31 Ağustos 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
DÜNYAMN EN YÜKSFK SAATİ J NSTANT1 C E N E V R E S a t l ş y e r i : Eminönü meydanı A R L O V Ma^azası umhuriyet 20 SâYI." 6841 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresd: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: Istanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heysti. 24238 İdare ve Matbaa klsmi: 21299 24290 JOHN KNİTTEL RİKKAT S. KURAN TEREZ ETİXE\ Bu heyecan dolı mallslnız, (Bü; Edib Adlvar'ln mutlaka okuıclmlz Hallde vardlr.) 31 AuUStOS 1943 30 Ayııstos Bayramımı Bulgar mukadderatı hakkında ulgar Krah Majeste III. Boris'in olümü dunya basıninda turlü tefsirlere yol açtı. Son günlere kadar sıhhatli bir adam diye tanılan Kralın birdenbire rahatsızlandığına dair tebliğ neşredılmesi, halk efkâ. nnda en çok kuşku uyandıran bir nokta oldu. Ölumü bir kasıd eseri sayanlar ve bundan dolayı Bulgaristanda büjük karışıklıklar beklememız lâzım geldiğini İleri sürenler çok görüliiyor. Memleketin iç nizamı bakımından şüphesiz tehlikeli olan bu rivayetleri Sofya hukumeti yalanlamakta geç kalmadı. Evvelki akşam okuduğumuz bir raporda öliime sebebiyet veren hastahğm adı salâhi\etli imzalarla diinyava Hân edilmiştir. İlkönce şunu belirtmek yerinde olur ki, Bulgar milletinin uğradığı bu acı kaybın muhtemel neticeleri, olüm bir suikasd eseri olduğuna veya olmadığına gore değişecek değildir. Bulgar Kralı m Boris, müşkiıl bir takım şartlar altında devlet gemisini idare eden i>i bir kaptandı. Dünyayı kasıp kavuran fırtına heniiz dinmediğine gore, ne şekilde olur. sa olsun o kaptanın ortadan kalkmasile Bulgaristan elbette az veya çok bir toparlanrna krizi geçirecpk ve bunun bcL J Dün yurdun heryerinde muazzam törenlerle kutlandı Yeni Harbiye mezunları şanlı orduya iltihak ettiler Dün Taksimde yapılan biiyük geçid resminde piyade ve süvarilerimiz geçerlerken... Ânkara ve Istanbulda yapılan merasim Geçid resimleri çok parlak oldu Harb okulunu bitiren genc subaylarınıza diplomaları verildi «kArai n i i s Başyekil, İzmirde, zaferin eşsiz manalarını anlattı dedi ki: "Hepimiz emniyet ve itimadla işlerimize devam edebiliriz,, «Çiinkii harb meyianlarinda, politika sahnelerinde, idare alanlannda at oynatmasım pek iyi bilen bir kahramamn kumandası altındayız* Bu kahraman Ismet Paşanın yarattığı Inönüdür.» İtalyadan kaçıp kaçmadığı h.nuz anlaşılamıyan eski Hariciye Nazırı Kont Ciano Izmır 30 (Telefonla) Başvekil bu. ! gun bayram münasebetıle Cumhuriyet meydannda yapılan buyuk geçid resmmde haz r bulunmuşlardu. öğleyın Halk Partisi tarafından şerefine bır zıyafet verilmiştir. Başvekil bunu müteakıb otomobilınde yalniî olarak şehrin yukarı mahallelerını gezmiş, daha sonra kerıdısını tanıtmadan Basmahane cı. \arır.da bır kıraathaneye gırerek nargıle içmek istemıştır. Fakat derhal t a . nınması ve alkışlanmağ.ı başlanması uzerıne buradan kalkarak Kemeraltına gelmış Hacı Alı kahvehanesine gırmiş ve bıırada da tezahüratla karşılanmıştır. Birçok eski Izmirliler ve tanıdıklarıle konuştuktan sonra saat 4,30 da Izmır hsesinde yetışenler cemiyetinın eski bır mezunu crlması dolayısile şerefrae hazırlanan çayda bulunmuştur. Başve. kıl Ataturk Lisesınde venlen bu çayda kısa bır ntıtuk ırad ederek: « Aziz arkadaşlarım! insan hayatında birçok yıllar yaşadıktan sonra arkası. na donup bakında kalbi ve kafasl ve hatırasıle bağlandığı birçok muesseseler gdrur. Bunlann içmde en çok kuvvetle bağlandığı muessese içinde yetıstıği ve feyız aldığı mektebdır. Beni de yetıştığım bu mektebe davet ederek butun eski arkadaşlarımla gorüşmem ımkânını hazırladığmız için sıze teşekkurler e . der, arkadaşlarımı da sevgı ve saygı ile selâmlarım demiştır (Arkası gahife t sfltıtn 1 de) Başvekilimiz Şükrfi Saracoğlu konusurken Z*rtferamının 21 ınci yıldonutnü Ankarada bir tesiri görülecektir. coşkun tezahüratla kutlanıyor. Şehır Kral Boris'in en büyük vasfı dar gö baştanbaşa bayraklarla donanmıştır. Gerüşten urak, realist bir kafaja sahib ol ce de her taraf elektrıkle tenvir edılması idi. Neuilly muahedesile harbden miştir. Sabahleyın Ulus meydanındaevvelki galiblere karsı kalbinde daima ki âbideye çelenk koyma merasimini raiibir ukde besliyen Bulgaristanın, Millet. teakıb Hipodromdaki toren başlamıştır. ler Cemiyeti politikası iflâs etmeğe baş Ordu namına en kıdemsız bir subay ve ladığı sıralarda, gittikçe kuvvetlenen Aİ Hava Kurumu namına da Huseyin Sarmanyaya bel bağlamaması hcmen de gın tarafından söylenen nutuklan miV imkânsız bir şeydi. Bununla beraber ken disi de sahsan Alraan taraftan olan Bo. ris, sağı solu kollayan temkinli politikasının dizginlerini hiç bir zaman elden bırakmadı. 941 yılının Rus\a hesabına o çok karanhk aylarında bile şark cephesinde dövüşmeyi kabul etmiyerek, ilerisi için memleketine açık bir kapı bıraktı. O kapı bugün hâlâ açıktır. Komünizm ve Panslavizm bayrağı a l . iında bir Rus taraftarbğı Bulgaristanda Stedenberi vardır. İki yıllık Rus mukavcmetinin bu taraftarhğı daha da kuvvetlendirdiğini tahtnin edebiliriz. Mihver cephesine yüz çevirdiği gdrülen lalih yıldızı, Alraan zaferine bel bağhyanlar Londra 30 (a.a.) Buraya gelen hasafında bir maneviyat bozukiuğu da berlere göre, dün Sofyada nümayisler doğurmuş olabilir. Bunlarm Demokrasi. yapılmıştır. Halk «Sulh.isteriz» diye ba. lerle Sovyetler arasında çıkması mubte. ğırmlştır. mel görüş farklanndan faydalanraağa alkıslarla kesılen ateşin bir hıtabede bulunmuştur.. Nutku müteakıb, Harb Okulumın, Yedek Subayın, ve dıfer arkerl birlik. lerın geçid resmı başlamış ve öğleye kadar surmüştür. Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak saat 8 20 den ıHbaren makamında tebnklen kabul etmıştır. (Arkası sahlfe 3, sütun 5 te) Bulgaristanda durum f Londraya göre grevler, snlh nümayişleri yapılmış, Sofya memlekette tanı sükunet bulunduğunif bildiriyor Almanlar Taganrog şehrini tahliye ettiler Berlin 30 (a.a.) Alman orduları başkomutanlığının tebliği: Şark cephesınde 5 temmuzdanberi hemea hiç durmadan devam eden çetin muharebeler neticesinde Sovyetler insan ve malzemece malık oldukları büyük üstünlüğe rağmen hiç bir yerde Alman cephesini yarmağa muvaffak olamamışlardır. Düşman büyük kaylblarını dikkate almadan girdiği yarlere daima taze teşkıller sürmüş olmasına rağmen her türlü takdirin üstünde muvaffaklyetler elde eden ve diğer sınıflarla mükemmel desteklenen piyademizin şiddetli muka. vemeti ve karşı taarruzları hatlarımızı muhafaza etmek veya geri almak imkâ. nrnl vermiştir. Sıyrılmak icab ettiği noktalarda bu ricat, düşman İçin herhangi bir ehemmiyeti olan bütün tesisler tahrib edildikten sonra *zrtı bir intizam İçinde ve cepheyi kısaltarak yeni ihtiyatlar kazanmak maksadıle yapılmıstır. Dün de şark sepheslnin renub kesiminde bilhassa şkidet'i mudafaa muharebeleri yapılmıştır. Tagnnro? mevk'i tamamile tahrib edıld kteT ponra plân mucibince tahliye olunmu^tur. Son ıki gün içinde bolşevikler 467 tank ve 82 ucak kajtbctmişlerdir. . Berlin. bütün cephe boyunca şiddetli muharebelerin devam ettiğini. fakat plân mucibince bu şehrin boşaltıldığmı söylüyor! Taganrog niçin tahliye rağmen hududdan sızan haberlerden Kralın ölumünün pek mühim neticeler doğuracağl anlaşılmaktadır. Eu haoeflerden birine gore butün memlekette ıımumî grev ilân edılraiş, Sofyada ve Bulgaristanda kaynasma NADİR NADİ Londra 30 (a.a.) Bu'garistanda cid başka yerlerde Almanlar aleyhinde nü(Arkası sahlfe 3, süton 4 te) dî bir sansür faaliyete geçmiştir. Bına mayişler yapılmıştır. Alınan diğer haberlere göre, Bulgaristanclaki tepki o ka. dar Alman aleyhtan bir mahiyet tır ki, bunun üzerine Almanyanm mem. leketln işgali için askerî kuvvetler göndermesine ihtimal verilrıektedir. Pazar günü Almanyanm Bulgaristan elçisi, Belgraddaki Alman ordusu komutanile almacak tedbirler hakkın'la görüşmüştür. Elçi cumartesi günü hava yolile Belgrada gitmiştir Elçinin serı bir müda'ıale taraftan olduğu sanıİTaktadır. Başvekil Filofun vaziveti düzeltmeğe muvaffak olacağı pek şüphelidir. (Arkası sabife 3. sfittm 3 te) O Srtev/l4 o | Mihver cephesinde Kopenhag'da Almanlarla çarpışmalar Kont Ciano Isviçre hududunu geçememiş Norveçte de idamlar başladı Londra 30 (a a ) İsviçre radyosunun haber verdıgıne gore, Copenhague'da Alman kıfalarıle Danimarka kıfaları arasmda musademeler \uku bulduğunu Stockholm'dakı Danimarka sefaretı bıldirmiştır. Copenhague da doklar bölgesindeki muhimmat depolan da havaya uçunılmuştur. edilmiş? Berlin 30 (T.P.) Taganrog'uıı, umulmıyan bir zamanda tahliyesi hakkında Berlin askerî mahtiHeri şu malumatı vermektedirler: «Aİinan klt'alarınln bu bolgeden ahnmasının herhalde sevkülceyş bakımından bir sebe'oi vardır. Düşman, bu manevranm farkma varmamış olduğundan, Alman kumandanllğının sırf kendi takdirile ve kendisi tarafından seçilen bir anda hareket ettiğine hükmedilebilir. Bu manasebetle bazl münferid yerler ve sahalar nekadar mühim olsalar da, savpşların umuınî heyetinin seyri itibaıile buralardaki mevzilerin feda edilmesi mümkün ve mahzursuzdur » "odotik /, Otl» ^+ lntihar eden Danimarka donanması Londra 30 (a a ) Dun, Danimarka fılosuna mensub olup kendi kendinı batırmış olan gemilerın adedı 20 dir. Bunlarm içinde 9 tane denızaltı vardır. Danimarka gemilerile İsveçe iltica edenler üçler konferansı toplanıyor N. Maisky ile Mr. Eden dün Londrada görü|tüler Bununla beraber üç devlet şefmin en az iki aydan evvel buluşamıyacakları tahmin ediliyor Sovyetler Birligi Hariciye Komiser muavini M. Maiskj Londra 30 (a.a.) Ingiltere, Birieşik I niyetli teşebbüslerde bulunu'muştuT. Amerıka ve Rusya mü.nessilleri arasjnda Mr. Eden Amerikadan ve M. Maı.=kv de bir gorüşme yapllmak maksadile ehemi .(Arkası sahife 3, siıtun 2 de)] Ruslar yeıv bîr taarruza daha geçti Berlin 30 (TP.) Şark cephesi durumu hakkında beynelmllel haberler bürosu atıdeki mütemmim malumatı vermektedir: Sovyet kıt'alan cumartesi günü Jarsevo Moskova hattından taarruza başlamışlardır. Şiddetli topçu ve hava birlikleri himayesir.de düsmanın vaptlğı yarma teşebbusü. Alman silâ^lan ve tümenlerinin faiklyeti sayesinde Rus zırhlı ve piyadesine zayiat verdirmiş ve (Arkası saiüıe 3, sütnn 3 te) Stockholm 30 ( a a ) Pazar günu akşamâ kadar Kopenhag şehrı ve lımanı genış olçüde baltalama hareketlerine sahne olmuştur. Danimarka donanmasının bir kısmı İs\eç sulanna iltica ederken bir kısmı da kendıni batırmıştır. İkı Danimarka muhribıle altı hücumbotu, bir mayln ^tarayıcı gemı ve daha bir çok hafif birlikler İsveçe İltica etmiştir. Bu gemilerde kendi mürettebatlarından baska 50 polis memuru ile yüzlerce sıvil bulunmaktaydı. Ciano Innsbruck'a gitmiş Şarkta eski cepbe hattile yeni hasıl vazijeU gösterir badto , Berne 30 (a.a.) Bır Alman kaynağından alınan habere göre» İtalyadan sahjfe 3, şütan 4 tsl
