12 Kasım 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r TEPELİ Yepyeni bir şekilde ve üslup. la hazırlanan bu yerli eser basıhyor. Bekleyiniz. 20 nci yıl sayı: 6912 u m h u r iyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraî ve mektub adresi: Cumhuı.yei, Ltsnbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr heyeti 2429S İdare ve Matbaa klsml 2429924290 UUIHâ | 2 İKİnCltBSrİn I 9 4 3 ' r ABDÜLBAKİ GÖKPULARU YUNUS IHtE YlHarca süren bir tetk Ikİ cild bir arada AHMED HALİDi Lübnan Cumhurreisi, Başvekil İngiliz Hariciye Nazırı A v a m Kamarasında dün M o s k o v a ve bütün nazırlar tevkif edildi görüşmelerinin neticelerini anlattı Perde ne zaman açılacak ? 918 mutarekesinin dun yıldonümü idi. Bu \esile ile, her sene olduğu gibi, dun de Londra ile VVashington'da herhalde prlak mtrasim vapılmış Berlinde ise bu seferki on bir ikinciteşrinin 1918 dekı on bir ikıncıtesrine benzemediğini açığa \uran neşıijata bol bol jer verilmişür. Geçen harbın son guuîeri olan 1918 teşrmlerindeki razıyetle şimd.kisi arasmaa epeydır mukaj e?>eler yapıldığım gorüvoruz. Umuml>etle iıuîünkü Alman. yanııı tlalıa ustun bir durumda bulunduğu ileri suıulüyor. Hcle nasyonal sosyalist propagandasının haftalardır tek. ızrladığı parola. hep bu inancı halka aşılamak gajesini guder gorunüyor. Yirmi beş jıllık fasıladan sonra, bugünkü harb vazijetile eskisi aı:sındaki farkı gorebilrack için 1918 sonbdhanm bu daha hatırlamak favdalj olacaktır. O zaman, dış nıanzara itibarile, Alman. yanın uçuruma doğru gittiğinj belli eden hiç bir işaret sezilnmordu. Alman ordusu hiç bir jerde bozulmamıştı. Ilatta şimdiki gibi büvuk çapta cephe kısaltma \ahud ricat hareketlerine bile baş. vurmuyordu. Buna rağınen Almanja yıkjhverdi. Fakat barbden sonra neşredilen vesikalar, o zamanki iç durıınıun dışarıdan goruldüğü gibi olmadığını açığa rurdu. Bu vesikalardan anlaM'dığına göre, ilk. bahar taarruzlarmda muvaffak olanııjan Al«aa « n d t i i i i M ^ M b ı t e «mMHsiBundan ervel Snriyedekl kesmiş gibiydi. Sırf uraulmadık. beklenmcdik bir ünıid ısığı uğruna harbe deKahire 11 (a.a.) Lübnan Cumhur vam edilîvordu. Buna mukabil, kaışı reisi tevkif edilmiştir. Bildırildiğıne gore tarafın nıh durunıu da pek fevkalâde bugün sabahın saat ddrdünde Senegalli değildi. Sonradan hatıralannı neşroden osker Cumhur Reisinin evine girerek bazı şeflere bakılırsa, bir kaç ay ıızayan kendisini bilinmiyen bir yere götürmüşbir Alman raukavemeti, belki de onları lerdlr. Gelen haberler asker.erin eve ırutarcke isteraeğe zorlayacaklı. girmek için büyük şiddet gostermiş olObjektif bir gbruşle tetkik edersek, bu duklarını bikürmektedir. Sabahın saat seferki dıs manzara Almanyanın alcyhi. altısmda radyoda bir demecde bulunan nedir. Vakıâ Alman orduları hiç bir Fransız komiseri tFransa aleyhinde bir yerde askcrce manasile bir hezimete uğ suikasdden. bahsetmiştir. Beyrut sokakramıs dcğillerdir. Avrupa garbında, es lsnnda büyük bar heyecan ve kanşıkkiden olduğu gibi koskoca bir Müttefik lık havası esmektedir. orrîusile d<nü«müvorlar. Müttefiklcr Kahirede çıkan «Elmısrî» gazetesi buBalkanlarda bir koprübaşi kuramamış. lardır. Geçen defa Alplara kadar tınnanan orduları şimdi Romaya bile varamamıstır. Fakat herşey nisbidir. 1918 son. baharuıda Alman kudretinin jayıldığı saha, 1914 başarılarile elde edilen sahadan pek farkh değildi. Üstelik. Rusvada büjük zafer kazanılmış. Çarhk ordu. su harb dısı edilmişti. Halbuki buşrun dış manzara itibarile Almanya bir senedenberi mütemadi bir gerileme halindedir. Afrikada bir tek Alman askcrj talmamış, şark cephesiııde iki yıldır elde edilen kazanclann üçte ikisi kaybedilmiştir. 1918 sonbaharında merkez blokıına bfğlı devletlerden hiç biri pes demediği halde, bıı sefer İtalya tasfıyeye uğramış, aradan çıkmıştır. Eden'in nutku 4. Meclis fesih, örfî idare ilân olundu. Beyruta Senegalli askerler getirildi, şehîrde müsademeler oluyor Nr. Eden üç devlet arasında vücud bulan teşekkülün, istikbalde yeni gelişmelere enğel teşkil etmiyeceğini söyledi Londra 11 (a.a.) Buguıı Ava.n Kamarasında Moskova konferansı hakkında bejanatta bulunan Harıcıye Nazarı Mr. Eden, nutkuaun başlangıcında: •ı Konferansta alman netıcelerm ümıdlerımın fevkmde çıkuğmı soyiemek ısterım» demış ve sozerıne şoyle devam eunıştır: < Konferansın müsbet neticeleri pek barızdır. Fakat benım ııazarımda Moskova konferansını unutulmaz bır hâdıse olarak canlandıran âmıl, goruşlerimjzın cereyan ettığı mutekabil alâka ve mutekabıl emnıyet havasıdır. Molotof kadar sabırlı, mahır ve hukumlennde ısabeth bir zatın reıslığınde ender olarak çalıştım. Elde edilen muvaffakıyetın bujuk bır kısmını Molotofun uzun ve karışık olan ruznameyı idare tarzına borcluyuz. Daha başlangıcda mılyonlarca insanın istikbali ışlerırruzin netıcesuıe ba^lı olduğunu mudnk bulunuyorduk. Bu sebeble mu\affakıyete erışmek için elmızden gelpn her şeyı yapmağa azmetmıSUK. Ma&anın etrafmda tam musavat esasları dahilınde buluştuk.» Mr. Eden bir nutıık soylerken « Bu husustaki müzakerelerimizin meler açık ve derin tetkikler sayesinda netıcelen muşterek düşmanımızın aley mutekabil munasebetcrimıze dığer gohinde geliştıkçe anlaşılacaktır. Bu ge rüşmelerden daha çok hamet etmışlerlışmenın umumıyetle memnunıyeti mu dır. Murahhaslann hiç bırı as'rri U'.erl cıb addedileceğmden eminim. Öyle zar. ortaya attığı güçlukleri ve mulrm m e . Arhnsa &ki Askerî kararlar Eden aşıkâr sebeblerden dolayı askerî kararlar hakkmda neşredilen maîumata bır şey İlâve edemıyeceğını soylenıış ve kartşdclı iıklar esnasında halk sokaklarda nümayiş yapıyor gun Lubnanda orfî idare ilân edılmîş o\. duğunu yazmaktadır. Bu tedbir Fransız komiseri tarafından alınmıştır. Komiser ayni zamanda Senega'ü askerlere Beyrutta ve diğer şehirlerde devriye gezmelerini ve ehemmiyetli noktaları işgal etmelerini emretmiştir. Gazetenin ilâve ettiğine göre, Lübnan işçileri umumî bir grev yapmağa teşeb. büs etmişlerse de Başvekilin mudahalesi sayesinde şlmdl bütün işçller İşlerı ba Kruvazör Memlekette bir seneük H[ür Fransız kadar büyük kahve stoku var! komitesi denizaltı Kara borsanın faaliyetine mâni olmak General De GoFün için kahve tevziatı arttırılacak Anksradan şehrimize dönen İnhisarlar Umuın Müdürü Hurrem Şenel dün bir muharrırımıze mhısarlara aıd muhtehf mevzular üzerinde şu izahatı vermiştir: « Butun kahve bayılerine tahsis e. dılen kontenjan nısbetmde kahv; veri. yoruz. Kahve bulunmıyan bayılsr olsa olsa kontenjar.mı bıtırmış olanlardır. Şımdı elımızde memleketın bir scnelık ıhtiyacından fazla kahve stoku vardır. Bununla kahvenin serbest satıldığl za. mandaki istihlâk mıktarını kasdediyo. rum. 2,000,000 kılo kahvemiz daha gel. mek uzeredır. Bu vazıyette kahve satı. şır.ı serbest bırökmak imkânı hasıl olmuştur. Fakat düşunuîdu ki kahve sa. tışı serbest bırakıldığl takdırde bır ta. kım iırsat duşkünleri gene kahve . top. lamağa başlıyacaklardır. Bunun için nüfus başına verilen kahve mıktarını mütemadıyen artt:rarak tatmın yolun. da yurunulmesi takarrur etmiştir. önü. muzdekı uç ayda daha çok ve daha scn. şmdadır. Arkası Sahife 3. Sü. Geçen seferki dış göıünüşün Afcnanya Kızılordu Kiyef, Nevel, Stnolensk kesimlerinde yeni bir taarruza geçti Bazı Sovyet ileri kolları Polonya hududuna yaklaştı, Teverev nehri geçiîdi P Kar fırtınası altında Almanlar Atlantikte 4 te yeni tip denizaltılar kullanıyorlar Washington 11 (a a.) Son günlerde düşraan denızaHılan ile bır gemı kafilesi arasında cereyan eden savaşa istirak etmiş olan «U. S. A > uçak ge.iu«nin suvarısı Arnold. Almanlann şimdi Atlantikte kruvazör büyukluğiinde denizıitıldr kuüanmakta olduğunu soylemiştir. Amer.kan subayı, şimdiye kadar bu derece büyük denizaltı görmedığıni ılâve etmıştır. emrine girdi Gl. Jiro Ba.şkumandanlıktan da çekiliyor Ankara 11 (R G.) Fransız kurtuluş kom.tesınde Ger.eral Jıronun muşterelî riyaestten çekilm,esi üzerine hasıl olan netıceler üzerinde durulmak'adır. Ge. neral De Gaulle bu suretle korr.iter.xn birıcık reisı olarak kalmış ve askerî teş. kılât komiteye, yani sivıl ıdareye bafll bulunmakla General Jıro, De Gaulle'un emri altına girmistir. Ayni zamania kurtuluş komıtesinde Jıro t^rafırdaa tay.n edılmış komiferler de çıkarılmıştır. Son gelen ha.berlere göre, komıte jim. di sola temayul etmektedır. Berline göre Berlm 11 ıDaD.) Berlin mahfılJerı. denizaltı harbi hakkmda Roosevelt Oe Churchill tarafından muştereken neşredilen tebhğde, ılen sürülen iddialann doğru olmadıgını bildırmektedırler. Ağustostan ilkteşrin 1943 sopuna kadar geçen son iıç ay içinde batırılan Muttefıklere aid gemı tonajımn bır mılyonu bulmuş ve bu suretle mayıs başmdan 1943 ilkteşrin ayı sonuna kadar cem'an 2,123 600 tonluk duşman gemisi batııılmıştır. Bundan başka Anglo Sakscnlar tarafından takrıben batırıldıgı büdırılen 60 Alman denızaltısı hakkmdaki tahmınler de hiç bir esasa dayanmamak. tadır. Berlin mahfilleri, Almanlann denizaltılarda yaptıkları bütün yenüık'erin kendılerince malum olduğunu iddia eden Anglo Saksonların bu zanlaıır.da pek pldandıklarını aynca :şaret etraek. tedırler. hesabma büyük bir tehüke göstermemesiııe karsılık, bu seferki dış görünüş aç'kça Almanvanin alejhınedir. Acaba işin içyüzü nasıldır? İşte değme politikacının kesin olarak eevablandıramıyacağı bir sual. Alman seflerine bakarsanız, onlar ikinci bir »n» ( N hdrrı 1918 le karşılaşılmıyacağını yüksck sesle tekrarlamaktan bir türlii bıkmıyorlar. Eunu da gajet tabiî buluruz. Harbeden cephelerde evlâd harcıvan bir devletin ilukı başındakiler, bu fedakârhğa devam edil. diği müddetçe elbette başka bir dil kulKİYEF (Pıryahn lanamazlar. Bugün binlerce Alman delikanhsı yurd uğruna can verir, on bin. ZloYo lerce Alman ailesi yersiz yurdsuz kalırken «mağlub oluyoruz, ümid kalmadı!» demek bir deliliktir. Fakat karşı taraf da dıs göriinüse bel bağlamamakta ısrar ediyor. Gerek Mare. şal Stalin, gerek Başvekil Churchill, son nutuklarında milletlerini. ileride katlan. nıak zorunda bulunacakları fedakârlıklara karşı hazırlıklı bulunmağa davet ettiler. Almanyanm elinde dört yüz tüme. ni bulunduğunu. hatta İngiliz adalarına biı çıkarma teşebbüsüne bile girişebüeceğini Churchill'in ağzmdan duyduk. Buyük stratejik hatalar yapılmazsa son kat'î ve çok kanh muharebelerin önünıüzdeki yıl içinde yapılacağını, düştna. nını en bilmesi gereken İngiliz Başvekili t>izzat söyledi. Henüz vuku bulmıyan luuharebelerin neticesi bakkında ise. ^g^^StvÂSTOPöE 'îbraı krlanoarmetsKChurchill hiç bir zaman tahminlere kalkısmak âdetinde değildir. Şark cephesindeki son vaziyeti gösterir harita Demek ki harb gelismelerinin iç duru. gal eden kıtalarimız, mevzdlerini ehemBU, tıpkı 1918 deki gibi kalın bir perde. Moskova 11 (a.a.) Sovyet tebligı: nin arka«ında gizlidir O perdenin nasıl Bımci Ukrayna cephesı kıt'alau ta miyetli surette ıslah etnıışlerdır. ve ne zaman açılacağını merak edenlrre rruzlarına devam ederek ZıtonğtmpreRaşitsc cenubundaki kuvveUerimiz, şimdilik şairin şu dort mısraım ezberle sınin idare merkezlerl olan BnısÖw ile Dınyeper sag kıyısında bulunan koprütnelerini tavsiye edelim: Radomysl'i ve 100 den fazla meslfui| yeri başlarıru genişletmek maksadıle şiddetîi savaşlar yapmışlardır. Düşman mukaveişgal eylemişlerdir. 3l Hiç ummadığın yerde Kerç yarımadasında kıt'alarımız, kur. metini kıran Sovyet kuvvetleri. lyi tahNagâh açılır perde! dıık'an köprubaşlannı gemşletmek için kim edilmiş müteaddid istinad noktalaMevlâ gfirelim neyler? çarpışmalara devam eylemişlerdir. Mu rını almış'.nrdır. Neylerse güzel ejler! İnhisarlar l'mum Müdürü Hurrem Şenel Arkası Sahife 3. Sü. i te Arkast Sahife 3. Sü. A te Üç devlet şefi arasında Yapılacak gÖrüşmeler için hazırlıklara başlandı NADİR NADl hün istlnad noktalanndan bazılanm lz Steinhardt bugün Toros ekspresile şeh Mr. Roosevelt C. Hull'i kabul etti W=.hıngton 11 (a.a.) Harıcıye Na. rımıze dönmüştur. zırı M. Cordell Hull ile arKadaşları dun Rumanyaya bir ticaret öğleden sonra uçakla Washington'a var. rr.ışlardır. M. Hull, iniş meydanında heyeti gidiyor Reıs Roosevelt, kabıne âzası, âyan ve Ankara 11 (Telefonla) Bir ticaret meb'usan meclisi âzaları ve hukümet heyetimız, ticari muzakerelerde bulun erkânı tarafından korşılanmıştır. M. Roosevelt, bugun Beyaz5aray'da mak uzere bugünlerde Rumanyava giM. Cordell Hull ıkı saat süren bır go. decektir. ruşmede bıılunmuştur. Bu mülâkat, Mos. Sofyada bir idam kova'dan dönüşundenberi M. Cordelı Sofya 11 (T.P.) Posta memurlann Hull'un Reis Rooseveltle yaptığı ilk go. dan Deltscho bir kaç ay evvel Sofja ruşmedır. Gorüşülen meseleler arasında posta ıdaresinden 12 mılyon leva gas Reıs Raosevelt'le M. Churchill ve M bettiğınden, Sofya harb dıvanınca ölüm Stalin arasında yakında vapılacak bu. Seyirci (evi yanan adama) I ceza^ma mahkum edl'.erek. hakl'indak lıışma işinin bahıs mevzuu olduğu sa. buldunuz?.. nılmaktadır. çarsamba günü lnfaz eâilmiıtir, Arkası Sahife 3. Sü. % de I WashJigton 11 (a.a.) Öğrenildiğine gore, Roosevelt, Churc'üil ve Stalin arasmda yapılacak toplantı İçin hazırlıklar başlamıştır. Mr. Roosevelt son günlerde General llarshall, Albay Knox ve General Arpold ile müteaddid defa gorüşmüştür. Devlet Reisinin başlıca askerî müşaAnkara 11 (Telefonla) Bir m.ıddet virlerıle yaptığı bu goruşmeleıln de haevvel memleketine gıtmış olan Bırlfşık Amenkamn Ankara bu>uk &lç.sı Mr zlrlıklar cümleslnden ol luğu san,.ıyor. Amerika büyük eiçisi Ankaraya döndü Affedersiniz bayım, kibriti nereden