14 Ekim 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

tNGİLİZCE ÖĞRENMEĞE EN SERİ YOL Quickest way of learning English İngillz profesörlerinln en son metod'anndftn türkçeve çevrilerek (İngilizce Türkçe ve resimli olarak) neşredilen bu metod, lngilızceyl az zamanda öğrenmek ıstiyenlere haklkî bir rehberdir. Hararetle tavsiye ederiz. Fiatl 30 kuruş. Umnmi satıs yeri: Köprü Kadlköy iskelesi İ karşlslnda Kltabcl K E M A L j 20 nci yıl sayı: 6883 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhımyet, İatenbul Posta kutusu: Istanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr heyeü 24298 îdart ve Matbaa klsml 2429924290 ^ = \ RAHİB MURE'ri* GÜNAHJ Yazan: E. ZOLA. Çeviren: HJVJ Zola'nin şairane yazdığı ede bir roman. Flatt 360 14 BÎP!HCİtBSrîîl I 9 4 3 Hilmi KkabgH Millı Şefimiz Yeni Ispanya ve Romanya elçilerini kabııl buyurdular Ankara 13 (a.a.) Reisicumlrtır Ismet Inönü bugün saat 16,45 te Çankaya'daki köşklerinde Ispanya elçisi Rose Rojas Moreno Kont de Casa Rojas'ı kabul buyurmuşlardır. Ispanyol elçisinin itimadnamesini takdim ettiği bu kabulde Hariciye Kâtibi Umumisi büyük elçi CevaJ Açıkalm hazrr bulunmuştur. Elçi gelişinde ve gidışınde bir ihtiram kıt'ası tarafından selâmlanmıstır. \ Ankara 13 (a.a.) Reisicumhur lamet Inönü bugün seat 1 6 da Çankaya'dak» köşklerinde Romanya elçisi M. Alexandıe Cretzianu'yu kabul buyurmuşlardır. Romanya elçisinin itimadnamesini takdim ettiği bu kabulde Hariciye Urmımî Kâtibi büyük elçi Cevad Açıkalm hazır bulunmuştur. Elçi gelişinde ve gidişinde bir ihtiram kıt'ası tarafmdan selâmlanmıştır. Italya harb ilân etti Badoglio hükumeti Müttefiklerle beraber Almanya ile dövüşecek Sovyet bahrlye sllâhendaılan Almanlann işgaltnde bulunan bir ttase çıkıyorlar Bu asrm adamı ir Fransız muharriri (Teknik ve ahlâk) mevzuuna dair bir kitab yazmış; bu iki mefhum arasmdaki munasebetlerın derecesini incelemeğe çalışıjor. Muharririn çok doğru bir gorüşu var: Son yiiz yıl içinde, teknik alanında başanlan ilerlemeler, daha onceleri, asırlar boyunca elde edilen ilerlemelere nazaran olçü kabul etmi>ecek kadar geniş ohnuştur. Tarihten onceki devirlerden Napoleon zamanına gelincijedek binlerce yıl zarfında ir.sanlığın kaydettiği keş'fler, ihtiralar ve buluslar, Napoleon'dan itibarcn bngune kadar, topu topu jüz elli senelik çalışmalardan sonra vanlan azametli neticeler yanında çok ufak gorunüyor. Mum ışığını ajdınlanma vasıtası olarak kullanan Napoleon çağdaslan, bunun kaç asnlık bir buluş olduğumı hatırlıyamazlaıdı. Mumun petrol lâmbasile değiştirildiği devri idrak eden bü>ük babalanmız, insanlığm, kımbilir nekadar sürecek teknik bir zafer kazandığını sanmıslardı Halbuki havagazi ile elektrik ne çabuk yetisti. Bugün otuz yaşında bulunan bir adam, yirmi yıl onceki ampul tekniğinin çiy ışıklaıını gerilik isaıeti sayıyor. Günesi aratmıysn gblge'iz, endirekt ısıklara çoktau alısıldı. Napoleon çağdaslanna gore, sür'atin sembolii karada iyi bir cins at, denizde ise kuvvetli bir rüzgârdı. Ve bn Fınikeliler devrindenberi boyle idi. Stefenson buhar kuvvetini nakil vasıtalanna tatbik ettiği zaman, bıitun Avnıpa, bir tnucize gormüsçesine hayret krizleri geçirmistî. Hiç yorulmadan ve dnrmadan saatte yirmi, otuz kilometre mesafe abnak bir harika ssyılıyordu. Bngiın yüz kilometreyi bir nefeste asan trenler, pek acelesi oîmıyan insanlaruı kulUndıçı bir vasıtadır. Parisle Vivana arasmdaki nzakhğı Charlemagne gibi Napoleon da üç haftada ancak kapatabiliyordu. Bugün, üç dort yerde mola veren bir yolcu tayyaresi için bu nzaklık, birkaç saat meselesidir. Bu bahislerî kitabmda uzun uzadıya kurcalıyan Fransız tnnharriri, tfknik ilerlemelerin tarihte kaydettiği münbani yi de çıkarmıs. İsadan onceki devirler. den başlıyarak 1800 yıllanna kadar hafıf bır meyille yükselen bir çizgi grirüyoruz Fakat 1800 rakamı civannda bu çizgi, birdenbire atesi fırhyan hastaların başurundaki tabelâda olduğu gibi diklomesine yükseliyor Şimdi sene 1943. Teknik münhanisinde yavaşlamı ve durulma alâmetlerinden eser bile yok. Bahsi buraya getiren bilgin, cemiyet Lünyesindeki manevî kıymetlerin de kısaca bir muhasebesini yapmak istemis. «Teknik alanında akıllara hayret verici jierlemeler basaran insanlık acaba ahlâk sahasında nerelere yükseldi?» diyor. Ve îstatistiklere bakarak sorgnya bir cevab anyor. Sayın bilginin elde ettiği netice fimid kırıcıdır. Son yiiz yıl içinde, hemen bütün cemiyetler, bîr ahlâk ve muvazene buhranına tutulmuslardır. Hırsızlık, soygunculuk, içki düşkünliiğü, zlna vak'aları artmıs, kollektil bir soysuzlasma alâmeti savılan utandırıcı hastalıklarla sinir hastalıklan alabildiğıne yajılmıştır. Muhtelif sahalarda dev adımlan alan tıb, uzvî intanî bir çok arızalan kolayhkla tedavi edebildiği halde ahlâk düskünluğünün eseri olan bu sosjal yaralara karsı bııgün, tıpkı bin sene evvel kolera ile uğrasan Hindli rahibler kadar âcizdîr. Göze çarpan bir nokta. teknik ilerleme ile ahlâk düskünluirünün asağı jnıkan b'rbirine makusen mütenasib bi r yürüyüs takib etmesidir. Teknik sahasında en çok is başaran. makine medeniyetini en ileri seviyelere nlastıran memTeketlerde ahlâk buhranı ötekilere nazaran daha tehlikeli bir vaziyet gristerl m" <*dir. F8rdi cemiyete i!i<itiren bağlar buralarda daha da inceı'ir. İnsanlar makineye hâ'fim old'ikca manevî înanclanndan kaybedivorlar. Din duvçusu giınden güne zavıflarken. onun yeıini tutmak isti\en türlü itikadlar arüsmda jıpratıcı hir rekabet hüküm sürıi,or. Sosyal teıra^ullerden hiç biri eski din nizamını aratmıvacak bir olgunluğa eri«eınemiştir. Daha hn7İni tekiiğln mekanik dehasına bel bağlıyan çoçu msanlar, bu terna\ üllerin topunu b'rt'cn alaya alarak tannsız ve rııhsuz. kıık'a bir hmatm vstünlüğü ile övünmekten zevk duyuycrlar. Bu görüslerî önümii^e seren muharrîr kitabını yarınki insan'ık adına karanhk tahminlerle bitiriyor. Bu bahsi bİ7 d " < ftyrıca kurcahyacağız. Memur ikramiyeleri Naliye Vekâleti bir izahname neşretti Devlet bütçesinden maaş alan bütün memurîara ikramiye verileceği anlaşılıyor Ankara 13 (Telefonla) Mallye Vekâlecl umumi hesab dıvanı ıie mutabıic kalarai umuml muvazeneye dahü dalrelerle bunlara bağlı müessese ve teşekkullerden maaş, ücret ve tanslsat a'anlara birer aylık ısUhiaklannın Ilâve olarak verılmesi haikındaki kanunun bir izahnamesıni yapmıştır. Alâkalüara sonderilmlş olan bu izahnameye göre ,bu kanun hükmünden istifade edecekler şunlardır: Deylet bareml kanununa tâbl maaş ve ücretli memurlar, de\let baremi kanununun 19 uncu maddesa şümulüne dahll mutefernk müstahdemıer, dul ve yeUm aylıgı alanlar, vatanl blzmet tertiblndpn maaş alanlar, umuml muvazeneye dahil daırelere bağlı mütedavıl sermayeden aylık alanlar, köy en&titüleri memur ve müstahdemler), subaylar ve aâkert memurlar, askeri okul talebeleri, yedek subaylar, gedlkll erbaşlaria erler, Vekftlet emri ve açık maaşı alanlar, Maarlf Vekâ'eti tarafmdan ıdare edilen me&teb pansıyonlannda vazıfe görcnler, 1943 malî yılı bütçe kanunjna ba&h M cetvellne dahü kadrolarda çalışanlar, yarMaliye VekiU Fuad Ağralk dımcı o&retmenler, masraf tertiblerin de muvakkaten istıhdam ed Ienler, ba misllni ayn ayn alacaklardrr. reme tâbi olmıyan ma^şlı vâaz ve dersiKanunun neşn tarihlnde vazife göamlar. bır kaç yerden maaş veya ücret renler, bılfthare ayılsalar dahl bundan alaıüar, bu maaş veya ücretlerının birer îstifade edeceklerdir. Müttefik hükumetler müşterek bir beyanname neşrettiler Stockholm 13 (T.P.) Londra gazetelerlnln bıldirdiğlne göre, Badogıio hükumeti Almanyaya harb ilân etmiş, Büyük Brltanya, Blrleşlk Amerika ve Sovyetler Birllğı «Badoglio İtalyasını» cMüşterek muharfb> olarak tanınmıştır. Londra 13 aa.) Londrada neşrolunan bir beyannamede bugun Grinviteh saat ayan Iie saat 15 tenberl Almanya le İtalya erasında hall haılj mevcud olduğu haber verllmektedlr. Müttefik hukumederv ne$rettader! beyamame Londra 13 (Radyo) Moskova radyoLondra 18 (a a.) İtalyanın kendlle(Arkası Sa, 3 : Stt. 7 de) su, Ruslann Kınmda Yaltanm arkasında karaya asker çıkardlklarını söyiemistir. Çıkarma hareketinin Azak denlzlnden yapıldığı zannedllmlştir. Çıkarma gecelejin yapılmış ve karaya çıkan Sovyet askerleri üstun düşman kuvvetlerinin lkl karşı hücumunu püskürtmüştür. Ruslar Kırımı işgale başladılar Brazzaville 13 (a.a.) Moskova racV yosu, Sovyet Karadeniz filosuna mensub birlikı'erln Kınm yanmadasinda Krasnoannelsk'e asker çıkarmış olduklannı b Idirmektedir. Rus silâhendazlan Alman kuvvetlennln bütün karşı taarruzlarmı geri atmağa muvaffak olmuş(Arkası sahife S, tütan 2 de) Melitopol kesimindeki Alman müstahkem hatları da yarıldı Sovyetler Amerikaya üs yerirse Japonyanın Sibiryayı işgal etmesinden korkuluyor Washington 13 (a.a.) Reıs Roosevelt, tngılterede üslenen Amerıkan uçaklannuı geçen cuma gunü Breme ve Ve^ Jesack'a yapmıs. olduklan hava hucuınlan hatekında bazı rakam'ar venmştir; t Bu hucuma Iştirak eden 855 uçaİîn 2,500,000 Ubrelik bomba ve 2,750,000 ftbre kurşunu hamü bulunuyorlardi Bomba uçaklan 850 000 mll katetmışlerdlr. Bu mesafeden 1400 mıli havaUnırken ve inışte toprakta katedılmıştu. Uçaklar takribea, 1 000 000 ga.Ion benzm ve 25 000 galon yağ sarretm şlerdir .2 ilâ 6 saatlık bir müddeti düşman topraklan üzerinde geçiren uçaklann mürettebatı 500 kislden ibaretU > Soelerlne devam edPn Mr Roosevslt, her hafta Amerikan demzaltılan tarafmdan batınl&n Japon genııîeanm tonajı, Japonlann son haftalar zarfında kayıblannı telâfi etmek için vücude çetirdlklerl geml tonajından daha üstün olduğunu bildirmiştır. (Arkaaı sahife 3, stitun 8 da)' Büyük bir hırsız çetesi Ağır ceza reisînin evini soyarken yâkalandı Bır müddettenberi KısıkJıdan Erenliö yüne kadar olan havalide muhtelif hırsızlıkıann falli oliuklan tesblt edilen ılr çete yakalan mıştır. Hasan Ağrr adına bir sabıkala hırsızın elebaşlığı altında çauşan bu çete, Topal Hasan ve Hırsız çetesinin bahçıvan Mustafa reisi Hasan Ağır İle Hasan Ağır.n metreai İsmetten muteşekkıl olmak üzere dort kışidlr. Çete, şlmdıve kadar bu nasalideıci muhtellf evlerden 500 parçaya yakın elbıse, çamaşır ve muhtelif ev eşyası çalmıstır. Bu hırsız kumpanya&ı mhayet evvelkı ;un Kısıklıda tstanbul bınrcl Agrrceza •eisi Bürhaneddının evını soyarken ya:aianmıştır. Hasan Ağırm Beşıktaşta Valideçeşmo mahallesı Kassam sokağmdalci evinde apılan araştırmada çalınan eşyanın hemen hepsı bulunmuştur. Hırsızlar, bugün Adlıyeye verilecekerdır. Asor adasına İngiliz kıt'aları çıkarıldı Büfütı hava meydanlan işgal edildi. Hâdise, Portekizde hayretle karşılatıntış NORVEC uronland BUYUK 8RITANYA \ IRIANDA, Yugoslav çeteleri Zagreb kapılarında Londra 13 (a a.) Yugoslav vatanseverleri Hırvatistanın merke;i olan Zagreb şehrinin batl mahallelcrine girmislerdir. Zagreb tamamile cevrildığin. den halk zabire alamamakta ve açlık tehlikcs'. karşısında bulunmaktadlr. Baska vatansever grupları da Tuna nehri üzerinde bulunan Slaganov, Okangamoi sehirlerini zaptetnıişlerdir. Vatanse\erlerle işbirliği eden halkı korkutmak için Alman hava kuvvetkıi Fiume ve Zagreb arasmdaki Novo Nesto şehrini tamamen tahrib eünislerdir. AT L A S DENIZI ^&* A50R ADALA01 BıRLEŞlK AMERİKA 300 K. *•••J PORTEKU4 "»* Berınuda <sd İngilizler tarafmdan işgal edilen Asor adalarının mevkiini fosterlr harita (Telgraflar 3 uncü sahifemizdedir) Söbeki adası da Almanlar tarafmdan işgal edildi Kaıtunlarımızda tadilâf yapılması çok iyi olacak [Yeni sulhta, İtalyanın harbden evvelki emperyalist İddiaları kabul edılmiyecekl Gazete'er Buradaki İngiliz kuvvetleri Meis adasına çekildiler. Bin tonluk Avukatlar bu isabetli kararı memnuniyetle bir Italyan garnbotu Küllük ümanımıza iltica etti karşıladılar Bazı kanunlarda gunun ıcablarına uy. gjn oiarat yapılması luzumlu değişık. lıkleri belırtmek uzere Adlıye Vekâletınde kurulan komisyonlar; faalıyete geçmışlerdır, Komisyonlarca tıoaret, denız tıcaret ıcra ve iflâs ve ceza ka nunlarmuı tetkıkten geçırılmesıne baş. lanmıştır. Haber, hukukçular arasmda alâka ile karşılanmıştır Mevzu etrafında kendı. lerıle temas ettığımiz avukallar, kanunlarda değışıklıkler yapılmasının isabetli olduğu ırutaleasmdadırlar. Avukat Suad Zıya Kant; hulâsa ola. rak şunları soylemıştırt Bu kanunlarm hemen hepsı memleketimizde tercume edılmek sure. ' tıle ve sur atle tatbıka gırmıştır. Halbuki kanun, cemıyetm ıhtıyacından do. ğar ve o cemıvetm sevıyesmi yuruyuş tarzını ifade ve tanzım eder. ihtıyaclarımızı tam manasıle onlıyerek hukümler kovmamız içm, evvelce yetecek derecede zaman bulunamadı Acele etmek de lâzımgeldığınden, bu çareye baş \uruldu Dolayı^ıle, aksaklıklar gorul. mesı tabııdır Aksaklık1arın gıd°rılme<=ı yolunda harekete geçı1me=;i do yerınde. dir. Şimdı, tecrubeye dayanan tetkikle •ercüme kanunlarımızı millî kisveye büAlmanlar tarafmdan zaptedilen, fakat İngilizler tarafmdan da mütemadiyen havadan bombalanan Rodos şehrinhı gorunuşu rundurmuş olacağız. Ticaret ve deniz tiraret kanunlarmda. her memlekette İzmlr 13 (Telefonla) Sömbeki adası bundan bir muddet evvel kendı kuvvet | Evvelki gün bin tonluk bir îtalyan umumıyetle beynelmılel hukümler can. aun Alman kuvvetleu tarafmdan işgal leri tarafmdan işgal edılm ş bulunan gambotu Küllüi lımanımıza sığınmıştır l (Arkası sahife 3, sfitan 4 te) ( .(Arkaa salıife 3, sttttm 2 d e ) edılmjgtir. Buradadü Ipgülz askerleri Meis adasına sekHmışlerdir. NADİR NADİ «.Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer!»