17 Kasım 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

EN KEREM ile NEFİS TÜRKÇE FİLMİMİZ BİR MUSİKİ SAHESERİ VSLI Müzeysen Senar Isıl Malatyah Fahri ELHAMRA'da Prodükslyon Halll Kâmil Film Stüdyosu 20 nci yıl sayı: 6917 u m h ur i yet İSTANBUL CAGALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuı.yet İstenbul Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrirt 22366. Tahrlr heyetr 24298 İdare ve Matbaa klsmr 2429924290 ÇârScMlbcl I 7 ' r Burhan Felek ^ 1 Hi MASABftRI Resimli Tanesi 250 AHMED HAL I 943 Grupunun Gece bire kadar suren içtimalarda İJÇUDCÜ Tarih Kunıltayının acılışlndan intibalar Solda Millî Şefimiz Reisi ci'mhur İnönü, Meclis Reisi ve BaşvekiHmiz janlarında olduğu halde localanndan müzakereleri takfb buyuruyorlar, sağda Maarif Vekili Hasan Âli Yiicel nutknnu irad ederken.. En kafi lıarb yılı arbi kısaltmak bahsi uzerln de ısrarla duran Muttefikle rın Almanyayı dovuşerek yenmeğe çahştıklannı ve kafî muharebeler ıçm de onumuzdeki yıldan once harekete geçemıyeceklerını dun burada gormuştuk. Acaba Almanya bu vaziyet karsısmda ue duşunu>or? Bugun de bunu goıden geçırmeğe çalışacağız. Geçen yıldanberı Alman ordusu, fcer cephede devamlı bır çekılme stratejısl guduyor. Onlan boyle bir strateji gutjnege zorlıyan sebebler arasında bla, emnıyet ıhtıyacının başlıca bir rol oynadı|uıa inanıyoruz. 1941 haztranında Rus sefenne daha yenl başlarken, Alman genelkurmajı, garb Avrupa hududlannı her ıhtnnale karsı koromayı dusünmuş ve So^yet topraklarına, elde mevcud kuvvetlenn azamısıni defeıl, sadece luzum gorduğu kadarını gondennişti. Alman genelkurmajının Rus ordusu hakkında iyi malumat toplıyamamış oldugnnn sonradan Almanların kendıleri de ıtlraf etmişlerdı. Hatayı duzeltmek için ertesl sene, Avrupa kjjüacuu korum^, maksadile aynlan tümenleri ataltarak, m&mkun olabildıgi kadar buyuk ku\veüerle şarka yuklenmek lcab edijordu. Fakat o sıralarda ikinci cephe propagandası almıs yurumuştu. Açıldı, açılıyor, açılacak dedıkoduları arasında, Alman genelkurmavı bir sene onceki fikrinde ısrar ettl ve Rus mukavemet gucunun de azaldığını hesablıyarak Stahngrad'ı hedef tutan mevziî, fakat buyuk çapta bir taarrıız hareketine giriştl. Bunun muvaffak olamaması, ustelık Sovjet kuvtetleri tarafından Stalıngradda Alman ordusuna hatın sayılır bir darbe ındırılmesı uzerine Alman genelkurmayının taarruz stratejısini bırakarak umumî bir mudafaa stratejisine donduğunu gorduk. 1943 yılının bildiğımiz hâdiselerinden, hele Akdemz ve İtalyadaki \ariyet1erden sonra artık Avrupa karastna ehemmiyet vermemek olamazdı. 1941 ve 42 yıllannda bıitün kımetienle şarka yuklenmiyen Almanya, 1940 ta kazandıiı zaferleri kendi ellle heba etmiş oldu. Hakikaten Norveçten İspanya hududuna, Manş kıyılanndan Ege denizine kadar butun kıt'ayı Almanya ne dlye ele geçirmişii? Kuvvetlerini tek eephede tophyabilmek imkânına tnallk olamıyacak oldoktan sonra Maguıot hattını ne diye yıknuştı? Bngiıne kadar hâJâ açılmıyan ikinci cephe, bir ihtlmal olarak Alman genelknrmayını iki yıl üstuste oyaladıgı içjn, hakfkatte, kendisln. den beklenen vazifeyi yapmts sayılamaı mı? Mademki muhtemel bir İkinci cepheye kirsı nasıl olsa yta», yüı elll tümen ayırmak zarnretl vardı; o halde daha başlangıcda, Polonyadan sonra dogruca Rnsyaya yürumek ve orada galib eeldik(en sonra hızla garba dönmck daha mantıkça olamaı mıydı? NADÎR NADÎ Arkast Sahife 3 Sü 4 te MILLI ŞEF INONU Tarih K ongresi çalışmalarına karşı yakın alâka ve sempatilerini bildirdiler Dün muhtelif profesörler tarafından, kongre toplantısmda mühim tebliğler yapıldı JO 30 40 50 Km Hariciye Vekilimiz, Moskova konferansı neticelerile Kahire mülâkatı hakkında izahat verdi Parti Crupu Hükumetin hareketini tasvib etti. Parti Mfistakil Crnpn da ayrı bir içtima yaparak aynı karara vardı Ankara 16 (Telefonla) Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Gnjpu bugun saat 15 te muhim bir toplantı akdetmi^tir Hariciye Vekilimiz Numen Menemencioglonun Moskova konferansı ve Kahire mülâkatı hakkında nzun izahat verdiği bu celse saat stkize kadar surmuş ve bir saat yemek fasılası verildlkten sonra tekrar toplanan Grupta saat bire kadar dair izahat vermesi ihtimal dahilindedir. hararetlı muzakerelere devam olunmusTeblİR tur. Ankara 16 (a.a.) C. H. P. MeUia Saat birden sonra Parti Miıstakil Grupu reis vekiUığınden: Grupu içtima etmiş ve Harlcije Vekili C. H. P. MeclU Grupu bügun U6/H/ bnrada da bulnnarak izahat vermiştir. 1943) saat (15) te Trabzon meb'usu HaHukumetın yakm gunlerde Meclisin san Sakanın reisliğinde toplanarak Haakdedecf | i bir toplantıda da aynı mevzaa riciye Vekllini dinledi. Vekil, Moskova konfermnsı hakkında neşrolunan vesika. Urm re her kaynaktan elde edılen malümata dayanarak siyasî durumu Partıye Arkası Sahife i. Sv. 2 de Balkanlarda hazırlık Mareşal Antonescu Hitlcrin nezdinde Almanlar , Bulgar limanlarını işgal etmişler Leros adasile Dalmaçya kıyılarında muharebeler oluyor Hplmjt VelikiBpr0 İvreviıçi UboVVk Ankara 16 (a a ) üçuncu Turk Tarih kongresl bugun saat 10 da Dıl ve TarlhCoğıafja fakultesi konferans salonunda top anarak çalışmalarına devam etti Bu gunku toplantija kongre asbaşkanı Sıvas meb'usu Ord. Prof Şem^eddın Guns tay başkanlık etmiştlr. Ilkonce baçkan, dunku toplantıda verden karar gereğlnce seçilen bir heyetln Ebedî Şei Ataturkun mnvakJat habırleririt »ysret etÜHnİ^e bır çelenk koiduğunu bl'dirmlş ve kongre kararıle kongre adna başkanak dlvanlle birlikte zıyaretlerlne gıden heyeti Turk Tarih kurumunun koruyucusu Millî Şef Ismet Inonunun iutfen kabul ettıklerlni, kongre çalışmalannln mılH kultur hayatımızdakı onemıne işaret bu>urduklarını ve kongre ujelenne se. lâm ve lltifatlanrun teol'ğire musaade eyledlkleruıi soylemış ve kongre suıekll alkışîarla bu lltlfata şukran ve se\gi dujgularlnı ıfade etmlst'r Stockholm 16 (a a ) Dagens Nyheter ^azetesinin Budapeşt* muhabirı, Rumanya Başvekilı Antonescu'nun Fuhre. rm karargâhında bulunduŞunu bildirmektedlr Almanlar Karadenizdeki Bulgar Kmanlarını isRal etmişîer Londra 16 (a a ) Bul?aristandan gelen haberlere gore, Almanlar Karadenızde bulunan butun Bulgar limanlarlm kendi askerî kontrollan eitına almı^ar. dır Almanlar çcktanberi Varna ile Bur. gazı işgal etmiş bulunmaktadırlar. Almanların bu lımanları ışgal etmelerl, Ruslann Kırımı allr almaz buralara anî olarak bır çıkarma yapacaklarmdan kCTktuklannı gostermekedır kalmıştır. Kıt'al&nmız duşmam mağa devam etmişlerdir. Leroa adasmda harekât baş'adığı zamandanberl Almanlar 2000 den fazla ölü vermlşlerdlr. İngilız garnlzinu bundan Dun ve gece, Parti Grupunda uzua başka bir çok eslr almış ve mevzilerinl bahat Teren Hariciye Vekilımis Arkast Sahife 3. Sü i te Numan Menemencloflu "Pepnovıçiu^ O , 1 ^ P İ l % K İ 7 Okunan tebliğler Kongrenın çalışn a progrımınî gore Türk Tarüı kurıunu ü>elerınaen Manısa meb'usu Ord. Prof Hıtanet Ba>ur <Orta çağda Türkler ve Hindıstan>, Turk Tanh Kurumu uyelerınden Kars meb'usu Ord Prof. Fuad Kopnılu «Akdemz tıcaretı ve Türkler» ve tstanbul ünıvrsıtesı Edefcı. yat Fakultesı Buans tarıhi profe^oru Runcıman «Orta Anadolu tarıhinde de. Arkası Sahife 3. Su 6 da Leros'ta çok şiddetli muharebeler oluyor Londra 16 (a a ) Buşunkü Ortaşark teblığinde bı'ıdlrlldiğine gore Leros adasındakl Ingillz kuvvetlerı şiddetL ve de. ramh hava bombardımanlanna maruz Gl. Katru Beyrutta temaslara başladı Amerika, Fransız Komitesini protesto etmekle beraber ihtilâfı hal için tavassutta bulunacak Hayfa 16 (a a ) General Catroux şimdi Beyrutta bulunmaktadır. General Franslz ve Inglliz makamlarlle goruşmuştur Beyruttan gelen haberlere gore, Lubnan hukumet merkezlnde pnzar ve pazartesi gunleri yeniden baska kargaşalıklar olmamiştu:. Beyrutta hayat durmuştur. Butun mağazalarla burolar kapanmış ve haricle olan her turlu berat ve nr.unakalât kesümlştr TankU askerî devrlyeler sokaklarda pc'ls vazlfesl gormektedirler. Amerikaran protestosu NetvYork 16 (a a ) Cezaylrden NewYork Tknes gazeteslne gorder:len Arkası Sahife 4. Sü. 4 te BOtGn cephe boyunca Sovyetlerin taarruzu fasılasız devam ediyor Kızılordu, Dinyeper dirseğinde 300 bin kişi ile Alman mevzilerine yüklendi Moskova 16 (a a ) Sovyet tebliğı: Korosten istikametinde kıt'alanmiz 60 tan fazla meskun yer lşgal etmişler ve bu arada Çepoviçl demiryol durağım da ele geçirmlşlerdir. Fatstov çevreslnde Zltomır'in cenub doğusıındaki kuvvetlerımiz duşmanın, büyük tank ve piyade teşklllerlle yaptığı karşı taarruzlan püskurtmekle meş. gul olmuşlardır. Reşitsa çevreslnde kıt'nlarımız, duşma. nln müteaddid tahkimll noktalarını almışlar ve evvelkl savaşlarda olduğu glbı ınsan ve malzeme bakıjnmdan duşmam ağır kayıblara uğratnnşlardır. Gomel şımal çevresında bulunan kuvvetlerimiz de Sozh ırrrağl sr.g kıyJsinda. ki koprubaşîarını genişietnek İçin çarpı?malar yapmıslar duşmanın naıteaddid tahkimli noktalarını almıslar ve boyıece kendi mevzllennı muhım surette lslah eylemışlerdir Alman tebHği Fuhrer'in umumî karar^anı 16 ( P T ) A'man ordulan başkumdndanağınm tebUğıBuyuk Dinyeper dirseğ nde duşman • Azkası §aMle 3. Sg. 2 de « Şark cephesinin Gomel kesimlnde askerî durumu gosterir harita Tramvay seferleri tehlikede Cer Müdürü, bütün hatların bozuk olduğuna dair rapor verdi Haber aldıgımıza göre ,Tram\ay idaresı Cer mudüru muhendis Sadeddın, Tram\ay, Elektnk ve Tünel idarelen umum müdürlüğOne bir rapor vererelt İs\Ir. Cordell Hull'in Moskovaja gider Unbul tramvay şeoekesinln çok oozuk e bu hat uzerinde sefer yapmanın tehken Kahirede alınmış resimlerinden likell olduğunu, her Eaaıan vukua gelmesi melhuz her hangi bir kaza4an mütevellld mes'uliyetl kabul edemiyeceğmi bildirmİ4tir. Cer müdürünün bu raDoru, Tramvay, Elektrifc ve Tünel idaıestnde teâş uyandırmış ve yapüacak muamele Belediyeden sorulmuştur. Filhakıka Almanjadan celbedilen raylaria bir kısım yollar tamir edümişse de gelen raylann azlıgı bıKun hattın yenilenmesine ımkân vcmediğmden tehlike 8nlen«memiştir. Bu rapor uzerine, Belediye kejfivetin Nafıa komıserlıgi vasıtasile Nafıa Vekaletme bildinlmesmi tensib etmiş ve rapor Vekâlete gonderılmistır. Vekâlet. vaziyeti tetkık ettlrmek üzere Nafıa Vekâvelâ Akdemz komısyonunun teşkılım leti Cer subesı müdürü Yakubun ba^kanıstedıler. Bu encumen, topladıgı malu hgında bir heveti şehrimize göndermişmatı Ru=ya Ue Muttefık hukumetlere tır Bir kaç gündenberi tramvay sebekesi bıldırmeğe memur edılmı^tır. Bu saret üzerinde tetkiklerde bulunan bu heje* le İtalyadaki ıstışare heyeti teşekkul İdareye baza tavsiyelerde bulunmuşsa da etmıs oldu bu tavsiyeler kazayı önlivecek ve mes^uHalli tehîr edSen meselelcr liyeti tahflf edeCek mahiyette değildir Lıcndra encumenı hukumet reısleri Alâkadarlar tramvay hatlannda seyr'ln n muşavîrı sıfatıle, muha=ematın so. =eferin tehlıke teşkil etmiveceğlne dair nunda ortaya çıkacak me^elelerı tetkık rapor Istemektedirler Aksi takdlrde tsetmekte ve bu ıt barla hukun ftlere tanbulda tramvay seferlerinin sekteye Arkast Sahife 1 Sü. 5 te uğraması üıtlmali vardır. Cumhurîyet Bugün 6 sahif edir YARIN Nr. Cordell Hull'in mühim beyanatı Wa=hington 16 (a a.) B ıgunku ga. zetecıler toplantısmda Haıcıye Nazırı Mr Cordel Hull Moskova konferansı hak kında sorulan muhteıf «nıaUere cevab ver. mıştır. Mr Hull, Mcıskovada hıçbır gızlı anlaşma yapılmadığım teyıd etmeKtedır Mr. Hull, konferansa tekaddiım eden zamanlarda Muttefık huWmetlerm Kı. fayet ermıyecek şekılde malumat edm. dıklerıni ve bılhassa Rusyanm gayrı kâ. fı surette malumattar bulundıığunu mu. safaede etmisttr. B« suretle Ruslar ev. "Manda,, nın başına gelenler ! Cemal Nadir'in Lütnan rıâdiselerine dair vaptıSı bu renkli hartta karikatürü \ mutlaka görünüz Amerikan Nazırı «Moskovada hiç bir gizli anlaşma yapılmamıştır ve her millet mukadderatını kendi tayin edecektir» diyor Hangi doktoru çağıralım acaba?... Doktor Lutfi Kırdarı çağıralım!.. Apartıman sahibi yakmadığı için soğuk alıp hastalandı!...