4 Ağustos 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

TfllEBfc MüREKKEBU KBLEMLEfti BıR YEDEK UCtif İLE BERABER KURU/ 20 nci yıl sayı: 6814 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLL) Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: Istanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr heyeti: 24298 İdare ve Matbaa klsml: 242SO 24290 HANDİN Nefis Millî Halide Edib Adıvar 5 inci basımı Tanesi 150, cildli 200 Çarşamba 4 Ajjustos 1943 V.. Ahmed Halid K Italya Hâlâ Bir Karara Varamadı Madride göre, şimal Italyayı Almanlara, cenubu Müttefiklere terketmek üzere bir sulh teklif edilmiş Nültecilere dair nota Moskovaya verilmek üzere Çember stratefisi hamberlain'in çemberleme sijasetini hatırlarsmız. Harb tehlikesini önlemeğe çallsan ihtiyar İngiliz Başvekili, 939 yüında, merkezi Berlinden geçea siyasî bir t e . kerlek kunnağa çalışıyor, Almanyayı bu teker^ğin içine kapatarak harbe en. gel olmak istiyordu. Sovyet Kusya o zaman çemberleme politikasına yanaşma. dığı için ihtiyar Chambeılain muvaffak olamamls, uğrunda o kadar gayret har. cadığı sulh yapısı, gök gürültüleri arasuıda devrilip gitmişti. Chamberlain'in siyaset alanında de. nediği çemberleme sistemini bu yılın ilk aylarında Amerikalılar harb cephesinde yeniden canlandırmak istediler. Çember btratçjisi detıHen bu yeni sistem, mahiyet itibrile Chamberlain'inkinden hemen de farksızdır: İhtiyar İngiliz BaşvekiB o sistemle sulhu koruyacağını sanıyordu; şimdikiler ise, ayni yolu takib ederek harbi bitireceklerini düşüniiyorlar. Tunus muharebeleci heııüz başlama. dığı sıralarda çember stratejisini Ame. rikahlar şöyle anlatıyorlardl: «Almanya bir tekerleğin oftasındadır. Bu lekerleğin keııarlarını sıkı sıkıya kapar ve tutarsak, yapacağımız hava akınlarile Alman endüslri kaynaklarııu kısa zamanda çürütebiliriz. Ondan sonra ancak iki ihttmal kalır: Almanya ya tçinden çatlar, yahud da Alman harb makinesi o kadar zayıf dıişer ki, bugün müdafaada bulunan kenardaki kuvvetler, karşılarında baskı kalmıyacağl için kolajca tekerleğin ortasına doğru ilerleme imkânına kavuşurlar. Harb de böylece bitmiş olur.» Görülüyor ki bu stratejinia başarılı neticeler verebilmesi, herşeyden önce hava silâhlannın kudretine bağlı kalı. yordu. Kara ordularından istenen sadece tekerleği tamamlamak ve sonra da Alman taarruzlanna dayanmaktan ibaret. tj Avrupa karasma asker çıkarmak, çember stratejisine göre bir hedef değil, bir netice teşkil ediyor, hava silâhı vazi. fesini gdrdükten sonra, bu, kendiliğinden olacak birşey sayıhyorda. İmdi, mayıs ayının onuncu gününden. beri yeni Amerikan stratejisi, tam ve. rimle işliyebilecek bir dunıma ıılaşınış. tır. Tekerleğin şark kenarında bulunan Sovyet Rusja, bugiine kadar Alman ordusuna karşı mükemmel dayandı. Ortaşarkta Müttefikler büyük kuvvetler biriktirdiler. Cenubda bütiin Afrika kıyıları Mihverden alınarak çemberin alt tarafı sağlamlaşhnldı Garbda İngil. tere adaları aşllmaz bir kale haline ge. tirildi. Velhasıl üç aydanberi çember stratejisinin son hedefe doğru yürütiil. mesi için bütiin şartlar tamamdlr. O halde, bu stratejiye hâlâ bağlı iseler Müttefîklerin bundan sonra takib edecekleri hareket hattı, uçak akınlannı artırmak, propaganda taarruzlannı şiddetlendirmek ve Almanyanın çürüme. sini bekliyerek, zaman zaman kenarlardaki tazyikı yoklamsıktan ibaret ol. malıdır. O tazyik duyulur derecede azal. dığı takdirde kendilerinj Berline gotiirec»k yol açılmıs demeUtir. Görünüşe bakılırsa Angio . Sakson. (Arkası Sa 3. sütun 4 te) Sovyetlere cevabımız Yurdumuza inen Amerikalı pilotlar • Romada heyecan yatışmadı Mister Roosevelt Italyaya altı maddelik yeni bir mütarekenin şartlarını bildirmis İtalya Krah Viktor Emannel Madrid 3 (a.a.) Quirinal'da yeni bır konferans yapıldığına dair haberler çıktığından sulh ümidleri yeniden çoğalnııştır. Kral, Piemont prensi, Badoglio, Grandi, Guariglıa ve Thaon di Be. vel'i Quirinal'da toplanmışlar ve saatlerce suren müzakerelerde bulunmuşlardır. îtalyan zimamdarlarını acele top. lanmağa sevkeden üç sebeb vardır: Birincisi Müttefîklerin Italyaya karşı deniz ve hava taarruzuna yeniden başla. ması, ikıncisi, şimali Italya ile Yunanistanda Italyanlarla Almanlar arasmda gerginliğin gittikçe artması ve Oçün. cusü Italyan şeflerinin harbe devam etmek mi, ycksa kayıdsız ve şartsız dahi olsa derhal sulh yapmak mı lâzım geldiği hakkmda kendi kendılerine sualler sormakta olmalarıdır. Diğer taraftan Romadan gelen haber. göre Italya, rhnrakkat Mr arflaşma sulhu elde etmek umidile yeni b r teklifte bulunmuştur. Bu teklife gore ltalyanm cenub kısmı Müttefiklere terke. dilecek, yarımadanm ortasında Vatikanın himayesinde bir tampon devlet kurulacak, buna mukabil bütün Pö vadi. sile Italyanın şimali Alman kontrolu a l . tına geçecektir. Ayni teklife göre. Roma açık şehır ilân edilecek ve butün merkez bolgesi askerlıkten tecrid olunacaktır. Vatıkan'ın bu teklifi tamamile tpsvib ettiği burada söylenmektedır. Teklif kabul edıldiğı takdirde Badoglio iktidardan çekileeek, Italyan ordusu Hâlâ heyeetınh gttnler Mldiri len Romada meçhid asker ablaesT ve"Venedik sarayı önünde bir gece nunıayişî Hariciye Vekili Dün sabah İstanbnla gelerck Floryaya gitti Mötteıikler notası İsviçrede de büynk bir ciddiyetle tetkik olnnnyor Hariciye Vekflimiz Numan Berlm 3 (T.P.) Alman gazeteleri, Menemenciogln Balkanlardaki hedeflere taarruz etmiş Ankara 3 (Telefonla) Bitaraf memolan Ingıhz . Amerikan bomba uçaklaleketlere iltica etmesj muhtemel Mihver rının, gerek gıdiş ve gerek donuşte Türk yüksek ricali hakklnda 3o\ryetler Birliği toprağı uzerınden geçtığine daır olarak tarafından Ankara büyük elçisi Vinog. beynelmılel haberler bürosunun ver(Arkası sahife 3. sütun 4 de) mış olduğu bir haberi neşretmektedirler. Dönuşte hiç olmazsa 8 uçağııı Türk toprağı üzerine mecburî ınış yaptığı ve bu. nun da akar yakıt noksamndan ilerı geldığı ilâve edılmektedır. Alman siyasî mahfıllerinde bu hâdise tarafsızlığın kabaca ihlâli manasma alınmakta ve bu hâdıseye ılişik olarak cereyan eden olayların da, Türk toprağma bir kaza eseri olarak değil, kasden inıldığini göstermektedir. Berline göre, Türkiyenin bitaraflığını ihlâl etmişler! terhis edilecek ve askerler eVlerine SS, * Yugoslavyada, Yunanistanda, Arneceklerdir. navudlukta ve Fransada bulunan ttal. yan kıfaları derhal geri alınacaktır. Roosevelt'in !talyay& teküf ettiği 4 Harb malzemesi olduğu gibi mütareke jartlan Müttefiklere teslim edilecektir. Berlin 3 (a a) D.N.B. ajansımn îs5 Harekâtın sonuna kadar bıgiliz vıçreden aldığı bir telgrafa atfen bıldir Amerikan ve Sovyet mümessillerinden diğine gore Roosevelt, Italyaya aşağıda. murekkeb bir hükumet kurulacaktır. kı mütareke şartlarını teklif etmiştir: 6 Bütün harb mucrımleri tevkif o. 1 Italyan ordusu ve donanması her lunacak, ttalyan topraklarında bulunan türlü mukavemetten vazgeçecektir. bütün Müttefik esirleri serbest bırakı2 Almanya ile işbirliğı derhal dur. lacaktır. durulacaktır. (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Cok hazin bir kayıb Nuhiddin Ustüıtdağııt kızı Bayan Günseii Roma karışıklıklarında vurularak öldü Memleketimizc inen Amerikalı tayyareciler Ankarava götiirülüyor Ankara 3 (Telefonla) Rumanya petrol sahasını bombaladıktan sonra avdetlerinde memleketimizin muhtslif yerlenne mecburî iniş yapan 8 Amerikan tayyaresinin 56 mürettebatı gözaltı edilmiştir. Amerikalı tayyarecilerden Fethiyeye inenlerdsn üçü yaralıdır. Bunlann ilk tedavileri mahallinde yapılmıştır. (Arkası sahife 3. süttm 3 te) Etna meydan muharebesi Kapızzı 6dr>$'o Troı'na &L Nikosı'a Şimal Afrika Müttefik umum karar. gâhı 3 (a.a.) Bugünkü tebliğ: Bütün cephelerde düşmanln mukave. meti artmakta ise de kit'a'.arımız çetin savaşlarla arızalı ve yolsuz bir bölgede kendilerine yol açmaktadırlar. Sahil kesiminde 8 inci ordunun topçu kuvvetleri, bir sıra topçu düellolarmda lyi neticeler aldıklanm bildirmektedirler. Ramacca şimaline doğru ilerliyen kıt. alarımız Catane ovasının batl ueuna varmışlardır. Biraz daha baüda Raddusa'dan itibaren ilerliyen kıt'alarımız düşman mukavemetine rafmpn ilerleyişlerine devam etmektedirle". Dittaino'nun şimalinde mühim bir köprubaşl kurulmuştur. Pek anzalı bır arazide ilerliyen kıt'alanmlz bir çok çarpışmalardan sonra Agiıaya hâkim o. lan mevzileri zaptetmişlerdır. Almanla. rm büyük kayıblar verdikleri görülmek. tedir. (Arkası sahife 3, sutnn 2 de) Müttefik taarruzu şiddetle devam ediyor Dün de beş şehir alındı Jlerhum Günseii 7 8 sene evvel bir seyahate çıkan babasıyla vedalaşırken^ Dün aldığımız acı bir habere göre, es, ki Vali ve Belediye Reisimiz Muhiddin Ustündağın kızı Bayan Günseii Rorna» da, son karlşlklıkların kurbanı olarak maalesef gaybedilmiştir. Roma buyuk elçilığıır.ız kâtıblerinden Nureddinin refıkası olan Bayan Günseii, 31 temmuz akşamı, Romada devam eden kargaşalıklar arasında, kocasle beraber evine dönerken, serseri bir kurşunla vurulmuş ve ölmüştür. Dün gece şayl olan havadis şehrimızde derin bir tees. sür uyandırmıstır. Günseii müne\vex muhitlerde zarafeti ve ipce zekâslle h ü r . met kazanmıs seçkin bir Türk klzlydl. Onun İtalyadaki asayiş bozuklukları su rasmda kör tesadüfe kurban gitmesi ayrı bir tasa kaynağı olmuştur. Bir yabancı memleket ihtilâlinde şe. hid giden merhum Günseliye Cenabl Haktan gufran dilerken, muhterem anne ve babasile, kocaslna ve bütün kederli ailesine bütün kalbımizle taziyetlerimizl sunarız. cebpes inde Dört gün süren bir meydan muharebesi sonuncfa... Bir Rtts ordusu intha edîldi, 15 bin esir, külliyetli malzeme alındı Führerin umumî karargâhı 3.(T.P.) mete uğratılmıştlr. Kuıbichewo'nun şl. devam lıği; Kuban koprubaşı bolgesınde duş etmektedır. Donetz cephesinde cüz*î manın müteaddid hücum^rl aka kuvvetlerle yapılan duşman hucumları neticesiz kalmıştır. Cephenin orta kesiminde ve Orel bölgesinın cenub batısmda düşman yarma teşebbüsune devam etmiş ve piyade, zırhlı ve hava teşkillerıni takvıye etmiştir. Kahraman askerlerimız bütün bu hucumları önlemiş ve hava teşkılle. rımizin hımayesile desteklenmış olarak once elden çıkarılan arazi geri almmıştır. Bu arada bir çok Sovyet tankı tahrib edilmiştir. Ladoga gölü cenubunda Sovyet kıt. aları topçu ve hava birlikleri hımayesmde taarruzlarını yenılemişlerdir. Bunlar da goğüs göğüse yapılan muharebe. ler sonunda akim kalmıştır. 1 ve 2 ağustos günlerinde Sovyetler çark cephesinde 227 uçak kaybetmişlerdır. NADİR NADt Alman orduları başkumandanlığınm teb malınde mukabil taarruzumuz Hamburga yeniden hücum edildi Londra 3 (a.a.) Hava tebliğinde bildirildığjıe göre, dün gece uçaklarlmlz büyük teşkillerle Hamburga ve Almanyanın şimal batlsında başka hedeflere taarruz etmişlerdir. Çok mlktarda infilâk ve yangln bombalarl Eilmlşsa da büyük bulutlar neticelerin tam olarak tesbiıine enl olmuştur. Başka bomba uçaklarlmlz Ruhr'daki hedeflere taarruz etmişlerdir. Av servislerine mensub Beaufighter ve Mosqjito uçaklanmız Holanda topraklarlna ve Almanyanm şima1 batl kısmlna derin surette gırerek düşman hava meydanlprüe Sylt ve Cuxhaven'de bazl hedeflere taarruz e'nhlerdir Bombardlman servislerine mensub 30 uçajımlîla av (\rkası Sa. 3. sütnıı 5 te) Dün akşamki telgraflara göre Sicilyada son vaziyet General Oshima, Hitlerin umumî kararşâhında Londra 3 (a.a.) j Tokyo radyosunun pazartesi akşamı hâifcer ^verdığine göre Almanyadaki Jnp^ft bu^iık elçisi Gene. ral Oshima çarşamba günü Berlinden umumî karargâha giderek Avrupa aske. rî vaziyetile Alman projeleri hakkmda Hitler ve Ribbetrop'la görüşmüştür. 8ark cephesind<:n resimler: Bir Sovyet bombardıman tayyaresi sefere hazırlamyor , (Arkaua sahife 3, şütua 5 | e ) ,