13 Kasım 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r SAYIN MÜŞTERÎLERİME: Cemil Refik terzilıanesi müesshi Paris Aiademilerinden diplomall Cemll eski terzihanesinden ayrllarak Cemll Günday firmasl İle pek yaklnda adresinl üân edeceği yeni atölyesinde sayln müşterllerini kabule başllyacaktır. 20 nci yıl sayı: 6 9 1 3 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhin.yet, ktenbul Posta kurusu: İstanbul No. 246 ClMicirtBSİ I 3 lkİl1Cİt8SrİH | 9 4 3 ' Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr heyeü: 24298 İdare ve Matbaa klsmi 2429924290 r MILLI PIYAH'O 1 ^ 5 2«ciTESRİH CEKİIINDE Lübnandaki karışıklıklar umumî bir şekil alıyor Fransızlar yeniden 4 8 meb'usu tevkif ve Parlamento binasını muhasara ettiler Nüslüman ve hıristiyanlar, İngilterenin müdahalesini istediler, Londra bir deklarasyon neşretti Yakınşarkta Bütün Arab âlemi büyük bir galeyan içinde Kahire 12 (a.a.) Burada inanılır b.r kaynaktan alnan haberlere göre Lübnan teşkilâtl esasiyesinde tadılât yapılma. sına rey vermlş olan 48 meb'ustan hepsl d« tevkif e<iılmişlerdir. Bu sabah Bey. rutta Fransız kıfaları tarafından başka tevkifler de yapılmıştır. Dağlardaki köy. lerde ve belli başlı bütıin şehirlerde ciddî kargaşalıklar çlkacağı zannclunmaktadır. nıî murahhasına bir protesto sureti tevdi etmiştir. Cezayirdekl İngil.z nazırı M. Mac Millan'a Franslz millî komitesüe bu mese. leyi müzakere etmek için talimat ve. rilmiştir., vvelki gun Lubnanda patlak veren hâdise, ysUnn Yakınşarkın asayişini defil, Hür Fransizlarla Anglo Saksonların arasını bozucu bir yola dokulme istidadını gosteriyor. İngilizlerden bol yardım gören General De Gaulle, Suriye ve Lubnanı Vichyden ayırıp kendi eline geçirdi£i zaman, bu iki devletin istiklâlini ilân etmij, hatta o zamanlar Surijede ve Lubnanda tantanalı merasîm de yapılmıştı. Jşte o istiklâli sahici sanmak gafletine duşen yeni Lubnan hukumeti, anayarada bir takım değişiklikler yaparak mecli=e tasdik etthmiştir. Fakat Fransız Kurtuluş Komitesi adına komiserlik eden General Catraus, vaktile Lübnanın istiklâlini kendi a£zıle ilân ettiçi halde, Komiteden aldıgı emir üzerine, gene kendi aglile, istiklâl mefhumnna taban tabana zıd emirler vererek Lübnan meclisini d a . gıtmış ve hukumet şeflerile meclis aıalanndan bir kısmını tevkif ettirip bilinmiyen bir yere kapatnııştır. Hâdise, yalnız Lubnanla Cezayirdekl Fransız Kurtului Komitesi arasında kal. saydı, bclki de uzerinde fazla dumlmaga değmezdi. Fakat butun Arab âleml bu yuzden General De Gaulle'e ve Hur Fransız hukumetine ateş püskürmeğe başlamıştır. Suriye, Lübnan, Fllistln, Irâk ve Mısrr gazetcleri l t t i r « ı W K d » i tesine karşı çok şiddetli bir dille çatıo duruyorlar. Arabca konuşan devletler de halkın ve efkân umumiyenin heyecar>"ia tercüman olmaktan geri durmuyorlar. Mısır Baş\ekili Nahas Faşa, General De Gaulle'e bir mektub göndererek hâdiseji protesto etmiş ve «bütün Arab ırsernleketleri, Fransız mumessiUeri tarafından yapılan bu hareketlere şaşmaktadırlar. Eger Lübnanın vaziyeti aklı selimin icab ettirdigi tarıda halledilmezse Mısır hükumeti Fransaya karşı hattı hareketini olayların ışıgı altında güzden geçirlp yeniden tetkik edecektlr» demek suretile. lâzım gelirse hükumetlnin Fransız Kurtuluş Komitesile münasebetlerini kesecegini ima etmiştir. İlk hayret edilecek nokta, General De Gıu'le tarafından verilen bir istlklâlin nasü olup da Lübnan hükumeti tarafından sahici sayıldıgıdır. Bunnn, mö«temlekelerde sempati toplamak icin bir gosteriş diye ilân edildigi belll idi. Zaten. hukukan kazandıgı istiklMi, Lübnanın filen knllanabilmesl harb sonuna bırakılmıştı. Memlekette yabancı asker ve yabancı bir komiser vardı. Bnnlar o . rada bulundukça, Lubnanlılar, çüpheslz kmdi tcpraklarında dilediklerl g<bi yaşıyarmzlardı. Acaba, Başvekll Riyad Elsu'h Bey bir üçuncü devletin tssvlbi üe mi harckete geçmiştir? İkinci şaşılacak nokta, nasü olop da Fransız Milli Kurtulnş Komitesinin, sanki gücü yeten bir devletmiş gibi Lübnanda bir takım tedib hareketlerine giriştiğidir. Biliyoruz ki, bu Fransı» Kur. tuluş Komitesi, Anglo Saksonların hlmayesine sıgınmış, onlardan yardım gören ve ancak onlardan gördügü yardımla tutunabilen bir teşekküldür. Acaba De Gaulle, tngllterenin arra ve musaadesile mi hareket edlyor? Dün akşam Londradan gelen blr telgraf bu ihtimali ortadan kaldınyor. Telgrafa göre, Suriyedekl İBgflü mümesslli, Müttefiklere danışma4an Lübnandaki devlet adamlannı hapse attırdıgı için Fransız komiserini protesto etmiştir. Bu haber dognı ise, Lubnanda patlak veren hâdisenin daHanması, budaklanması ve genişliyerek Anglo Saksonlarla Hür Fransızlar arasına kadar yayılmasım da beklemek lcab edecektir. Mtittefiklere Eormadan hareket eden Suriyedekl F r a n . sız komiseri, kendi hükumetinden tam8iz bir işe girişemiyeceğine göre, yann daha büyük protestolarla karşılaşmanııı ve Londra ile Ceıayirdekl Komite arasında bir takım anlaşamamazlıklar eıktıgını görmemiz ihtimall vardır. Kazab'anka konferansından sonra çah<şmaga başhyan bu Fransız Knrtulnş Komitesi ne Fransızlan ne de Anglo Saksonlan hio bir zaman memnun edemivordu. Bir miiddet birbirlerile « yuşar>ıyan Giraud ile De Gaulle bnndan önceki Wa«h'n»ton mfirakerelerinden sonra bir aralık ban*rr gibi oldukIan halde, sonradan bir kaç defa gfne danimışlardı. Nihayet dört giin evvel General Giraud hem Kurtuluş Komit^iîiden, hem de ordu şcfliginden avrılarak De Gaulle'ü tek ba«iina bırakmıştı. Lubnanda cıkan hâdise üzerine, varfyctin inkişafı, bizi Hür Fransızlarla Anglo Saksonlir arasmdaki mÜTiîi^r'ıptlerin mahlyeti hakkrr1^ < ' ırflıniT*n' • Kral Faruk'un alâkası Kahire 12 (a.a.) Keuter: Başvekü Nahas Paşanın General De Gaulle'e pro. testo notasl göndermesi üzerine Kral Faruk şahsan Lübnan buhranJe alâkalanmıştır. Kral Lübnan'dakı son vak'a. lar hakkmda görüşmek üzere İngiltere büyük elçisi Teremco Shono ile Birleşik Amerika büyük elçisi Aıexander Kırk'l dün akşam saraya davet etmiştir. Ayni zamanda Kral Faruk dün tevkif edilen Lübnan Cumhurreisine bir telg r af göndererek Lübnan hükumetinin bir İmtL han geçirmekte olduğu şu anda Mlsır hükümet ve milletıle kendi dostluğuna guvenebileceğini temin etm ştir. Dün Lübnan Başvekili Riyad Elsıılh Bey Ingiltere bir deklarasyon neşretti Londra 12 (a.a.) Londra resmî mchfillerl tarafından aşağıdakl dek'aras. yon neşredibniştir: «Dün sabah erkenden Fransız makam. lar: tarafından Lubnanda tatbik eddlen tedblrler, İngıliz makanlarına baber verilmeksizin ve bu hususta reyleri alınmakslzın ittihaz olunmuştur. Beyruttaki İngiliz orta elçlsl Slr Ed. ward Spears, alınan tedbirlerle kendısine bu mesele hakkında danışilmamasından dolayı Fransız mlllî komitesi umu. Ruslar, Alman ordularını büyük bir kıskaç içine almağa çalışıyor Ukrayna ovalarında Şark cephesinden resimler: Sık ormanlıklar arasında çamurhı ilerlemeğe çahşan Alman motoakletli koILan yollarda Arkası Sahife 3. Sü 5 te Memleketimizde iyi cins çay yetişiyor Rizede bu sene 17 ton çay istihsal edildirekolte 10 milyon kiloya çıkarılacak Rize çay istihsal mmtakasmdan ilk mahsulım inhisarlar Idaresin» teslimî munasebetile dun gazetecılere izahat verilmek uzere Emınonü Halkevinde bır toplantı yapılmıştır, Bu tcçlantıda In. hısarlar erkânı da bulunmuş, RLzenin nefls çayları içılmiştir. Yapılan toplantıda devlet ziraat işlet. meleri kurumu Rize çay işletme bolgesi müdürü Asım Zıhnıoğlu izahat vererek d«miştir kı: c Rizede çay ziraatl filen bundan 18 yıl once yani Cumhuriyet devrinde başlamıştır. Bizede programlı şekllde çay zlraati bundan 6 sene evvel başlamış ve bu sırada hazırlanan kanun 1940 da yururluğe gır. miştir. Plân mucıbince, Rizede 30 bin donümlük arazıde çay zıraati yapıla. caktar. Bugun 20 bin donümlük arazide çay ziraati yapıyoruz. Elde ettiğ.miz çay bu sene 17 tondur. Halbuki Türkiyenin ihtiy&cı senede bir milyon k.lodur. Gele. cek sene 50 . 80 ton arasında çay ala. r cağız ve sekiz sene3 e kadar Rize, Tür. klyenin butun çay ıhtıyacım karşılıya. caktır. Fakat biz çay ıhrac etmeği de gözonünde tutarak Rizeden Hopaya ka. dar 50 kılometrelık bir mesafe dahilın. de çay ziraati yapmak kararını verdik. tetihsalâtı 10 milyon kiloya kadar çıkar. tacağız, Çaylarımızın terkıbi Hindistan, Seylân ve Cava çaylanna benzetiliyor, Fakat Adalardan yurdumuza iltica edenler İki günde 175 kişi ntemleketimize geldi Almanlar Leros adasına asker çıkardılar Bodrum 12 (a.a.) Alman uçakları evvelkı gün Leros adasını devamlı bır surette bombardıman etmişlerdır. Akşam geç vakte kadar devam eden bu hava harekâtuıa 90 kadar uçak iştırak etmış. tır. Ayni gunun gecesi ingılız uçakları ve deniz kmvetleri Kahmnos adasını butün gece dövmüşlerdır. Bir İngiliz yelkenlı motorü Huseyın. burnu önlerinde karaya oturmuştur. Son iki gün zarfında adalardan sahillerımıze iltica edenlerin mıktarı 175 e varmıştır. Kızılordu Kiyefin batısmda dört koldan ilerlemektedir Moskova 12 (a.a.) Sovyet tebliği: Birincı Ukrayna cephesine mensub kuv. vetlerimiz Zitomir çevresinm İdare böl. gtlerinden bıri olan Korostişev şeh:lle 100 den fazla m«skun yeri ele geçUı»»^. lerdir. Fatsov çevresinde kıt'alarımız duşmarun piyade ve tanklarla yaptığl karşı'.ık tparruzlan püskürtmüşlerdir, Kerç yarımadasındaki kuvvetlerimiz köprübaşılarınm genişletilmesi içm çar. Alman tebliği pışmalara devam etmişler ve duşmanln Berlin 12 (a.a.) Aiman ordulart bir kaç istinad noktasını ele geçimnişler Başkumandanlığının tebliği: dir. Kinmda Sovyetlor büyuk kuvvetlorReşitsa cenubunda duşman mukave le Kerç'in şirral doğusundaki köprübaş. metini kıran kıfalarımız, Dnieper sağ larlnı genişletmeğe teşebbüs etm.şlerdır. kıylsmdaki köprubaşlannm genişletil Alman ve Rumen kıt'alarıle yapı'an çemesi İçin savaşa devam ederek bir çok tin bir muharebe sonunda Sovyet enn bu teşebbüsü akım kalmıştır. A'man meskun yer'.eri işgal eyiemişlerdir. donanmasına mensub hafif kuvvetler Kerç'in cenubundaki çıkarma nc.ktssınl tEk\İye etmek için düşmanm ycptığı teşebbuslere mâni olmuş ve bu arada cı3şmanın bir gambotunu batırmlşlardır. Perekop'un şımal doğuîundakı bataklığı ge^en duşman teşekküllerı goğüs gdğusa yapılan muharebelerden sonra yok edil. miştir. Dnieper'de klt'alarırr.ız nehri geçTiek isüyen düşmanm bu tesebbusur.ü aVa. mete uğratmışlardır. Dnieper dırseğinde Sovyetlerin mevziî taarruzları skim kaU mıştlr. Kief muharebe bölgesinde çarpışmslar açılan gediğin İçinde ayni şiddetle d e . vam etmektedir. Şehrin cenub batısında Scvyetler tarafından yapılan şiddetli ta. arruzlar ağır kayıblarla geri püskürtüL müştür. Daha cenubda mukabil taarruzlanmızla birkaç mahal geri alurm'.'tır. Çemigofun şimal batısında dü=man taarruzunun şiddeti bir gün evvelkı ağlr kayıblar üzerine azalmıstır. Burun. la beraber dün de şiddetli çarpışmalar olmuş ve bu arada bir birlişin kesiminde yeniden 59 tank tahrib edilmiştir. Smolensk'İn ştmsl batısında düşrr anm yeni şiddetli taarruzlaı geri püskürtül. müş veya bir mukabıl manevra f.e durdurulmuştur. Nevel bolgesinde duşman dün de bilhassa şehrm cenubunda ve şimalinde ge« d.ği gentşletmek istemiştir. Bu manevra. Kurtarılmış memleketier için ödünç verrrfe ve kiralama beyannamesinin ya mâni olmak için yapılan muvaffakı. Washington'da Beyazsarayda hnza merasimi yetli muharebeler esnaslnda şehrin şişileplerle harbden sonra kullanılable malinde 35 i bir tek piyade tüır.eni t a . Washington 12 (a.a.) Reis Roose. velt ödünç verme ve kiralama kanunu cek bir halde bulunan bütün jeyler Bır. rafından olmak üzere 40 duşman tankı hakkmda kongreye gonderdiğı raporunda leşık Amerika Cumhurreisi tarafından tahrib edilmiştir. Arkası Sahife 3, Sü 2 de Arkası Sahife 3. Sü. 4 te Bırleşık.Amerıkanm İngiltere, Avustral. ya ve Yeni.Zelanda hükumetlennden neler aldığından bahsetmekte ve şby. le demektedir: «Bırleşmiş milletler Amerikan silâhlı kuvvetlerine yiyecek ve sair maddeler gonderdikleri gıbi hızmetlerde bulun. makta ve kolaylıklar gostererek haber. ler de vermektedirler. Yapılan anlaşma. lara göre, Bırleşık Amerika tarafından ve rilen bütün şeyler, yanı ticaret gemıleri, Harb ntasrafları Amerika ve İngilterenin, zafere ulaşmak için yaptıkları masraflar ve Birleşmîş milletlere verdikleri malzeme milyarları aştı Çay ziraat işletme mütehassısı Asım Zihnioflu bizim çaymızm Asya çaylanna nazaran taneni ve kafeini daha fazla, rutubeti dsha azdır. Halen Rizede 139 koyde 49,000 kışi çay ziraati ile meşguldur. Bu sene yaş yaprağın kılosunu 150 ku. ruştan aldık. Fakat mü.^ahsıl 1939 da 25 kuruştan bize bağlanm'ştı. Butün toprak m?h^rller.nin kıymeti artmış ol. duğundan biz de mubayaa fiatlnı yük. selttik.» Almanlar Leros adasına asker çıkardı « Kahire 12 (a.a.) Bu akşamki resmî tebliğ: Alman kuv\retleri bu sabah erkenden Leros adasına taarruz etmişlerdır. Duş. man bazı noktalarda karaya ayak bas. mış ve çıkartma müfrezelerıle savaş baş. lamıştır. Başka noktalarda duşman püskürtül. muş ve çıkartma taşıtlarınm bir çoğu batırılmış veya hasara uğratılmıstır. Italyan kuvvetleri Ingihzlerle yanyana çarpışmaktadır. ( Kahire miilâkatımn akisleri ) Büyük hava hücümlan Kahire 12 ta.a.) Ortajark teblığ.n. de bıldirıldiğıne gore, Muttefık Av uçak. ları dun de Gırıddeki duşman tesisatma hücumda devam etmışlerdir. Dun gece ağır bomba uçakları, Rados'ta Marıtza hava meydanına muvTaffakiyetle hucum etmişler ve inış yerlerinde bir çok in. fılâklara sebebiyet vemışlerdır. Hariciye Vekilimiz Nnman Menemencioğlunun Kahireden avdetinde Ankara garında isrikbalinden bir intiba Ankara 12 (Telefonla) Alman bü her hangi bir hariciye nannnm agz'r.yük elçisi Von Papen bugün Hariciye dan ışittiğim en samiml ve dür>jst beyana**ır.> Vekilinvzı ziyaret etmiştir. zYarın 6 sahife = : Folklorculuk Yazan Cumhuriyet ^ faalîyeti Prof. M. Şekîb Tıınc Yazan: Yazan: Abidin Dav'er Eden'in Kahire miilâkatı bakkmdaki izahatı iyi karşılandı Londra 12 (a.a.) Avam Kamarasında dün Mr. Eden'in beyanatından sonra cereyan eden müzakereler esnasmda sö? alan muhafazakâr meb'uslardan Mr Walter Elliot demlstlr kl: Von Papen Ankaradan hareket etti Ankara 12 (Telefonla) Aiman buyuk elçisi Von Papen istanbula hareket etti Büyuk elçı, pazar günü tayyare ile ls. tanbuldan Berline hareket edecektir. Şilep filomuzu koruma ve kurtarma çareSeri Pazar şakaları YazanFelel: Harb mes'ullerinin akıbeti H. Adnan Giz Nasıl süsienirlerdî ? Yazan: H NADİRNADt Bu seyahatin, Kahire mülâkatile bir alâkası olmadıgı, daha çok evvelden kssefaret « Mr Eden ile Türklye Hariciye Ve rarlaştırılmış olduğu Alrran mahfillerince bılhassa kaydedilmskte. kıli araoir.daki go:ıis:r.eler ! '' luia d;r lediğlm izahat her hangi bir zamanda, dlr. (Hikâye) YazanHamdi Varoglu ^ Yarmki niishamızda okuyunuz. ^ Şu tstanbul radyosu bir senedir neyi tecrübe ediyor acaba? Plâklann mukavemetini olacak!..