16 Ocak 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Y E N İ M O D E L Hermes portatif Y Az ı MAKİNELERİMİZ gelmşitir. 5 yedek çeridile beraber 150 LİRA ISTAmMCJUIIII M 20 nci yıl sayı: 6974 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhtii.'yet, Lrtanbul Posta kutusu: Istanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyati: 24298 İdare ve Matbaa kısmı: 24299.24290 Y E N İ Ç I K T I . Pazar 16 İkincikânun 1944 Cenub ve merkezden sonra Rusyaya teklifi Hudud işinin Rusya, Amerika, îngiltere şimalde de taarruzlar haşladı ve Lehistan arasında müzakeresi isteniyor abancı memleketlerde eskiden biıe ve inküablarunıza dair hatın sayüır blr bllgi eksikllği göze çarpardu Turklerin hâ!â dört kan aldıklarını sanan münevver Almanlara raslardımz; Konstantinopl demedikçe İstanbulun neresi oldu£unu blr türlü anlatamadığınız bilgin İsviçrelUerle konuşurdunuz; fesli harem afralarmdan bahseden fransızca gazeteler okurdunuz. Bizi medeniyet dunyasımn açılması sanki yasak edilmiş, kilidli bir odasında gibi gosteren bu umid kıncı bilgUizlikle savaşmak luzumuna dair vaktile gazeteierimizde bir çok yazılar yaıüdıydı. Doğrudan dogruya bizi llgilendiren bu vaziyet, herkesten once bize zarar verecegi İçin, onun duzeltürnesi işine de ilköunce bizim başlamanîiz gerekıyordu. O zamanlr.r mesele, daha liyade bir millî prestıj meselesi olarak ele alındı. Propagandanın ber bakımdan faydalan iıezrinde uznn uzun duruldu ve bu yolda devletçe buyuk gayretler harcanmas» gerektiği nctlcesine vanldı. llk defa olarak, Cumhnriyetin onuneu yıldönumünde, istisnasız bütiın dünya basını, rejimimize, inkılâblarunıza, millî lıususiyet ve karakterlerimize dair bol malzeme ile beslenmiş guzel yazılar neşretti. BD başlangıcın arkası o vaklttenberi de kesılmedi. Dost memleketler malbuatında bizi gittikçe daha iyi anlıyan, daha iyi tanıyan yanlara sık sık rashyorduk. * Harb başladığı gundeDberl, güttüğümiız doğru politikanın zarnrî bir neticesi olarak bo gibi yazılar eksilmek şöyle dursun, bilâkis arttı. Rejimimizin esaslarını, inkılâblarunızın mahiyetini, millî hususiyet ve karakterimizi yabancı memleketler halkı hemen her gün tekrar tekrar okuyup ögreniyor. Fakat şu harb yıllan, Türklyeye dair dışanda daha başka bir bilgi eksikliginin meydana çıkmasına sebeb oldu: Türkiyenin sîyasetinl değilse bile, son yirml senelik siyasî tarihinl yabancı gazete başmuharrirleri iyi bilmiyorlar. Çok oknnan bir Isviçre gazetesi görüyorsunuz; bu gazetenin bizi çok seven başmuharriri bizden bahsederken (Osnıanh Cumhuriyeti) tabirinl knllanıyor. Milyoıılarca basan bir Amerikan gazeteEine bakıyorsunuz; Türkiye harbe gl. rerse, Boğazlaruı Müttefiklere açılacağını yazıyor. Bir İsviçreli başmuharririn «Osmanlı Cnmhnriyeti» nden bahsetmesl, bir Türk başmnharririnin İsviçreyi krallık farzetmesine yakın bir bügisizliktir. Bir Amerikalı başmnharririn Montreuı mukavelesinin Boğazlara nasıl bir rejim ta•yin ettiğini bihnemesi, bir Türk başmuharıirinin Münich anlaşması hakkında hiç bir fikre sahib olmamasından farkEizdır. İstanbnl gazetelerinde başmakale ya. ran on ,on beş kadar arkadaş var. Bizde mnharrirlik henüz ihtısas şubelerine ayrılmadığı için bn arkadaşlar hemen her telden çalmak zorundadırlar. Hatıra geIebilen bütün teferrtiatile hem lç, hem de dış politikaya dair kalem oynatırlar. öyle olduğu halde bn arkadaşlann yukarıki mlsallere !hatta uzaktan benziyen bir pot kırdıklan görülmez. Acaba bizim hakkımızda dış âlemde hâlâ raslanan bn gibi bilgi noksanmın sebebi nedir? Bir Tiirk başmnharririnta dünyada eşl bulunmaz bir aUâme oldngnnn iddla edecek degHim. Bllgl bakımından lçimizde iftihar ettiklerimiz de dahil, hlc blri, înizin blr siyasal bilgüer hafm oldngnmnzu sanmıyornm. Zanntmca ktısnr, gene dünya basını île temas etmek hususunda bizim jösterdigimiz kayıdsızlıktadır. Türkiyede her laman yabancı matbuatın mümessIHeri bulnnurdn. Harb başladıktan sonra bunlann sayısı bir kaç misli arttı. Bunlar bir yandan burada haber alma vazifelerini yaparken, bir yandan da kendi memleketleri Ile basınımız arasındakl temasın devamına çalışıyorlar. Ha!buki biz bu yolda şimdiye kadar hiç bir zahmete katlanmış degilizdir. Gazetelerden vazgectik, Anadolu Ajansınm bile başlıca dünya merkezlerlnde mümessili yoktur. Bu Itibarla, yazılanmızda bilgi bakımından büyük potlar kınimasa bile, hâdiselerin tahlili bahsinde day.>ndıŞT~M7 temM'?r Kızılordu, Baltık Sovyet Leh hududu yolunu açmak îstiyor Polonya hükumetinin Yabancı basımn Alman radyosu cephede Rus kadınlarından hakkımızda mürekkeb alaylara rastlandıgını söylemiş kırdığı potlar Pinsk sehri tehdid altında ujı • i orr Moskova 15 (a.a.) Sovyet tebliği: 15 sonkânunda Kallnkovlç'ln batl ve şimal batısmda kıt'alarımıı ileri hareketlerine devam ile blrçok meskun yerleri işgal etmişlerdir. Vlnnltsa doğusunda kuvvetlerimiz düşman karjı taarruzlaruu püskürt. müşlerdlr. Cephenin diger kesimlerinde mevzil önemde çarpışmalar olmuştur. Alman tebliği Führerin umumî karargâhl 15 (T.P.) Alman ordularl başkumandanhğmin tebligi: Kerâin jlmal batlslnda, Nlkopol köprübaşlnda ve Dlnyeperopetrovsk'un cenb batlslnda yapılan kuvvetli Sovyet taarruzlari aklm bırakılmiştır. Buralarda 46 düyman tankl imha edllmlştlr. Klrovograd'ln şlmal batlslnda ve Şaşkofun doğu ve cenubunda klt'alarlmlz mukabil taarruzla bolşevlklerl geri atmlş ve düşmanln nafile hücumlarl netlceslz kalmiştır. Progrobiçe'nin cenub Arkası Sahife 3, Sü. 2 de Londra 15 (a.a.) Pat ajansından: Sovyet hükumetinin son beyannamesine cevab olarak Polonya hükumeti bir beyanname neşretmiftir. Polonya hükumeti, bu beyannamesinde Sovyet hükumetinin beyannamesindeki bazı lddıalara Polonya milletinin seneler. denberi Polonya hükumetinin idaresi altında müstevli Almanlara karşı yap. makta bulunduğu kıyasıya mücadele İle cevab vermiş oldufu beyan olunmaktadır. Polonya hükumeti, bu husus hakkında alenl münakaşalarda bulunmaktan istinkâf edümesinl Müttefik. lerin davası için müreccah olacağı mütaleasındadır. Ayni zamanda müsterek düjmana kati bir darbe indirumek flzere oldu. ğunu müdrik olan Polonya hükumeti, Arkası Sahife 3. Sü. 6 da V.. Her kitabclda 150 kuruş. J Moskova cevabını sür'atle bildirecek KâzımOrbay İngiliz gazeteleri' nin Genelkurmay Başkanımız için \ yazdıkları ' Londra 15 (ajı.) Yorkshirc Post'un Londra muhabiri yazıyor: Orgeneral Kâzlm Orbayın Türk ordusu genelkurmay başkanlığma tayinl Londrada memnunlukla karşıîanmıştır. 1939 yılında Londrada kurmay müzakerelerl yaplldığı slrada Orgeneral Kâzun Orbayl şahsan tanımak flrsatuıı kazananlar, kendlsınin Ortaşark meselelerindeki bllgi ve kavrayışlnı çok yakmdan anlamlşlardır. Tekaüdlük hakkınl ıktlsab eden şef, Mareşal Çakmak, modern Türk ordllsunu yeniden teşküâtlandırdlğı gibi, Orgeneral Kâzıra Orbayln da pek doğru olarak bu ordunun talim va terbiyesini idare etmiş olduğu soylenebilir. Mareşal Çakmak, kendı İsmını taşıyan Trakya müdafaa hattlnı modernleştirmek suretile, meydana koyduğu en büyük eserl tamamlamıştlr. Mareşalm halefi, Türk ordusunun Müttefik makemesile teçhizini temin Arkası Sahife 5. Sü. « da Dün Maraştan geten heyeti habul ettiler Ankara 15 (a.a.) Dünyanın geçırmekte oldu&u çetin ve ümidsiz kansıklık lçinde güvenli ve mutlu günlerlınizln saadetinl Mllll Şefe araetmek ve yüce şahslyetlni memlekeUerlne davet etmek maksadUe Maraştan Ankaraya aekiz ki. gilik blr heyet gelmiştir. Bu heyet mebuslan ve Partl J>ölge müfettlşlerile birllkte, bugrün Milll Şet taraljndaıı saat 12 de Çankayada kabul edllmlşlerdir. Arkast Sahife 3. Sü. 4 te Polonya Başvekili Nikolajczyk MozLr şehrini işgal kumandanı General eden Sovyet Rokossovsky Necliste görüşülen Portakal kanun teklifi yerine bomba! îngiltere ile İspanya Muhterilere, san'atkârlara; idare âmirlearasında bir hâdise rine; çok çocuklulara mükâfatlar verilecek, muhterilere 25.000 lira mükâfat var Inönti mükâfatı Asherî vaxiyet Almanlar doğu cephesinde neden zayıftırlar? H. Emir Yazan: Emekli General Bir Alman gazetesi "Çok geriledik,, diyor «Fakat elde kalan saha harekât için mühim bir silâhtır» Berlin 15 (aa.) cDeutsche Allegomanie Zeitung» gazetesi askerî vaîiyet hakkında «Toplanma» başllgı ^ltlnda yazdlğl bir makalede ezcümle şöyle di. yor; Hiç şüpheslz Sovyet Noel taarruzu Moskovanın mizacina daha uygun gelen klş ayları zarflnda katf blr muvaffakl. yet kazanllmasl hedefile yapllmlştır. Altl ay arasl kesümeksizin devam eden hücurolardan ve henüz tahmini kabil ol. mlyan kayıblardan sonra Sovyetler bu muvaffailyete erişememişlerdir. Şa muhakkak ki, şimdi Stalin ordularl bu ana kadar tatbik edllen Alman elâstikî stratejisi karşıslnda bilhassa cenubdan arazi sahasl kazanmaktan çok daha faydall bir kazanc elde etmeği gütmette idiler. Fakat, Alman iıt'alari çok gerilemiş olmakla beraber elde kalan saha harekât için mühim. bir silâh olacak kadardir. ' Erhilet İngilterenln İspanya elçisi Sir Samuei Hoare Londra 15 (aü.) Reuter ajansının siyasî muharrlrl yaayor: Yanılmadan tahmin edilebillr kJL îngüterenin Madrid büyük elçlsl Slr Bamuel Hoare, portakal sandıklarında çıkan bombalar h&diseslnl İspanya hUkumeüle çok ciddl blr şekilde görüşecektlr. Londra 15 (a.a.) İspanyanın Lon Arkası Sahlfe 3. Sü. 7 de Abnanlann bütün zafer ümidlerini Muttefiklerin ikinci cepheyi açarken Alman karşı taarruzile uğnyabilecekleri kafî muvaffakiyetslzliğe bağh tutiuklan, bu savaşa kuvvetli ve hazırhkh olmak için dogu cephesinl en az kuvvetlerle ve müdafaa ile idareye çalıştıklan, bu yüzden Rusların burada askar, sil&h ve malzemece, bilhassa insan. tank ve top Sayısınca büyük bir üstünlük elde ettikleri iyice bilinmeden ve kavranmadan dogu cephesindeki muharebelerin akış tarzına akıl erdirmek güç olur. Çünkü eger ikinci cephe meselesi olmasaydı. Iki yıldan ve bilhassa 6 aydanberi Almanlann Ruslara karşı kuvvetlerinin çoğu Ue hareket ederek doğu cephesinde hiç olmazsa bugünkü duruma meydan vermemelerl lcab ederdi ve bu mihnkündü. Fakat bir çok Alman t&menlerinin Norveçten Ispanya hududuna kadar Avrupamn batı sahillerine bekçüik ettikleri ,gene bir çok Alman kuvvetlerinin cenub Fransayı, İtalyayı, Balkanlan, Akdenizle Ege denizl adalannı muhte. mel veya vak] düşman taarruzlanna kar~ Arkası Sahife Z Su 1 de Kanun tekllfini hazırllyanlar Cevdet Kerim İncedayı Şükrü Sökmensüer Ankara 15 (Telefonla) Blr «İnömi kanun teklifi Meclisin Maarif encümenin aımağanı» ihdasl haikmda Şükrü Sök de görüşülmektedir. Teklifin birinci maddesinde gösterilmensüer, Cevdet Kerim Incedayl ve Arkası Sahife 3. Sü. 5 te Rahml Apak taraflanndan hazrrlanan Rahml Apak Rumanyaya havadan inen İngiliz elçileri Rumen hükumetinden teslim olması mı istendi? Rumanyadaki petrol şirketlerinin eski müdürleri olan paraşütçiiler Bükreşte devlet adamlarile görüşmüşler Şair Mehmed Emin Yurdakulun tabutu eller fistünde Kaybettiğimiz büyük şair Mehmed Emin YurdakuFun cenazesi dün kaldırıldı Vefatıru teessürle bildlrdiğimiz şaiı îstanbul meb'usu Mehmed Emin Yurdafcuîun cenazesi dün büyük merasimle kaldlnlmıştır. Merhumun nâşl Alman hastanesinden cenaze otomobüile Teşviklye camiine getirilmiş, orada öğle namazınl müteaklb namazı kıhnarak gcnclerin ve kendısini sevenlerin elleri üzerinde taşlnan Türk bayrağma sarcılı Arkası Sahite 3. Sü 3 te Budapeşte 15 (a.a.) Anadolu ajanBudapeşte muhabiri Bükreşte tevkif edüen üç İnglUz paraşütçüsü hakkında şunları yazıyor: İngiliz tebaasmdan üç paraşütçü Noel arifqsi olan 24 llkkânunda Dellorman eyaletinde yere inmişler ve büyük arazi sahiblerinden Paplan admda blrlne müracaat ederek kendilerlni jandarma kumandanlığına götürmeslni rica etmlşlerdîr. ' Gökten İnen bu elçller Jandarma kumandanma aceie ve çok mühim bir mesele hakkında Rumen Başvekili MareBükreş 15 (a.a.) Hususî muhabirlşal Antonesco ile görüşmek Istediklerini mlz bildiriyor: sövlemişlerdlr. Sofyadan geçerek buraya gelen bazl Tesbit edilen milllyetlerlne göre. bunecnebilerin verdikleri malumata göre lann Ploestl petrol şirketlerinden tlrlSofyanln manzarası şu suretle tasvir nin e=ki mflriürİp^Tifİpn albav Peterrson, olunabilir: Rnmanva'1<'kl en büvük petrol PirketleGecen çarşamba günü yapllan bomrınrten biri ohn Unlre.i'nin eskl umnm Ouidimanlar neticesinde ?ehrin tamaNADÎR NADÎ müdürü binbası Chırtel'ani ve aslen Ru! ııeu harab olduğu hakklndaki şayialar • İrkası Sahlfe 3. Sü. 4 te Arkası Sahlfe 3. 53. 4 te ı Bumen Başvekili Mareşal Antonesco 1 Arkası Sahife 3, 5S, 5 ffi Bulgarlar telâşta Bütün mektebleri tatil ettiler Brunswek'e müthis bir akın Londra 15 (a.a.) Hava Nezareti tebliği: Bomba servisine mensub uçaklar dün gece, mühim bir Alman hava ve makine endüstri merkezi olan Brunswek şehrine çok şiddetli bir akın yapmış. lardır. Takriben 2000 ton bomba atılmış ve ^ Arkası Sahlfe 3, Sü % de Z. K. Merhamet baylar!.. Kaloriferi yanmı/an, suyu ısmmıycn, asansörii işlemiyer, hava parası vermeden içine girilmiyen ju biçareye yüzde yirmi zammed'in!..