10 Ocak 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r KAP S c H B EK LE NİL E N RAC >Y 0 |E^23 G E L D İ. Tel: 40144 mp i umhuri 20 nCİ yil Sayi! O9B8 Telgraf ve mektub adresi: Cumhıuyet, trtanbul Poste kutusu: İstanbul No. 248 PETRÖFİ AŞK ve Büyük Macar şairinin «enclerin okuyacağl «n nefi 50 kuruş. dir. ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahj.ir hevati: 24298 tdare ve Matbaa kısmı: 24299.24290 PaZaneSI . 10 I 944 AHMED HALİD KÎTABEVİ Alman cephesi yarıldıktan sonra Kızılordu Lehistan topraklarında ilerlerken, Dinyeperdeki Alman ordusunu da çevirmeğe uğraşıyor Rumanya endise icinde! Besarabyaıtııt tahliyesi hummalı şekilde devam ediyor İnönü zaferinin yıldönümü münasebetile sehrimlzdeki Halk < < me japılan törenlerden intıbalar: Solda; Eminönü Halkevindeki merasime başlanmadan evvel İstiklâl marşı dinleniyor, sağda; Üsküdar Halkevînde tertib edilen hitabet müsabakasrnda birinciliği kazanan Kemal Keskiner, İnönü zaferi hakkuıdakl tahassüslerini anlatıyor Şark cephesinden rcsimlcr Tanklar himayeslnde karkr fizerfaıde llerliyen Sovyet piyadelerl Moskova 9 (a.a.) Sovyet tebllğl: Taarruzlarlna devam eden blrlnci Ukrayna cephesi kuvvetleri Rodolsk bölgesinln bölge merkezlîe mühim blr gar olan Polonnoyo'yu işgal etmlşlerdlr. Kiyef bölgesinln bölge merkezi de bu kuvvetler taraflndan ele geçlrllmlştlr. İkincl Dkrayna cephesi kuvvetleri tadem ogullarmın yeryiizünde arruzlarına devam etmişler ve Krlvognasıl yaşadıklarını anlatmaga rad bölgesinin bölge merkezi Alexandrov«Kutsal tarib.» Hâbil ve Ka ka'yı ve 48 meskun yerl lşgal" etmişlerdir, Ml kinayesile başlar. Fundukleyevka gan da lşgal edilmlştlr, ikl kardeş arasında geçtiği tasvir edilen bn kanlı macera, hırs vc kin yüzünden birbirlerlni öldüren tasanlara kibarca blr sitem olmakîa beraber InsanUk tarihinin de kinayell fak»t tem bir hulâsasıdıı. Kana doynlmuyor; bıkmadan, tiksinmedcn asırlardır insan kardeşler bogtışuyor, boiazlaşıyor; elebaşlanmn teşvikile, tertiblle de olsa, milyonlarca insanın elbirligile işledikleri bn clnayetlerin ardı arası kesilroiyor. Blr ttirlü bu köttt huyd?.n vazgeçilemiyor. Ne ugursuz başlangıc, ne meymenetslı görenekmiş o kardeş katUi Kabilin beeerdigi o jnurdar iş. O gün bugün Âdem ogullan birblrlerinin avratîannı, ynrdlarmı, kazanclarını ve kazandıklarım ellerfnden almak kin kardeşlerinin ve kendilermtn canlarına kasdediyorlar, hâlâ ve hâlâ birbirlerlni boğazlıyorlar. lnsanların sık gelen sar'a nöbeUerl gibi ardı arası kesümeden boguştuklanna bakarak harbi yırtıcı hayvanlar gi.bi insanlann yaradüışmdan ve Ubiatından dogan zarurî bir şer sananlar olnroş. Hatta harbleri yalnn bir laruret degil, fazilet sayanlar vardır. Bunlarm pörüşü dogru bfle olmasa her halde gidişe uygnn dnr. Fakat, ezelden mokaddermiş gibi insanlığın boynnna böyle bir lânet halkasımn takılmasu* vicdanlan lsyan eden ve insanlıga reva göriilen bu kara ve karanlık talihi fikirlerinin ve müca' hedelerinin ışıgı Ue aydınlatmaga çalışan, muharibler kadar cesur ve fedakâr, şehldler kadar muhterem ve âücenab idealistler de vardır. Çinli Konfucios, Atir.alı Platon, Stagirli Aristo'dan, Musadan, İsadan, Amerikah reis W. Wilson» kadar şarkın, garbın eski yenl peyga*ıberleri, füozofCennb batı Pasifikteki Amerikahlarm Ian, iyl yürekli, temiz fc insan dnygulu Londra 9 (B.B.C.) Cenub Pasifik. fikir, Uim, siyaset ve d*Iet adamlannın müşterek kanaatlerine feöre, kabahat ve te en çetln savaşlar Yeni Ginede Huon feusur insanlığın mayaAndan ziyade in yarımadasında ve Yeni Britanya adasın. sanlığı idare eden nizajnlann ve adam da vukubulmaktadır. Huon yarımadasında bulunan Japon ların bozuklogundacdır. kuvvetleri fîlen kuşatılmışlardır. Balta İnsanlar geienek ve göreneklere çok Hayal ve hakikat Cephenin dlğer kesltnlerlnde keşif faallyetl ve top lle havan topu düellolan olmuştur. Alman tebliği Führer'in umumî karargâhl 9 (T.P.) • Alman ordularl başkumandanllğının tebliği: Kirovograd keslmlnde kanlı ve çetin savaşlar hlç azalmıyan bir şlddetle devam etmektedir. Bilhassa şeh'in garbın. da çok sert çerplşmalar olmaktadlr. Ya Arlcast Sahtje 3 Sü. 2 de Yeni Gine adasmda kanlı savaşlar oluyor Budapeşte 9 (aJi.) Anadolu Ajanslnln hususî muhabirl bi'dldyor: Bükreşten haber almdlğlna göre, Dinyeper dirseğinde ve Zitomlr bolgesinde gellşen Rus klş taarruzu, Rumanyada büyük endişeler uyandlrmakta ve bu endiseler bütün sahalarda tepkiler yapmaktadlr. Düşmana ağlr kayıblar verolrmek ve ancak elverişli olan yerlerde ovalama ve ylpratma muharebelerini kabul etmek suretile şimdiye iadar mahlr bir şekilde tatblk edilen slylrma tabiyesi sayesinde, Alman ordusunun bu son Rus klş taarruzunu da, yavaş yavaş ylpratarak durduracağl umumlyetle ümld olunmaktadlr. Harbin bu müdafaa safhaslnda Klzılordunun geçenıiyeceğl hattln Alman ordularl umumî Birinci İnönü zaferinin yıldönümiü korargâhı taraflndan evvelce tayln edilmünasebetile dün şehrimizdeki Halkevd:ğini söylemektedir. lerinde törenler yapılmış ve bu tarihl Bununla beraber bu düşünceler, sa(gün, gencliğin ve münevver bir kütlenin lâhlyetll Rumen makamlarmın her llıtimale karşl lüzumlu ve şiddetll tedblr içten gelen heyecanlı tezahürlerlje anıller almaslna mânl olmamaktadjr. Bu mıştır. tedbirler arasmda, sonbaharda tahliye edilen Transnlstriya'dan sonra, şimdl de Besarabaydan sivil halkln tahliyesi hummall bir faaliyetle devam etmektedir. Bilhassa Çernoti ve Kişnef şehirlerl tahliye edilmlş bulunmaktadlr. Bundan baska, Rus uçnklarmın attlğl mayinlerln arzettiği tehlike dolryisile Giurgiu lle Rusçuk araslnda Tuna üzerlnde feribot faaliyeti bir müddettenberi dL'imuştur. Yolcular Tunayl küçük kaylklarla geçmektedirler. Macarîstana geltnce, Rus UerTeyişl burada da, fakat daha hafif blr şekilde endişe uyandırmaktadlr. INONU ZAFERI yapıldı, konferanslar verildi Eminönü Halkevinde bu münasebeüe geniş bir program hazırlanmıstır. Çk* keslf bir kütlenin hazır bulunduğu merasime Istiîclal marşile başlanmış, E^ reisi Feridun Dirimtekin birinci İnönü Büyük günün yıldönümü münasebetile şehrimizdeki Halkevlerinde dün heyecanh Irak kabînesînde yapılan tadilât Sulhuıt yaklaşmasile alâkadar görülüyor Arkası Sahife 3. Sü. S te 2 3 yıl e v v e l Yazan: Emehti General H. EMIR ERKİLET ven ve birlik safını sıklaştırarak ödemek gerekliğindedir. 23 yıl evvel kuvvetli dü?manlar etrafımızı alıp topraklanmııa girml?, lç ve dıs düşmanlara kar^ı Ana İnönü meydan savaşı nasıl kazanılmıştı ? Arkası Sahife 2. Sü. lde Huon yarımadasında bulunan Japon kuvvetleri kuşatıldı, Avustralyalılar balta girmemiş ormatılar arasından ilerliyorlar Fakültesinde Dil • Tarih Ankara Türk mil'.eti İnönü zaferini bugün her zamandan daha ziyade hatırla mak ve kutlamak, onun yaradı cısı MUli Şefine borelu ddnğn şükran ve minneti, çevresindeki gü Dün büyük törenîe doktora diplomaları tevzi edildi Ankara 9 (Telefonla) Ankara Üniversıtesi Dil ve Tarlh Coğrafya Fakültesinde fakültenln 9 uncu yıldönümü ve doktora diplomalannın dagıtılma merasimi yapılmıştrr. Törende Büyük Millet Meclisi Reisl aym Abdülhalik Renda ile Vekiller, birçok meb'uslar, Devlet Şurası, Divanı Muhasebat rei&leri, Rdyaseti Cumhur Un'uml kâtibl, Maarif Vekilliğl erkânl v e blr çok davetlller bulunmakta Idiler. Tam saat 15,30 da, fakülte talebe korosunun söylediğl İstiklâl marşlle törene başlandl. Marştan sonra fakülte dekanl ordlnaryüs Prof. Şevket Aziz Kansu saonda bulunanları fakültenln kurucusu Ebedî Sef Atatürkün aziî hatırasına hürmet olarak beş daklka ayakta durnıağa davet etti. Bundan sonra kürsüye ;elen Maarif Vekili Hasan Âli Yücel i:reni açmlş ve söyledlği nutukta ezcümle şöyledemiştir: < Bugün 22 gencimizin başarl ile yaptlklarl doktoralarln beratı olan diplomalarl dağltmak ve kendlerlni tebrik etmek için toplanmlş bulunuyorUz. Bıiar sonra genc doktorların and İçerken söyliyecekleri cümleler millet ve insanlık için verdikleri sözü göstencekIrak Başvekili Nuri Said Paşa Ankara 9 (Telefonla) Irak kabinesinin lstlfasile yenl şekilde kuruliıasl bazl yabancl mahfillerde muhtelif tefsirlere yol açmlştL Ankaradaki Irak eI« çlîlği mahfillerind«n bu münasebetla bana şu İzahat verildl: «Gene Nurl Sald Paşa taratlndan teÇ« kil edilen yeni kablnenln kuvvetli unsurlardan mürekkeb olmaslna bilhassa dikkat eöilmiştlr ki, bu da dünya vaziyetinln gelişmesile ve sulhun yakmlaşmcsile alâkadardlr. Memleket muhteli£ meselelerin halli karşlsmda kalacağından kabinenln takviyesi zarurî ldi. Eski başvekillerden Tevfik Süveydî Bey kabi. nede yenl İhdas edilmiş olan Bsşvekil muavinliğîne getirilmiştir. Malura olduğu üzere Tevfik Süveydî Bey uzun müd Arkast Sahife 3. Sü. 6 da İtalyadaki beşind Amerikan ordueuna mensub birlikler dağlık bir arazide çamurlu bir sahada ilerliyorlar Çetin savaşlardan sonra Beşinci ordu İtalyada Almanların ev ev müdafaa ettikleri bir köyü zaptettiler bir deniz ve hava üssünde faatiyet girmemiş ormanlarda ilerliyen ve kanlı savaşlar veren Avustralya kıt'aları Madang'daki mühim Japon üssüne iler. lemektedir. Bu ku\vetler şimdi Sa dor mıntakasında karaya çıkanlmış o Arkctsı Sahife 3. Sü. 5 te bağlıdırlar. Kötü de olsa kolay kolay âdetlerinden aynlamazlar. Bundan başka nmumiyetle insanlar kendi devirlerinden çok eski zamanlardan kalmış ve kendilerinin bngünkü ihtiyaclarına cevab vermiyen ve zamanlannın meselelermi ballctmiyen kanunlarla idare olunuyorlar. Dünyanm seyri, hayatm scli dıırdnrnlamaı ve geri çevrilemez ki eski âdetler ve nizamlar yenileşen nesillerin İhtiyaclarma oyabilsin. Sonra her gelenek, her görenek, her nizamın, her zaman, her yer ve her nesil için iyi ve hayırlı olması mutlak bir hakikat defildir. Zaman değiştikçe vaktinde iyi olan âdetler katılaşır ve nizamlar kalıblasır. Fikirleri bağlar, ayaklara engel olur. Din kitablanna göre peygamberler görenekleri değiştinnek, tanrısal hükümleri tazelemek için gönderilmişlerdir, Filozoflara gelince, onlar da insanlıgın perişan haline bakmışlar ve insanIara acımıslar da devirlerindekl cemiyetlerin kabiliyetlerine ve zamanlannın ruhuna nygun ıslah çareleri aramışlar: fnsanlarm birbirlerini çalmadan, ezmeden öMiirmeden, mflletlerin de birbirlerini boğmadan ve bogazlamadan şn fani fakat geniş dünyada süzel çiizel ve lnsanca yaşrjabilmeleritai kolayiagtıracak akıllı Sgüdler ve nizam örnok Anfalya vapurunun yolcuları şehrimize getirildi J Yolcular Saadet vapurundan çlkıyor Çanakkale civarında Kanatar burnu önünde fırtınanın tesirile karaya otur. muş olan Antalya vapurunnn 170 yolcu. sunu alan Saadet vapuru dün öğleüstü limanıraıza gelmıştir. Saadet vapurunun süvarisi kaza hak. ŞÜKRÜ KAYA kında şunları söylemiştir: « Antalya vapuru garib bir tcsa, Arkası Sahife 3. Sü. i te düf olarak taşhğa düşmüş. Saros ve A. lemdar kurtarma işile uğraşıyorlar. Gemide küçük bir ârıza dahi yoktur. 170 kişilık yolcuyu bir saatte bizim va. pura naklettik. Antalyanın yüzdiirül. mesi için mallarm boşaltılması lâzım gelmektedlr.» Londra 9 (B.B.C.) San Vittorenin şlmalinde İlerliyen beşinci ordu kıt'aları Cassino'ya doğnı ilerlemektedirler. Bu arada Giusto kbyü zaptedilmiştlr. Burasl ev ev Alman kıt'aları taraflndan müdafae edllmlstir. Seklzinci ordu cephesind« çok şiddetli tir ı blr klş hüküm sünnektedir. Fırtlna ve Mijlet ve memlekeUne her şeylnl hiz kar harekâtl güçleştirmektedir. met vasıtası kılmıyan bir insanm bütün SanVittore'cîe her ev teker teker insanlık için faydalı olabileceğine inanzaptedüdi mıyoruz. Genc arkada^lanmı ve bütün Napoli 9 (a.a.) NJ>.: 4 sonkânnndan Üniversite gencliğımizi bu duyguda bul. beri kar altlnda cereyan eden çetin samanın saadeti içindeyim.» vaslardan sonra Amerikan piyadesi San Bundan sonra doktora dıploması alacak Vittore kövünü ele geçirmeee muvvffak gencleri bu başarılarından dolayı güzel olmuştur. Bu köyün zaptl İtalya seferisözler ve temennilerle tebrik eden Maanf r.'n en parlak zaferlerinden biri olduşu Vekilimiz memleketin her kültür işine gibi herhalde Volturno nehri geçUdîkten yakm ilgisini esırgemiyen Reisicumhuru. sonra en zor kazanllan nTiıvaffaklyetlermuz Ismet Inönü'nün genc doktorlara ee den biridir. Her evin ayrl olarak zaplâmını, bu başarılarından dolayı tebrik. tedilmesi lâzım gelmişti. Savaşlar helerini ve Türk bılimine daha üeri Jıizmet. men daima el bombalarl, sün^üler ve ler diledığini söylemiştir. altv sa<;an makineîerile cereyan etrristi. Maarif Vekili Hasan Âli Yücelden Bir çok evler iki haslm tarafln evlerin sonra kürsüye gelen dekan Şevket Azız İçinde koridorlarda ve kacllar araslnda Kansu, Ankara Üniversitesi Dil ve Ta t?m iki gün savaşmalarlndan sonra İşgal rih ve Coğrafya Fakültesinin kapılarım edilml^ti. Haslm taraflar savaşlarda çok Türk çocuklarına açtığı zamandan bu azim göstermişlerdir. Garnizonda bulugüne kadar Fakülteye topyekun 1098 nan bütün Almanlar ya öldürülmüş, v a öğrencinin tahsiline düienll olarak de yaralanmlş. veya esir edi'mişlerdi. Son vam ettiğini ve 222 si erkek ve 148 i kız allnan esirlerin saylsl 85 e varmakta olmak üzere SiO^gencln mezun olduğunu olup, mennıb olduklan bölüğün kubildirmiştir. mandanl 20 yaşlnda kadar bir gncdi. Bundan sonra Maarif Vekili genc dok Kövün hemen bütün evleri harabe hatorlara birer birer diplomalannı vermi^ lirdedir. Oldukça hasara uğramlş olakendileı ini tebrik etmistir. Törene hı rak kalan yegâne yer bir şarab meyha suretle son verilmiştir. Arkası Sahife 3. Sü. 5 te Geçmiş olsun Komsucuğum!.. Hayrola?... Bayana iskaTpin almıjsınu; da...