9 Ocak 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YENİ MODEl Hermes portatif Y Azı r MAKİNELERİMİZ gelmşitir. 5 yedek şeridile beraber 150 LİBA İSTRNBUL Aİ\M 2U I1CI u m h u riyet nnn» İSTANBUL CAĞALOĞLU 6967 T e l g r a f v e m e k t u b a d ^ s n C u ı n h . u y e ^ k t a n b u l Posta kutusu: îstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr heyrtl: 24298 İdare ve Matbaa kısmı: 24299.24290 H i ND MASAtXARI .Resimli Hindistan '« Tanesi 250 kıîruş' AHMED HALİD KtglBEVİ Burhan Felek I 944 Iıtönü » Kirovograd Düştü Halkevleri, Milîî Kurtuluş Savaşının yarın 23 üncü yıldönümünü idrak edeceğimîz ilk zaferini bugün kııtluyorlar MiIlî Kurtuluş savaşının ilk muzafferiyeti olan «Birlnci İnönü> nün kazanıldığı gunlerdeyiz. Birinci İnönü Anadoluda kurulmuş yteni ve muntazam Türk ordusunun askerî kudre. tini ilk defa belirten ve diğer zaferlerimize başlangıç teşkil eden çok önemli bir hâdisedir. 23 sene evvel 6 ikincikânunda Yunanlılar ileri harekîtlerine başlamışlar, 8 ikincikânunda inönü mevzıi önüne gelmişleıdi. «inönü> muharebesi 9 ve 10 ikincikânun günlerinde vuiubulmuş, bizim zaferlmlzle netieelenmiş. H İkincikânun sabahı düşmanm çekilmekte otduğu gorülmüştiı. Bu itibarla zaferin asıl yıldönümü yarm olmakla beraber Halkevleri bunu bugünden kutlamaktadırlar. 1944 yüınm ai°ş ve kan içinde yüzen dünyasından uzak, hür, kuvvetli, kendinden emin ve sulh içinde bulunan vatanımıza bakarak, «Blrin \ ci İnönü> nün mânasım ve ehemmiytini daha iyi anlıyor, bu büyük günün yıldönümünü bir degil, bir | kaç gün kutlamak istemekte isabet buluyorıi7. Arkası Sahife 3. Sü. 4 te Rus tebliği sekiz Alman tümeninin imha olunduğunu haber veriyor Kızılordu Alman hatlarına kırk kilometre derinliginde girdi Rusların Polonyada 130 Km, lik bir cephe üzerinde üerledikleri bildiriliyor Moskova 8 (Tass) Başkumandan Mareşal Stalin, General Konler'e hitaben neşrettiğl günlük emirde şöyle demektedir: .İkinci XJkrayna cephesi Inıvvetlerimiz pek şiddetli muharebelerden sonra, bugün Ukraynanln büyük sanayi merkezlerlnden biri olan Kirovograd şehrinl zaptetmişler, 120 kllom«trelik bir cephe üzerinde düsman hatlarına 40 kilometre derinliginde girerek blr gedik açmışlardlr. Bu taarruz muharebeleri neticesinde !<lt'alarımiz, düşmanln 3 tank ve 1 moörize tümenile 4 plyade tümenini imha etmişlerdir. Bu savaşlarda bilhassa temayüz eden birliklerlmiz arasında, 8 avci tümeni, 3 tank tümenl, bir hava Arkast Sahife S, Sü. 2 de Tfto Ç dört gündenberi Polonya topraklanna geçtitf bildlrilen şark cephesindeki hareketler, şimdilik siyasî olmaktan riyade askeri inkişaflar göstennek gayretindedir. O r . gcncral Vatutin, hiç de garba dofrru alabildiğine Polonya topraklan üzerinde koşmak niyetinde görünmuyor. Onun gayesi açıkça bellidir: Cenubdaki Manstein NewYork 8 (a .a.) Mr. Wendell Muharrir yazısmda Moskova, KahJknvretlerini sannak ve imha etmek! Willkie, cNewYorlt Tlmeç» gazete. re ve Tahran konferanslarını tahlil et. Harbl beklenmedik bir gidişe süriıkll sinde «Rusyaya karşı itimadsızhğı t e j . tikten ve bu toplantılarm bütiın dıin. yecek olan bu gaye nfrnnda Ruslar ve vik etmeyiniz. başlığı altında bir ma. yada ve bilhassa Amerika Birleşik bnna engel olmak makşadile de Alman kale neşretmiştir. Arkası Sahife 3. Sü. 5 te lar sonsuı bir gayretle çarpışıyorlar. Hâdiseler bn derece mtihim bir manzara gösterdifl bir sırada Amerik^n basım, son Rus taarnmınun Polonya. hlssesine dü?en muhtemel slyasl inkisaflan üzerinde durmaktadır. NewTotk World Telegram gaıetesinin yaıdıgına göre, Sovyet işgali, Polonyaya, topraklannın yansını, istiklâünln de tamamını kaybettirebilecektir. Böyle bir vaziyet, yalnu Polonyayı degil, işgal altındaki büyuk, küçük biitün memleketleH yakmdan ilgiiendirmektedir. NewYork Times gatetesi ise daha ileri giderek şöyle diyor: «Eğer Sovyet Rusya hudndlann dü«eltilmesi bahsinde kuvvet yolnnn tercib edecek olnrsa, Blrleşik devletlerin bn hususta harb sonu meselelerine Jştirakten kaçuunası ihtimali vardır.» rravda'nın bir makalesini tenkid eden NewTorkln gazete, millctlcr arası münasebetlerde kuvvete mi, yoksa muahedelere Te Atlantik beyannamesine ml güvenileceginl sorarak bn prensip meselesinin bir an önce halledilmesi liiznmn üzerinde doruyor. Polonyaya ve mnnıniyetle şarkl Avrnpaya aid hudud davalarile meşgnl olmak için benüz vakit gclmediğl bir sırada Amerika gazetelerinden akseden bn seslerin müttefik bükumetler arasında şimdiden bir ahenksizliğe yol açacagmı sanmıyoruz. Bu ngnrda mülteci Polonya hiikuraetile ban Anglo Sakson gazete1 » OubrovnıK Ierinin gürültülü bir gayret harcıyabileceklerini, fakat bn gayretlerin hükumetler arasındakl münasebetlere tesir ede. miyeceğinl fcir kaç gün önce burada görmüştük. Nitekim millî Polonya hndudlarına dair Londradaki mülteci hükumel nzun bir beyanname neşrettigi ve müYugoslavyanm vaziyeti ve Tîto knvvetlerile Mihailoviç him Amerikan gazeteleri o beyannameyl kuvvetlerinin harekâttnı gösterir harita destekleyici makaleler yazdıklan halde Yazısı 2 nd sahifemtede şimdiye kadar ne Londrada, ne d« Washington'da resmî bir dada^ın kunıldadığını gördük. Leh meselesinde devlet adamları «Rusyaya karşı itimadsızhğı Yugoslav hiikumeti nicin susuyorlar? teşvik etmeyiniz!» ile Tito Wil!kie, Rusyayı Polonyamn ve Balkan milleflerinin anlaşamadılar |DOn VVillkie'nin makalesi bütünlüğünü tanımağa mecbur edecek bir vasıfanın mevcod olup olmadığını soruyor Macaristan Tito kuvvetlerinin hareketlerinden endişeye başladı Klzaklı bir Rus müfrezesi harekete hazırlanlrken Bir aile faciası Kadıköy iskelesinde dün bir genri öldurdüler V *^k 5 Askerî vaziyet Kahire 8 (a.a.) Yugo3İav hükumetile Tito idaresi arasında bir anlaşmaye varllacağl iimidi cuma akşaml tamamile azalmıştlr. Daima iyi haber alan mahfillerden öğrenildiğine pöre, halen bir anlaşmaya varllmasl için hiçbir ümid kalmamlş bulunmaktadlr. Cenub Pasifikte Japonlar Yeni Britanya ve Yeni Ginede vaziyellerinin müşkiîl olduğunu söylüyorlar Tokyo 8 (a.a.) D N B : Amerikan ami rali King son gunlerde yaptığı bır d e . meçde Pasifikte teker teker bir adadan dığer adaya atlamak tabıyesınm buyukl zorluklarla tatbik edılebıldığini ve bu usulun her bakımdan pahalıya mal olduğunu itiraf etmıştır. Filhakıka Amerıkalılar bu harekâtta küllıyetli asker ve malzeme kullanmış olmalarına rağmen ancak mevziî mahi. yette muvaffakiyeter elde edebilmışler. dir. Bugünlerde en büyük savaşlar Yeni Britanya adasmda oluyor. Tokyodaki askerî mahfiller bu adada Gloucester burnundakl sava;ların bilhassa Japonlar için çok çetin olduğıi kanaatindedır. Fılhakika buradakı m ü . him iaşe ve ıkmal yolu düşmanuı kontrolu altına geçmiştir. Yeni Gine adasındaki Huon yanma. dasında Amerikan kuvvetleri Fınscbaw fen'i isgale muvaffak olmuşlardır. Balta girmemiş ormanlarda cercyan eden savaşlar ümid edilen neticeyi.vermediğî için düşman 2 sonkânunda bir Avus» tralya tümenini karaya çıkarmıştır, Bu çıkrma hareketi Houn yşrımadasmın şimal sahılınde Madang'ın 80 kilometre cenub doğusunda Gumbi b u r . Arkast Sahife 3. Sü. 3 te Balkan yarımadasında vukubulan cetin savaşlar Yazan: Emekli General H. E. Erkilef Tito çetelerinin faaliyeti artıyor Budapeşte 8 (a^.) Anadolu Ajanslnln hususî muhabiri blüiriyor: Macar Hlrvat hndudundan ve muhtelif kaynaklardan gelen haberler Sava Arkası Sahife 3. Sü. 7 de Katil «pişman değiliz. başkasınm karısma göz koyanın sonu budur» diyor Dün saat on ü i y i çeyrek geçe, Köptüde, Haydarpaşa Kıdlköy iskelesl yolcularlnln bekleme sa'ıonunda bir ağlr yaralama hâdlsesi olmuştur. Evveice Ksslmpaşada bir atölyede gece bekçiliği eden Arnavud Ali Özkurt; saîonda gezinen kamarot Necmiyi, birdenbire üzerine atllarak, üç defa blçak saplamak suretile, kamlndan ve kaslklarından ağlı yaralamlşttr. Katil, İskela polisleri tarafından hemen yakalanmlstlr. Yirmi yaşlnda bir genc olan yaralı, baygln halde Liman hastanesine yatırllmlş, orada nöbetçi Adlî hekliı Dr. Kâmil Ünsalan muayenesini yapmlstır. Nobetçl müddeiumumî muavini Cevad Özpay Arkası Sahife 2 Sü 1 âe Ekmek fiatı 10 veya 20 para artacak Yeni buğday muba yaa fiatlan dün bildirildi Ticaret Vekâletinden düa Vilâyete gelen bir telgrafta en çok üç gün son. ra bajlamak üzere buğdaym beher ki losunun 27, çavdar ile mahlutun b e . her kilosunun 23, arpanın 22 den mübayaa edilmesi ve beher çuval unun çuval darası hariç olmak üzere 24,70 kuruştan 25,70 kuru^a fiatlandırıldığı bildirilmiştir, Arkast Sahife t SH. % de • Katil Arnavud Ali Özkurd Pahalılık ve ihtikâra karşı dört yeni tedbir Ticaret Vekilinin riyasetinde dün şehrimizde yapılan toplantıda verilen kararlar Evvelki gün şehrimdze gelen Ticaret Vekili Celâl Said Siren temaslarına dün de devam etmiştir. Vekil bu me. yanda Vali ile konuşmus, öğleden son. ra tthalât ve ihracatçı BirliWerinde yapılan toplantıya riyaset etmiştir. Bir çok alâkadarların da bulunduklan bu toplantıda pahalılık ve ihtikâra •k^.rşı şu kararlar almmıştır: 1 En büyük istihlâk merkezi olan îstanbul ile istihsal bolgeleri arasmda koordinasyon tesisl 2 Yeni bir fiat sistemi kurulması, bu meyanda kâr hadlerinin yeniden tesisi 3 Dağıtım işlerinin düzenlenmesi 4 Istanbulda Beledıye, tthaiâtçı Birlikleri ve Ticaret Odasının ıştırakıle bir muşterek kontrol sisteminin kurul. ması. Bu kararlar Vekil Ankaraya gittikten sonra peyderpey tatbik mevkiine kona. caktır. Celâl Said Siren'in bu akşam Arkaraya dönmesi muhtemeldir. Efer Avrnpanm şark hndndlan, yahnd da küçük milletlerin yaşama hakkt dlye bir mesele varsa ki vardır. bunun ancak harb sonunda ciddî olarak konn. şu'abilecegine inanmalıyiz. Fakat harbin sonu deraek, ayni zaman. da harbin bitiş şekli demektir. Vatutin ordusunnn Zitomir çevresinde başhyan büyük taarrazu, şark cephesini başlıbaşına tasfiye edebilecek çapta bir hareket sayılabilir mi? Sayılabilirse. Amerikan gazetelerinde ortaya atıldıgım gördütümüz itfdialar ebediyen cevabsn kalmağa mahkum demektir. Çünkii ikinci cephe yardıımna kavnşamadan, tek başma Almanyayı yenen bir Sovyet Rusyanın, kendi şark hududlan bahsinde Amerika ve fngiltereden fikir ^orması bir?z tuhaf olnr. Frkat son hareketler henüz bir neticeye varmış olmaktan nzaktır. Alman ordusn, Polonyamn bir kısmını boşaltarak garba doğru daha da çekilebilir. Bn ordn ayakta kaldığı müddetçe, her hangi bir memleketin hudnd'anndan bahis açm>k daima erkendir. Alman ordnsn Sta'inçrad kapılarına dayandıgı zaman nasıl Rusya mahvolmns sayılmıyor idiyse, Sovvet ordnsn Polonya hudndlannı a^makla da Almanya yenilmiş sayıjamaz. Olabilir ki bu iki millet asıl kesin mnha. rebclcre henüz girişmemişlerdir. Olabilir ki Almanyayı yenmek icin Mü«tpfik İkiıtci cephe hazırlığı Berlin 8 (EP.) Müttefiklerin Avrupayl lstilâ te^ebbüsü hakklnda demecde bulunan Alman askerî sözcüsü, batl Avrupadaki tahklmat hakkmda ilk defa olarak geniş surette malumat vermiş ve böyle "bir hareketin İngiliz ve Amerikan askerlerinin katllâml olacağlnl söylemiştir. Sözcünün verdiğl izahata göre, Avrupanln yalnız Atlantik, Manş ve Şimal denizi klyllarinda binleroe İstihkâm yapllmlş ve buralara sckiz buçukluktan en büyük uzak mesafe bataryalarma kadar 0000 top yerkşlirilmlştir. Ayrlca 3000 ağır tanksavar topu ve klyllara milyonlarca mayin konulmuştur. Bu sahil klsmı 2100 Km. uzunluğundadlr. Ayrlca 500 !<ilometreyi bulan Norveç sahilleri de 1700 topla başhca noktrlarda tahkim edilmiştlr. Böylece Pirenelerden Narvike kadar uzanan Avrupa kalesinin müdafaa sistemi tamamlanmlş .f~ * Arkast Sahife S. Sü. % fe Alman askerî sözcüsü alman müdafaa tertibatı hakk^.nda geniş malumat verdi îki Alman denizaltısı batırıldı Londra 8 (a.a.) Amirallık dalresı tarafından neşredilen teblığ, donirm°ya mensub avizolann son günlerde şimal Atlantıkte 2 düşman denizalüsı batadıklarmı bıldirmektedir. NADİR NADt Arkast Sahife 3. Sü. 4 te Almanlann Atlantik sahilkrinde vücude getirdikleri tahkünattan bir görünü? Bir gazete «Sardonya», bir gazete «Sardunya», bir gazete «Sardenya» yazıyor... Bir de «bu harb bize çok §ey öğrettı!» dıyoruz!..