22 Haziran 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHJRİYEr 22 Hazîran 1944 UNUN MEVZULARI A.manffüııı uçar torpili Yazaat Jibidin DAV'ER Almanların Londray^ uz&Stan bombar | uçan ve surati avcllarmk^ne nisbetle dadlman etmek lçin kuJsndıkları ve turlu ha az olan uçar torpili, havada tah'ib türlü adlar takllan yjpi iilâh blr «uçar efcrek kabildlr. Fakat, yeni blr modelde bomba», daha doğrusu. •uç.af torpü» dlr. uçar torpilin süratini, avcılarınkinden Siz tpilotsuz uçak», «gok diruniti», «dı yuksek yapmak mümkundur. namitli tneteor», crobot uçak», «cehen. 2 Bunları, uçaksavar bataryalarln nem kopeği» gibi çeşid çesıd islmlerln ateşile gene havada vurmak: Yeni silâh, den hanglsml ısterseniz kullanabJlrsln'z. gunduzlerı gözle goruııdugu glbl geceleBu yenl Aiınan sllânl, Londrayı ve rl de çlkardıklarl ışıklarla gorulmektecenub Ingltereyi bombardl nan ederken dlr. Pilotlu uçaklar gibi, işıldakardan bütün dünya onunla beraber, blr pro ve uçaksavar tcpların rnennilerinden kapagada yağmuruna tutuldu AlmarJar, çiramadlkhrl ıçin, buniarı havada tahbunun onune durulmaz, muthiş bir si rıb efrrek o kadar guç değildir. lâh olduğunu Uerl süıuyorlaı. İngülzler İngılizlj?r, uçaksavar batarj'alarmin ise tamamile akslni lddia ediyorlar. Bu bir kısmlnl İngllterenin doğu kıyılanna sllâh hakklnda, şimdiye kadar verilen ve şehirlerlnin dlşlna tıbîy*» etmlşler ve haberleri blr araya toplsrsak şu netı bunları şehirler üstüne gelmeden denizceye varırlz; de veya klrlarda tahrıb etmeğe çaJiş1 Uçar torpil, İngilterenin karsisın. maktadlrlar. daki PasdeCalais kıyllarınd^ki mestur Uçar torplllerin 1000 metre irtifadan mevzllerde betondan yapılnış tuneller uçanları böylece avcılar veya uçaksavar den havaya fırlatümaktadir. toplarla tahrib edllebllir. 2 Uçak şekllnde olan torpil, büyuk 3 Fakat yeni siâhta bir kismı da, bir ihtimalle füze yahud roket denilen damlara surunürcesine uçmaktadır. hava fişeği prenslplne gore yapılmıştlr. SüraÜ 500 kilometre menzid 240 kllo Bunlar, yüksekten uçanlardan daha tehmetredir. İçlndeki infllâk maddesi 1000 likelidir. Çünkü avcılar veya uçaksavar toplarla havada tahrib edilemezler. Boykılogram, yani 1 tondur. alçaktan uçanlara karşı da küçük çaplt 3 Torpilln, üç klsimdan mürekkeb uçksavar makineli toplar veya makineli olduğu anlaştflyor: a Sanijell tapa tüfekler kullnmak kabüdlr. Fakat, bu Ile mücehhez blr infllâk maddesi, b takdirde evlerin üstünde patliyacağl Tahrik edici madde, c İdaıe edici cilçin, gene tahribat yapar. faaz4 İngıllzler, bu yeni silâhın havaya 4 Tahrik edici kudretln, tazylk e. dilmiş hava veyahud da tedricen yara fırlaüldjğı PasdeCalais (Padökale) kırak hasıl ettiği gazlerle torpili ıleri sa yilarlnı havadan şiddetle bombaliyarak ren bir iştial maddesi oldugu anlaşih atış mevzilerini tahribe çalsmaktadirlar. yor. Ekzos borusundan elev çlktığına Londra radyosuna göre, İngiliz lrtihbaratl yani İntelligence Service teşkilfiti göre İkinci Ihtimal daha kuvvetUdlr. böyle bir silâhın kullanılacağmı haber 5 Uçartorpilin hedef bölgesl üzealmiş olduğundan, buralari geçen taşrlnrine doğru hareketini temin eden sevk denberi bombalanmaktadir. Şiaıdiye ka. ve idare cihazmin bir jiroskop olmasl en dar 7000 çıkiş yapan uçaklar, bu bölgekuvvetli ihtimaldir. Çunkiî, ilkönce sa. ye 11,000 ton bomba atmlşlardir. Fakat mldığı gibi, telsiz veya radyo İle idrae iyi saklanmış olan bu mevzlleri tahrib «dilmediği anlaşlhnlştrr. Esasen, Londra, etmek kolay değildir. en yakin Franslz klyllarmdan düz haihı 150 kiîometre tnesafede olduğundan, bu hava torpillnin, atıldığl yerden görüleYukarıdakl malumatı hulâsa edersek rek sevk ve idare edilmesi mümkun de şu netlcelere varirız: ğildir. Her torpilin veya üçüzlü her 1 Yeni süfth, bilhassa Londra gibt torpil grupunun pilotlu bir uçak tara buyük şehirlere karşl bir tahrib ve tetflndan telsizle ayrl ayn idare ecilmesl hiş vasltasıdlr; şimdilik tabiyevî bir »ide imkânslzdır. Çunkü bu bdlgede gbk lâh olarak kulanllamlyor; çunkü bir inlere, Mütteflk av uçaklarl hâklmdlr. san gozile görerek küçük, müteharrik Bunlar, sevk ve İdare uçiklarınl muha, hatta sabit hedeflere İsab3t ettlrmek karebeye icbar etmek veya düşurmek su bil değildir. Yeni silâhm, Fransadaki retile onların uçar torpuleri tam bedel köprübaşı gibi hayatî ehemmiyeti haiz üzerlne yöneltmelerine meydan ver. bir muharebe meydaninda kuUanllamamezler. masi bunun en büyük delilıdir. 2 Londrada ve cenub I^llteredeki 6 Atıldıktan sonra, hedef üzerine yalnız lçlndekl cihazin. sevk ve ldaresi sehirlerde ve limanlarda tahr.bat yaple glden bu silâh, gozle görülerek bir tığl muhakkaktır. Fakat tahribatln delnsan Iradesile sevkedilmedlgl ve İcab receslnı tayin edebilmemlz İçin, günde ettikçe sağa sola donemed.ği, yukarl a kaç tane atıldığa, kaç Unesinln tahrib şağl inlp çıkamadlğl içln, bir top mer. edildîği, kaç taneslnin meskun mahalmisi. hatta blr uçak bombasl kadar bile lere duştuğü ve nerelere isabet ettiğmi sıhhatlı ve Isabetlı değlldlr. 0nun İçln bilmek lâzımdir. Bunu, silâhı kullanan yalnız büyuk şehirlere karşı kullamla Almanlar da biîenezler, yalnız İngilizler blllr. Gozle veya durbünıe gorulmlyen bilirler. Onlar de, düşmana faydalı ırahareketli hedefiere meseıâ, bir uçağa, lumat vermemek içln, hakikati lehlerbbir gemiye, bir kıt'aya karşl kullanıla de bile olsa, söylemezier. maz, hattâ gözle görülmiyen küçük ha3 Bu silâh, daha tekemmül ettlrillr reketsiz hedeflere lsabeti tamamile şan ve miyopluğu tedavi edilerek küçük hes a kalmlş bir şeydir. Meseiâ hedef ltti deflere de vuracak bir hale getirilebillrhaz edllen bir fabrika bmaslna, blr ls se. o zaman tabiyevî bir muharebe sltlhkâma tam İsabet temin olunaoıaz. lâhı haline gelir. O vakit de, bir toDİuk Alınenlar, bu silâhtn bir eşini daha uçak bombalarlle zırhlılarm ve ağir mer evvel, piândrlü fişek bombasi halinde miieri kadar ve küçük harb gemilerinden yapmışlar. bi r uçak tarafından atılmak atılan torpillerden daha tesirli, fakat ayve bu uçağuı pılotu tarafindan telsizle ni mahiyette İş görür. İçindeki bir tonveya radyo ile İdare edilmek suretile luk infllâk maddesi daha artirilırsa, tahedef üzerlne tevcih etmlşlerdi. Salerno biî teslri de o nlsbette artar. O zairan ç\karması esnasinda, ılk defa meydana da, v e büyük avantajı, mestur ve gizli çikan bu sllâh, kiyıdaki Muttefik gemi mevzllerden atılması ve uçaklar, zirhlılerine karşı kullanıhnış; fakat pek par lar ve torpil atan küçük harb gemileri gibi kendisinhı de tahribata ve insan lak neticeler alınamamjştı. zayiatına maruz kalmamasldır. Fakat 7 Bu şartlar altmda uçar torpil, yeni silâha karşı bulunacak yeni blr çimdillk tablye sahaslnia faydasız, fa müdafaa vasıtasl, butün bu tahminleri kat sehirlerin stratejik bombardimani değiştirebilir. İÇln İşe yarar blr tethis ve tahrıb silâABtDtN DAVER hıdır. Alman hava ordusunun boaıba teşkilleri zayıf olduğu için, Londra ve. Not Bu yazlyı yazdıktan sonra, ya civar İngıliz şehirlerinin bombalan Londra radyosu şu malumatı vermiştir: masında bunların yerini tutmaktadır. Yeni ALnan silâhı, uçak seklinde yapıl. Fakat gelen habeılere gore, Amerikalı mlş bir uçar bombadir. Kanadlan gövlarin uçan kaleleri, Llberatorları veya deslne nisbetle daha küçük eb'addadır. İngilizlerin Halifax, Lancaster, Sürlıng, Govde, 7 metreden biraz daha uzun, kaSunderland gibi dort motorlu ağir bom nadlarin ucdan uca genişlıği, 5,5 metreba uçaklarl veya Alman bomba uçaklarl den biraz daha klsadır. Meyilli bir ram. kadar, tesirll ve uzun menzüli değıldir. Pa üzerinden bir obüs uşeğUe havaya Çünkü azamî menzüi 240 kllometre ci atllmaktadır. Mekanizna kuyruktadır. duğu İçin, ağır bombacılar gibi 1000 ki Buradakl cihazda bulunan tahrik edici lometre mesafeye gide.iıez. TamamJle kudret bombayı hedefine doğru uçurkör değllse blle ırnyop olduğu Sçin, tam maktadır. Havalandlktan sonra, atanlarm İsabet temin edemez. Bdyuk şehirlere sevk ve idaresinden çıktıakta, İçindeki karşı bile kısa veya uzun duşebılir. otomatik pilot (jiroskop olacak) taraYalnız 1 tonluk lnfilâk maddesi taşı fmdan idare edılmekte; fakat rüzgâra dlğl İÇİn, 246 tonluk bombalaıdan daha vesair tabiî şartlara tâbi bulunmaktadır az tesirüdir. Dört motörlü uçaklar ara 250 kilometre menzili vardir. Sürati 580 slnda, muhtelif çapta, 6 ton (yeni dev Idlometredir. Garib bir ses çıkannaktauçar kaleler daha fazla) ağırllğmda dır. Kuyruğundan flrllynn kuıl ışik, gebomba taşıyanlar vardır. Bunlar, meseiâ celeri de görülmesini temin etmektehedeflerine birer tonluk 6 bomDa atabi dir. lirler. 1000 ağir bomba uçsğınm yarira saat İçinde bu>uk blr şehr e rıeselâ Berline attlğl 2500 ton agıriığındakl bombaya eşit infllâk maddesini yeni silâhla atabilmek için en az bunlardan 2500 tane kullanılması ıâzimdir. 2500 uçar torpüln İmali, ayni mlktarda 2500 tonluk uçak bombasjıin lmalinden daha zor, daha uzun zamana muhtac ve ÇOK daha pahalldir. 8 Uçar boTba veya uçar torpilin pilotluk bomba uçaklarına karşl bir ustünlüğü, insan zaylatl \ermedea iş gormesidir. 1000 ağır bomba uçagından murekkeb bir fljo, her hucumunda ortalama 3050 uçak kaybedlyor. Bunların her birinin İçinde 911 kişi vardır. Böylece, bir şehrin bombardimani slrasmda düşen her uçakta bu kadar adam kaybedlldiğl halde, yeni silâhla İnsan feda edilmeksizin bombardlman >apılabUmektedir. Bu yeni silâha karşl, İngllizlerin şim. di kullandlklarl müdafaa tertlblerl şunlardır: 1 Avcılarla hucutı ederek tahrıb etmek: Yeni avcılarln sur^tl ortalama 650 kilometre olduğuna gore, muntazam ve değişmez blr mahrek ustüruie dumduz Alman müdafaa tedbirieri gittikçe başarılı oluyor. Halk, buna aliştıkça, yeni silâhla gekşi güzel ve fasılalı yapüan hücumlarm; Alman uçaklarl tarafindan yapılan hava hucumlarından daha tehlL keli olmadığinı görmektedir. Tevzie tâbi tutulan mallar haberleri ISTANBUL GEZ1NTILERI Acaba uzun bir sükuttan daha korkunç ne vardır aıje meıalı ederaıaı Istanbulda son oturdufum günler, bu sorunun bana luç degışmea , cevabını \erdı. Artık, susnıadan daiıa zaıarlı şey, mdtlaka boş lakırdıdır d>ecegım. Sebeb meydanda Çun.cu sukuîun bazı defa altin olduğu otedenberl malum; halbuki boş lakı dının pash teneke kadar da değen oln:3dı£ıru her gan gorup duruyoruz. Fakat iyi biliniz. şimdi İstanbulım zekâ plyas^sında en çok sürul.n şejlorden bırı budur Deokodu, dedıkodu, dedıkodu' Pokenn, bncın, besiğın her niuhıte saldırduını gordukje kendı kendıme sorardtm: Yahu, şu insaniarm bır konuşacak 1Akıriı'arı }ok rau' Ş T.dı ıse konuşuHn bır çob şejı ışıttıkçe, ne fena etmı§ da 1 eı.dım oyıma rJışamamısım, d>e tal»hıme krujarum' Bilmem gorügum yerınde mı; sanıjorum kl lstanbulda su Einıf insanlar çoğaldı: 1 Bo=jna çene calır, bılmedı^ı ?ey3 karışan, kıncı, ccSucn dıl'e konuşan, hıç bır şeyı adamakjllı oğrenmsğe merak etm^en, daıma başkasma bahane )Ular, sırasını saymıyan, h«p hakkından bahsettıâı halde \azifc.ini h^ç hatır'amuan . Sayısl pek eksllen kimselerse şunlardlr: galiba (HEM N ALIN A M1H1NA Ankaradaki toplantılarda esaslı kararlar veriliyor Tevse tâbi tmuUcas: mallann ne je. kılde tevzı edıle^sgiuı tesbıt içln Arka. rada yapümakta olaa toplanülraa mü. hım kararlar verıİTiekted'r. ögrenüıgı. mıxe gore, yalnız mu3\yen br tak'm harcıâlem maniıatura çeşıdlerımn de. ğıl, diğer barı ıthalSt mallar r ın, bıl. hassa, ıstJısal ıe ıthalı ıht.yaca k^fa. yet edemıyen mallai'j da re\iıı nui"a sıb gorulmektedır. Bu meyanda pya. malık, gomleklık gıbı bazı maddel'rle yunlu mensucatın tevz; esasına töbı tutulscağı tahmin edilTektedır Ankaradaki toplantılar daha bır mud. det devam edecek ve kafl karar ver.. lecektır. r Faz.il irkaç Ahmed Aykaçl Yazan: Şirketi Hayriyenin satış mnkavelesi Şirketi Hayriye Umum müdur vegill Remzi Baran ile heyeti idare reisi Nccmeddin Kocataş dün akşam, Şirketin satls şeklini gdrüşmek üzere Ankaraya gitmiştir. Satış mukavelesi Ankarada Imzalanacak ve satlş kanunu Mecllsten çıkacaktlr. Şirketi Hayriye D. Deniz Yollarının bir şubesi halinde bulunacaktır. Zannedildiğine nazaran doğrudan doğruya Şİrket, D. Deniz Yollari iç hatlan müdürlüğüne verilerek idare edilecektir. Şirketi Hayriye Denizyollarina geçtıkten sonra, Boğazdan, Adaya, Modaya vapur Işletileceği söylenmekteydi yapUğlml» tahkikata nazaran henuz böyle bbsey kararlastlnlmanılştir. Şirketi Hayriyenin hiLcumete satılma. sma hissedarlar tarafindan karar verilmesi uzerine hükumeiin mezkur şirketi Devlet Denizyollarile birlikte Belediyeye devretmek lstedlği hakkındakı haberler şimdilik doğru değiidir. Fılhakıka üman dahilüıde nak!l vasıtalarmin işletllıtnesi kanunen Belediyeye aid bir hak lse de şimdilik bunîara malzeme tedarikl çok muşkul olduğundan Belediye hali tabiinin avdetine değin bu muesseseler devir almak arzusunda değıldir. 2 Çok \e sessız çalısan, şarlatannktan iğrenen, baçka^ınm hakkını cıgiıemıyen, güzel ye dıbgün tdrkça g g j İ dılini ve haddlni iyi bilen, İstanbulu ta. Boyah dondurmalardan zehirlenenier var Sıhhat Vekâleti, VılAyete gonderdığı bır tamımde mevsım dolayısüe don. durmadan zenirıenenlerın sayısının ço. galdığını, sıhhat memjrlamm bijalı dondurma imalınm ontıre geçmek uıere sıkı bır teftışte bnîunrnalannı istemıstır Bir vapur bir romorkörle çarpıçh Evvelkl gece saat 2 de Yenıköyde Kalender koşkd ajıklarmda Buyujcde. reye doru gelmak;e olan Ferıd kapta. nın ıdaresındeKİ 54 numaralı vapurla Devlet Denızyolarmm 5 numaralı ro. morkorü çarpışoııştır. Çarpıjma şıddetlı olmus ve bu sıracla ronıorkor mjrette. batından Salih, muvazenesini kajbede. rek denıze düsmujtur. Uuçlukle bo. ğulmaktan kur'aıılan Salıh muhte. lıf yerlerınden j'ralandiğından Be. yoğlu hastanesmde tedav aîtına alın. mıştır, Çarpışma netıcesınde ehemmL yetli surette hassra uğrıyan romcrkor karaya oturmuşt ır. nı>an, hakikati se/.en, dogru soze kızmiyan, hakh tenkıd yapan ve hatasını itiraf eden . Şu saydığim tipler arasından. İstanbulu tanıyan dıye vaaflandırdığım azlık etrafmda bırar dura'ım; içimız sızlıyarak açığa \Tiracağız kı sayısı eksılcn bu seçkm takıma, bereketi artan blr azgm bölök karşı gellyor: İstanbulu duymıyanlar ve yurd sevmeğı bilmıvenler taMemurlara yapılacak kımı.. Son kellmeleri dtişünmeden yazyardımlar madım Klmseye karşı da kötu duygu Memurlara yapılacak ayni yardmlar taşımıvorum B^âkls dlleğ m olan azn vatandaşlan, ocak, yurd ve mem1eket ıçin hazırlıklara başlamıştır. Bu me. aşkı etrafında daha \erlmli blr uyanık yanda Yerll Mallar pazarlarının eunde bulunan pamuKİu mensucattan bir kıs. lıfa davet e^mektır. İstanbul Muhibleri Cemiyetiî, sayin n u d a memurlara» yapılacak ayni yar. ve bilgin üyeîerile, şehrlnize elınden dımlara tahsis olunacaktır. gelen ıyılığı vapmak istive dursun, bu efAmerikalılar jnal salmak lâtunî muhabbetın yarunds guzel şehrL istiyorlar •nlzi, durradan kirletmeğe, bozmağa ça. Amerikadan son gunlerdo muhteliı lışan fahrî bir kalabalık var riemek yersiz olmaz. Küçuk bozguncular, bırer bi. ' ıthalâtçı fırmalara bır çok tekliiler rer duşunulunce ehemiıiyetsiz goranü vardır. Bu arada bazı Arrerıkan fırma. yor. Fakat yanyana çeluce mühim bir ' ları sırkulerler gondererek jımdıye ka. yekun tutuyor ve şehrin umumî duze. dar vermedıklerı ıhracat malları uzerıne ninde. temlzliğinde tamjmile menfi blr t sıpariş kabul edecekîerınl bıldırmiş. rol oynuyor. Çunku dikkate değer bir terdır. Ithalâtçı BırLslerı Amerıksoan çoğunluk her yani durmadan kirletmek yapılan bu teklıfUre aıd Iıatları tetkjk tedir. Hiç blr luzum ve T.ana yokken'.. etmektedır. Fıat tetkıklerinden sonra v spurda, trende, tramv.iyda, yolda. dük sıparışler verılecektir. kânda, evde, çarşlda bu htp böyle! AİKülliyetli miktar erkek lah vere de blr blnanin, bir bahçenin yü. zunü, duvarml temlzletmeğe savaşmlyaşapkası geliyor sinız. Eski tabirle, tam (Hudaî nabıt) Sumer Bank Yerl. Mallsr Pazarlsrı. nakkaşlar, ressamlar ve dekoratörler nm Ingıltereye s parıs ettigı kullıyetlı türüyor: Kimisbjin elinde tebesir, kimlmıktarda erkek şapkalan gelmek üzere sinde bir kömür parçasi, bütün duvarlara kübik tezyniat ve modern resim dır. Bu japkalar hemen satışa srzolu. nacaktır. kolleksiyonları çizmekle meşgul!!... Şu Taksim meydenina bir kılık kiyafet vermek lçin blr çok lâf, bir çok emek ve birçok para sarfedildi. Halbuki sevgi duygusu içinde birbirlerine sarıldıkları meydanda olan nice çiftlere bakiyorum. Muhabbetlerinin İlk mansulünü, kendllerine asude, temiz ve ücretsiz bir buluşma sahnesl olan «Gezi» ye süpriintü atmakla veriyorlar! Dogrusu garib cömertilk!.. Olani, biteni gördukçe her vakit, kendlme sorar, gene kendim cevab verlrira: İstanbulda şehir ml belediyenindir, yoksa belediye mi şehrin? Hakikat pek açik ama kime anlat. mah? Halbuki bunu anlaTiad kça ne boş yaygaraya son gelecektlr, ne de özsüz şamatadan fayda çıkacaktlr! Şu iki unsurun ancak birbirinl tamamlamakla verkninin son haddıne erroesi tablî olduğunu hepimiı biliriz ve her vakit soyleriz. Fakat tatbikatta hep bunun tersi oluyor. Her inkılâbm başinda, bahsettiğlm şu İki geçlraslz kardeş yekdiğerine el uzatıyor ve bırblrıle kucaklaşlyor. Arkadan ebedî muhabbet, v e vefa yemlnlerl!. Lâkm biraz sonra''!. Acaba kabshatii klrn? Bana kahrsa her lklsı de! Fakat bir nok'ayl ayrıca ayaınlatmak İsterim Blr vinç bile kaldlracağı eşyayl, yerinden oynatmak için, iptıda onun bulundugu yere fcadar zinclrini lrdirlr Biz inkı.âb ç^cuğu bir resil ve idareyiz. Bu lnkı'âb kelimeslle, anladlğımız yıpramaz mana, halklmlza sonsuz sevgldlr Ve onu yukseltaek, aydınlatnak, meden! şuurunda derinleştir. mek için çok zahmete, çok fedakârlığa katlanmaktır. Şu sebeble b'zin rejiiıi. •nizde resmî teşekküller'n ödevi hem pek çok. hem pek ağırdir. Bu davaJakı gay. retimlz biraz gevşer, binz haüüerse zaten çok zor olan İşler! n:zln başarllmasl büsbütun gecikir. O naıde ne yapallm?. Duşunulecek ve yapllacak ?2y hem çoktur, hem de hıç çozulmiycn blr taklb flkrl ister. Hatirlarsınız. »ehrln sıhhati ve herkesin emniyetlle rahatı namlna sayin ynrddsşlardan baıl rlcalarda bulanan blr taklm levhalar aslldlydı. Bunlarda okuyana zarar verecek bfr çeye mi rasladık ki blr çoğumuz adeta hiddet etti?. Öyle arkadaşlar gbrdüm ki «yerlere tükurmeyiniz', dedller diye hiddetten kopuruyordu. Halbuki ayni arkadaşlar, ha. kıkaten yerlerl İğrenc hale koyanlann yanlnda gayet sakin durııyorlardı1.. Biz şehirden bahsederken «Park yapalim, yol, hastane ,tly«tro, konservatuar, şu bu vucude getirelim» filân clyöruz. «Geçmişten kalma mimarî nefiseleri yıkimdan kurtaralun, tamlr edelim, ortaya çikaralim» diye duşünuyoruı. Elbette yerden goke kadar hakkimız var. Ancak goruluyor kl bütün bu laaiiieüerıa yanında ve bunlara muvazi olaraj: bır (şehır şuuru), b:r (şehir sevme) terblyesıre kat'î lhtiyac vardır. Eğer henüz bu İş, alle ocağinda başlıyamıyorsa ilk ve ortaokul slralarlnda behemehal ve behemehal çok onemll yer Vaktile (Jan Jak Ruso) şoyle dermlş: Çocuklarnılza luzumsuz teyler oğretmekten goz açamıyoruz ki luzmnlulerı anlatmağa vaklt bulalım? Biz bu inanda değıiiz. Ancak okullarlmlzda, okullarımlzln, hem okutum, hem ejltim işlerinde ana ocağl, sokak, mah?lle, yurd, ve şehir mefhumunun pek buyuk sevgl dlkkat, bılgi ve özen mevzuu olmaslnı Türkiye lçin ön sıradaki üdevlerden biri sayarız. ne Alman ordusunun mevcudu üttefik kaynaklarmdan gelen ve Almanlar tarafınla t da teyid edilen haberlcıe göre, ffanal Frantada Muttefiklere kar^ı harb eden Alman ordusunda yabancı birlıkler ve askerler bulunmaktadır. Bu ecnebi askerler, yalnız, Almanyanm miıttefikı oUn Mihver mnietlerine msnsnb değildirler; Almanyanm düşmam olan devletlerln tebaasından olanlar da vardır. Londra radyosu, 20 haziran gnnkü neşriyatında, İtalyada rıc'at halinde bulunan Alman ordusanda da Bus, Fo. lonyalı ve Yufoslavyalı askerler bulunduğunu ve banlarm arasından kaçıp Muttefiklfre fltlhak edenlerin sayısı gittikçe artmakta olduğunu Eo>luyordu. Alman ordusuııda bu yabancı, yalnız yabancı d» değU, duşman mılletlere menı«b askerler bnlunması, Almanya içln haynlı bir aUm«t defildir. Bu bir. Iıkleıin Alman ordosnnun alâığı esiılerden veya Işpal altındaki topraklar halkından teşkil edildiği anlaşılıyor. Banların zorla nu, yoksa propaganda kuvvctıle gönulifl olarak mı Alman ordusuna ilhak edüdiklerini bllmiyoroı. Her ne ^ekilde «Inrsa olsun Alman ordusunun sıflarında, düşman memleketler halkından askerler bulunması Alman ordusa için bir ıâf teşkil eder. Bnnlarin Almanlar gibi canla başla barb etmiyeceklerine ve sık sık firar ederek Alman ordusunun durumu bakkında, karşı tarafa kıymetli malumat veıcceklerir.e şupha yoktur. Böyle olmasa dabJ, 2 ay 9 giın sonn 8 yaşına basacak olan bu hirbde, Almanyanın, artık asker sıkmtısı çekmeğe başladıgını gostermektcdir. İtalyanın aradan çıkması ve bir kısım İlalyan kara ve hava kuvvetlerinin Mut. tefıkleıle beraber Almanlara karşı harb etmesl, donınmanm da hemen hemen butun mevcudiyle karşı tarafa geçmesi, be? yıldır harb eden ve agır zayiat veren Alman ordnsv için, hayli fena olmuşlnr. Gerçl, Macaristanla Romanya, yaklaşan Rns tehlikesi karşısında bütun knvvetlerini seferber etmişler; Bulgarlar da, Balkanlarda işgal edilen memleketiere blraı daha faıla knvvet göndererek bazı Alman blrliklerinin serbest knlmasını temin etmlşlerse de, bnna mukabil ikinci cephenin ftlen açılması yhzunden zaten Almanya zararma boınk olan mnvazene, büsbütun boznlrmıştnr. Mısırda fransızca olarak intlşar eden İmages gazetesinde çıian blr yazıda, nıevcııdu 7 buçuk ınılyonla 9 mllvon arasında tahmin edllen 320 340 tümenIık Alman ordusunun şu sırretle taksim üm^ş oldugu bildlrilmektedlr: Doğu cephesinde, gimal Buz denizin;'en Karademze kadar 195 tümen, şimal Fıansada 50 tümen, îtalyada ve cenub Fransada 30 tümen, Norveçte 12 tümen, Danımaıkada 5 tJmen, Yugtelav>a ve YunaolstaAda 25 tümen, Almanjada sevkulceys üıtiyatl olarak 50 tümen, Bu kuvvetlerin 3 2 3 3 tümeni zırhh VQ 10 15 tümenl motörlü, bır njüttan da kısmen motörlü haiif tümenle paraşüLçü tümendır. Toptancı ve (anafordan) haraiyet, bugün işe yarar amelî bir değer İfade et•niyor. Vatanlnln topragmı, n.ahsulürıü, anltlarını, güzelllklerini, büyuklerlni masallarlnı, geleneklerinl, tarihlni bllmiyen, oğrenmeğe üsenti, oturduğu yerin asırlara, dunyalaıa malum olmuşkıymetlennden habersız kalan, onlar sevmeği, korumayl duşüimiyen kuru ve lâfazan vaUnseverlİk artlk klmseye kâfi gelemezL Bu bEklmlarda'idır ki biz İstanbulda belediyeclllğln, şehircilığın, bir de İktisadî, bedlî terbiye konusu olduğu inanmı daima güttük ve her vakit bu düşünuşe sadlk kaîdık' Nice gazcte ve mecmua çıkıyor Şunlaıln İçinde İstanbul ve İstanbullular içln hayır kaynağı saylîabilecek kaç sahife basllıyor? Belki pek hakll olarak bir okuyucu şlrcdi bana soracaktır: Senln >aziların da öyle değil mi acaba? Şüphesiz ki bu kadar yerinde bir «oruya verilecek cevab şudur: Lâklrdlyı kesmek. Işte ben de oyle yapiyorum! Fazü Ahmed AYKAÇ Bugün piyasaya çıkacak mallar Ithalâtçı ve thracatçı bîrlikleri Umu. ml Kâtiblığmce azam! satıs fıatları tes. bit edılip bugün satijj arzedılecek oJan mallar şunlardır: Radyo lâmbası, alıcı radyo malcnesi, Graver makinesi, emaye mutfak ten. ceresi, kösele kayışı, oto ve kamyon aksamı, çay ve kahv» takımı, merd£ne tutkal, santrıfuj ve aks, anıhn boya, boyah vernık, pencere camı, matbaa kâğıdı, makme jer;di, matbaa mürek. kebi, suni ıpak ıplığı, makine kolanı, eleklık ipek, kıl telâ, yunlu kumaş, de. mır çember, boyalı saç levha, kımyevl gubre, Larsen demırı, indıeo kupe galvanize bıdon, Bu mallartn ha^gı fırmalar tarafmdan dağıtılacağı Ithalâtçı bırhğınden cğre. nılebılır. Yalova elektriğe kavuşuyor İkinci beş yıllık sanayi plânı Yalovanm elektrık tesısatı yenıden yapılmıg ve tstaubul Beledjyesmln de Ayni kaynafa gore, öteki Mıhver oryardımıle buraya yenı motorlsr koniıl. taklan da 70 100 tumendır, faka* muştur Yeni tesi^atın küşad merasim1 bunlar Fın tümenleri mustesna, hiç bır yarın yapılacaıttır. bakımdan Alman birlıklerı ayannda değıldır. Kongreye davet İkinci beş yılliK sanayi plânı bugü. Unkapam Gsnçlık kulübıinden: nun ıhtıyaçlarına gore değıştırılerek yc. Kulubumuzun sene'ık kongresi ve nı bir sanayi plânı hazırlanmaktadır. yeni idare heyeti seçjım 27 hazıran 1944 Eskı plânlardaa dahu geniş olan bu salı gunu akşamı saat 21 de >: ılub mer. yeni plân uzerınde, iktısad Vekaletin. kezirde yapılacafiınclan sayın az?ların de ehemmiyeüe durulmaktadır. teşrıflerı rıca olunur Elâzığ Ağır Ceza Reisi Bursada öldü Bursa (Hususl) Liâzığ « ' ı ceza •ğr reısi Ibrahım Etem Ozbal, FJâzığdan tayyare üe Istanbula gelmış ve bır Eaat Istanbulda kaidıktan sonra Bursaya hareketle burnda Eskikaplıcaya innıış. tir. Fakat Elâzı* ağır ceza reısı burada bır kalb sektesmJpn vefat etmıştir. Merhumun cen3ze3İ Adlıye erkânı. nm da hazır bulundugj bır merasımle Emırsultana defaedılmstir. AKBABA 20 Diğer taraftan, batıda 4 milyon An. glo Amerikan askeri bulanduğv ve ba kuvreüen yanm milyonnnnn Fransaya çıkanldıjh taiunin edihnektedir. öteki uç buçuk milyon Muttefik askeri de batı Avrnpaya çıkarıldı|ı takdbde, Alman ordusnnun. eıicl bir sayı ve malıeme nttünlüğüne karşı harb etmek zçrnnda krlaca|ı anlaşılmaktadır. İki cepnede harb etoıekten cekinen Alrcanya, avrı bir eephe rıalinl alrmş o!an Finlandiyayı da hesaha katarsak, şirndi beş cephede dövüşmektedir. Bn yüzden bütün cephelerde sayıca tayıt bnlnnmaktadır. Batı veya do|n cepheTerinden birinde siyasî bir anlaşma ile harbi dardnramadığı takdirde, zaman şreçt&ce, bn zâfı artacak ve Alman ordusunnn kahranmalığı ve ustalıgı ile karşılanamıyacak blr hale gelecektir. Bugünkü sayısında haftanın en güzel Karikatürü toplanmıştır • yorlar, ondan da haberlniz var nu? Var. Komutan <var> de dikten sonra, bir lâhza duşiınmüş, gene tercüman vasıtasile, hükumdar hazretlerhıe şu cevabı vermiş: Maksadmıa anladım. Derhal emir vereceğim, golün etrafma çepeçevre tahtaperde gerdireceğnı. Askerlerim gol civarma gelseler bile, tahtaperde. den bakıp ıçerıyi goremıyecekler, ada kadınlarının hay^iyet ve sereîı, boylece korunmuş olacak.. Hıç merak etmeyın, Tütiine dair: Zararlldlr, tedricî zehlrlenmedir, ne fes borularıni tıkar, mideye bile dokunur, filân falan derler ama, şu tutun, keyifli şeydir vesse. lâm. Oruc tutan tütün tirj'akllerine sorma. ll. İftardan sonra tüttürülen illc sigaranln keyfini, en boğazuıa duşkünü bile, baklavaya boreğe tercih eder. Lâkın, nerede o eski tiryakıler! Hoş, eski tütünler de kahnadı ya. Pek çocuktum ama, eski ramazanlardaki Beyazld camli avlusunun serglsl, bugünku gibi gozumiın onundedir «Ramazaniyellk» diye hayli çetrefll bır İsimle satılan, ramazana mahsus pa'ıetler, İçlerindeki altin sarisı, tel tel tütünleri, nazenln bir guzelin lepiska saçları gibi tiryeki gozleri onune serer, a. ğızlarl sulandırir, esir pazarmda Çerkcz güzeli cariyeler gibi, kapiş kapiş satılirdl. Ne yalan söyliyeyim, tutune ilk imrenişbn o tarihtedir Bu tütunün garib bir mazhariyeti vsr. Pirinin âhl tutxnuş diyeceğim geliyor. İçoıiyen parmakla gösterllir, analar babalar, Flkretln meşhur mısralndaki gibi «Buram buram çubuğundan tuten dumanlarla...» fosur fosur tuttürurler de, çocuklaruıin sigaraya başladığlnl gdrünce, etmedlklerini blrakmazlar. Dedlm ya, plrir.in âhl tutmuş; çunkü biçareyl, tutun içerken goren beşerlyet, yerden yere vurmuş Tütünun piri, Kristol JColomb'un tşy. A. D. Emektar bir öğretmen için yapılan toplantı Pertevniyal Lıseaı edebıyat oğretnıenı Sabri CeuıU Yaı^.ıt LJI ıresıek hayatının lurkıncı yü donumı, öehzadebas;ndakı Kızılay salonunda en eski talebelerlnin terüb ettıkleri b'j toplantı ıle kutlan. rn • tr •ı. Muhtehf mesîeklere mensub talebe. lerı, dostları ve aüesı efradınm bulun. dukları bu samıml tcplantıda, aeğeril hocanm yuksek feragat ve verimlı bir çalışma içinde se;an kırk yıllık meslek hayatının ehemTtiyetı ve hususJyetleri belırtılmıs. hatıralar nakledılmış ve sevımh toruniarı Arca ve Sayra ile dığer mıaımınj=r tarafmdan ustadın çocuklar ıçm yazdı^ı jurİT okunır.ustur Toplantı bır dcrshane havasındakı kud. sıyeti canlandıran samımiyet ıtınde u; saatten fazla devam etm falarından, Rodrigo isimli bir adamcağlz. Amerikadan gelirken, beraber, bir hayli de tutun getırmiş. Amerıka yerlilerinin, ağlzlarından, burunlarlndan dumanlar salıvererek bu nebatı tütturduklerıiıi gormuş ya. Aklısıra, hemşerilerine numara yapacak. Yakmış çubuğunu, keyif çatmağa başlamlş. Bu emsalsiz numarayl, tabiî, evvelâ eçlne gosterrriş. Bayan Rodrigo, şaşmlş ama, bu İşi pek beğenmemiş. Kocasınl cin çarptı sanarak, soluğu, memleketteki papaz mahkemesinde almlş. Bodrigoyu çalyaka edip hâkimin huzuruna çlkarmlşlar. Ağzlndan burnundan duman savuran bu csihirbaz herife» dumanı üstunde bir araba odun atiıışlar, ükmişlar deliğe. Neden sonra, adl Nlkotin'e takılan NL cot, tutünu dunyaya yayinca, Rodrlgonun, Jerer şehrindeki evine, haüraslnl ıhya lçin, blr ınermer kıtabe koymuşlar. Bade harabulbasra! Hiç şuphe yok, Radrigo, hâkim huzurunda çalasopa dayak yerken: «İlâhi he. rifler, birşeycik demem, ehfadıniz da İnşallah bana döner de, buratn burara tütturdukleri çubuk. fitil fitil burunlarlndan gelır!» dye beddua etrciştir. O gun bugün, tütune başllyan çocuklar, ya dayakla, ya azarla, tutünun piri Rodrigo'ya, bir kefaret öder dururlaTj kadar oldu? Bir daha mı?... Lâflmlz yarlda kaldı. Meğer, Gina Meşhur Gina Manes'den konuşuluyor. Manes'in, bu piyeste terbiye ettiği, vahşi hayvan filân değil. bir insan, bîr erdu. Birisi: İyileşmiş, hastaneden çıkmlş, tur kekmiş. Artlst, bundan boyle, vahşi hayvan terbiye etmeğe tovbeli lmiş. neye başhyormuş. Ha şöyle, Matmazel Gina Manes' BflDedi. Sevindik tatün sayln bemşirelerm gibi, al eline, biî. Gene kadın, gügörünmiyen kacçınl, vur şu erkeklerin zel kadın, yazlk. Ha. Komutan bu sözii söyler söylemez, belhıe! Nedir o oyle, aslan kaplan kartlrlamlşsinızdır. Tahukümdar, derdini anlatamıyan bır şisinda kırbaç sallamak? rihini pek aklımda klmse gibi çirpınmağa başlamış, Bir at tutamadim, bir gün, Aslan pençesındea kurtulan artıstin lay lâf söylemiş. Nıhayet, tercümsn, Pariste, bir cembazyeni kararından, erkekler hesabna bir maksadı kavrıyabilmlş, komutana an. hanede aslan terbiye parça gurur çıkardım. Gma Manes, as. Iatmıs. ederken, bu ylrtlcı lan tecrübesı ge<,irmeden, erkekleri Meğer, hükümJarın şikâyeti. erkek. hayvanlar, üzerine terbiye etmeğı fdze ulamam'şî lerın, kadmlar yıkanırken ssyre gelme. saldırmlştı da, artlstl, koca kafesin içinlermden değil, gülüp alay etmelerınden. de sürümüş .vücudunü hurdehaş hale Bu da böylesi: miş. Adamcağız: getlrmişlerdi. O feci havsdisin bıraktığl Bırkaç aydanoeıı Amcııl; »l'lann iş. tesir nekadar tüyler ürpertici ediyse, Askerler gelsinler, bted'kleri ka. sevimli artlsUn, geçirdiği o müthiş kaza galınde bulunan Gılbert sıra adalarmdan dar seyretsmler, ama gulmesmler. Sey, dan sonra, sağ salim kurtuluşu haberi de bırmın yerlı hüiıümdarı, bır gün, ada. retmekten bir §ey çıkmaz, o gülme yok dakl garnizon kumandanınin zıyarefne o kadar memnuniyet verld blr şey. mu, ışte o buım kad'nları sm rlendıri. gelmıg, tercüman deluletile derdıni an. yor, demış. Gina Manes, bu patırdıdan, dudağlnda latmıj. Komutanm ne cevab verdığıni bılmi. ufaclk blr ameliyat izile slyrılmlş. Bay komutuı, demiş, bız;m adalı Artistkı, bu turnelerde oynıyacağı pl. kadınlann bır Sdetı vardır, gJİde çıplak yorum, ama, lürkçe bılseydi, mutlaka: innallahe maassablrin! derdl. yesler arasinda, blr tane de, «Terbiye • yıkamrlar, haberınız var mı7 Bilmen bir şey var. Golün etrafı, Var. İsimli piyes vannış. Pekalâ. Sizm askerleriniz gölün banyo saatlerinde, açık hava garnizcnl* Eeee! Bu kadın uslanmaz, dedik; yahu, fcayvan terbiye etmeğe kalkıp ca etrafında toplanıp kadınlarimlzı yıkanır oiuyormuy. H. V. nını dar kurtaralı, şunun çurasinda ne ken seyrediyorlar, guluyorlar, alsy edL İnsan mürebbisi: