14 Kasım 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

DünyanınenyüksekSaah VACHERON ET CONSTANTIN CENEVRE SATlŞ YEBİ. fmfnOnn Mey(îoaf ORLON MAÖAZASI an • u m h u ri yet cntM İSTANBUL CAĞALOĞLU 69 14 Telgraf v« mektub adresi: Cumhuı yet, tatenbul Posta kutusu: îstanbul No. 246 Telefon; Bajmuharrir: 22366. TahMr faeyed: 24298 İdare ve Matbaa klsml 2429924290 MUREKKHU TfllEB LERi I 4 IkİliCÎf6Sr!t1 1943 (TtMJH I Hortlıyan bir zilıııiyei übnan hâdisesinden doğan kanşıklıklar artan bir hızla devam ediyor. Fransız idaresinin şiddetü müdahalesınden müteessir olan jerli unsurlann şurada burada ayaklandıkîarını duj uyoruz. senegalli lencilerle halk arasında çarpiîmalardan bahsedihyor. Işi ciddije alan Cezayirde ki millî kurtuluş komitesi, fevkalâde sa lâhijetlerle General Catrouı'yu Beyrata gondermiş. Yakınşarktaki İngiliz mumes sili \e Mısır hukumeti tarafından girişi len teşebbuslerin neticesini henüz öfcre jıemedik. Bununla beralıer sinirlilik ba vası hiç bir yerde yatışmış gorünmüyo vc kolay kolay yatışacağa da benzemi, >or. İsin enteresan tarafı, Lübnandaki hâ dlseler karşısında Vichy Fransızlarının tp'îindığı tavırdır. De Gaulle'un, Vichy'yi lnkâr eden bir şahsjet olduğunu bıliyoruz. Bu genera Hur Fransız hareketini yarattıgı zaman, onun tarafını tutan butun Fransızlar da ayni şekılde Vichy'yi inkâr eden kimselerdi. O kadar ki, Fransayı temsil bah Binde Fetain ve butjn Viehj'dekiler De Gaulle'culer nazarında birer vatan hain sayılıyorlardı. Bu duygu şuphesi» karşıIıksız değildi. Başta Mareşal Petain ve Basvekil Laval olmak üzere Vichy'ye baglanan bütün Fransızlar n?zarında da Angio Saksonlara sıgınan De Gaulle ve arkidaslan birer vatan haininden ba'ka bir sev de|i"e'"dl. Üç seneden tat !a bir zaman oluyor ki, bu iki ııd Fran sadan han?isi blr işe girişmiş, yahud her hançi bir mesele hakkında blr karar almış bulunsa, öteki Fransa bnnu şiddetle rpdfl"tmektpn gerl kalmamıştı. Nittkim. De Gaulle, Sııriye ve Lübnanın işg?lini bile VichVye rağmen başarabllmek için ana vatandaki Fransra hükfin>eti alevhine söTİPnmedlk soz bırakmamış. onlann bu verleri bir mü^'pmleke çibl idare etmekfen vaıçeçmedlk'erini, h>1bDki kendlsinin oralara hürrivet ve istiklâl getirdifc'n' Ileri »ürerek Petaln. Te Lübnandan söküp at L Beyrut sokaklannda vahim veKızılordu Zitomfc kanlı çarpışmalar oluyor şehrini zaptetti! CEPHESİNDE Fransızlar, tanklarla halka hücutn ediyor, şehirde barikadlar kuruldu, birçok ölü var Alman askerî sözcüsü, Rus kuvvetlerinin cephedeki gedikleri nasıl açtığını izah ediyor illi Şefimiz Dütı Konservatuarı teşrif buyurdular Ankara 13 (Telelonla) Reisicumhur Millî Şef Tsmet İnönü bugun Konservatuarı teşrif et. mişler ve Rlyaseticumhur îilârmonik orkestrasının konserlnl dlnlemişlerdlr. MUlî Şef geliş w gidişlerinde şiddetle mışlardır. Lübnan General Catroux meselesini halle memur Lord Macmillan edilen M. MassigU Londranın mtidahalesi üzerine Bcyrut 13 (a.a.) Fransız tanklarüe zırhh otomobılleri bu sabah, halkın Cum hur Reisile nazırların tevkıf edllmeleri üzerine nümayişte bulnraak üzere toplandıklan hükumet merkezinin sokaklamda gözükmüşlerdlr. Fransız kuvvetleri halk üzerine ateş ıçmışlar ve sivll ahaîlden bir çoğunu öldürmüşlerdir. Halk. bir tankln üzeılne bomba atrruş ve tank tutuîmuştur. Bastiya mahallesinde halk tanklan :ahrib et*reğe vğraşmış ve barikadlar yapmiştır. Burada aynl zamanda pek çok ateş teatı edılmışse de haberlerdc büyük mübalâğalar yapıldlğından ölü ve yaralllann sayısıru tahmın etmek pek müşküldiir. Müteınadiyen şehre Franslz kıt'alan, Senegalli askerler ve denlz sllâhendazları gelmekt«dlr. Kadmlarla çocuklar camilere sığınmaktadırlar. Şehrln yiyecek vazlyeti grevlerln devarn etmesi yüzündn fenalaşmaktadır. Şehre eivar köylerdec hiç bir yiyecek madiesı gelmemekt*. dir. ısj'an etmişlerdir. Fransız Kurtuluş Komitesi, Cezayirdeki İngilfc devlet nazırile müzakerelere başladı Dürzüler de ayaklandılar Kahire 13 (a.a.) Reuter'ın Kan:re6e bulunan muhabiri Bejrutta <lolaşan şayialara dair verdiğı bir haberde Dürzile. rin Lübnan Fransız makamlarına karşı a>rV.andıklarlm bildirmektedir. tsyan bareketmi eski Harbiye Von Papen şehrimixde Büyük elçi bugün Berline gidiyor Almanyanın Ankara büyük elçisi Von P?pen dun Ankaradan şehr.mize gelmiş. tar. Büyük elçlnın bugun hususi tayyare lle Almanyaya gitmesi kuvvetle muhtemeldir. Alman Hariçiyesi ve Papen'in seyahati Berlın 13 (T P ) Alman haricıyesmde bugun Almanyarun Ankaradald buyük elçisi Von Papen'm sehayatl hakkında sorulan suale, boyle bir seyahatin filhakıka vuku bulacağı beyan edılmlştir. Buyuk elçinin Berlme bir vazife ile mi geldiğı suallne karşı. her halde muhtelıf meselelerln görüşüleceği ve binaenaleyh sefirın muhakkak Fuhrprle R«ich Hariciye Nazın tarafından kabul edileceğ Uâve edlmiştir. Uzun menrilli Rns toplanndan biri ateş açtyor Moskova 13 (a.a.) Sovyet Marejali Stalln, bu »itşam ordu kumandanı Oeneral Va.UAln'e hıtaben neşrettlgl bir günluk emlrde şöyle demektedlr: «Birinci Ukrayna cephesi kuvvetleri başarılı taarruzlanna devam edereK mühim bir demiryolu kavşağı ye Alman müdafaalarmuı kudretli bir noktası olan büyük Zıtomir şehrini şlddetli bir sü\ari ve piyade taarruzlle ele geçüTni?lerdir. Zitomir şehrinin aaptuıia bllhaasa temayuz eden blrlikler bundaa böyle bu jehrin ismile anılacaKlardır. Memleketimlzdn baş şehri olan Moskc«ra, bu akşam 224 toptan atılacak 20 şer salvo ile bu zaferi kuthyacaktır.> Askerl harekâta dair Sovyet Eaformasyon bürosu tarafından neşredilen tebliğde şöyle denmektedir: 13 sonteşrm günü birinci .Ukrayna cephesine mensub kuvvetler Malin şeh Arkası Sahife 3. Sü. 2 de tmdl, bütün Takınşarkta, hatta tngilterede Hür Fransızlar guç bir duruma düşerken, Vichy ne yapmalı idi? Hâdiseyi fırsat bilerek Lübnanlılara hak ver. mek, hiç de£ilse hak verir görünmek soretile MUlî Kurtuluş Kotnitesinln mevkıinl bütün bütün sarsmaya çalışmak de£il mi? Ne gezer? Ba gibi politika kombinezonuna Vichy'ci Fransızlar arasında yanaşan bile yok. Aiıa vatan FransaMtıda 6on hâdiselere karşı nasıl bir hava estiğini bildiren telgraf haberleri. bilâkis De Gaulle'e ve Ceıayirdeki Millî Kurtuluş Komitesine hak veren mütalealardan bahsedivor. Fransa .Suriye ve Lübnan iizerindekl (mandat) yı Milletler Cemlyetinden almış imiş. Binaenaleyh Lübnan anavasasında yapılacak esaslı bir defcişiklifcin mnteber olabUmesl, yanl bn memleketin istiklâÜne kavnşabnmesi için her çeyden 6nee Mflietler Cemivetinin nzası şartmış. Oralannı Milletler Cem'veti adına idare eden (!) Fransa, np kadar iyi niyetler (!) taşırsa tasısın, o milietlere kendilifinden istiklâl rermek (!) salâhiyetine malik dejilmis! Millî Kurtulos Komite«:inin hareketl, hnknki (!1 bakımdan doğrusn pek de k"nrln savıtamazmış. Üç yıldanberi birbirini can düşmanı tanıyan iki hükumet arasında birdenbire gözümüze çarpan bu yaklaşma hâdisesi, diinyada olan biten değioikfiklere karşı eski zihniyetlere bağh kalmakta istis. nasız bütün Fransız'ann nekadar iııad ettiklerini göstermesi itibarile kayda de. ğer. Mandat filân gibi tabirler, bir takım kelime oyunlanndan ibarettl. Dünya efkârı pekâlâ büir ki, Fransa. 1918 denberi Suriyeyi ve Lübnanı birer müstemieke olarak benimsemişti ve bu memleketleri bal gibi sömürüyordn. Lübnan hâdiseleri karsısuıda Vichy'nin Cezayir komitesine hak vermek istcmesi de, tabiatile, o müstemlekeleri ileride sene elde bulundnrmak gayretinden ileri geliyor. Üç yıldanberi en karanlık bir istikbal. den kurtulmak ümidiie çırpman bir dev. letin. yanna dair çeşidli ihtimallerin belirdiği değişen bir dünya ortasında hâli 1918 nizamına dayanarak bir takım id. dialara bel ba|lamasına ne dersiniz? Bn harhden sonra. yeryüzündeki bütün milletlerin tam bir istiklâle kavusması belki bir hayaldir. Bir çok insan kütlelerî belki gene yabancı idareler altmda yasamaktan knrtulamıyacaklardır. Fakat bu. gün kimsenin ağzına almadığı sömürgecilik zihniyetine önayak olmak, Fransa gîbi hak tanır. hürriyet sever. üstelik bugün vabancı idaresl aitında acı ve ıstırab içinde yaşıyan bir mfllete yakışır mı? Nazın idare ediyor Kahire 13 (a a.) E3yruttan gelen Lübnanlılar isyan ettiler haberlere göre, Lübnan halkl Beyrutta, Kahire 13 (a a ) Reuter muhabıri Şamda ve Trablusta ve Surivenin başka şehlrlerinde Fransızlarla çarpışmaktadırbildiriyor: Beyruttan buraya gelen haberlere göre lar. Bazı haberlere gore. Farnsızların o. Arkası Sahife î S'i. 6 da Lübnanlılar Fransız makamlarına karşı İçki fiaüanna Japonların, merkez cephesindeki zam yapıldı hücumlarıdurdurulduktan sonra.. Çin ordusu YangTse nehrinin şimal ve cenubuıtdan mukabil bir taarruza başladı Çindeki büyük taarruz Alman hava ve deniz kuvvetlerile paraşütçiileri, âni bir baskın yaparak adayı zaptettiler Aüna 13 (TP.) Ege denlzlndeki Leros adasınln Alman kıt'alan tarafın. dan zaptedildlği şimdi haber verilmektedlr. Evvelâ Alman keşlf uçakları vasıtası'.e adanm tam bir haritası ahnmış, haritalar taarruz plâru için esas taşkıl ettniştır. Cüma gunu Alman teçkilleri karaya çıkarılmıştır. Deniz kuvvetlerimiz bu arada duşmamn dikkat nazarmı başka taraflara çevirecek manevralar yapmüktaydı. Fakat buna rağmen burada da şiddetli topçu düellosu vukua gelrrâştir. A'.man paraşütçüleri bir hücumla âüşmamn inadla müdafaa ettiği istihkâmları zsptefariş, adantn İngiliz ve İtalyan İsgal kuvvetleri tutunatniyacaklarım görerek tealim olmuş ardır. Müttefik tebliğine RÖre Kahire 13 (a.a.) Ortaşark teblığin. de bıldirildığine gore, dün butun gun Almanlar Leros adasım istüâ eden kuv. vetlerini takviyeye devam eylemışler ve çıkartma kıt'alarını sağlamlaşürmağa çahşmışlardır. Savaşlar devam etmekta ve düşmana kayıblar verdırılmektedır. Geniş hareket sahah İngiliz av uçaklarl ada üzerinde çıkışlar yapmışlardır. Ağır bomba uçaklanmız Rodos, Girid ve Istanköy adasındaki hedefleri de bombalamışlardır. Leros adası diiştü Çok alkollü İçkilere karşı açılan müeadelenin ilk adımı olnfak üzere yarın sabahtan itibaren rakı, votka ve kanyağln litresine iki lira zam yapılması takarrür etm.stir. Bira şişelerinden alınan depozitomm, şişelerl alanların İade etmek kulfetine girmedıkleri görüldüğünden şişe depozitosunun on kuruş kadar yukseltilmesi ds kararlaştırılmıştır. Köylü sigarasının, satişı memnu olan büyük şehirlere girmesi önlenemediğinden, yeni bir tedbir olarak tatlı sert tütunlerin ve koylü sigarasının paketine beş kuruş zam yapılm.ştır. Yeni kararlarin tatbıkatı dolayıslle dün sabahtan İtıbaren rakı kanyak, votka, bira ve koylü sigarası tatlı sert tütUD satışları durdurulmuş ve ellerinde mal bulunan bayllerle rakı amillerinden dün aişama kadar beyanname alınmıştır. Bir Mütlefik gemi kafilesine yapılan taarruz Berlin 13 (a a.) Beynelmilel haberler burosu bildiriyor : Alman hava kuvvetlerinin İnRiliz ve Amerikan gemi kafilelerine karşı AJcdenizde bir hafta zarfmda indirdikleri ikinci büyıik darbe. son alı. nan malumata nazaran evvelce tahmin edüdığinden çok daha şıddetlidir. Evvelce bıldiriîen torpıdo muh. riblerinden ve himaye gemilerindfn başka batı Akdenizde Oran acıklarmda yapılan taarruzlarda cem'an 23 ticaret gemisi ya tam torpil isafcıetile batmıs veya kaybolmuş naza. rile bakılacak kadar ağır hasara uğramıstır. Kesif ucaklanmız tarafından takib edilen kafllede ancak 25 gemi kalmıştır Muharebe sahasmda bir torpldo muhribile bir himaye giemesl denize düsen miirettebati kur. tarmakla messuldür Bütün bu sah? batan gemilerin seb°'o olduğu bir yağ tabakasile örtülüdür. NADtR NADt Bit Çin ağır makinelKüfek müfrezesi düsmana ateş açarken ordusunun 124 üncü ve 79 uncu tümenlerile altıncı muvakkat tümeni orta Çİnde Japon kıt'alan tarafmdan kuşatılmışlardır. TungTing gölürtra batısındakı Paşan dağlarında muhasara edılmiş olan Çungking kıt'alan Japon topçusunun bombardımanları neticesinde ağır kayıblara uğramışlardır. Arkası Sahife 3 Sü 2 de Balkanlarda çete faaliyeti Berlin 13 (TP.) Birkaç zaman evvel komunist çeteleri tarafından zaptedilmiş olan Tuzla şehrl bu ayın 11 inde Alman kıt'alarmın muvaffakıyetli bir hücumile düşmandan gerl almmıştir. Alman kıt'aları yerli aha. linin yardımlle Bosna eyaletinin bu kısmın<ia faaliyettç bulunan tedhişçi lmTia etmelrterllr. Çungking 12 (a.a.) Çin tebliğinde )ildirildiğıne göre, merkezl Çindeki büyük pirinc tarlasına» karşı Japonlaın yaptıklan kuvvetÜ taarruz durdurulluktan sonra kuvvetlerimiz YangTse lehrinin şimal ve cenu'ounda umumî bir :?rşı taarruza geçmişlerdir. Birleşık Amer ka havi kuvvetleri taafmdan desteklenen kuvvetlerimiz, cepboyunca müstevlileri ağtf kayıblara uğratnıışlar ve YangTse üzerlnde bir Japon üssü olan İchang bölgesınde 10 şeîıri İstirdad etmişlerdir Japonlar muharebe meydanında yüzîerce ölü bırakarsk gerl çekilmişlerdir. Diğer Çin kuv\'etleri TungTing gblünün doğu ve şimal doğusunda düşmana karşı taarnızlarda bulnnmsktarlırlar. Üç Çin tümeni kuşatıldı Şanghay 13 (aa.) 79 uncu Çungking Kaleci Lâ vallahi!.. Bu Gaulle Fransız kalesine atılacakb!..