlendi. Dört ay sonra da b j 'haberatmın yapılmadığma işaret eylehıto, yarınki pszartesi gununü butun nezdınde alıkonulmuş ve sıyah bir ka gun Japonya mağlubiyetı kabul ettı. Bu miştir. Japon milleti ıçın «millî matem gunu» pak içinde bulunan dığer nüshası ise suretle ıkınci dünya harbi sona erni'ş îran solcu Tudeh partisinin bulunmaktad'r. Şimdi, barış için lâzım ilân etmiştir. Imparator kendısı de, ata Japon murahhasîarma verilmıştir. çıkardığı karışıklıklar larının mezarlığına pıdecek ve JaponTeslim töreni hakkmda meraklı gelen şekillerin elde ediMığini sdyhyfebilirız. Şunu kaydetmek lâzımdır kı, Tahran 2 l a a ) Iran ordusunun yanın savaşı kaybettiğıni yerlere kapatafsilât Japon istilâcıları yalnız Çine, Amerısözcüsu yaptığı demeçte, So\jTet işgal narak onlara bıldireccktir. NewYork 2 * a a ) Ahnan tamamkaya, In^ıltereve değıl, bıze de hücum bolgesınde buyük bir nufuzu olan TuTeslim vesikasının iki nüshası layıcı malumata gore, Tokyo kdrfezmdeh parhMnın Rus o^dusuna memle Londra 2 <B.BC.) Japon te^lım de Amerikan Misso'ıırı zırhlısında Ja etmışlerdır. Bu saldırganlık daha 1904 kette kalmak bahanesini ve'rmek ıçin vesıkası, Missouri zırhhsında imzalan A'kası sahıje 3. Su 4 te teki Rus Japon harbmde basladı. 1904 şubaünda iki memleket arasmda kasden karışıklıklar çıkarmış olduğunu goruşmeler devam ederken Japonya soylemiştır ansızm ve harb ilân etmeksizin Port Arthur'daki Rus fılosuna saldırdı. J a ponya bu usulü otuz yedı sene sonra Amerikaya da tatbık ettı ve Amerika ile görüşmeler devam ederken Pearl Harbour'daki Amrrikan donanmasma h ü cum etti. Rejimimizin ana prensipleıhıden biri de de^letçiliktir. Bir çok milletlerin yeni jeni içine girdikleri bu alanda biz yirmi jıldır at oynatıyoruz dije oğüıımhelim. Dun de işaret ettiğiın gibi bir milletin sijasî rejimi, o millcün ekonomik imkânlarile yakından ilgilidir. Osmanlı Imparatorhığundan harab olmuş, jıkılmış. adeta iskelete donmiıs bir halde devir aldığımız bu vatanı kısa zamanda kalkındırabilmek, yeni bastan imar edebilmek icin homen her »ahada devlet müdahalesine siddetle ihtiyaç vardı. Yirmi j ıldanberi iç polilikamtza hâkitn olan ka^ gıyı başka sebeblere jormak >anhs(ır. Peki. en doğru bir hareket YOIU olarak kabul ettiğiıtıiz devletçiliği simdije kadar acaba iyi bir şckilde jürütebildik mi? L'mıımî haflaıile ele aldığımız zaman bu sııale mıispet ce\ab vermemek hakse\erlik diıygıılanna sajgı göslermemek olur. Bazı sahalarda elde edilen netkeler bize bııgun ne kadar cksik ve kusurliı goTÜnürse gbrun<iun. sıınn unutmayalım ki, sadece devletçilik prensipini benimsemis ve tatbika koyulmuş olmak. millî kalkınma hareketimiz bakımıtıdan bash basına bir kazançtır. De\ Ietçilik prensiplerini daha anlajı«lı, daha pratik, realitenin icablarına daba ujgıın bir sekilde >ürutebil s e^dik, bugun süphe«i> milleiçc daha ileri bir hajat se\i>esine ula«ını? bulunurduk. Fak3t devletçilik prensipine millî politikamızda hiç yer vermeseydik, yiımi yıl irindc muhakl'.ak ki bu > aptıklannıi7i Ha >apamaz, belki de yeıimİ7de sa^ ar. dıınırdıık. • Paris 2 C a a ) Prance Presse ajan harb suçlularından bulunan ve Hıtle men hemen ayni zamana rastlayan Masımn Loııdra muhab.ri yazıyor* rın kâtibi olan Martin Bormann mu reşal Von Brauchitsch ve Maresal Von Mannstein'ın tevkif edılmeler; arasın10 evlulde Londrada toplanacak olan amması henüz halledilmernıştır. Dış İ,;leri Bakanları konsevı hakıki bır Berhndekı Ingiliz makamları. Bor da bir yakmlık buİTiiktadırlar. Tevkisulh konferansı olacaktır. Sulh muahe raann'ın nerede saklandığma daır hiç fın sebebi resmen bıldırilmemış oldudenamelerinin ihtiva edeceği şartları bir malumat olmadığını bıldırm'şler ğu için bu hususta bır çok tanminler Arkası safıı/e 3. Su. 3 te hazırlamaga memur olan bu konferan dir. • sm taklb edeceği usul hakkmda, henti2 Aftonbladet Isveç gazetesi muhabikafi bir şey te<îbit edilmiş değıldır Kon rinin bildırdiğıne gore, Berlmde Zehferans, çıipheslz klftsik tlpte bır sulh lendorf semtının Alman polis te^c'â;) Şehidlerimizi zijarete gidenlerin ilk uğradıkları yer, konferan'inm mufad yetkilerine malik şefi Vess ile Prusya devlet banl;a=ı Afyonkarahisardan bir göriinüş bulunmı: acaktır. Sonradan bövle bir mudürü Voght'un kathnden sonra. Arka*\ sahife 3, Sü. 2 de Hıtler'ın muavini Ynzısı 3 üncü salüfemizie Martin Boımann gizli bır radyo ıstasvonundan iki dakıka konu^mustur. Bormann kısa mesaı'mda Hıtler'in ölmemiş olduğunu, Almanyada bir yerde ve sıhhatte Hulunduğunu sdylemış, eski ve sadık nazilerin Goering ve dığer nazi'erin muhakemesi başlaymca yeniden seslerini işıttireceklerini ilâve etm^tir. Fuhrerin eski kâtibi, gizli bir radyoda Japonya, memlekerimize vaptığı hü cumla Sahalın ada=ının guney kısmlLondradaki konsey iki dakika konuşmuş ve Hitler'in nı almış vo Rusyaya butün mahre<;idri kapamak, butün Uzakdoğu Rusyasını hakikî bir sulh koparmak istem ştir. 1918 de, Sovyet sıhhatte olduğunu bildirntiş... kurulduktan sonra, Japonya, konferansı olacak Londra 2 fa a.1 Bellı başlı Alm;.n Otto Gietrich'in tevkif edilmesi ile he rejimi memteketimıze karşı Ingiltere, Fransa ve Amerikanm takındıkHrı vaziyetten faydalanarak ve onlara dayanarak yeniden saldırdı ve Sovyet UzakdoğusunU işgal etti. 1938 de Vladıvostok yakınlarında hücuma geçerek Uzakdoğuyu t a mamıle Rusyadan ayırmak gayesile Arkası sahife 3. Sü. 3 te Sulh konferansı Hitler yaşıyormuş! Dün yapılan çeşidli spor hareketleri Esrarlı hâdiseler v e tevkifler Hamburg 2 (a a ) Hamburg'daki bazı Müttefık mahfiUeri, Nazi basm şefi Moskova, uranium istihsalâtının nabzını elinde fufmak istiyor!» Washington 2 (a a.) Washing+on Post gazetesinin bugun bır yazısmda açığa \Tjrulduguna gore, bundan uç sene ewe\ Kanadadaki uranium madsnlerıne aid hisse senedlermın gızlıce ve muhim miktarlarda satın alınmakta oîduğu hususuna Washıngton ve Ot*awa hukumetlerinin dikkat nazarları çekilmıştır O zaman bu satınalma muamelelerıHİn Sovyet hükumetinin emrıle yapılmakta olduğu meydana çıkarılraış, ve bu hal Kanadadaki uranium madenlermin Kanada hukumetı tarafmdan devletleşt^rilmesinde ve atom bombası yap('maii çareleımın Bırleşık Amerıkada ars^tırılmağa başlanmasmda kat'î bır âmi! teşKil etmıstı. Bununla beraber hisselerln iatın alınması işındeki esrar henuz anlaşılamamıştır. Zıra Sovyetler Bırlığınin dünyanın en zengin uranium madenı yataklarma malık olduğu bilinmektedir. Wa Parça parça >abancı siıketler elinde isletilen dem!r\ollarımn kamulastırılma«ı. doşrudan doğru^a de\let sermayesile >urda biıılerce kilornetrelık y«»ni demirjolları doscnme^i, bankalar acılması, fabrikalar kıırıılması hajırlı baçarılarcfır. Ziraat \e kiiltür alanlarında de\let çok drfa fa^dalı miıdahalplcr yapmı*. halka ve köjlııve Inkâr edilemez hizmetlcıde hulıınmııstur. Fakat bazan da ters neticeler alınmıstır. Meselâ harbin ilk yılında maılen Dün. kupa maçlarile futbol mevsımi açılmış, muhtelıf sahalarda futbol oynanmıştır. Fenar stadında üçüncu j shington gazetesıne gore, bunun yegân? ocaklarının kamulas<ırılması hiç de i>i katagori Türkıye atletızm şampiyonası y apılmış, Moda kovunda j'apılaı şarpi yarışlarrnı da Galatisaıayhlar kazan ızahı şudur: Mosko\a yabancı menremıştır. Yukarıki resım, şarpi yanşlarından bir safhayı göstermsktedir. Eanku spor hareketleıinin ve at yarışlarınm' ketleıdeki urarnium istihsalâtının nabNADİR NADİ taisilâtı 2 nci sahifemizdedir. / zuıı elinde tutmak istiyor •> Arkan sahıje 3, Su. 4 te «Tüccaranı muteberan» dan Hacı Hâfız Hayaî Cenabı hakka hamdü senalar olsun ki bilâder, her yalan söyledikten sonra abdest tazelcmeği mümin kullarına emretmemi;... Ortağı Bu su kıtlığında ııiderdik?!..